Thắt chặt quan hệ hợp tác hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Cuba

29/11/2022
Thắt chặt quan hệ hợp tác hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Cuba
Được sự cho phép của Thủ tướng Chính phủ, triển khai Kế hoạch công tác đối ngoại năm 2022 của Bộ Tư pháp, đồng chí Lê Thành Long, ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp dẫn đầu Đoàn đại biểu Bộ Tư pháp thăm và làm việc tại Cuba trong thời gian từ 28-30/11/2022. Mục đích của chuyến công tác là làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác pháp luật và tư pháp giữa hai nước trong bối cảnh quan hệ Việt Nam – Cuba có cơ sở chính trị, pháp lý và tình cảm anh em hết sức vững chắc.
Bộ Tư pháp hai nước Việt Nam – Cuba có quan hệ hợp tác truyền thống anh em đặc biệt. Hiệp định tương trợ tư pháp về các vấn đề dân sự, gia đình, lao động và hình sự giữa hai nước đã được ký kết từ năm 1984. Tiếp sau đó, Bộ Tư pháp hai nước đã ký Nghị định thư hợp tác về pháp luật và tư pháp năm 1997 và Bản Ghi nhớ hợp tác giữa Bộ Tư pháp CHXHCN Việt Nam và Bộ Tư pháp Cộng hòa Cuba năm 2013. Trên cơ sở đó, hai Bộ đã tổ chức một số đoàn cấp Lãnh đạo Bộ nhằm trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau trong công tác pháp luật và tư pháp.
Theo Chương trình công tác, Bộ trưởng Lê Thành Long có cuộc hội đàm với Bộ trưởng Tư pháp Cuba, tiếp kiến Thủ tướng Chính phủ, thăm và làm việc với Tòa án tối cao, Viện Kiểm sát tối cao và Tổng Thư ký Quốc hội.
Lễ dâng hoa tại Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh
Vào sáng ngày 28/11/2022, Bộ trưởng Lê Thành Long cùng đoàn công tác của Bộ Tư pháp đã đến dâng hoa tại Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tham dự Lễ dâng hoa có Bộ trưởng Tư pháp Cuba Oscar Manuel Silvera Martinez, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền CHXHCN Việt Nam tại Cộng hòa Cuba Lê Thanh Tùng cùng cán cán bộ của Đại sứ quán.
 

Trước anh linh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thay mặt Đoàn công tác, Bộ trưởng Lê Thành Long bày tỏ lòng tri ân, biết ơn vô hạn đối với công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh – Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới, Nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào Cộng sản và công nhân quốc tế. Chính Người đã cùng với Chủ tịch Fidel Castro gây dựng và vun đắp Quan hệ hữu nghị truyền thống anh em đặc biệt giữa hai Đảng, hai Nhà nước và Nhân dân hai nước Việt Nam – Cuba. Bộ trưởng Lê Thành Long cũng báo cáo với Chủ tịch Hồ Chí Minh trước anh linh của Người về kết quả hợp tác tốt đẹp giữa Bộ Tư pháp hai nước, đồng thời nguyện hứa với Người sẽ cùng với các đồng chí Bộ Tư pháp Cuba tiếp tục thắt chặt quan hệ hợp tác về pháp luật và tư pháp, góp phần xứng đáng vào củng cố và tăng cường Quan hệ hữu nghị anh em đặc biệt Việt Nam - Cuba.
Hội đàm với Bộ trưởng Tư pháp Cuba
Ngay sau Lễ dâng hương Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ trưởng Lê Thành Long và Bộ trưởng Tư pháp Cuba Oscar Manuel Silvera Martinez đã tiến hành Hội đàm tại Trụ sở Bộ Tư pháp Cuba. Tham gia Hội đàm về phía Việt Nam có Đại sứ Lê Thanh Tùng, về phía Cuba có toàn bộ các đồng chí Thứ trưởng, đồng chí nguyên Thứ trưởng Lilian Hernandez Doejo và một số đồng chí Cục trưởng/Vụ trưởng Bộ Tư pháp Cuba.
Cảm ơn sự đón tiếp nồng nhiệt và chân tình mà Bộ trưởng Bộ Tư pháp Cuba dành cho Đoàn, bày tỏ sự xúc động khi lần đầu tiên được tới thăm đất nước Cuba anh em và vui mừng được gặp lại Đồng chí Oscar Manuel Silvera Martinez kể từ chuyến thăm Việt Nam vào tháng 12/2019, Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định trải qua hơn 60 năm tôi luyện kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, dù trải qua nhiều thử thách và biến động của lịch sử nhưng quan hệ anh em gắn bó hai Đảng, hai Nhà nước và hai dân tộc Cuba và Việt Nam mãi mãi vững bền. Các mối quan hệ này được hình thành từ khói lửa của các cuộc đấu tranh giành độc lập và trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của hai dân tộc và ngày nay trở thành mẫu mực của tình cảm thủy chung, trong sáng, là tài sản vô giá mà hai Đảng, Nhà nước và Nhân dân hai nước luôn không ngừng giữ gìn, vun đắp. 
Bộ trưởng Lê Thành Long cũng chúc mừng những thành tựu mà thành tựu mà nhân dân Cuba đạt được trong công cuộc cập nhật hóa nền kinh tế, ban hành và triển khai Hiến pháp mới năm 2019, đồng thời cũng chia sẻ với những khó khăn, thách thức về kinh tế - xã hội mà Cuba đang phải đối mặt do bị bao vây, cấm vận kinh tế cũng như sự cố, thiên tai gần đây. Bộ trưởng Lê Thành Long tin tưởng sâu sắc rằng, với truyền thống anh hùng cách mạng, Đảng, Nhà nước và Nhân dân Cuba sẽ đạt được những thành tựu to lớn trong việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu, đường lối do Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đề ra, xây dựng đất nước Cuba xã hội chủ nghĩa phồn vinh và phát triển. Đồng thời, Bộ trưởng Lê Thành Long cũng chia sẻ thông tin với Bô Tư pháp Cuba về tình hình kinh tế - xã hội cũng như kết quả công tác pháp luật và tư pháp 9 tháng đầu năm 2022, nhấn mạnh việc Hội nghị Trung ương 6 Khóa XIII mới ban hành Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới.
 

Bộ trưởng Tư pháp Cuba Oscar Manuel Silvera Martinez chia sẻ thông tin về tình hình kinh tế - xã hội của Cuba cũng như kết quả công tác pháp luật và tư pháp trong thời gian gần đây. Ngay sau khi thông qua Hiến pháp 2019, Hội đồng Nhà nước Cuba đã ban hành một Kế hoạch xây dựng pháp luật, theo đó Bộ Tư pháp Cuba đóng vai trò điều phối thực hiện Kế hoạch này. Kết quả, Cuba đã ban hành được 36 luật, 33 sắc lệnh, trong đó gần đây nhất là ban hành Bộ luật về gia đình – đạo luật có tác động sâu sắc đến kinh tế xã hội của Cuba. Pháp luật về hình sự, dân sự, công chứng, bảo vệ thông tin cá nhân tiếp tục được hoàn thiện. Bên cạnh đó, công tác tin học hóa quản lý các hoạt động tư pháp (như công chứng, hộ tịch...) cũng đang được quan tâm tăng cường. Trong xây dựng pháp luật, Cuba đề cao nguyên tắc dân chủ, theo đó các bộ luật lớn (như Bộ luật gia đình vừa qua) đều tổ chức trưng cầu dân ý. Nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của yếu tố con người, Bộ trưởng Oscar Manuel Silvera Martinez cũng chia sẻ thông tin thêm về chương trình đào tạo, bồi dưỡng dành cho cán bộ, công chức Bộ Tư pháp Cuba từ Trung ương xuống địa phương.
Về hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp, hai Bộ trưởng thống nhất đánh giá kết quả hợp tác giữa hai Bộ trong thời gian qua là rất tốt đẹp. Trong thời gian tới, hai Bộ cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động hợp tác cụ thể, mà trước mắt là triển khai hiệu quả Chương trình hợp tác giai đoạn 2022 - 2023 đã ký nhân chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc vào tháng 9/2021; tiếp tục ứng dụng công nghệ thông tin vào việc triển khai các hoạt động hợp tác. Bộ trưởng Lê Thành Long thông tin căn cứ Biên bản Kỳ họp lần thứ 39 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Cuba về hợp tác kinh tế và khoa học, kỹ thuật, Bộ Tư pháp Việt Nam đang chuẩn bị Văn kiện Dự án hỗ trợ kỹ thuật cho Bộ Tư pháp Cuba về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm triển khai Hiến pháp mới 2019. Hai Bộ trưởng cũng thống nhất tiếp tục ký và triển khai Chương trình hợp tác cho các giai đoạn tới nhằm triển khai có hiệu quả thực chất Bản Ghi nhớ hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp năm 2013.

Kết thúc Hội đàm, Bộ trưởng Lê Thành Long và Bộ trưởng Oscar Manuel Silvera Martinez đã tiến hành ký “Ý định thư về xây dựng Dự án hỗ trợ kỹ thuật cho Bộ Tư pháp Cuba”, khẳng định cam kết và quyết tâm của hai Bộ Tư pháp trong việc xây dựng Dự án này, hứa hẹn sẽ mang lại những kết quả thiết thực đối với tiến trình cải cách pháp luật và tư pháp của Cuba hiện nay. Phát biểu sau Lễ ký, Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định dù trong điều kiện còn nhiều khó khăn về nguồn lực, song Bộ Tư pháp Việt Nam luôn sẵn sàng chia sẻ, ủng hộ, giúp đỡ Bộ Tư pháp Cuba một cách vô tư, trong sáng nhằm nâng cao chất lượng, kết quả hoạt động của Bộ, Ngành Tư pháp Cuba; thành tựu phát triển của Bộ, Ngành Tư pháp Cuba cũng chính là thành tựu phát triển của Bộ, Ngành Tư pháp Việt Nam và ngược lại.
Đồng thời, Bộ trưởng Lê Thành Long cũng tiến hành trao tặng “Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp tư pháp” - hình thức khen thưởng cao nhất thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam - cho 03 đồng chí của Bộ Tư pháp Cuba: đồng chí Bộ trưởng Oscar Manuel Silvera Martinez, đồng chí nguyên Thứ trưởng Lilian Hernandez Doejo (hiện đồng chí công tác tại Liên đoàn Luật sư Cuba) và đồng chí Vụ trưởng Vụ Quan hệ quốc tế Antonio Israel Ybarra vì đã có công lao đóng góp trong việc củng cố và phát triển quan hệ hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp giữa Bộ Tư pháp Việt Nam với Bộ Tư pháp Cu-ba, góp phần vun đắp quan hệ hữu nghị truyền thống anh em đặc biệt giữa hai nước Việt Nam – Cuba nói chung.
Để góp phần chia sẻ khó khăn với Bạn trong điều kiện hiện nay, Bộ trưởng Lê Thành Long đã trao tặng cho Bộ Tư pháp Cuba quà tặng là 20 bộ máy vi tính xách tay và một số quà tặng khác.
 
Tiếp kiến Thủ tướng Chính phủ Cuba
Ngay sau khi kết thúc Hội đàm với Bộ trưởng Tư pháp Cuba, Bộ trưởng Lê Thành Long cùng một số thành viên Đoàn công tác đã tiếp kiến Đồng chí Manuel Marrero Cruz, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Cuba. Tham dự buổi tiếp kiến về phía Việt Nam có Đại sứ Lê Thanh Tùng, về phía Cuba có Bộ trưởng Tư pháp Oscar Manuel Silvera Martinez.
 

Bày tỏ niềm vinh dự được Đồng chí Thủ tướng Chính phủ dành thời gian tiếp, Bộ trưởng Lê Thành Long chúc mừng Đồng chí vừa có chuyến thăm Việt Nam thành công tốt đẹp, tiếp tục là minh chứng cho việc không ngừng thắt chặt quan hệ hữu nghị, đoàn kết thủy chung, hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân hai nước Việt Nam-  Cuba. Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định trải qua hơn 60 năm tôi luyện kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, cho dù tình hình thế giới có nhiều biến động, thử thách, song mối quan hệ anh em gắn bó hai Đảng, hai Nhà nước và hai dân tộc Việt Nam - Cuba vẫn mãi mãi thủy chung son sắt. Nhân dân Việt Nam không bao giờ quên sự giúp đỡ chí tình, chí nghĩa mà Cuba dành cho Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh cũng như thời kỳ đầu xây dựng đất nước. Đoàn kết hữu nghị anh em đặc biệt với Cuba là mệnh lệnh của trái tim, khối óc mỗi con người Việt Nam. Câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel Castro “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” mãi là biểu tượng bất hủ cho quan hệ anh em trong sáng giữa hai dân tộc. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Lê Thành Long cũng bày tỏ sự tri ân đối với tình cảm của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Nhân dân Cuba đã luôn sát cánh cùng Việt Nam trong đại dịch Covid – 19 vừa qua thông qua việc cung ứng số lượng lớn vaccine Abdala cho Việt Nam trong năm 2021.


Bộ trưởng Lê Thành Long báo cáo với Thủ tướng Manuel Marrero Cruz về kết quả hội đàm giữa hai Bộ trưởng Tư pháp, nhấn mạnh việc hai Bộ trưởng đã thống nhất về những định hướng lớn hợp tác giữa hai Bộ, Ngành Tư pháp trong thời gian tới cũng như đã ký  “Ý định thư về xây dựng Dự án hỗ trợ kỹ thuật cho Bộ Tư pháp Cu-ba”. Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định dù trong điều kiện còn nhiều khó khăn song Bộ Tư pháp Việt Nam sẽ luôn đồng hành, sát cánh hỗ trợ Bộ Tư pháp Cuba anh em. Đồng thời đề nghị Đồng chí Thủ tướng cũng như Lãnh đạo Đảng, Nhà nước Cuba tiếp tục quan tâm ủng hộ quan hệ hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp.
Chúc mừng kết quả Hội đàm tốt đẹp giữa hai Bộ trưởng Tư pháp, Đồng chí Thủ tướng Manuel Marrero Cruz chia sẻ những ấn tượng rẩt tốt đẹp về đất nước, con người Việt Nam trong chuyến thăm chính thức Việt Nam vừa qua, bày tỏ sự khâm phục đối với truyền thống anh hùng cách mạng và những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong thời gian gần đây. Thủ tướng chia sẻ trong điều kiện bị bao vây, cấm vận hết sức khó khăn (thiếu lương thực, thiếu điện...), song Đảng, Nhà nước và Nhân dân Cuba vẫn tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân địa phương vào ngày 27/11/2022 vừa qua. Kết quả tốt đẹp của cuộc bầu cử này gửi một thông điệp đến cộng đồng quốc tế về bản lĩnh anh hùng cách mạng của Nhân dân Cuba. Thủ tướng cũng cho biết Hiến pháp năm 2019 của Cuba có nhiều điểm mới về tổ chức bộ máy nhà nước, bước đầu thừa nhận các thành phần kinh tế.Nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm triển khai Hiến pháp mới của Cuba năm 2019 rất nặng nề, theo đó dự kiến trong nhệm kỳ tới đây, Quốc hội Cuba sẽ thông qua 50 luật để điều chỉnh một cách toàn diện các quan hệ xã hội, góp phần xây dựng chế độ XHCN ở Cuba trong giai đoạn cách mạng mới. Bộ Tư pháp Cuba đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều phối Chương trình xây dựng pháp luật này.
Thủ tướng đề nghị hai nước cần đẩy mạnh hợp tác toàn diện trong lĩnh vực kinh tế - thương mại, pháp luật và tư pháp, khẳng định luôn ủng hộ, tạo điều kiện thuận lợi cho quan hệ hợp tác giữa Bộ, ngành Tư pháp hai nước và đề nghị Bộ Tư pháp hai nước phải là “tấm gương” cho hợp tác song phương giữa các Bộ, ngành, cơ quan khác của hai nước, góp phần tích cực vào việc củng cố quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, Nhà nước và Nhân dân hai nước trong thời gian tới.
 
Tình hình hợp tác giữa Bộ Tư pháp Việt Nam và Cuba
Cơ sở pháp lý
Trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, hợp tác song phương với Cuba được thực hiện trên cơ sở các văn kiện: Hiệp định tương trợ tư pháp về các vấn đề dân sự, gia đình, lao động và hình sự giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (CHXHCN) Việt Nam và nước Cộng hòa Cu-ba ký kết năm 1984; Nghị định thư hợp tác về pháp luật và tư pháp giữa Bộ Tư pháp nước CHXHCN Việt Nam và Bộ Tư pháp nước Cộng hoà Cuba ký năm 1997 và Bản ghi nhớ hợp tác giữa Bộ Tư pháp nước CHXHCN Việt Nam và nước Cộng hòa Cuba ký năm 2013.
Kết quả hợp tác
Nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác về pháp luật và tư pháp với Cuba, góp phần tăng cường quan hệ hợp tác, đoàn kết hữu nghị truyền thống đặc biệt giữa hai nước, tháng 12/2013, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường đã thăm và làm việc tại Cộng hòa Cuba. Trong khuôn khổ chuyến thăm này, Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam Hà Hùng Cường và Bộ trưởng Tư pháp Cuba María Esther Reus González đã ký Bản Ghi nhớ hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp. Nhằm triển khai Bản ghi nhớ hợp tác nêu trên, hai Bộ Tư pháp đã ký chương trình hợp tác năm 2015 - 2016.
Tiếp theo đó, vào tháng 3/2018, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc và Thứ trưởng Bộ Tư pháp Cuba Francisco E. Garcia Henriquez đã ký Chương trình hợp tác giai đoạn 2018-2019 giữa hai Bộ để triển khai các hoạt động hợp tác cụ thể.
Tháng 12/2019, Bộ trưởng Tư pháp Cuba Oscar Manuel Silvera Martinez sang thăm và làm việc tại Việt Nam từ ngày 11-14/12/2019. Trong chuyến thăm này, hai Bên đã tiến hành ký Chương trình hợp tác giai đoạn 2020-2021 với các nội dung hợp tác ưu tiên những vấn đề phía Cuba quan tâm và mong muốn học tập kinh nghiệm của Việt Nam.
Tháng 12/2020, nhằm triển khai Chương trình hợp tác giai đoạn 2020-2021, hai Bên đã tổ chức hội thảo trực tuyến với chủ đề “Chia sẻ kinh nghiệm về ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý hộ tịch” do Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Thứ trưởng Bộ Tư pháp Cuba Alicia Pilar Varona đồng chủ trì. Hội thảo đã thành công tốt đẹp, được cả hai Bên đánh giá cao, mở ra cơ hội để hai Bộ Tư pháp khắc phục các khó khăn hiện tại và triển khai có hiệu quả Chương trình hợp tác đã ký, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19 đang gây ra những thách thức chung trên phạm vi toàn cầu.
