Trong buổi sáng ngày 28/5/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Ngày 27/5, Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội, Nguyễn Văn Khôi đã chính thức ký quyết định số 2064, phê duyệt danh mục các tuyến phố cấm buôn bán, kinh doanh trên vỉa hè. UBND TP Hà Nội chỉ đạo các ban ngành quận huyện phối hợp để trong tháng 6/2008 cắm biển báo các tuyến phố cấm buôn bán trên vỉa hè, đồng thời tiến hành tuyên truyền và nhắc nhở để từ 1/7 chính thức xử lý các trường hợp vi phạm. Theo đó có 62 tuyến phố thuộc 6 quận nội thành Hà Nội không được phép kinh doanh, buôn bán trên vỉa hè.
2. Báo Dân trí phản ánh: Sáng nay 1,2 triệu học sinh lớp 12 trên toàn quốc đã bắt đầu kỳ thi tốt nghiệp THPT trong tiết trời nắng nóng khá gay gắt. Với số thí sinh dự thi cao kỷ lục, ngành giáo dục đã phải "căng" hết lực lượng để đảm bảo cho một kỳ thi tốt đẹp.
Theo kế hoạch, năm nay là năm cuối cùng trước khi áp dụng kỳ thi THPT quốc gia - dùng kết quả thi tốt nghiệp xét tuyển ĐH. Với số thí sinh dự thi đông nhất từ trước tới nay, Bộ GDĐT đã thành lập gần 3.000 hội đồng coi thi với khoảng 51.000 phòng thi và 917 hội đồng coi thi liên trường ở khối THPT và 230 hội đồng coi thi ở khối bổ túc. Bộ GDĐT đã tập huấn cho gần 150.000 cán bộ, giáo viên làm nhiệm vụ coi thi và khoảng 8.500 cán bộ, giảng viên các trường ĐH, CĐ làm công tác thanh tra ủy quyền.
Địa phương có số thí sinh dự thi cao nhất là Thanh Hoá với 77.127 học sinh, 127 hội đồng coi thi và 2.915 phòng thi, tiếp đến là Nghệ An có 68.866 học sinh; TPHCM có 64.981 học sinh; Hà Tây có 53.923 học sinh; Hà Nội có 45.371 học sinh… Địa phương có ít thí sinh dự thi nhất là Lai Châu với 2946 học sinh với 9 hội đồng coi thi và 99 phòng thi.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Lúc 8 giờ 53 phút (trong đợt khớp lệnh xác định giá mở cửa) ngày 27-5, hệ thống giao dịch tại Sở Giao dịch chứng khoán (GDCK) TPHCM đã xảy ra sự cố kỹ thuật bất thường nên lệnh của các sàn đã nhập vào hệ thống giao dịch đã bị hủy bỏ toàn bộ. Sở GDCK TP đã kịp thời ra thông báo tạm ngừng giao dịch cả phiên này. Mãi đến chiều hôm qua, bộ phận kỹ thuật của Sở GDCK vẫn chưa tìm ra nguyên nhân và biện pháp để khắc phục sự cố.
Được sự chấp thuận của Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở GDCK TP thông báo tiếp tục ngừng giao dịch phiên hôm nay (28-5). Lãnh đạo Sở GDCK TP cho biết: “Sẽ cố gắng khắc phục sự cố trong thời gian sớm nhất để giao dịch có thể nhanh chóng trở lại hoạt động bình thường. Khi sự cố được khắc phục chúng tôi sẽ có thông báo sau”.
Báo cũng phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa có công văn chỉ đạo giải quyết một số khó khăn, vướng mắc khi thực hiện chính sách giao đất, cho thuê đất hoặc chuyển mục đích sử dụng đất trên địa bàn TPHCM. Theo đó, Thủ tướng đã đồng ý UBND TPHCM thực hiện thí điểm thu tiền thuê đất đối với dự án dưới lòng đất bằng 50% đơn giá thuê đất của dự án thuê đất trên mặt đất. Thủ tướng giao Bộ TN-MT chủ trì, phối hợp với UBND TPHCM và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đánh giá, rút kinh nghiệm việc thí điểm nêu trên và đề xuất biện pháp xử lý chung, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý 3-2008.
4. Báo Thanh niên phản ánh: Bộ Xây dựng vừa tổ chức lấy ý kiến đóng góp của lãnh đạo các tỉnh thành từ Thanh Hóa đến Phú Yên về đề án "Chung sống an toàn với lũ tại các tỉnh miền Trung". Theo đó, từ năm 2008 - 2010 sẽ tiến hành quy hoạch, sắp xếp và tái định cư cho 21.300 hộ dân trong vùng đặc biệt nguy hiểm, thường xuyên bị ngập lụt ở 11 tỉnh thành khu vực nói trên; nghiên cứu thiết kế nhà ở và các kết cấu hỗ trợ phục vụ xây dựng nhà ở kiên cố cho người dân vùng ngập lụt, hỗ trợ một phần kinh phí để người dân xây dựng nhà ở đủ sức chống chọi với bão lũ.
Ngoài ra, Bộ Xây dựng cũng đề xuất kế hoạch nâng cấp hạ tầng kỹ thuật như kiên cố hóa các công trình thủy lợi, hồ chứa giảm lũ, cắt lũ; công trình đê kè bảo vệ chống sạt lở tại khu dân cư ở miền núi, ven sông; nạo vét chỉnh trị các dòng sông, cửa sông bị bồi lấp; mở rộng diện tích rừng trồng... Tổng vốn đầu tư là 18.592 tỉ đồng.
5. Báo Hà Nội mới phản ánh: Trong mấy ngày gần đây, tỷ giá VND/USD có biến động mạnh, lên mức 17.150, tức 1 USD đổi được tới 17.150 VND, đặc biệt là vào ngày 27/5, có thời điểm lên mức 17.700. Trong văn bản trả lời câu hỏi của báo chí, ông Nguyễn Quang Huy, Vụ trưởng Vụ Quản lý Ngoại hối thuộc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, nguyên nhân chính đẩy giá USD trên thị trường tự do tăng mạnh là do nhu cầu mua USD từ một bộ phận dân cư. Tâm lý này bắt nguồn từ những thông tin không thuận lợi như tỷ lệ lạm phát tiếp tục tăng cao trong tháng 5 vừa được công bố, và chắc chắn có yếu tố đầu cơ. Ông Huy cho biết, việc tỷ giá VND so với USD trên thị trường tự do tăng mạnh cũng có những ảnh hưởng đến tâm lý của dân cư và doanh nghiệp, gây xáo trộn phần nào đến các hoạt động huy động vốn ngoại tệ và nội tệ.
Cũng theo ông Huy, tỷ lệ lạm phát 5 tháng đầu năm 2008 vẫn ở mức cao và Chính phủ đang tập trung chỉ đạo gia tăng xuất khẩu, cắt giảm nhập khẩu một số loại hàng hóa chưa cần thiết. Chênh lệch cung-cầu về đồng ngoại tệ này không đến mức quá lớn và hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của Nhà nước. Ông Huy cho biết thêm, thời gian tới, tỷ giá hối đoái tiếp tục được điều hành theo hướng duy trì ổn định, mức biến động tỷ giá trong năm 2008 ở mức tăng, giảm 2 % đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo. Ngân hàng Nhà nước vẫn tiếp tục can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại tệ để đảm bảo duy trì tỷ giá ở mức ổn định hợp lý, theo sát cung-cầu thực tế trên thị trường này, đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu ngoại tệ của nền kinh tế.
6. Báo Lao động phản ánh: Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng Bộ CA vừa hoàn tất kết luận điều tra vụ án xảy ra tại PMU18. Theo đó, nhiều cán bộ của PMU18, đặc biệt là nguyên Tổng GĐ Bùi Tiến Dũng (Dũng "tổng") và Phạm Tiến Dũng (Trưởng phòng PID 6) thêm một lần bị đề nghị truy tố trước pháp luật về hành vi tham nhũng. Hành vi đó xảy ra trong quá trình thực hiện DA cầu Bãi Cháy.
Tổng cộng Cơ quan điều tra đề nghị truy tố 12 bị can, trong đó có 11 người bị đề nghị truy tố tội tham ô tài sản. Đó là: Bùi Tiến Dũng; Phạm Tiến Dũng; Nghiêm Phú Sơn (nguyên Phó phòng PID 6); Nguyễn Vũ Nam (nguyên Phó Trưởng phòng PID 6); Nguyễn Công Dũng (nguyên cán bộ phòng PID 6); Lê Minh Giang (phó trưởng phòng PID 5); Nguyễn Mạnh Hùng (cán bộ phòng PID 6); Nguyễn Hữu Minh (nguyên GĐ gói thầu BC 1, dự án xây dựng cầu Bãi Cháy); Nguyễn Việt Dũng (nguyên GĐ gói thầu BC 3); Nguyễn Hữu Long (nguyên GĐ gói thầu BC 3); Trần Đức Hùng (nguyên chánh văn phòng gói thầu BC 2). Ông Đỗ Kim Quý, nguyên Phó TGĐ PMU18 bị đề nghị truy tố tội "Không tố giác tội phạm" khi nhận 500 triệu đồng của Bùi Tiến Dũng.
Báo cũng phản ánh: Chưa bao giờ, giá xăng dầu lại nhảy múa cuồng loạn như vậy trong lịch sử thế giới. Trước "cơn bão" giá xăng dầu, hàng không Việt Nam đang chao đảo.
Theo Vietnam Airlines, đây là thời điểm mà giá xăng dầu tăng rất cao. Trong lịch sử chưa từng có mức giá 140USD/thùng như đầu quý II năm 2008. Với mức giá này, năm 2008 Vietnam Airlines sẽ đội chi 2.200 tỉ đồng. Đấy là chưa kể các loại phí dịch vụ, phí sân bay đang đề nghị tăng gấp 2-9 lần song chưa thành hiện thực vì Chính phủ chỉ đạo không tăng giá mọi loại phí cho đến hết tháng 6. Điều đáng nói là với các đường bay nước ngoài, VNA còn được phụ thu xăng dầu và được hoàn thuế nhập khẩu xăng dầu. Hơn nữa, giá vé được tự quyết định. Trong khi đó, giá vé trần của đường bay trong nước bị khống chế.
Hiện VNA đã ban bố chính sách thắt lưng buộc bụng. Trước mắt, VNA quyết định cắt giảm chi phí trên tất cả các lĩnh vực 500 tỉ đồng. Đồng thời với việc Chính phủ quyết định giảm thuế nhập khẩu xăng dầu hàng không, VNA cũng giảm chi được 300 tỉ đồng, bù đắp cho giá nhiên liệu tăng.
Mặt khác, VNA mở thêm các đường bay nước ngoài, tăng tần suất bay nước ngoài để tăng nguồn thu bù lỗ cho nội địa. Tuy nhiên, nếu giá xăng dầu ngày càng leo thang, có thể lên tới mức 150USD/thùng dầu thô như dự báo thì VNA cầm chắc lỗ. Giá xăng dầu tăng cũng làm Jestar Pacific Airlines không thể mở đường bay mới từ TPHCM đi Ban Mê Thuột và Đà Lạt vào tháng 8.2008 như dự kiến.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Dân trí điện tử có bài "Tiền thu được từ thi hành án đủ mua... văn phòng phẩm". Bài báo phản ánh: Ở TPHCM, có năm số tiền UBND cấp xã thu được từ thi hành án chỉ đủ để chi trả cho tập huấn, văn phòng phẩm... Còn ở Lạng Sơn, cán bộ tư pháp cấp xã nhận hồ sơ thi hành án xong rồi... để đấy. Đó là một trong những thực trạng của việc chuyển giao một số vụ việc thi hành án có giá trị không quá 500.000 đồng cho UBND cấp xã trực tiếp đôn đốc thi hành, mà Bộ Tư pháp nêu ra.
Chính vì thế, Bộ trưởng Bộ Tư pháp vừa có đề nghị Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho Bộ Tư pháp chỉ đạo các cơ quan thi hành án địa phương dừng việc chuyển giao này. Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, sau khi nhận án được chuyển giao, hầu hết các UBND cấp xã đã tích cực thực hiện việc đôn đốc thi hành án, đạt gần 59% số vụ việc được chuyển giao, thu được hơn 25,5 tỉ đồng. Tại thời điểm những năm đầu thực hiện chuyển giao, kết quả đôn đốc đạt được tương đối khá, nhưng càng về sau càng thấp dần.
