Diễn đàn đối tác pháp luật lần thứ 5 với tiêu đề “Định hướng quan hệ đối tác mới trong cải cách luật pháp và tư pháp” đã được diễn ra tại Hà Nội vào sáng ngày 3 tháng 10 năm 2008 với sự đồng tổ chức của Bộ Tư pháp và Chương trình phát triển của Liên hợp quốc (UNDP). Tham dự Hội nghị có hơn 100 đại biểu Việt Nam, đại diện cho các cơ quan của Đảng, Quốc hội, các cơ quan tư pháp và pháp luật tại trung ương và địa phương; các cơ quan quản lý viện trợ của Chính phủ; một số cơ sở nghiên cứu, đào tạo pháp luật và đại diện một số tổ chức chính trị, xã hội... Ngoài ra, còn có gần 60 đại biểu quốc tế, đại diện cho các Đại sứ quán, Cơ quan hợp tác phát triển của các nước, các tổ chức quốc tế tại Việt Nam... Sự hiện diện của một số lượng đông đảo các nhà tài trợ tại Diễn đàn biểu hiện mối quan tâm sâu sắc của cộng đồng quốc tế và các cơ quan hữu quan của Việt Nam đối với quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật phục vụ nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường và Ông John Hendra - Điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam đã đến khai mạc Hội nghị. Thứ trưởng thường trực Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên và Ông Christophe Bahuet, Phó Giám đốc Quốc gia Chương trình phát triển của Liên hợp quốc tại Việt Nam đồng chủ trì Hội nghị.
Diễn đàn đối tác pháp luật là hoạt động thường niên của Dự án VIE/02/015 "Hỗ trợ thực thi Chiến lược phát triển hệ thống pháp luật Việt Nam tới năm 2010" do UNDP tài trợ. Mục tiêu chính của Diễn đàn là nhằm thúc đẩy đối thoại chính sách giữa các cơ quan, tổ chức Việt Nam với các đối tác tài trợ về những lĩnh vực ưu tiên của Việt Nam trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp. Diễn đàn còn là nơi tất cả các đại biểu Việt nam và quốc tế cùng nhau trao đổi, ghi nhận những thành tựu nổi bật nhất về các hoạt động lập pháp và thực thi pháp luật của Việt Nam trong năm qua; đánh giá, tổng kết những kết quả hợp tác đã đạt được và định hướng kế hoạch hợp tác trong thời gian tiếp theo để sự hỗ trợ quốc tế đạt hiệu quả cao nhất. Thông qua Diễn đàn này, mối quan hệ điều phối giữa các cơ quan Chính phủ Việt Nam với nhau, giữa các cơ quan Chính phủ Việt Nam với các nhà tài trợ cũng như giữa các nhà tài trợ với nhau trong lĩnh vực hợp tác pháp luật đã được duy trì và củng cố khăng khít hơn.
Ba nội dung chính tương ứng với 3 phiên thảo luận toàn thể tại Hội nghị là: 1) Tổng quan tình hình hợp tác giữa Việt Nam và các nhà tài trợ trong việc hỗ trợ thực thi Chiến lược Xây dựng Hệ thống Pháp luật và Chiến lược Cải cách Tư pháp: thành tựu đã đạt được, vấn đề và định hướng hoàn thiện; 2) Chiến lược phát triển ngành tư pháp lồng ghép trong bối cảnh Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020: vai trò của cải cách tư pháp và hướng tiếp cận liên ngành trong lập kế hoạch chiến lược; và 3) Không ngừng nâng cao khả năng tiếp cận công lý cho người dân: thực trạng và định hướng phát triển.
1. Điều phối các hoạt động hợp tác nhằm hỗ trợ thực thi cải cách tư pháp và pháp luật
Với những thành tựu đạt được khá toàn diện trên các lĩnh vực, Việt Nam đang là một nền kinh tế thị trường năng động có nhiều triển vọng phát triển, dành được sự quan tâm cao của các Nhà tài trợ, đồng thời là điểm đến an toàn, ngày càng hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trên thế giới. Từ năm 1993 đến nay, có trên 50 Nhà tài trợ song phương đã và đang cung cấp nguồn Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) cho Việt Nam với mức cam kết năm sau cao hơn năm trước tổng cộng trên 42 tỷ USD. Tại Hội nghị các Nhà tài trợ tháng 12 năm 2007 vừa qua, số vốn ODA cam kết là 5,4 tỷ USD, cao nhất từ trước tới nay. Cũng tính đến cuối năm 2007 đã có 9.500 dự án đầu tư trực tiếp vào Việt nam đến từ 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, với số vốn đăng ký trên 100 tỷ USD.
Trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, đã có hơn 30 Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị-xã hội đã và đang có hoạt động hợp tác về pháp luật. Theo số liệu tổng kết từ năm 1995 đến nay, có 139 Dự án, chương trình hợp tác với nước ngoài về pháp luật đã và đang được triển khai. Hoạt động hợp tác quốc tế với nước ngoài về pháp luật đã đóng góp tích cực vào các lĩnh vực xây dựng thể chế; tăng cường năng lực thiết chế, đào tạo cán bộ pháp luật, công tác thông tin pháp luật, phổ biến giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý.
Nhằm hỗ trợ thực hiện thành công các Chiến lược cải cách pháp luật và tư pháp, Bộ Tư pháp với vai trò là cơ quan giúp Chính phủ quản lý hợp tác về pháp luật, đã thực hiện tốt các nhiệm vụ thẩm định, điều phối các Dự án, chương trình hợp tác pháp luật, duy trì mối quan hệ giữa các nhà tài trợ với các cơ quan xây dựng và thực thi pháp luật. Tại Phiên họp đầu tiên của Hội nghị, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi về công tác quản lý và điều phối hợp tác pháp luật. Ông Nguyễn Huy Ngát, đại diện cho Bộ Tư pháp - với tư cách là cơ quan quản lý, điều phối hoạt động hợp tác pháp luật - đã thông tin về những quy định mới trong quản lý hợp tác quốc tế về pháp luật theo tinh thần Nghị định 78/NĐ-CP của Chính phủ ngày 17 tháng 7 năm 2008 về quản lý hợp tác với nước ngoài về pháp luật. Cũng tại phiên thảo luận thứ nhất của Diễn đàn, các chuyên gia của UNDP đã trình bày báo cáo tổng kết, đánh giá sự hỗ trợ của các nhà tài trợ đối với các nội dung ưu tiên trong Chiến lược phát triển và hoàn thiện hệ thống pháp luật tới năm 2010, định hướng tới năm 2020 (Chiến lược pháp luật) và Chiến lược cải cách tư pháp tới năm 2020 (Chiến lược tư pháp) và đề xuất hướng hỗ trợ tiếp theo cho việc thực hiện hai Chiến lược. Hội nghị đã nhận được sự chia sẻ kinh nghiệm của các nhà tài trợ trong công tác xúc tiến hỗ trợ quản trị quốc gia theo nguyên tắc dân chủ, công tác điều phối chương trình hỗ trợ xoá đói giảm nghèo cho Việt Nam, cũng như kinh nghiệm của tất cả các nhà tài trợ, những cơ quan thực hiện các Dự án, chương trình hợp tác pháp luật tại Việt Nam. Đại diện các cơ quan Việt Nam và các nhà tài trợ cũng đã thảo luận nhằm đưa ra các biện pháp nhằm hạn chế những chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động hợp tác, tăng cường cơ chế phối hợp, cơ chế trao đổi thông tin, vai trò của bộ máy quản lý thực thi Chiến lược cải cách pháp luật và tư pháp cũng như những biện pháp nhằm thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn lực hỗ trợ quốc tế. Các kiến nghị do đại biểu Hội nghị đề xuất thực sự là những thông tin quý báu, giúp Chính phủ Việt Nam điều phối tổ chức thực hiện tốt hơn Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội nói chung và Chiến lược cải cách pháp luật và tư pháp nói riêng.
2. Vai trò của cải cách tư pháp và hướng tiếp cận liên ngành trong lập kế hoạch chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020
Việc xây dựng và thực thi Chiến lược phát triển ngành tư pháp không thể tách rời mối quan hệ tương tác với Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội. Sự gắn kết và tích hợp Chiến lược cải cách tư pháp và Cải cách pháp luật vào Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội cho thời kỳ mới 2011-2020 là hoàn toàn có cơ sở khoa học, pháp lý và thực tiễn. Chính vì vậy, tại Phiên họp thứ hai của Diễn đàn, Hội nghị đã thảo luận về quy trình chung xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và việc xây dựng và thực thi Chiến lược phát triển ngành tư pháp, lồng ghép trong bối cảnh xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2020. Đại diện của Văn phòng Quốc hội, Bộ Tư pháp và các cơ quan pháp luật, tư pháp khác của Việt Nam đã trình bày kinh nghiệm trong việc kết hợp đồng bộ, hài hoà giữa việc nghiên cứu, dự báo, xây dựng mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, cải cách hoàn thiện bộ máy nhà nước nói chung với việc nghiên cứu, dự báo, xây dựng mục tiêu, định hướng phát triển của ngành Tư pháp trong một tổng thể thống nhất.
3. Không ngừng nâng cao khả năng tiếp cận công lý cho người dân: thực trạng và định hướng phát triển.
Một trong ba nội dung then chốt của UNDP trong công tác hỗ trợ quản trị quốc gia theo nguyên tắc dân chủ, trên tinh thần của Tuyên bố thiên niên kỷ là “đẩy mạnh nhà nước pháp quyền và tăng cường tiếp cận công lý” đã được đề cập đến với một thời lượng đáng kể trong Phiên thảo luận thứ 3 tại Diễn đàn pháp luật lần này. Đại biểu tham dự đã nghe tham luận của các chuyên gia Bộ Tư pháp về vấn đề tiếp cận công lý nhìn từ góc độ các hoạt động bổ trợ tư pháp và trợ giúp pháp lý. Đại diện các nhà tài trợ và các cơ quan Việt Nam đã cùng đánh giá lại những chính sách và pháp luật của Việt Nam về xoá đói giảm nghèo và tiếp cận công lý, việc huy động đông đảo các tổ chức/ thành phần xã hội tham gia vào hoạt động cải cách pháp luật và tư pháp, việc tăng cường năng lực cho cán bộ pháp luật và tư pháp cơ sở cũng như các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác triển khai thực hiện chính sách pháp luật về xoá đói giảm nghèo tại các địa phương. Như chúng ta đã biết, ngày 25/9 vừa qua tại New York, phát biểu tại Cuộc thảo luận bàn tròn về Mục tiêu xóa đói giảm nghèo trong Phiên họp cấp cao Đại hội đồng Liên Hợp quốc kiểm điểm giữa kỳ việc thực hiện Các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ (MDG), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm đã nêu bật nỗ lực của Việt Nam biến cam kết thành hành động thực tế nhằm tiến tới thực hiện tám mục tiêu xóa đói giảm nghèo vào năm 2015. Gắn với mục tiêu đó, những kiến nghị mà các đại biểu Diễn đàn đã đề xuất trong phiên thảo luận thứ 3 là rất hũu ích, giúp Việt Nam hoàn thiện pháp luật, tăng cường và bảo đảm hơn nữa cơ chế thực thi công lý cho mọi công dân, đặc biệt là cho người nghèo, tiếp tục chặng đường tiếp theo để thực hiện thành công các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ vào năm 2015.
Phát biểu khai mạc tại Hội nghị, Bộ trưởng tư pháp Hà Hùng Cường đã khẳng định, cho đến nay các hoạt động hợp tác pháp luật và tư pháp đều được thiết kế và thực hiện trên cơ sở những định hướng chính của Chiến lược pháp luật và tư pháp. Các mục tiêu chính của các Dự án, chương trình hợp tác pháp luật đều được đảm bảo thực hiện với chất lượng cao, góp phần nâng cao nhận thức của các cơ quan, cán bộ thụ hưởng về nhiều vấn đề liên quan đến chính sách và những định hướng lớn về cải cách pháp luật và tư pháp. Bộ trưởng chỉ đạo, trong thời gian tới, các dự án, chương trình hợp tác pháp luật sẽ tiếp tục lấy các nguyên tắc định hướng như xây dựng nhà nước pháp quyền, tăng cường khả năng tiếp cận công lý cho người nghèo, sự phối hợp giữa các cấp chính quyền trung ương và địa phương trong quá trình xây dựng và thực thi pháp luật... để thiết kế các hoạt động trong khuôn khổ hợp tác.
Kết thúc bài phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Hà Hùng Cường đã chia sẻ, hoạch định Chiến lược là việc khó, nhưng thực thi Chiến lược còn khó hơn nhiều. Đây là việc làm mà ngoài sự quyết tâm về chính trị còn đòi hỏi phải có sự nhận thức đầy đủ, đầu tư lớn về thời gian, công sức và tài chính. Có điều rất thuận lợi là cùng với những cố gắng phát huy nội lực của Việt Nam, thì cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế luôn sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ và hợp tác cùng các cơ quan Việt Nam. Chính phủ và nhân dân Việt Nam luôn trân trọng và đánh giá cao những tình cảm, sự hỗ trợ và hợp tác quý báu mà cộng đồng các nhà tài trợ đã dành cho Việt Nam thời gian qua; đồng thời mong muốn sẽ tiếp tục nhận được nhiều hơn nữa những chương trình, dự án trợ giúp quốc tế trong lĩnh vực pháp luật để có được nguồn lực tổng hợp giữa nội lực và nguồn lực quốc tế nhằm phát triển toàn diện cải cách pháp luật và tư pháp tại Việt Nam.
Diễn đàn đối tác pháp luật đã thành công tốt đẹp. Kết quả của Hội nghị đã góp phần tạo ra được một khuôn khổ hợp tác mới, mở ra một thời kỳ mới trong việc hợp tác phát triển hệ thống pháp luật. Chúng ta hy vọng Diễn đàn sẽ tiếp tục được tổ chức thường niên, với tính chất là một hoạt động đối thoại và trao đổi cởi mở thường xuyên, góp phần hỗ trợ việc hoạch định chính sách phát triển của Chính phủ Việt Nam cũng như cung cấp thêm thông tin về những cơ hội kinh doanh và đầu tư ngày một mở rộng ở Việt Nam cho cộng đồng doanh nghiệp quốc tế.
Đặng Hoàng Oanh - Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tư pháp
_________________________________________
Bài viết có liên quan: