Trong buổi sáng ngày 15/4/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: “Nhiều doanh nghiệp ở TP.HCM đã bị sốc khi biết ở Hà Nội, một căn hộ mới xây với diện tích 50 m2 có giá chỉ 165-195 triệu đồng (do Vinaconex Xuân Mai xây dựng - PV). Sắp tới sẽ có một số doanh nghiệp ở TP.HCM đến tham quan mô hình này”. Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam giới thiệu như vậy trong buổi họp trực tuyến về phát triển nhà cho các đối tượng khó khăn về nhà ở giữa Bộ Xây dựng với các tỉnh, thành Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Vĩnh Phúc ngày 14-4. Đây là những nơi đang có nhu cầu về nhà ở cho người có thu nhập thấp rất lớn.
Liệu quỹ nhà ở giá thấp có đến được đúng đối tượng là người gặp khó khăn về nhà ở và có thu nhập thấp không là vấn đề được rất nhiều người quan tâm. “Thực tế, Hà Nội đã bán nhà ở giá thấp cho một số người nghèo, tiền nhà được trả dần. Những người được mua nhà đã qua xét duyệt ở cấp phường, cấp quận, rồi lên đến cấp sở khá chặt chẽ. Trong giấy chủ quyền nhà cũng ghi rõ là nhà không được chuyển nhượng. Thế nhưng ngay sau khi được nhận nhà, nhiều người đã bán luôn. Nhiều trường hợp vẫn ở nhưng chây ỳ không trả tiền nhà. Bằng cách này, nhiều nhà sau một đêm từ chỗ là hộ nghèo bỗng thành tỷ phú” - ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hà Nội, nói.
Theo ông Tuấn, phải quy định chế tài cụ thể đối với những trường hợp chuyển nhượng, sử dụng sai quy định. Song song đó, cần quy định cơ chế giám sát việc sử dụng loại nhà này, trong đó có sự tham gia của nhiều cơ quan, tổ chức xã hội. “Nếu bỏ qua thì sẽ không thể quản được nhà giá thấp” - ông Tuấn nhấn mạnh. Bộ Xây dựng chỉ đạo ngoài quy định chung đối với cả nước, các địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Vĩnh Phúc cần ban hành quy định về đối tượng, điều kiện được mua nhà ở giá thấp và cách thức quản lý quỹ nhà này.
Báo cũng cho biết:Hiện nay, ở cửa khẩu Tân Thanh (tỉnh Lạng Sơn), hàng trăm xe vận chuyển hoa quả tươi (chủ yếu là dưa hấu) vẫn tiếp tục bị ùn tắc kéo dài hàng cây số. Theo Hải quan cửa khẩu Tân Thanh, trong khu vực cửa khẩu có khoảng 300 xe hàng (chủ yếu là dưa hấu xuất khẩu) còn tồn đọng. Số xe chờ bên ngoài cửa khẩu lên đến hàng trăm xe. Còn tại các bãi sang tải hàng phía Trung Quốc, xe hoa quả xuất khẩu của Việt Nam cũng gặp tình trạng tương tự. Nhiều xe hàng mặc dù làm xong thủ tục thông quan nhưng phải sau hai đến ba ngày mới xuất được hàng.
Dự báo tình trạng hàng hóa xuất khẩu qua cửa khẩu Tân Thanh ùn tắc có thể kéo dài đến hết tháng Tư.
2.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Đưa người vào trường, trại: Cho luật sư bảo vệ thân chủ". Bài báo phản ánh: Trong khi việc đưa người vào trường, trại nên giao cho ủy ban hay tòa làm vẫn còn đang gây tranh cãi thì điều được tất cả chuyên gia tán đồng là phải tạo cơ chế giúp luật sư tham gia quá trình ra quyết định hành chính và thực hiện quyết định ấy bảo vệ được đương sự. Trước đây, cơ quan chức năng từng có ý định đưa cô ca sĩ kiêm diễn viên điện ảnh YV vào cơ sở giáo dục vì có hành vi bán dâm, bị báo chí phanh phui. Ngay sau khi biết thông tin, gia đình YV đã nhờ luật sư Nguyễn Bảo Trâm (Đoàn luật sư TP.HCM) bảo vệ.