Theo Bộ trưởng Cường, một trong những nguyên nhân là do người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành; ngoài ra còn do sự quá tải công việc của nhiều cán bộ tư pháp cấp xã. Do tính chất của công việc “đôn đốc”, UBND cấp xã không phải là cơ quan thi hành án, khi nhận chuyển giao thì chỉ được đôn đốc, báo cáo kết quả đôn đốc về cơ quan thi hành án cấp huyện. Cơ quan thi hành án thực hiện thủ tục chuyển giao thông qua nhiều khâu: rà soát, phân loại án, lập kế hoạch chuyển giao, tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ cho cán bộ Tư pháp cấp xã, ra quyết định chuyển giao, photo hồ sơ thi hành án, cung cấp sổ sách, biểu mẫu, biên lai thu tiền thi hành án, quyết toán thu chi với cơ quan thuế, kiểm tra, báo cáo, sơ kết, tổng kết... Những chi phí cho hoạt động này khá lớn, trong khi số tiền thu được không nhiều.
Ví dụ: Ở TP Hồ Chí Minh đến năm 2005, UBND cấp xã thu được 398 triệu đồng từ thi hành án; trong khi riêng tiền chi cho tập huấn, in sổ sách, biểu mẫu, mua biên lai, văn phòng phẩm phục vụ cho việc này lên đến 286 triệu đồng. Ở nhiều nơi, như Lạng Sơn, cán bộ Tư pháp cấp xã nhận hồ sơ thi hành án xong rồi... để đấy; cơ quan thi hành án phải cử cán bộ đến tận nơi trực tiếp cùng đi đôn đốc, đôn đốc xong lại phải hướng dẫn các thủ tục hoàn tất hồ sơ thi hành án, nên tốn kém nhiều thời gian, công sức và kinh phí, mà số tiền đôn đốc thu được nhiều trường hợp rất nhỏ.
2. Báo Diễn đàn doanh nghiệp phản ánh: Dự thảo Nghị định hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Thuế thu nhập cá nhân đã quy định về miễn thuế Thu nhập cá nhân đối với trường hợp chuyển nhượng nhà ở, đất ở và tài sản gắn liền với đất ở khi cá nhân chỉ có một nhà ở, quyền sử dụng đất ở. Tuy nhiên, thế nào là duy nhất trong trường hợp này cũng cần được làm rõ.
Theo quy định của Dự thảo Nghị định, nhà ở, quyền sử dụng đất ở duy nhất được hiểu là cá nhân hoặc hộ gia đình người chuyển nhượng chỉ có quyền sở hữu, quyền sử dụng một nhà, đất ở duy nhất ở Việt Nam. Quy định này chưa bao quát hết bởi trên thực tế một diện tích đất được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sau đó người được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất này tiến hành xây dựng nhà ở trên diện tích đất đã được cấp Giấy chứng nhận. Tuy nhiên không phải xây một, mà xây hai, thậm chí nhiều hơn hai ngôi nhà trên cùng một diện tích sử dụng đất. Như vậy, trường hợp này có được coi là sở hữu một nhà ở duy nhất hay không? Nếu xác định là có một nhà ở duy nhất thì không đúng, vì rõ ràng là đã có nhiều hơn một ngôi nhà được xây dựng trên một diện tích đất. Tuy nhiên, nếu không xác định là sở hữu một nhà ở duy nhất thì lại mâu thuẫn với chính quy định, vì rõ ràng chỉ xây dựng trên một diện tích đất ở duy nhất.
Theo hướng dẫn của Dự thảo Nghị định, trong trường hợp ngoài nhà duy nhất còn có đồng sở hữu về chuyển nhượng bất động sản là tài sản thừa kế, quà tặng để thực hiện giá trị thừa kế, quà tặng thì cũng được coi là nhà ở, đất ở duy nhất để miễn thuế thu nhập cá nhân. Đối chiếu quy định này với quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân cho thấy có mâu thuẫn. Vì hướng dẫn của Dự thảo Nghị định đã vượt ra ngoài phạm vi miễn thuế trong trường hợp thừa kế. Theo như Dự thảo Nghị định, nếu một người đã có nhà ở duy nhất, sau đó người này nhận giá trị tài sản thừa kế với tư cách là đồng sở hữu của bất kỳ người nào, thì đều không phải đóng thuế thu nhập cá nhân.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Loạt bài “Ám ảnh lãi suất nợ thi hành án” - Bài 1: Mỗi ngày phát sinh 20 triệu đồng nợ". Bài báo phản ánh: Mỗi sáng thức dậy, bà Kim (tên nhân vật đã được thay đổi) phải đối mặt với món nợ vừa phát sinh thêm hơn 20 triệu đồng. Vị chi mỗi tháng số nợ của bà phát sinh tròm trèm hơn 600 triệu đồng. Đó mới chỉ là lãi suất chậm thi hành án chứ chưa tính số nợ tiền vay của bà Kim.
Trước đây, do cần tiền kinh doanh nên bà Kim đã thế chấp một biệt thự tại TP.HCM để vay ngân hàng 13 tỷ đồng. Hết hạn trả nợ, bà Kim không thanh toán tiền nên ngân hàng kiện bà ra tòa. Tòa tuyên bà phải trả cho ngân hàng 14,7 tỷ đồng. Ngoài ra, bà Kim còn nợ hơn 40 người khác, người nhiều thì hàng chục tỷ đồng, người ít cũng vài trăm triệu đồng. Tổng số tiền bà Kim nợ ngân hàng và các chủ nợ lên tới gần 70 tỷ đồng (theo tỷ giá hiện nay hơn là bốn triệu đôla).
Tất cả các chủ nợ đều yêu cầu bà Kim phải thanh toán tiền nợ lẫn tiền lãi suất chậm thi hành án. Cơ quan thi hành án áp dụng mức tính lãi suất chậm thi hành án bằng lãi suất tiền gửi ngân hàng do ngân hàng nhà nước quy định nhân cho lãi suất nợ quá hạn trước đây, tổng cộng gần 1%/tháng. Nếu tính theo mức lãi suất cơ bản 12%/năm do Ngân hàng nhà nước Việt Nam vừa ban hành thì lãi suất nợ quá hạn lên tới 1,5%/tháng.
Phó trưởng cơ quan thi hành án đang thụ lý việc thi hành án đối với bà Kim nói: “Trường hợp người thi hành án đúng hạn rất ít. Nhiều trường hợp chây ỳ dẫn đến hậu quả phải è cổ ra trả tiền lãi suất chậm thi hành án cao ngất ngưởng. Riêng trường hợp bà Kim thì hoàn toàn là do khách quan”. Năm 2005, cơ quan thi hành án kê biên căn biệt thự khá rộng, nằm ở vị trí đắc địa của vợ chồng bà Kim. Nhiều người nghĩ rằng bán đấu giá biệt thự này rất dễ dàng nhưng thực tế không phải vậy.
Cuối tháng 11-2005, biệt thự trên được đem bán đấu giá lần đầu. Căn nhà được định giá hơn 6.150 cây vàng SJC (theo thời giá hiện nay là hơn 110 tỷ đồng) nhưng không ai mua. Ba tháng sau, căn nhà lại được tiếp tục đem ra bán đấu giá. Lần này thì căn nhà được định giá giảm xuống còn hơn 5.860 cây vàng SJC nhưng vẫn không có người mua. Tháng 4-2006, căn nhà được bán đấu giá lần thứ ba. Lần này căn nhà được định giá giảm tiếp, còn hơn 5.260 cây vàng SJC nhưng vẫn ế...
Cơ quan thi hành án cũng đâm lo khi người phải thi hành án có tài sản lớn mà không thể bán đấu giá để trả nợ được. Nếu bà Kim không trả nợ sớm thì càng ngày số nợ càng phình to ra. Chỉ cần chậm trả nợ trong 10 năm, số lãi suất chậm thi hành án sẽ “đẻ” ra khoảng 110%. Như vậy thì lúc đó người thi hành án phải trả khoản tiền gấp đôi số nợ phải thi hành được tuyên trong bản án. Trường hợp bà Kim, nếu bà nợ tiền thi hành án trong 10 năm mà không được các chủ nợ đồng ý cho miễn lãi suất chậm thi hành án thì lúc đó bà phải trả nợ hơn 140 tỷ đồng. Nếu giá trị căn biệt thự của bà Kim không tăng theo kịp thì e rằng dù bán được nhà bà Kim vẫn chưa trả hết nợ.
- Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ -