Thực hiện Quyết định số 28/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt các Đề án chi tiết thuộc Chương trình hành động quốc gia PBGDPL và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân xã, phường, thị trấn từ năm 2005-2010, Sở Tư pháp Vĩnh Phúc đã chủ động tham mưu để UBND tỉnh ban hành Quyết định phê duyệt 4 Kế hoạch thực hiện Đề án 212, trong đó có Kế hoạch của Sở Tư pháp thực hiện Đề án 4 phát huy vai trò của cơ quan và cán bộ tư pháp trong PBGDPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân ở xã, phường, thị trấn.
Bên cạnh đó, hàng năm Sở Tư pháp đã tham mưu giúp UBND tỉnh ban hành Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật trong đó chú trọng đến nội dung Đề án 4- Chương trình 212; Kế hoạch tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, Kế hoạch tổ chức thực hiện các Luật mới của Quốc hội. Thường trực Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL tỉnh- Sở Tư pháp đã thường xuyên ban hành các văn bản hướng dẫn việc tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật, biên soạn và cung cấp kịp thời các tài liệu, đề cương tuyên truyền văn bản pháp luật đến các cấp, các ngành, cán bộ và nhân dân ở cơ sở; hướng dẫn hoạt động đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật; giúp UBND tỉnh thành lập Ban chỉ đạo triển khai thực hiện Đề án 4 là thành viên Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL các cấp.
Cấp Huyện và xã: Xác định công tác PBGDPL là thường xuyên, hàng năm Phòng tư pháp cấp huyện và Ban Tư pháp cấp xã đã chủ động tham mưu giúp UBND cùng cấp ban hành Kế hoạch PBGDPL; Kế hoạch, Chương trình thực hiện Kế hoạch của Sở Tư pháp thực hiện Đề án 4 của Chương trình 212. UBND cấp xã 80% đơn vị cơ sở đã ban hành được kế hoạch triển khai công tác PBGDPL, điển hình là huyện Bình xuyên 100% đơn vị cấp xã đã xây dựng kế hoạch PBGDPL. Một số huyện còn ban hành được Nghị quyết về Công tác PBGDPL trong đó có nội dung thực hiện Đề án 4- Chương trình 212 như: Tam Dương, Tam Đảo, Bình Xuyên, các huyện thị còn lại tuy không ban hành Nghị quyết chuyên đề nhưng đã cụ thể hoá công tác PBGDPL vào Nghị quyết về phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
Hàng năm Sở Tư pháp Vĩnh Phúc đã tổ chức tập huấn nghiệp vụ tư pháp cấp xã cho cán bộ tư pháp cơ sở; phối hợp với UBND các huyện, thị, thành mở hàng chục Hội nghị tập huấn nghiệp vụ PBGDPL, hoà giải cho cán bộ tư pháp cơ sở, Tổ trưởng Tổ hoà giải. Các huyện, thị đã chú trọng tập huấn nghiệp vụ hoà giải cho các hoà giải viên để hoà giải các vụ việc mâu thuẫn xích mích, vi phạm pháp luật nhỏ trong nhân dân; kết hợp hoà giải với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giúp nhân dân tăng cường mối đoàn kết, xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư. Một số huyện làm tốt như: Yên Lạc, Bình Xuyên, Lập Thạch, Tam Đảo.
Trong 2 năm 2006 và 2007 Sở Tư pháp đã phối hợp với Hội Nông dân tỉnh, Ban dân tộc- tôn giáo phổ biến trực tiếp pháp luật về đất đai, khiếu nại, tố cáo cho 30 xã của 9 huyện, thị, thành trên địa bàn tỉnh; giúp UBND tỉnh tổ chức thành công 2 cuộc thi tìm hiểu pháp luật về Bộ luật Dân sự năm 2005; pháp luật về khiếu nại, tố cáo bình quân mỗi cuộc thi có trên 300.000 bài dự thi, chiếm 30% dân số tỉnh, ngoài ra còn tổ chức các cuộc giao lưu dành cho cán bộ tư pháp xã, phường, thị trấn để giúp cán bộ tư pháp nâng cao hiểu biết pháp luật phục vụ công tác chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm trong thực hiện công tác PBGDPL cho nhân dân ở cơ sở.
Căn cứ Phỏp lệnh về tổ chức hoạt động hoà giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thực hiện Phỏp lệnh. Hiện nay toàn tỉnh Vĩnh Phỳc có 1.685 Tổ hoà giải, với 9.831 tổ viên; trong năm 2006 và 2007 các Tổ hoà giải đã tiến hành hoà giải thành đạt tỷ lệ 83,6% vụ việc mâu thuẫn, xích mích, vi phạm pháp luật nhỏ trong nội bộ nhân dân. Năm 2007 Ngành Tư pháp đã tham mưu với HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết về ngân sách tỉnh cấp cho ngân sách cấp xã để hỗ trợ cho Tổ hoà giải.
Với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, Chính quyền công tác PBGDPL đã được triển khai bằng nhiều hình thức phong phú có hiệu quả thiết thực. Các cấp uỷ Đảng, chính quyền, tổ chức đoàn thể đã tổ chức được hàng trăm Hội nghị quán triệt công tác PBGDPL cho cán bộ cấp huyện và cấp xã. Tổ chức 863 hội nghị PBGDPL cho 79.936 lượt cán bộ, nhân dân qua Hội nghị của Đảng, chính quyền, đoàn thể, sinh hoạt khu dân cư… các đơn vị làm tốt là: huyện Bình Xuyên, huyện Yên Lạc, Vĩnh Tường… Ngoài ra còn tổ chức hàng trăm buổi tuyên truyền lưu động; phổ biến pháp luật trên hệ thống truyền thanh của huyện và cơ sở bình quân 1 tuần phát 4 buổi, mỗi buổi phát 2 lần. Một số huyện, thị đã xuất bản được trên 2.000 cuốn bản tin để thông tin pháp luật đến với cán bộ cơ sở và nhân dân; biên soạn hàng nghìn cuốn sách hỏi đáp pháp luật, 2.500 bộ đề cương, xuất bản gần 50.000 tờ gấp để phổ biến pháp luật mới. ở cấp xã ngoài việc triển khai tốt các hình thức tuyên truyền qua Đài truyền thanh, Hội nghị, sinh hoạt khu dân cư và triển khai phổ biến tài liệu của cấp trên, đã tổ chức tốt các cuộc thi tìm hiểu pháp luật, phổ biến pháp luật cho cán bộ cơ sở và nhân dân lồng ghép qua hoạt động của gần 600 Câu lạc bộ và qua các hoạt động văn hoá văn nghệ, thể thao…
Thực hiện sự chỉ đạo của cấp tỉnh, huyện; Đảng uỷ và chính quyền cấp xã đã tích cực triển khai xây dựng Tủ sách pháp luật ở cơ sở, bổ sung kinh phí hàng năm để mua sách pháp luật, đến nay 152/152 đơn vị cấp xã đã có Tủ pháp luật, bình quân mỗi Tủ có 160 đầu sách. Nhiều địa phương trên cơ sở thư viện hiện có đã bố trí Tủ sách pháp trong thư viện, nhiều xã đã bố trí được phòng đọc để phục vụ nhu cầu tìm hiểu pháp luật của cán bộ và nhân dân.
Trong 2 năm 2006-2007 Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước - Sở Tư pháp đã trợ giúp được 6.854 vụ, việc trong đó trợ giúp pháp lý lưu động 1.400 việc, trong đó kết hợp tuyên truyền được gần 100 buổi cho hàng nghìn lượt người trong đó có cán bộ cơ sở. Đại diện bào chữa tại Toà án được 214 việc, đã góp phần quan trọng giúp nhân dân phát huy quyền làm chủ của mình đúng pháp luật.
Xác định là cơ quan chủ trì Đề án, Sở Tư pháp đã chủ động phối hợp với Toà án nhân dân tỉnh, Công An tỉnh, trường chính trị tỉnh để mở các lớp bồi dưỡng lý luận chính trị, kiến thức pháp luật cho đội ngũ cán bộ tư pháp, công an xã nhằm nâng cao chất lượng công tác PBGDPL, thi hành án dân sự ở cơ sở, tăng cường xét xử lưu động. Kết quả trong 2 năm 2006 và 2007 đã phối hợp với Toà án nhân dân tỉnh đưa gần 100 vụ án điểm ra xét xử lưu động nhằm mục đích tuyên truyền, giáo dục chung trong nhân dân; phối hợp với Công an tỉnh hướng dẫn cán bộ tư pháp cấp xã, công an xã làm tốt vai trong tham mưu cho chính quyền xã, phường, thị trấn thực hiện nhiệm vụ thi hành bản án, Quyết định của Toà án trong phạm vi thẩm quyền theo nhiệm vụ đã được phân cấp cho án bộ tư pháp xã, phường, thị trấn, công an xã và việc phối hợp giữa cán bộ tư pháp với công an xã trong việc thực hiện các hoạt động thi hành án hình sự và dân sự thuộc thẩm quyền của UBND xã, phường, thị trấn và hướng dẫn các cán bộ tư pháp cấp xã bằng hình thức thích hợp lồng ghép tuyên truyền pháp luật về thi hành án dân sự và các quy định của pháp luật có liên quan khi trực tiêp hoặc phối hợp thực hiện các việc thi hành án dân sự trên địa bàn nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân nói chung, ý thức tự nguyện thi hành các bản án Quyết định dân sự của Toà án đã có hiệu lực pháp luật của đối tượng phải thi hành nói riêng.
Với vai trò vị trí của mình, các sở, ngành, đơn vị thành viên Ban điều hành điều tham gia biên soạn tài liệu cử cán bộ làm báo cáo viên theo chuyên đề và phối hợp với Ban điều hành đề án chỉ đạo công tác triển khai làm điểm tại các xã, phường, thị trấn. Ngoài ra, trong năm 2007, tại các lớp đào tạo, Trường Chính trị tỉnh đã PBGDPL thông qua môn Nhà nước & Pháp luật và lồng ghép chương trình PBGDPL cho hơn 4.500 học viên là cán bộ cấp tỉnh, huyện, xã về học tại trường và trung tâm bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố. Công an tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh triển khai Luật cư trú đến cán bộ, nhân dân trong tỉnh và CBCS trong ngành. Tổ chức các lớp tập huấn Luật cư trú cho 100% trưởng CA xã, phường, thị trấn. Phối hợp tổ chức thành công cuộc thi “Tìm hiểu Luật cư trú”với hơn 46.000 bài dự thi. Tổ chức lớp đào tạo trung cấp quản lý nhà nước về ANTT và tập huấn nghiệp vụ cho 1069 đồng chí là trưởng, phó và công an viên cấp xã. Đồng thời thường xuyên tuyên truyền các đạo luật liên quan đến công tác ANCT -TTATXH, như: Luật Hình sự, Luật Phòng chống ma tuý, Luật an ninh quốc gia…với nhiều hình thức phong phú, giúp cho cán bộ, nhân dân nâng cao trình độ nhận thức pháp luật, vận dụng có hiệu quả pháp luật vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm bảo vệ ANTT trên địa bàn tỉnh. Ngành Toà án đã chỉ đạo TAND các huyện thành phố phối hợp với UBND các xã, phường, thị trấn được chọn làm điểm tổ chức xét xử lưu động 11 vụ án về tàng trữ, mua bán trái phép chất ma tuý, trộm cắp tài sản, cố ý gây thương tích, vi phạm Luật an toàn giao thông đường bộ. Qua đó, đã có tác dụng cao trong giáo dục, răn đe phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật.
Sau 2 năm thực hiện Đề án của Chính phủ trong công tác PBGDPL cho nhân dân ở Vĩnh Phúc đã có nhiều chuyển biến tích cực. Công tác chỉ đạo triển khai Đề án kịp thời, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật. Trong công tác PBGDPL cho nhân dân, cơ quan và cán bộ tư pháp luôn có vai trò quan trọng bằng định hướng giáo dục pháp luật thông qua hoạt động nghiệp vụ của cơ quan và cán bộ tư pháp, pháp luật dần đi vào nhận thức của từng đối tượng một cách cụ thể, sâu sắc hơn từ đó hình thành niềm tin pháp luật, ý thức chấp hành pháp luật. Các cơ quan và cán bộ tư pháp đã có nhiều đóng góp trong việc chuyển tải chủ trương, chính sách của Đảng phổ biến, hướng dẫn, giải thích pháp luật tới nhân dân, hỗ trợ công dân, tổ chức sử dụng công cụ pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Vì vậy các cơ quan tư pháp đã góp phần tích cực vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của nhà nước, hạn chế kịp thời các hành vi vi phạm do không hiểu biết pháp luật, khiếu nại, tố cáo trái pháp luật, tình hình vi phạm pháp luật ở Vĩnh Phúc giảm đáng kể góp phần giữ vững an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội phục vụ tích cực cho nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội ở địa phương.
Kim Yến