Người nghèo ít tham gia BHYT
Cũng theo Đoàn giám sát, giai đoạn 2009-2012, tỷ lệ dân số tham gia BHYT tăng từ 58,2% (2009) lên 66,8% (2012). Như vậy, sau 4 năm thực thi Luật, đã có thêm 8,6% dân số tham gia BHYT, tương đương 9,24 triệu người, bình quân tăng 2,8%/năm.
Tuy nhiên, tính đến cuối năm 2012, vẫn còn 18 tỉnh có tỷ lệ tham gia BHYT dưới 60%. Một số nhóm đối tượng bắt buộc phải tham gia BHYT nhưng tỷ lệ đạt thấp, trong đó có thể kể đến nhóm người lao động tham gia BHYT chỉ đạt 50%, trong đó khu vực tư nhân chỉ đạt 20-30%; học sinh sinh viên (HSSV) mới đạt tỷ lệ 80%. Đặc biệt, người thuộc hộ cận nghèo được Nhà nước hỗ trợ 50% kinh phí mua BHYT (từ trước tháng 6/2012 và tăng lên 70% (từ tháng 6/2012) nhưng đến cuối năm 2012 chỉ có khoảng 20% số người thuộc hộ cận nghèo tham gia, có nơi tỷ lệ chỉ đạt từ 2-5%.
Trong nhiều hạn chế được chỉ ra, đáng chú ý theo đoàn giám sát là chất lượng khám chữa bệnh BHYT ở tuyến dưới chưa đáp ứng yêu cầu do hạn chế về nhân lực chuyên môn và kỹ thuật y tế, qua đó gây quá tải, chờ đợi lâu trong KCB BHYT ở các bệnh viện tuyến trên; tinh thần thái độ và y đức của cán bộ y tế chưa được cải thiện ở nhiều nơi... tạo tâm lý lo ngại đối với người tham gia BHYT và xã hội.
Đặc biệt, các hình thức lạm dụng quỹ BHYT, nhất là tại các bệnh viện ngày càng tinh vi, khó kiểm soát và phát hiện, song chưa có công cụ và biện pháp hiệu quả kiểm soát vấn đề này; vẫn còn tồn tại tình trạng chênh lệch giá thuốc cùng loại giữa các bệnh viện trong tỉnh, giữa các tỉnh, giữa bệnh viện với thị trường, tình trạng không công bằng về chi trả quỹ BHYT cho mỗi ca bệnh ở các bệnh viện cùng hạng…
Cần nêu rõ “địa chỉ” chịu trách nhiệm
Trong khi nhà nước hướng tới mục tiêu toàn dân tham gia BHYT thì lại có tình trạng người đã có thẻ BHYT lại không muốn dùng thẻ này để khám chữa bệnh. Tình trạng này theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu là vì “thủ tục phức tạp, rườm rà, lại hay bị gây khó dễ nên nhiều người dù có thẻ nhưng vẫn bỏ tiền túi ra để khám bệnh”. Vì thế, Phó chủ tịch đề nghị “báo cáo cần phân tích rõ hơn mô hình tổ chức của BHYT; hiện tượng lạm dụng quỹ BHYT, lạm dụng việc kê đơn, chỉ định chiếu chụp nhiều loại khiến BHYT tăng lên. Và quan trọng là tất cả những tồn tại đó ai chịu trách nhiệm?”
Dẫn chứng từ vụ “nhân bản kết quả xét nghiệm” ở Bệnh viện Hoài Đức, Hà Nội, Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn cũng không bằng lòng khi báo cáo đã chỉ ra hạn chế nhưng quan trọng là giải pháp khắc phục và ai chịu trách nhiệm thì chưa đề cập.
Mặc dù Luật BHYT đã quy định trách nhiệm của Bộ Y tế cũng như các Bộ liên quan tuy nhiên sai sót trong thực hiện chính sách BHYT vẫn xảy ra, trong đó có nhiều vấn đề khiến người dân bức xúc như tình trạng cấp trùng thẻ BHYT, lợi dụng quỹ BHYT để trục lợi…Chính vì thế, Chủ tịch Hội đồng dân tộc K’So Phước đặt câu hỏi “trách nhiệm của các Bộ ở đâu trong thanh tra, kiểm tra? Vì đây là báo cáo giám sát của Quốc hội nên đề nghị phải làm rõ trách nhiệm như thế nào?”.
Vấn đề này, Đoàn giám sát cũng đề nghị khi xem xét sửa đổi một số điều của Luật BHYT thì cần xác định cụ thể bộ, ngành chịu trách nhiệm trước Đảng và Nhà nước về kết quả thực hiện chính sách pháp luật về BHYT.