Ngày 3/10, tại Hà Nội, Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên đã công bố Quyết định thành lập và danh sách Ban soạn thảo, Tổ biên tập Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 05/2005/NĐ-CP (ngày 18/01/2005) của Chính phủ về bán đấu giá tài sản (BĐGTS).
Vì đâu đủ mà chưa mạnh?
Hoạt động BĐGTS chuyên nghiệp ở nước ta được hình thành từ năm 1997 trên cơ sở của Bộ luật Dân sự và Nghị định số 86/CP (ngày 19/12/1996) của Chính phủ ban hành Quy chế BĐGTS. Năm 2003, hoạt động BĐGTS đã có một bước chuyển đáng kể với việc Chính phủ ban hành NĐ05 thay thế NĐ86. Tuy nhiên, dù khi ban hành NĐ05 được đánh giá là cơ sở pháp lý quan trọng để phát triển hoạt động BĐG trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, nhưng qua 3 năm thi hành, đến nay nhiều qui định của NĐ05 và các qui định hướng dẫn đã không còn phù hợp với tình hình thực tế trong hoạt động BĐGTS. Hậu quả tất yếu là làm hoạt động BĐG gặp nhiều khó khăn, thiếu minh bạch, chuyên nghiệp, nhất là làm xuất hiện những hiện tượng tiêu cực như thông đồng, dàn xếp kết quả BĐG hay “cò” trong việc tổ chức BĐGTS.
Bà Nguyễn Thị Minh – Phó Vụ trưởng Vụ Bổ trợ Tư pháp (Bộ Tư pháp) – cho biết, hoạt động BĐGTS hiện nay chỉ tập trung ở một số trung tâm tại các thành phố lớn (Hà Nội, TP.HCM, Hải Dương…), còn đa số hoạt động cầm chừng. Đa số các doanh nghiệp đăng ký hoạt động BĐGTS như một ngành nghề “phụ” thậm chí, có đăng ký nhưng rồi… để đó, không hoạt động BĐG. Đó là hậu quả của việc luật quá “mở” để các địa phương thành lập nhiều tổ chức, doanh nghiệp đa ngành nghề thực hiện việc BĐGTS tại địa phương. Không những thế, thực trạng này còn khiến hoạt động BĐG được thực hiện không thống nhất và khó quản lý.
Bên cạnh đó, nhiều văn bản qui phạm pháp luật liên quan không thống nhất trong việc điều chỉnh hoạt động BĐGTS, chưa hướng dẫn cụ thể nên trình tự, thủ tục BĐGTS không được thực hiện một cách thống nhất. Điều đó thể hiện ở một số địa phương việc chuyển giao tài sản là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính được thực hiện qua biên bản bàn giao tang vật, phương tiện vi phạm trong khi nhiều địa phương khác lại áp dụng hình thức ký hợp đồng uỷ quyền BĐGTS giữa Sở Tài chính với Trung tâm dịch vụ BĐGTS; hay khiến nhiều tổ chức tín dụng và các tổ chức BĐGTS gặp khó khăn trong việc BĐG các TS bảo đảm, khoản nợ của các tổ chức tín dụng…Đấy là chưa kể đến việc thực hiện các qui định về bàn giao tài sản THA cho người mua được tài sản chưa được bảo đảm, dẫn đến nhiều trường hợp người mua được tài sản mặc dù đã thanh toán đủ tiền nhưng không nhận được tài sản BĐG, ảnh hưởng đến quyền và ích hợp pháp của họ.
Một bất cập khiến hoạt động BĐG hiện nay ở nước ta chưa mạnh là do các chế tài đối với các hành vi vi phạm qui định về BĐG còn nhẹ, chưa cụ thể và thiếu tính răn đe. Do đó, “mạnh ai nấy làm”, đến các cơ quan quản lý nhà nước cũng không nắm được tình hình tổ chức, hoạt động của một số doanh nghiệp BĐGTS.
Chặt chẽ nhưng phải “dài hơi”
Theo ý kiến của ông Bùi Ngọc Nhuần (Văn phòng Chính phủ), cần có những qui định mới, khắc phục những bất cập của NĐ05 đang hạn chế sự phát triển của các doanh nghiệp BĐG để dân tin và đưa tài sản đến BĐG. Đồng thời, phải qui định rõ hơn những loại tài sản thuộc quyền BĐG của Trung tâm và doanh nghiệp BĐG hay nghĩa vụ của các trung tâm, doanh nghiệp trong việc BĐG tài sản THA, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, tài sản của nhà nước.
Thứ trưởng Liên cho rằng, không nên quan trọng đến vấn đề tiêu chuẩn ĐGV, loại tài sản nào được BĐG ở trung tâm hay doanh nghiệp vì chỉ cần có những qui định chặt chẽ về trình tự, thủ tục và qui định rõ loại tài sản nào (như tài sản tịch thu, sung công, cưỡng chế, phá sản…) phải đem ra BĐG là đảm bảo hoạt động BĐG được tiến hành khách quan, minh bạch.
Đại diện của Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) đề nghị nếu sửa đổi thì phải đồng bộ, có tính bao quát cao để tránh phải sửa lại sau một vài năm thi hành như NĐ05 hiện nay. Đồng thời, phải xem xét đến khả năng có thể giải quyết được vấn đề “nan giải” nhất trong việc đảm bảo hiệu quả của hoạt động BĐG là hiện tượng thông đồng, dàn xếp cuộc BĐG hay phải đợi qui định từ các văn bản pháp luật khác (hình sự, dân sự…)? Vì thực tế, do chưa có những qui định để ngăn chặn khả năng các bên thông đồng, dìm giá tài sản BĐG nên dù đã áp dụng nhiều qui định để hạn chế liên lạc trong khi diễn ra BĐG (như cấm sử dụng điện thoại…) nhưng trước đó, các bên tham gia BĐG đã thống nhất, “phân công” nhau mức giá trả để một bên có thể mua được tài sản theo ý muốn.
Còn đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Công an) băn khoăn đến việc cần có qui định để giải quyết những tài sản tồn đọng từ lâu, không BĐG được hay những loại tài sản do không đăng ký được nên không ai mua mà cứ “lưu cữu” trong kho của công an, THA…Tương tự là mối quan tâm của ông Đặng Thanh Sơn – Phó Vụ trưởng Vụ Hành chính Hình sự (Bộ Tư pháp) về những tài sản không phải là đối tượng phải BĐG nhưng cơ quan chức năng buộc phải giữ. Đối với những tài sản này, pháp luật qui định phải BĐG nếu chủ sở hữu không đến nhận và lấy tiền gửi tiết kiệm cho họ. Nhưng vấn đề là nếu không BĐG được thì phải xử lý như thế nào. Nếu thanh lý thì phải theo thủ tục, trình tự nào…? Ông Sơn cũng mong muốn, NĐ mới có thể nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả của hoạt động BĐG, và nhất thiết phải tăng cường vai trò của Bộ Tư pháp trong các kết luận liên quan đến kết quả BĐG.
BĐGTS là một hoạt động quan trọng để đảm bảo xử lý khách quan, công bằng và hiệu quả các tài sản THA, tang vật, phương tiện vi phạm hành chính do cơ quan có thẩm quyền bắt giữ, tài sản nhà nước, tài sản tịch thu sung quỹ Nhà nước, nhằm thu lại được số tiền tương ứng giá trị của tài sản, phục vụ cho các mục đích liên quan (THA, sung quỹ Nhà nước…). Do đó, hoàn thiện pháp luật về BĐG là yếu tố quan trọng để điều chỉnh thống nhất trình tự, thủ tục BĐG phù hợp với thực tiễn, chống được thông đồng, dàn xếp trong BĐG. Trong khi chờ NĐ mới thay thế NĐ05, Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính đã dự thảo Thông tư liên tịch hướng dẫn thực hiện một số quy định của NĐ05 về BĐGTS và hiện đang lấy ý kiến đóng góp./.
Huy Anh
| hiện cả nước đã có 62 trung tâm BĐSTS (trực thuộc các Sở Tư pháp) được thành lập tại 62 tỉnh, thành phố trực thuộc TƯ (trừ tỉnh Lai Châu chưa thành lập được trung tâm BĐGTS); 56 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh trong lĩnh vực BĐSTS; 373 đấu giá viên (ĐGV). Ngoài ra, còn có các Hội đồng đấu giá cấp tỉnh, huyện, Trung tâm phát triển quỹ đất, Tổ quản lý và phát triển quỹ đất thuộc Sở TN&MT, ban giải phóng mặt bằng được thành lập theo Quyết định của UBND tỉnh để thực hiện BĐG quyền sử dụng đất, Hội đồng BĐGTS của một số cơ quan, đơn vị. (Nguồn: Vụ Bổ trợ tư pháp - Bộ Tư pháp) |