Ngày 9/9/2021, Bộ trưởng Lê Thành Long cũng đã hội đàm trực tuyến với Bộ trưởng Tư pháp Cu-ba Oscar Manuel Silvera Martinez, với sự tham gia của Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cu-ba tại Việt Nam và Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Cuba. Tại buổi hội đàm, hai Bên đã đánh giá tình hình hợp tác giữa hai Bộ Tư pháp trong thời gian qua và đề xuất phương hướng hợp tác cho giai đoạn tiếp theo. Hai Bộ trưởng đã thống nhất về việc sớm ký Chương trình hợp tác giai đoạn 2022-2023 giữa hai Bộ cũng như phương thức thực hiện các hoạt động hợp tác phù hợp với bối cảnh dịch Covid-19.
Từ ngày 18-20/9/2021, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc đã tháp tùng Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Cộng hoà Cuba. Trong khuôn khổ chuyến thăm này, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc và Bộ trưởng Tư pháp Cuba Oscar Manuel Silvera Martinez đã ký Chương trình hợp tác giai đoạn 2022-2023 giữa hai Bộ Tư pháp trước sự chứng kiến của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch nước Cộng hoà Cuba Miguel Diaz Canel Bermudez. Cũng trong chuyến thăm này, Thứ trưởng Nguyễn Khánh Ngọc đã thay mặt Bộ trưởng Lê Thành Long tặng Bộ Tư pháp Cuba 13 máy tính để hỗ trợ cho Bộ Tư pháp Cuba trong lúc điều kiện cơ sở vật chất của bạn còn nhiều khó khăn, hạn chế.  
Ngày 20/10/2022, nhằm triển khai Chương trình hợp tác giai đoạn 2022-2023 đã ký, hai Bộ đã phối hợp tổ chức Tọa đàm trực tuyến về đầu tư nước ngoài, trong đó có sự tham gia của đại diện Bộ Kế hoạch đầu tư và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Buổi Tọa đàm đã được tổ chức thành công, trong đó hai Bên đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm quý báu liên quan tới các biện pháp thu hút đầu tư nước ngoài và các biện pháp phòng chống rửa tiền trong hoạt động đầu tư nước ngoài.
Căn cứ Biên bản Kỳ họp thứ 39, Ủy ban Liên Chính phủ Việt Nam – Cuba vào tháng 12/2021, Bộ Tư pháp Việt Nam đang triển khai thủ tục xây dựng Văn kiện Dự án hỗ trợ kỹ thuật cho Bộ Tư pháp Cuba trong lĩnh vực xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm triển khai Hiến pháp mới của Cuba năm 2019
 
Tóm tắt một số điểm mới của Hiến pháp Cuba 2019, vai trò, chức năng và nhiệm vụ của BTP Cuba
Một số điểm mới của Hiến pháp Cuba 2019
Hiến pháp Cuba 2019 là một văn bản được chuẩn bị kỹ lưỡng, nội dung có chất lượng, phản ánh ý chí, nguyện vọng của nhân dân, biểu hiện thực sự của tính chất dân chủ của hệ thống xã hội chủ nghĩa và sự tham gia rộng rãi của người dân vào chế độ xã hội chủ nghĩa của Cuba. Sự tham gia rộng rãi của người dân vào quá trình xây dựng bản Hiến pháp phản ánh trình độ văn hóa cao và nhận thức chính trị của người dân Cu-ba cũng như sự mức độ cam kết và bản lĩnh anh hùng cách mạng của Cuba trong việc hoàn thiện hệ thống chính trị, kinh tế và xã hội.
Tổ chức bộ máy Nhà nước
Hiến pháp quy định cơ cấu tổ chức mới của Nhà nước Cuba. Hiến pháp phân chia chức năng, nhiệm vụ của các thiết chế khác nhau, như Hội đồng Nhà nước (Điều 107, 120, 121), Chủ tịch, Phó Chủ tịch và Tổng Thư ký Quốc hội – cơ quan đại diện quyền lực của nhân dân, bầu ra Hội đồng Nhà nước và các thành viên của Hội đồng. Các thành viên của Hội đồng Bộ trưởng, cũng như các cơ quan cao nhất thuộc nhánh tư pháp, dân cử và kiểm toán nhà nước không được tham gia vào Hội đồng Nhà nước.
Đây là các thiết chế mới, thay đổi quan niệm của Cuba từ sau 1976.
Hiến pháp đề cao trách nhiệm cá nhân đối với các vị trí: Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Thống đốc các tỉnh và Thị trưởng (Điều 125, 140, 174, 203).
Hiến pháp quy định Thống đốc là người đứng đầu cơ quan hành pháp - hành chính cấp tỉnh, đặt dưới sự giám sát của Quốc hội, Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch nước, Hội đồng Bộ trưởng và Thủ tướng (Điều 177, 122j, 128g, 137 k và m, 144h). Tuy nhiên, Hiến pháp quy định Trung ương không can thiệp vào các chức năng và thẩm quyền của chính quyền cấp tỉnh, cũng như quyền tự trị của tỉnh (Điều 173, 174, 177).
Các tổ chức mới ở trung ương và địa phương vẫn đảm bảo duy trì sự thống nhất của quyền lực, được đảm bảo bởi trách nhiệm giải trình và sự lãnh đạo của một Đảng duy nhất; tính minh bạch (Điều 101h) và sự tham gia hiệu quả và đông đảo của các thành phần xã hội khác nhau (Điều 4, 14, 101b, 200) nhằm thúc đẩy, từ sự đa dạng, sự hài hòa về lợi ích cũng như kiểm soát hiệu quả đối với các đại biểu Quốc hội, các cơ quan do Quốc hội bầu ra, cơ quan hành pháp quốc gia và các cơ quan hành pháp - hành chính ở tất cả các cấp.
Quyền tự trị của chính quyền cấp thành phố được thể hiện rõ ràng (Điều 168), điều này đòi hỏi sự linh hoạt trong hoạt động của các thể chế từ trung ương đến cấp tỉnh trong mối tương quan với chính quyền cấp xã/phường – tư duy mới và hành động mới ở các cấp này.
Để chỉ đạo – điều hành đất nước đúng theo quy định của pháp luật trong những trường hợp bất thường - thiên tai hoặc thảm họa thiên nhiên hoặc những tình huống khác có thể ảnh hưởng đến an ninh hoặc sự ổn định của quốc gia – những trường hợp đã được đưa vào Pháp lệnh cao cấp năm 1992 với tên gọi là “tình trạng khẩn cấp” và tên gọi hiện tại  là “Tình huống sự kiện bất thường và thảm họa thiên nhiên” (Điều 222-225), thì cơ quan quản lý của đất nước trong những tình huống đặc biệt này vẫn là Hội đồng Quốc phòng, nhưng đặt dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch nước (Điều 218, 219 và 225), đảm bảo đồng bộ với quy định của Luật Nguyên thủ quốc gia năm 1976, sửa đổi năm 1992.
Chế độ kinh tế
Hiến pháp mới thừa nhận và tiếp tục đề cao tính chất xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế của Cuba và chế độ xã hội chủ nghĩa của nhân dân đối với tư liệu sản xuất cơ bản.
Nền kinh tế xã hội chủ nghĩa được thiết lập dựa trên quyền sở hữu toàn dân đối với tư liệu sản xuất cơ bản với tư cách là hình thức sở hữu chủ yếu, vai trò của Nhà nước trong định hướng kế hoạch của nền kinh tế, trong đó có tính đến sự điều tiết và kiểm soát thị trường (Điều 18) và vai trò của doanh nghiệp nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Hiến pháp 2019 ghi nhận sự tham gia của người lao động trong quá trình hoạch định, điều tiết, quản lý và kiểm soát nền kinh tế" (Điều 20) và vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế và xã hội của đất nước (Điều 21).
Hiến pháp 2019 đưa vào danh mục các hình thức sở hữu (Điều 22) sở hữu tư nhân với các hoạt động kinh tế tư nhân với các giới hạn rõ ràng theo định hướng xã hội chủ nghĩa, cũng như vai trò của đầu tư nước ngoài. Điều này áp dụng với mọi thể nhân và pháp nhân Cuba hoặc nước ngoài, mang tính chất bổ trợ trong nền kinh tế.
Tương tự như vậy, trong số các hình thức sở hữu, các thể chế và hình thức liên kết khác được đưa thêm vào, có thể bao gồm nhà thờ, các tổ chức và các hiệp hội khác.
Về tài sản xã hội chủ nghĩa của toàn dân, Hiến pháp 2019 quy định cụ thể rằng việc chuyển giao các quyền không bao hàm quyền sở hữu tài sản công là trách nhiệm của Hội đồng Nhà nước (Điều 23), trong đó có các mỏ khoáng sản và các bãi biển.
Trong hình thức sở hữu này, Hiến pháp cũng xác định rằng các tài sản có tính chất chiến lược đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước như "cơ sở hạ tầng chính, các ngành công nghiệp và các cơ sở kinh tế và xã hội" có thể được Hội đồng Bộ trưởng quốc hữu hóa với điều kiện chúng được sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế và xã hội của đất nước.
Một sửa đổi khác cần đề cập đến nội dung của Điều 30, trong đó quy định rằng việc tập trung sở hữu tài sản của các thể nhân hoặc pháp nhân không thuộc nhà nước do Nhà nước quy định, điều này đảm bảo sự phân phối lại của cải ngày càng công bằng, nhằm duy trì các giá trị xã hội chủ nghĩa về công bằng xã hội và được thiết lập trên cơ sở pháp luật. Có thể thấy trước rằng công việc được trả lương sẽ là nguồn thu nhập chính.
Công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm triển khai Hiến pháp 2013
Bằng Quyết định của Hội đồng Nhà nước ngày 14 tháng 9 năm 2018, bản “Phương pháp luận để xây dựng pháp luật” đã được thông qua, trong đó nêu rõ: “Bộ Tư pháp, trong thời gian hai (2) năm, tính từ khi Quyết định này có hiệu lực, với những kinh nghiệm thu được trong quá trình áp dụng Quyết định này, đưa ra các sửa đổi tương ứng để hoàn thiện Quyết định". Quy định này được bổ sung bằng Nghị quyết số 223 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp thiết lập các quy tắc cho soạn thảo các nghị quyết, chỉ thị. Việc thực hiện cả hai tiêu chuẩn vào thời điểm đó kéo theo một chương trìnhh đào tạo sâu rộng của Bộ Tư pháp dành cho các luật gia ở tất cả các cấp.
Chương trình xây dựng pháp luật đòi hỏi mức độ trách nhiệm cao đối với Bộ Tư pháp về “sự cần thiết” và “kiểm tra tính hợp lệ”, vì theo Chương trình, dự kiến, trong giai đoạn 2021-2022, sẽ phải trình ban hành 25 Luật và 29 Nghị định.
Tính chất đặc biệt của công việc này thực chất là góp phần triển khai thực hiện Hiến pháp mới, nên cần phải thành lập một thiết chế cũng đặc biệt có tên là “Nhóm Hành pháp của Quyền Lập pháp” (theo Lệnh số 27 của Hội đồng Nhà nước ngày 20/02/2020), do Bộ trưởng Tư pháp điều hành.
Để thực hiện các chức năng của Nhóm điều hành, Bộ trưởng Tư pháp Tư pháp đã thành lập một Tổ công tác do Thứ trưởng thứ nhất điều phối với sự tham gia của 03 chuyên gia từ Bộ Tư pháp, 02 chuyên gia từ Nhóm pháp lý và Vụ trưởng Vụ Pháp luật. Theo kế hoạch, vào năm 2021, Tổ công tác sẽ hoàn thành Chiến lược “Tăng cường năng lực lập pháp”, cho phép tập trung vào các dự thảo chính sách và các văn bản quy phạm pháp luật được chuẩn bị bởi 14 chuyên gia về luật, ba thẩm phán cấp cao với tư cách là nhóm hỗ trợ và ba điều phối viên.
Đội ngũ nhân viên và các cộng tác viên pháp lý từ các tổ chức khác nhau  được bổ sung, tuyển dụng, với mục đích đạt được chất lượng cao hơn trong quá trình lập pháp.
Đội ngũ này sẽ được điều phối và tham gia vào các cuộc họp hàng tháng của “Nhóm Hành pháp của quyền Lập pháp” trung ương, ngay trước khi Nhóm này họp thường kỳ, ít nhất hai lần mỗi tháng, Tổ công tác có trách nhiệm điều phối, tổ chức và kiểm soát quá trình soạn thảo các Chính sách và các quy định pháp luật tương ứng với Chương trình xây dựng pháp luật để trình lên “Nhóm Hành pháp của Quyền Lập pháp” ở Trung ương.
Cần nhấn mạnh sự cải tiến chất lượng của Công báo nước Cộng hòa năm 2019, cho phép công bố các quy định pháp luật vào ngày đã định.
Đường lối chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật thời gian tới
Để xây dựng và cải tiến quy trình soạn thảo và phê duyệt các quy định pháp luật trong tương lai, Chiến lược mới về "Tăng cường năng lực lập pháp" được thông qua, theo đó các nhà làm luật cũng như những người điều phối cũng được lựa chọn để tham gia hỗ trợ việc lập kế hoạch soạn thảo và thông qua các chính sách, quy định của pháp luật.
Chiến lược “Năng lực Lập pháp” được xây dựng để phòng ngừa các nguy cơ, đảm bảo phù hợp với nội dung các quy phạm được ban hành và cảnh báo một cách có hệ thống về tiến độ chuẩn bị các dự án. Chú trọng chương trình làm việc của các tổ công tác tiến hành việc soạn thảo các văn bản pháp luật, đảm bảo các chính sách, văn bản QPPL được ban hành kịp thời và có chất lượng. Việc giữ liên hệ với các Vụ trưởng Vụ Pháp chế của các Bộ, ngành khác cũng là một yêu cầu đặt ra và chất lượng của công việc hỗ trợ cho Chiến lược "Tăng cường năng lực lập pháp" được kiểm soát với tính thống nhất, đồng bộ và toàn diện ở mức độ cần thiết.
Phát triển một hệ thống giáo dục và đào tạo thường xuyên, bao gồm việc giáo dục cấp bằng đại học, bằng thạc sĩ, tổ chức hội nghị, hội thảo; thực tập một cách có hệ thống tại các hiệp hội, doanh nghiệp. Nghiên cứu xây dựng thủ tục mới cho quy trình lập pháp.
Khái quát chức năng, nhiệm vụ và tổ chức của Bộ Tư pháp Cuba
Nhiệm vụ của Bộ Tư pháp, theo quy định tại Nghị định số 376 ngày 21 tháng 6 năm 2019, Điều khoản duy nhất: “… Tham mưu cho Nhà nước và Chính phủ về mặt pháp lý, đề xuất ban hành và hướng dẫn thực hiện các chính sách tương ứng trong về pháp lý sau khi được phê duyệt”.
Nghị quyết số 8663 của Hội đồng Bộ trưởng, ngày 13 tháng 8 năm 2019, thiết lập cụ thể các chức năng chuyên biệt:
- Trong lĩnh vực xây dựng pháp luật: đề xuất và sau khi được phê duyệt, thực hiện Chương trình xây dựng pháp luật; tham mưu trên khía cạnh pháp lý và lập pháp cho Nhà nước, Chính phủ, các cơ quan quản lý hành chính nhà nước ở Trung ương và các cơ quan khác; kiểm tra tính hợp hiến, hợp pháp của các quy định pháp luật;  phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan đảm bảo hoàn thiện, hệ thống hóa và pháp điển hoá các quy định pháp luật; đảm bảo và kiểm soát quá trình đăng Công báo của quốc gia và quyền tiếp cận pháp luật của công dân.
- Bộ Tư pháp cũng thực hiện các chức năng kỹ thuật và quản lý các công chứng viên, nhân viên đăng ký công, tư vấn viên pháp lý; cũng như chỉ đạo việc thực hiện các chức năng quản lý được luật pháp giao cho liên quan đến quản lý các tổ chức phi lợi nhuận, các tổ chức giáo hội và những tổ chức khác dựa trên tín ngưỡng tôn giáo.
- Bộ Tư pháp đại diện Nhà nước và Chính phủ Cuba trong các điều ước quốc tế về công pháp và tư pháp quốc tế mà theo đó Bộ Tư pháp được chỉ định là Cơ quan trung ương; chủ trì Ủy ban quốc gia về phòng chống ma túy và đại diện cho Cuba trong Ủy ban về phòng chống ma túy của Liên hợp quốc .
Bộ Tư pháp được cơ cấu gồm 32 đơn vị chuyên môn: 1 Ban thư ký, 3 Tổng Cục, 20 Cục và 8 Vụ. Về lãnh đạo, Bộ Tư pháp có Bộ trưởng, 1 Thứ trưởng thứ nhất và 2 Thứ trưởng. Bộ cũng quản lý Công báo của nước Cộng hòa, trong đó có 9 đơn vị trực thuộc. Bộ Tư pháp có đại diện tại các tỉnh, thành phố của cả nước và các đơn vị cung cấp dịch vụ công. Để hoàn thành nhiệm vụ của do nhà nước giao và do tầm quan trọng của công việc lập pháp trong bối cảnh hiện tại, Bộ Tư pháp có các bộ phận chuyên trách cho công việc này: ba Tổng cục, một Tổng cục phụ trách các vấn đề pháp luật, tư vấn pháp lý và trợ giúp pháp lý; một Tổng cục quản lý các công chứng viên và nhân viên đăng ký công và một Tổng cục chuyên trách các vấn đề về phát triển. Ngoài ra, các Cục/Vụ, các đơn vị, phòng ban trực thuộc độc lập và được kết nối theo cơ chế phối hợp.
Tóm lại, Hiến pháp mới 2019 của Cuba thể hiện một bước nhảy vọt về chất so với Hiến pháp năm 1976 nhờ những thay đổi liên quan đến việc thiết lập các giá trị và nguyên tắc hiến định trong lĩnh vực kinh tế, trong quan niệm về quyền công dân, hình thức tổ chức Nhà nước mới, ngôn ngữ pháp lý được sử dụng và việc mở rộng quyền lập quy.
Vụ Hợp tác quốc tế đưa tin từ Thủ đô La Habana


Các tin khác