Luật sư Bảo Trâm kể, khi hỗ trợ pháp lý cho YV, bà đã gặp nhiều khó khăn. Vì YV lúc đó đang bị tạm giữ nên để gặp được cô, bà phải vào vai người nhà đến thăm nuôi. Sau đó, với tư cách luật sư của YV, bà khiếu nại đến Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội TP đề nghị không đưa cô vào cơ sở giáo dục. Thế nhưng chi cục cho rằng bà không liên quan gì đến vụ việc nên từ chối, không làm việc và không giải quyết bất kỳ yêu cầu chính thức nào của bà. Chẳng đặng đừng, luật sư đành phải đứng phía sau tư vấn, hỗ trợ pháp lý cho YV và gia đình cô đi khiếu nại. Cuối cùng cơ quan chức năng đã quyết định không đưa cô ca sĩ kiêm diễn viên điện ảnh này vào cơ sở giáo dục mà thay vào đó là biện pháp hành chính khác.
Không may mắn như YV là trường hợp cô Q. ở Trà Vinh, cũng bị cơ quan chức năng đưa vào cơ sở giáo dục. Quyết định ban hành vào lúc 8 giờ sáng thì chỉ hai tiếng sau, lực lượng chức năng đã đến nhà đưa cô đi. Với chuyện thi hành quyết định chóng vánh như thế, cô Q. hoàn toàn không kịp khiếu nại gì cả. Sau đó, gia đình cô cũng nhờ luật sư. Vị luật sư này cũng chỉ thảo được giúp đơn, đứng phía sau hướng dẫn khiếu nại chứ không thể làm việc với cơ quan chức năng. Ngay cả trong những trường hợp đưa trẻ em hư hỏng vào trường giáo dưỡng, cơ quan chức năng cũng rất hay đẩy gia đình các em vào thế đã rồi.
Theo luật sư Nguyễn Thị Hồng Liên (Đoàn luật sư TP.HCM), cũng có khi gia đình người bị đưa vào trường, trại muốn mời luật sư nhưng lại không dám vì không biết có được cho phép hay không. Trong khi đó, pháp luật hiện hành chưa quy định một cơ chế rõ ràng để luật sư tham gia vào những vụ này. Bản thân bà cũng nhận được nhiều yêu cầu nhưng lần nào bà cũng chỉ có thể dừng lại ở mức độ tư vấn chứ chưa thể thay mặt đương sự được.
Tất cả chuyên gia mà chúng tôi hỏi ý kiến đều tán đồng rằng cần phải cho luật sư tham gia từ đầu để đảm bảo được quyền lợi chính đáng của người bị đưa vào trường, trại và để giảm thiểu sai sót.
Luật sư Nguyễn Thị Hồng Liên nói ít nhất luật sư cũng là người am hiểu pháp luật, có thể thay mặt gia đình người bị đưa vào trường, trại cung cấp những thông tin, chứng cứ, ý kiến xác đáng để cơ quan chức năng cân nhắc áp dụng biện pháp phù hợp.
Đồng tình, thẩm phán Nguyễn Thị Bay (Chánh án TAND quận Tân Phú, TP.HCM) bảo việc này hoàn toàn hợp lý, tiến bộ. Nếu chưa có cơ chế cụ thể thì UBND các cấp nên soạn thảo một quy chế riêng. Nếu được thì trong quy chế ấy nên coi luật sư, luật gia là thành viên của hội đồng tư vấn xét duyệt. Làm như vậy vừa công khai, khách quan vừa thể hiện được tinh thần dân chủ.
Luật sư Trương Xuân Tám (Phó Chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) ủng hộ việc để luật sư tham gia vào hội đồng tư vấn. Cạnh đó, ông băn khoăn là hiện nay, việc xét duyệt hồ sơ chưa được công khai dù nó không thuộc dạng buộc phải bí mật. Ngay cả gia đình người bị đưa vào trường, trại cũng chỉ biết sau khi hồ sơ duyệt xong thì làm sao luật sư biết để kịp thời tham gia. Vì thế, yêu cầu đầu tiên là phải công khai việc xét duyệt.
Nhìn riêng ở phần đưa trẻ em hư hỏng vào trường giáo dưỡng, thẩm phán Phạm Công Hùng (Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM) cũng đặt vấn đề: “Với mục đích đặt lợi ích các em lên trên hết, tại sao chúng ta lại không để luật sư, người giám hộ của các em tham gia hội đồng tư vấn, khi mà sự phản biện của họ sẽ giúp người có thẩm quyền nhìn sự việc theo nhiều chiều hơn?”.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 15/4/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.