Trong buổi sáng ngày 23/5/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Gia đình xã hội phản ánh: Mở đầu phiên thảo luận tại hội trường sáng 22/5, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu thông báo sẽ không biểu quyết thông qua Nghị quyết về điều chỉnh địa giới hành chính Thủ đô Hà Nội vào buổi chiều như dự kiến chương trình kỳ họp.
Theo Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu, việc thông qua Nghị quyết quan trọng này được chuyển vào cuối kỳ họp "để có thời gian cho các cơ quan hữu quan tiếp thu, giải trình và chỉnh lý". Tuy nhiên, QH chưa ấn định ngày giờ cụ thể.
Ngay sau khi Đoàn Chủ tịch Quốc hội quyết định chuyển nội dung biểu quyết thông qua đề án mở rộng địa giới hành chính Hà Nội đến cuối kỳ họp, báo giới đã có cuộc phỏng vấn bên lề với Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân về việc này. Theo ông Quân có đại biểu nói rằng, nếu Quốc hội không thông qua đề án thì đây sẽ trở thành một quy hoạch treo khổng lồ. Tôi nghĩ đó cũng là ý kiến xác đáng. Bởi vì chúng ta đã nêu ra hướng mở rộng Hà Nội, nhưng giờ không thực hiện nữa thì chẳng phải là quy hoạch "treo" hay sao? Hoặc nếu trả lời là không thông qua kỳ này, để đến kỳ sau thì rõ ràng sẽ gây ra tâm lý chờ đợi. Vì vậy, tôi nghĩ ý kiến của đại biểu ấy cũng nên được quan tâm.
Ông Quân cho rằng việc Chính phủ trình ra Quốc hội đề án mở rộng địa giới Thủ đô là việc tính toán cho lâu dài. Trong báo cáo của Chính phủ đã nói, hiện Thủ đô chúng ta đang phải đối mặt với nhiều bất cập, vậy tương lai vài chục năm nữa sẽ ra sao? Chúng ta cũng cần phân biệt, việc chống lạm phát và mở rộng địa giới là hai việc khác nhau. Cái băn khoăn về thời điểm tôi cho rằng nó xuất phát từ sự lo lắng về nguồn kinh phí, ngân sách, lo lắng về chuyển bộ máy, con người... Những điểm này Chính phủ sẽ có giải trình rõ hơn.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Ngày 22-5, theo thống kê của Bộ Y tế, tính từ đầu năm tới nay, số bệnh nhân bị mắc tay-chân-miệng (TCM) trong cả nước đã lên tới hơn 2.800 trường hợp, trong đó đáng chú ý có khoảng 400 ca là do Enterovirus 71 ( EV 71) gây ra và 12 trường hợp tử vong. Hiện dịch đang tiếp tục lan rộng tại các tỉnh phía Bắc.
Ngoài các địa phương là Hà Nội, Phú Thọ, Hải Dương, Tuyên Quang thì Hà Tây mới nhất ghi nhận có 2 bệnh nhân TCM. Trong khi đó, tại khu vực phía Nam, TP Hồ Chí Minh có số bệnh nhận mắc cao nhất trên 1.100 ca, chiếm khoảng 40% tổng số bệnh nhân cả nước. Trong những ngày gần đây số bệnh nhân mắc chân- tay- miệng có chiều hướng giảm khoảng 30% so với đầu tháng song vẫn ở mức cao.
Cục Y tế dự phòng và môi trường - Bộ Y tế nhận định tình hình dịch TCM vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, với xu hướng tăng cao và nguy hiểm vào những tháng cuối năm. Để nâng cao nhận thức về dịch bệnh trong cộng đồng, đặc biệt là tại các trường mầm non, mẫu giáo và trong mỗi gia đình, Bộ Y tế vừa mới ban hành Hướng dẫn giám sát bệnh TCM.
3. Báo Vietnamnet phản ánh: Tình trạng chạy chức, chạy quyền ở mọi cấp, mọi nơi gia tăng. Dù về mặt pháp lý, quy định đã khá chặt chẽ, qua nhiều cấp giới thiệu, phát huy dân chủ nhưng trên thực tế, "con voi vẫn chui lọt lỗ kim". ĐBQH Lê Văn Cuông nói tại phiên thảo luận sáng 22/5 về dự thảo Luật Cán bộ, công chức. Theo ông Cuông, nội dung bổ nhiệm cán bộ trong dự án luật còn " sơ sài’, " chung chung", khó điều chỉnh được bất cập và bức xúc trong cuộc sống hiện tại.
TS khoa học Luật Trần Đình Nhã (ĐB Bà Rịa - Vũng Tàu) lại cho rằng QH chưa nên ban hành dự Luật Cán bộ, công chức, mà nên soạn lại một đạo luật khác. "QH đặt hàng Luật Công vụ, Chính phủ trình Luật Cán bộ, công chức nhưng chưa giải trình rõ vì sao. UB Pháp luật cũng đã nhận thấy sự lúng túng của ban soạn thảo trong quá trình xây dựng luật. Không lúng túng sao được, khi chỉ trong 5 tháng phải trình 2 dự luật không ăn nhập với nhau, lại phức tạp đến thế", ông Nhã nói. ĐB Nhã cho rằng cần phải có Luật Công vụ để biết công vụ được hiểu như thế nào, ai và khi nào được coi là thực hiện công vụ, khi thực hiện công vụ thì công dân được làm gì, không được làm gì, hệ quả việc làm và không làm như thế nào, chế độ chính sách đối với họ ra sao. Ông Nhã cũng lưu ý với QH, những vấn đề về công chức, về cán bộ là luôn luôn thay đổi. "Nếu QH tham vọng đưa vào một luật thì hàng năm sẽ phải bàn thay đổi luật đó".
Nguy cơ hành chính hóa các tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp được nhiều ĐB quan tâm. Là Chủ tịch Hội Luật gia, ông Phạm Quốc Anh cho rằng nếu các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội - nghề nghiệp bị hành chính hóa thì rất khó hoạt động. " Nếu như thế này, tại sao không đặt ra là Bộ Thanh niên, Bộ Phụ nữ, Bộ Công đoàn? Tôi cũng phân vân mãi cách giải thích tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp với tổ chức chính trị - xã hội nó khác nhau ở chỗ nào? Tôi thấy những chuyện đó không được rõ ràng, không được cụ thể", ông Quốc Anh thắc mắc.
4. Trang web Đài VTC phản ánh: Ngày 22/5/2008, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Cà Mau đã tiến hành phiên họp Ban Thường vụ. Tại phiên họp, Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy đã báo cáo kết quả thanh tra, đồng thời họp kiểm điểm cá nhân đối với ông Trần Công Lộc, Viện trưởng VKSND tỉnh Cà Mau. Căn cứ theo báo cáo thì ông Trần Công Lộc có một số khuyết điểm nghiêm trọng như: Chỉ đạo xử lý có nhiều sai phạm trong vụ án kinh tế ở Công ty xuất nhập khẩu thủy sản Cà Mau; sinh con thứ ba; che giấu không khai báo tài sản cá nhân với số lượng lớn; quản lý đất rừng không đúng quy định của Nhà nước...
Ban Thường vụ Tỉnh ủy Cà Mau đã quyết định kỷ luật đối với ông Trần Công Lộc: Cách chức Bí thư Ban cán sự Đảng, khai trừ ra khỏi Đảng. Trước đó, vào ngày 15/5/2008, Viện trưởng VKSND tối cao cũng ra quyết định đình chỉ chức vụ Viện trưởng VKS đối với ông Trần Công Lộc.
5. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Gia Khiêm sẽ dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị cấp bộ trưởng ASEAN-Liên hợp quốc tổ chức tại Mianma ngày 25/5.
Tại buổi họp báo chiều 22/5, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Dũng cho biết hội nghị sẽ đề cập đến việc cứu trợ và tái thiết nhằm giúp Mianma khắc phục hậu quả bão Nargis. Hội nghị cũng sẽ đề cập đến nhu cầu của các nạn nhân bão Nargis, tìm kiếm sự ủng hộ quốc tế và sự hỗ trợ tài chính cho các cố gắng cứu trợ nhân đạo của quốc tế nhằm giải quyết những nhu cầu cấp thiết trước mắt cũng như cho cố gắng tái thiết lâu dài, khắc phục hậu quả cơn bão.
6. Báo Nông nghiệp phản ánh: Bộ NN - PTNT vừa có đánh giá sơ bộ về tình hình an ninh lương thực quốc gia và đề xuất Chính phủ đưa ra chiến lược lúa gạo bảo đảm an ninh lương thực dài hạn; xây dựng và phê duyệt đề án phát triển lúa gạo bảo đảm an ninh lương thực đến năm 2015 và 2020; thành lập ủy ban An ninh lương thực quốc gia do Phó Thủ tướng đứng đầu…
Theo Bộ TN - MT, đến nay diện tích đất trồng lúa cả nước còn khoảng 4,13 triệu ha. So với năm 2000, VN đã mất 316 nghìn ha, tính trung bình mỗi năm giảm tới 50.000 ha. Trong đó, khu vực ĐBSH giảm 5,4%, ĐBSCL giảm 8,4% và Đông Nam bộ giảm 18,1%... Đất trồng lúa chủ yếu được chuyển sang mục đích phi nông nghiệp, đặc biệt là làm các khu công nghiệp, sân golf...
Ở VN, mặc dù sản lượng lúa năm 2007 vẫn đạt 35,58 triệu tấn, tương đương với các năm trước đó nhưng 5 năm trở lại đây, năng suất lúa có xu hướng tăng rất chậm, chỉ còn 1,23%. Theo tính toán, lượng lúa cho tiêu dùng trong nước chiếm khoảng 75-80%, còn lại dành cho xuất khẩu và dự trữ quốc gia. Theo Bộ NN - PTNT, hiện trạng tỷ lệ dự trữ, tiêu dùng gạo của nước ta đang giảm rõ rệt, năm 2005 chiếm 5,43%, năm 2006 còn 5,39%, và đến năm 2007 chỉ còn 1 triệu tấn, chiếm 4,31%.
Từ hiện trạng trên, Bộ NN- PTNT đã đề xuất một số chính sách bảo vệ và quản lý diện tích trồng lúa. Theo đó, loại đất sản xuất lúa tốt nhất phải được bảo vệ nghiêm ngặt, lâu dài, không chuyển đổi sang bất cứ mục đích sử dụng nào khác.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Công an nhân dân online có bài "Kỳ án" nhà 36 Nguyễn Thị Diệu, TP HCM: Có quyết định THA vẫn không thể thi hành. Bài báo phản ánh: Nhận được thông tin Thi hành án TP HCM có Quyết định thi hành án số 445/QĐTHA theo đơn yêu cầu của bà Nguyễn Thị Thanh Tao, biết rằng vụ án còn nhiều oan trái song bà Tao đã cử con trai đến nhận quyết định thi hành án… Sau khi đọc nội dung, mọi người mới giật mình nhận ra rằng "quyết định thi hành án…" này không thể thi hành được…
Bản án sơ thẩm số 233/DSST ngày 4/2/2005 của TAND TP Hồ Chí Minh và bản án DSPT số 161 ngày 20/5/2005 của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TP Hồ Chí Minh đều quyết định tuyên hủy các HĐMB giữa bà Dương Thị Bạch Diệp với bà Nguyễn Thị Thanh Tao và ông Lê Hồng Phương với bà Nguyễn Thị Thanh Tao cho rằng tất cả HĐMB này đều vô hiệu (vì thực tế quá trình giao kết HĐMB nhà 36 NTD ngôi nhà này vẫn đang thuộc quyền sở hữu của Nhà nước - là nhà cho thuê).
Có điều kỳ lạ trong các quyết định của các cấp xét xử 2 bản án trên là: Khẳng định HĐMB vô hiệu song lại xác định hoàn toàn lỗi thuộc phía bà Tao, để rồi từ đó buộc bà Tao phải có trách nhiệm hoàn trả và bồi thường thiệt hại cho ông Phương, cộng tất cả lên tới 3611,69 lượng vàng SJC.
Ngay sau khi xét xử phúc thẩm, rất nhiều cơ quan thông tấn, báo chí đã phản ánh gay gắt những điều vô lý mà 2 cấp xét xử đã áp dụng, khiến cho bà Tao không những mất nhà mà còn phải bồi thường thêm vàng… Sau khi nhiều cơ quan chức năng điều tra, xác minh, nhận thấy những điều không bình thường này, ngày 22/5/2007, Chánh án TAND Tối cao đã ra Quyết định số 80/2007/KN-DS kháng nghị bản án DSPT số 161…
Trở lại nội dung trước khi có quyết định giám đốc thẩm, vì cho rằng bản án DSPT số 161… đã có hiệu lực pháp luật nên những người ủng hộ đề nghị của ông Phương đã khẩn trương tổ chức "đấu giá" căn nhà 36 NTD. Theo đơn tố cáo của bà Tao thì tất cả những cuộc thương thuyết, hay mua bán đấu giá căn nhà này bà Tao không hề hay biết. Nhưng ngày 16/5/2006, HĐMB nhà 36 NTD đã được Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản (thuộc Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh) ký kết với ông Huỳnh Ngọc Tài (trú tại 533 đường Cách Mạng Tháng 8, quận 10, TP Hồ Chí Minh) căn nhà, đất trị giá 3.505 lượng vàng SJC.
Xin được nói rõ hơn, sở dĩ câu chuyện "thuận mua vừa bán" không hề có mặt chủ nhà (là bà Tao) lại diễn ra chóng vánh theo đúng kịch bản… như thật này chính là sự xếp đặt của thi hành án thành phố và những người liên quan... Họ "đấu giá" căn nhà giữa lúc đang tranh chấp gay cấn nhất, để buộc bà Tao phải "bồi thường thiệt hại" cho ông Phương. Trong buổi "đấu giá" chỉ có bà Lê Thị Kim Phụng và ông Huỳnh Ngọc Tài và người "trúng giá" không ai khác, lại chính là ông Huỳnh Ngọc Tài - em ông Phương (anh em cọc chèo).
Cho nên trước, trong và sau khi "đấu giá…" tất tần tật những thủ tục liên quan đều được anh em ông Phương dàn xếp chu đáo và nhanh chóng nhất. Thực tế việc "đấu giá" diễn ra với hàng loạt vấn đề dư luận thắc mắc cũng như phía bà Tao liên tục làm đơn phản bác lại những quyết định trên. Song có lẽ, người hiểu biết về luật lệ thấu đáo hơn ai hết chính là các vị trong hội đồng xét xử. Có một điều kỳ lạ, qua tìm hiểu nội dung án sơ thẩm, phúc thẩm và cả quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân Tối cao, không hề đề cập giải quyết hậu quả việc nhà số 36 NTD đã từng được mang ra… đấu giá.
Tiến sỹ - luật sư Phan Trung Hoài (Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh) cho biết: Việc Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao không đề cập gì đến kết quả bán đấu giá căn nhà 36 NTD, một phần do bản án phúc thẩm số 161… nói trên đã bị hủy thì đương nhiên kết quả đấu giá cũng không còn hiệu lực pháp lý.
Nhưng bản án DSPT số 409 ngày 12/12/2007 của Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TP Hồ Chí Minh sau khi xem xét kháng cáo của các đương sự đối với bản án sơ thẩm số 233 ngày 4/2/2005 của TAND TP Hồ Chí Minh đã không xem xét đến quá trình thi hành án và kết quả đấu giá nhà 36 NTD trước đây, dẫn đến hàng loạt hệ lụy nảy sinh từ phán quyết phúc thẩm, không giải quyết thấu đáo những tồn đọng trên thực tế và những vi phạm nghiêm trọng về thủ tục của cấp sơ thẩm.
Từ những cơ sở pháp lý trên có thể khẳng định: Nếu như bản án DSPT số 161… (năm 2005) đã bị hủy bỏ thì đương nhiên kết quả đấu giá nhà 36 NTD năm 2005 cũng sẽ bị hủy bỏ, không có giá trị pháp lý. Đi tìm câu trả lời nguyên nhân vì sao bản án DSPT số 409… gặp nhiều khó khăn không thể thi hành án được? Rõ nhất là quyết định của Tòa phúc thẩm đã không hề đề cập gì đến kết quả đấu giá trước đây, nên đã tạo ra một nghịch lý là: Theo đơn yêu cầu thi hành án, bà Tao sẽ thanh toán cho ông Phương 2.096 lượng vàng SJC thì đương nhiên căn nhà này phải được hoàn trả lại cho bà Tao cùng toàn bộ giấy tờ liên quan.
Trong khi thực tế căn nhà này đã được bán đấu giá cho chủ mới nhưng lại chưa được nhận nhà? Chúng ta cần khẳng định: Giao dịch gốc là giao dịch chuyển nhượng quyền mua nhà từ bà Diệp sang ông Phương là giao dịch không hợp pháp thì rõ là hệ quả của nó là giao dịch giữa ông Phương và bà Tao cũng không hợp pháp. Giao dịch này là trái với quy định của pháp luật chứ không phải là giao dịch vô hiệu về hình thức.
Cũng chính từ đó mà Bản án DSPT số 409 đã xác định sai bản chất quan hệ tranh chấp. Biến các giao dịch vô hiệu của các bên thành một quan hệ tồn tại duy nhất có thật, là giao dịch dân sự có điều kiện (theo điều 134 Bộ luật Dân sự năm 1995) của bà Tao và ông Phương. Từ đó giải quyết công nhận điều 6 HĐMB ngày 26/8/2000, buộc bà Tao đền bù cho ông Phương gấp đôi số tiền đã nhận (2.096 lượng vàng SJC) là hoàn toàn không đúng. Chính vì vậy mà bản án phúc thẩm 409… cũng cần phải xem xét lại theo trình tự giám đốc thẩm. Có như vậy mới giải quyết được thấu đáo nội dung vụ kiện.
2. Báo Dân trí điện tử có bài "Thi hành án tư nhân có quyền cầm roi điện". Bài báo phản ánh: Xã hội hóa trong thi hành án dân sự được kỳ vọng sẽ làm giảm đáng kể lượng án tồn. Theo dự thảo luật Thi hành án dân sự, các cá nhân nếu có đủ điều kiện của pháp luật thì được cấp giấy phép hành nghề thi hành án. Đây là một trong những nội dung “nóng” sẽ được Quốc hội thảo luận cả ngày hôm nay 23/5, ngay sau khi Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường trình bày Tờ trình dự án luật Thi hành án dân sự và Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Lê Thị Thu Ba trình bày Báo cáo thẩm tra dự án luật Thi hành án dân sự. So với Pháp lệnh thi hành án dân sự (hiện hành), dự thảo luật có 12 điểm mới quan trọng.
Điểm mới về xã hội hoá hoạt động thi hành án là điểm đang gây nhiều tranh cãi nhất. Các cá nhân có thể được cấp giấy hành nghề thi hành liệu có dẫn đến việc lạm dụng để bắt giữ người trái pháp luật như một số các công ty đòi nợ thuê là điều mà nhiều đại biểu Quốc hội đang quan ngại nếu Quốc hội thông qua Dự án Luật này. Nhất là khi Dự thảo luật có nêu rõ, thẩm quyền của chấp hành viên cũng sẽ được tăng thêm để đảm bảo công tác thi hành án hiệu quả. Chấp hành viên được sử dụng công cụ hỗ trợ (roi điện), được quyết định áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án, lập kế hoạch cưỡng chế, yêu cầu cảnh sát hỗ trợ tư pháp dẫn giải người phải thi hành án theo quy định pháp luật, khám xét thu giữ tài sản thi hành án...
Tại phiên họp thứ 8 của UBTVQH, khi bàn về vấn đề này, UBTVQH nhấn mạnh yêu cầu quản lý chặt chẽ, hiệu quả roi điện, tránh trường hợp lạm dụng. Theo đó, roi điện sẽ không được trang bị cho từng chấp hành viên mà chỉ trang bị cho các cơ quan thi hành án trong thời gian thực hiện nhiệm vụ xác minh tài sản, cưỡng chế thi hành án.
Cũng tại phiên họp này, nhiều đại biểu cùng chung ý kiến là chưa nên đặt vấn đề này trong Luật vì đây là chủ trương mới, chưa được kiểm nghiệm, đánh giá qua thực tế. Trong trường hợp cần thiết có thể thực hiện thí điểm xã hội hóa công tác thi hành án ở một số địa phương, rồi tiến hành tổng kết đánh giá sau.