I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Trang Khampha.vn có bài Kiến nghị quy định "cấm tặng quà lễ kỷ niệm". Bài báo phản ánh: Tổ chức xã hội và tổ chức kinh tế tự chủ, tự quản về ngân sách, kinh phí. Theo Cục Kiểm tra văn bản, không nên can thiệp quá sâu đối với hoạt động của họ.
Cục Kiểm tra Văn bản (KTVB) quy phạm pháp luật vừa có văn bản gửi lên Bộ Tư pháp, nêu ý kiến về một số nội dung trong Nghị định số 145/NĐ-CP của Chính phủ về "tổ chức ngày kỷ niệm; nghi thức trao tặng, đón nhận hình thức khen thưởng, danh hiệu thi đua; nghi lễ đối ngoại và đón, tiếp khách nước ngoài".
Nghị định 145 có hiệu lực từ 16/12/2013, trong đó có một số quy định như: "không tặng quà, biểu trưng, biểu tượng (logo). Không tổ chức chiêu đãi", "trong lễ kỷ niệm, chỉ "kính thưa họ tên và chức danh lãnh đạo có chức vụ cao nhất ở Trung ương và ban, bộ, ngành, địa phương, đơn vị", "không dùng phù hiệu, nơ, hoa cài ngực,...
Đối tượng điều chỉnh của Nghị định là các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang nhân dân khi tổ chức ngày kỷ niệm; trao tặng, đón nhận hình thức khen thưởng, danh hiệu thi đua; thực hiện nghi lễ đối ngoại và đón, tiếp khách nước ngoài.
Theo Cục KTVB, có thể chia thành hai nhóm đối tượng được Nghị định điều chỉnh. Nhóm thứ nhất là các cơ quan nhà nước, sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Họ được giao sử dụng quyền lực công để quản lý, tham gia quản lý nhà nước ở các lĩnh vực và mức độ khác nhau. Do vậy, đưa ra những quy định chặt chẽ, cụ thể như trên là cần thiết. Điều này nhằm bảo đảm nguyên tắc trang trọng, tiết kiệm, hiệu quả, chống phô trương, hình thức, lãng phí và sâu xa là chống tham nhũng.
Nhóm thứ hai là các tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội và tổ chức kinh tế. Đây là nhóm được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tự chủ, tự quản về ngân sách, kinh phí. Theo Cục KTVB, không nên can thiệp quá sâu đối với hoạt động của họ. Một số người còn cho rằng, đây là dịp để họ thể hiện thành tích, dấu ấn. Họ phải tự chủ ngân sách nên đôi khi phải quảng bá hình ảnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả.
Cục KTVB cho rằng, cần có sự phân loại một cách khoa học hơn về các nhóm đối tượng trong Nghị định. Một số nội dung khác của Nghị định 145 cũng cần được điều chỉnh để bảo đảm chất lượng các quy định trong một Nghị định của Chính phủ, bảo đảm chất lượng của văn bản quy phạm pháp luật.
Theo Cục KTVB, thời gian qua, Chính phủ đã có phản ứng kịp thời, chỉnh sửa một số văn bản như Nghị định quy định ghi tên cha, mẹ vào chứng minh nhân dân; Nghị định về tổ chức tang lễ,… đã được dư luận rất đồng tình, hoan nghênh.
Do vậy, cơ quan này cho rằng, nếu Bộ Tư pháp kiến nghị Chính phủ xem xét lại một số nội dung của Nghị định 145, cũng là sự "phản ứng chính sách" cần thiết, cẩn trọng, cầu thị đúng với chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Nhà nước, của Thủ tướng, Phó Thủ tướng Chính phủ.
2. Báo Nhân dân điện tử có bài Sớm "gỡ" đúng điểm vướng trong bồi thường oan, sai. Bài báo phản ánh: Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước được ban hành và có hiệu lực ba năm qua được đánh giá là một bước tiến lớn trong quá trình thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc thực hiện các mục tiêu xây dựng Nhà nước Pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Nhiều văn bản hướng dẫn thi hành Luật cũng được ban hành để giúp các cơ quan trực tiếp thực thi rõ "đường hướng" khi giải quyết yêu cầu bồi thường. Mặc dù vậy, tình cảnh người dân ngại tiếp cận hoặc khó thực hiện yêu cầu bồi thường của mình là một thực tế không mới nhưng chưa được "gỡ".
Một điểm "vướng" lớn đối với việc yêu cầu bồi thường Nhà nước đang tồn tại hiện nay chính là việc người bị thiệt hại muốn thực hiện quyền yêu cầu bồi thường thì trước tiên phải thực hiện thủ tục xác định hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ, tức là phải xác định được yếu tố lỗi của người có thẩm quyền. Trong khi đó, Bộ luật Dân sự 2005 lại không quy định người bị thiệt hại phải có văn bản xác định hành vi trái pháp luật làm căn cứ yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết bồi thường.
Thực tiễn thi hành Luật cho thấy, quy định này đã gây cản trở không nhỏ tới việc thực hiện quyền yêu cầu bồi thường của người bị thiệt hại (nhất là người dân) với các cơ quan công quyền. Việc yêu cầu ra văn bản của cơ quan Nhà nước đã khó, trong đó có nội dung thừa nhận hành vi của họ là sai trái lại càng khó khăn hơn. Bên cạnh đó, nhiều cơ quan trốn tránh trách nhiệm không ra văn bản hoặc văn bản không đúng quy định, nên không thể yêu cầu bồi thường.
Nhiều chuyên gia pháp lý đều cho rằng, việc xác định hành vi của người có thẩm quyền "biết rõ là trái pháp luật" rất khó khăn. Đồng thời, yếu tố lỗi của người có thẩm quyền cũng không được quy định rõ ràng, bởi nếu bản án, quyết định bị hủy theo thủ tục giám đốc thẩm hay tái thẩm thì trong các quyết định đó cũng không có nhận định là người ra bản án, quyết định có hành vi trái pháp luật mà thực tiễn chỉ nhận định do không đủ các cơ sở, căn cứ pháp luật để kết tội.
Việc người bị hại, bị kết án oan phải tự mình chứng minh thiệt hại thực tế xảy ra khi yêu cầu bồi thường Nhà nước cũng là một vấn đề rất khó trong quá trình đòi bồi thường. Người yêu cầu bồi thường thiệt hại không có công cụ, phương tiện, thậm chí không có điều kiện thì việc chứng minh là rất khó, thậm chí là không thể, như vấn đề ô nhiễm môi trường hay thiệt hại về tinh thần mỗi năm.
Phạm vi trách nhiệm bồi thường Nhà nước trong hoạt động quản lý hành chính hiện vẫn còn thu hẹp và chưa bao gồm hết các hành vi quản lý của bộ máy nhà nước trong lĩnh vực xây dựng, giao thông, quản lý đê điều, thủy điện,... Đây chính là những lĩnh vực gây ra nhiều thiệt hại cho người dân hiện nay.
Do quy định thời hiệu yêu cầu bồi thường giữa Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước với thời hiệu của Bộ luật Tố tụng Dân sự, nên nhiều người bị thiệt hại yêu cầu bồi thường không đúng.
Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước quy định về thời hiệu yêu cầu bồi thường là hai năm, kể từ ngày cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ban hành văn bản xác định hành vi của người thi hành công vụ là trái pháp luật hoặc kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của cơ quan tiến hành tố tụng hình sự xác định người bị thiệt hại thuộc trường hợp được bồi thường quy định tại Điều 26 của Luật.
Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự, thời hiệu yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác bị xâm phạm, dẫn đến sự hiểu lầm của người bị thiệt hại.
Thực tế, nhiều người bị hại do không nắm bắt được quy định đặc thù về thời hiệu yêu cầu bồi thường Nhà nước nên đã thực hiện quyền yêu cầu bồi thường Nhà nước trong thời hạn hai năm kể từ ngày có thiệt hại xảy ra nhưng lại chưa có văn bản xác định hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ.
Khi được cơ quan Nhà nước hướng dẫn thì thời hiệu giải quyết khiếu nại hoặc thời hiệu giải quyết vụ án hành chính đã hết, do đó, người bị thiệt hại mất quyền yêu cầu bồi thường.
Thực tiễn triển khai thi hành Luật cho thấy, người bị thiệt hại không xác định được cơ quan có trách nhiệm bồi thường hoặc việc giải quyết bồi thường của những cơ quan này còn chậm trễ và không có tính chuyên nghiệp trong việc giải quyết bồi thường. Hơn nữa vẫn còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm bồi thường.
Kết quả khảo sát tình hình yêu cầu bồi thường, giải quyết bồi thường trong lĩnh vực thi hành án dân sự cũng cho thấy, có 4,2% số cán bộ, công chức thuộc các cơ quan thi hành án dân sự và có đến 20% số người dân không biết đến trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.
Theo Cục trưởng Bồi thường Nhà nước (Bộ Tư pháp) Nguyễn Thanh Tịnh, nhiều cơ quan từ cấp trung ương đến cấp tỉnh, cấp huyện rất chậm triển khai Luật đến đội ngũ cán bộ, công chức. Cá biệt, có một số cơ quan cho đến nay vẫn chưa triển khai Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước thuộc phạm vi quản lý của cơ quan mình.
Thêm vào đó, hiện nay hầu hết các bộ, ngành, địa phương chưa xây dựng được dự toán hằng năm cho kinh phí chi trả tiền bồi thường. Việc cấp phát kinh phí hiện nay phải qua nhiều cơ quan xem xét, thẩm định và phê duyệt. Do đó, không thể bảo đảm được thời hạn xét cấp kinh phí là 45 ngày kể từ khi Quyết định giải quyết bồi thường có hiệu lực pháp luật theo quy định của Luật.
Dù là văn bản có điểm đã "tương tác" được với thực tế, song Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước vẫn chưa bao quát được các thiệt hại thực tế phát sinh do hành vi của người thi hành công vụ gây ra, do đó ảnh hưởng đến việc quyết định mức bồi thường cho người bị thiệt hại. Và đó cũng là lý do khiến nhiều vụ kiện yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại trở thành các vụ "cò kè" về giá bồi thường giữa hai bên.
Để người dân ngày càng tiếp cận được với quyền yêu cầu bồi thường từ các cơ quan công quyền, qua đó nâng cao ý thức trách nhiệm làm việc của những người thi hành công vụ, Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cần được sửa theo hướng "gỡ" bỏ những hạn chế, bất cập, để quyền tiếp cận công lý của người dân thuận lợi hơn.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Vinh danh Đờn ca tài tử Nam Bộ - Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại. Bài báo phản ánh: Tối 11/2, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND TP. Hồ Chí Minh tổ chức Lễ đón Bằng của UNESCO vinh danh Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Tham dự sự kiện quan trọng này có Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng; Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân; Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam; lãnh đạo một số bộ, ngành, địa phương, cùng đông đảo các nghệ sĩ, nghệ nhân...
Về phía UNESCO, có bà Katherine Muller Marin, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO Hà Nội.
2. Báo Nhân dân điện tử có bài Hoàn thiện cơ sở pháp lý việc cấp số định danh cá nhân trong năm 2014. Bài báo đưa tin: Ngày 11-2, tại Trụ sở Chính phủ, Ban chỉ đạo Ðề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính (TTHC), giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 - 2020 (Ban Chỉ đạo 896) họp Phiên thứ hai, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Chỉ đạo 896. Cùng dự, có đồng chí Trần Ðại Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Công an; đại diện lãnh đạo các bộ, ngành T.Ư.
Theo báo cáo của Văn phòng Ban Chỉ đạo 896, đến nay, có 13 cơ quan thực hiện xong hệ thống hóa TTHC, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư. Theo kế hoạch, năm 2014, Ban Chỉ đạo 896 tập trung hoàn thiện cơ sở pháp lý cho việc cấp số định danh cá nhân, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thực hiện rà soát, đề xuất phương án đơn giản hóa TTHC, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư. Thực hiện các thủ tục pháp lý để xây dựng hạ tầng kỹ thuật phục vụ việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và xây dựng Bộ tiêu chuẩn bảo đảm việc tích hợp, kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành.
Tại cuộc họp, nhiều ý kiến cho rằng, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, làm tiền đề xây dựng các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, giảm chi phí không cần thiết, đồng thời đề xuất cần xây dựng bộ cơ sở dữ liệu công dân dùng chung cho các bộ, ngành, địa phương, tránh lãng phí khi mỗi bộ, ngành xây dựng một bộ cơ sở dữ liệu của riêng mình.
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao nỗ lực của các bộ, ngành trong việc thực hiện Ðề án 896, đồng thời nhấn mạnh, cần chú trọng triển khai đồng bộ các nhiệm vụ của đề án, thu hút sự tham gia của các chuyên gia, các cơ quan chuyên môn bảo đảm tính khoa học, hợp lý trong quá trình triển khai thực hiện. Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là sản phẩm trung tâm then chốt để giải quyết các vấn đề đặt ra của Ðề án 896.
Phó Thủ tướng đề nghị, các bộ, ngành cần phối hợp đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện cơ sở dữ liệu quan trọng này, tránh chồng chéo, lãng phí và có sự liên thông trong xây dựng cơ sở dữ liệu, bảo đảm chất lượng, tính đồng bộ. Chú trọng triển khai đồng bộ các nhiệm vụ của đề án với các văn bản quy phạm pháp luật, tránh gây phiền hà cho nhân dân, bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước.
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia không chỉ phục vụ việc cấp mã số công dân, Luật Căn cước công dân mà còn phục vụ việc xây dựng Chính phủ điện tử.
3. Báo Pháp luật Việt Nam Online đưa tin Phó Thủ tướng “sốt ruột” tiến độ giải ngân “gói” 30 nghìn tỷ. Bài báo phản ánh: Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cũng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất với Thủ tướng Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ tín dụng, tài chính trong dài hạn đối với phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá bán thấp, nhà ở cho thuê...
Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải vừa yêu cầu các Bộ, ngành liên quan đẩy nhanh tốc độ giải ngân gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ đồng.
Trong nhiều nhiệm vụ giao cho Bộ Xây dựng thực hiện trong năm 2014, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải vừa yêu cầu Bộ này bên cạnh việc hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước về xây dựng, phải tiến hành quy hoạch và thiết kế đô thị mẫu tại một số đô thị theo vùng, miền để phổ biến rộng rãi cho các địa phương. Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng tổng hợp danh mục các tỉnh có khó khăn về kinh phí lập quy hoạch, đặc biệt một số tỉnh miền núi, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Ngoài ra, tăng cường quản lý nhà nước kết hợp với đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, khắc phục tình trạng điều chỉnh dự án, điều chỉnh tổng mức đầu tư, chậm tiến độ, kéo dài thời gian xây dựng, làm lãng phí các nguồn lực đầu tư; rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy chuẩn, tiêu chuẩn thiết kế xây dựng, nhất là các quy chuẩn, tiêu chuẩn liên quan đến thiết kế chống động đất, gió bão.
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cũng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất với Thủ tướng Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ tín dụng, tài chính trong dài hạn đối với phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá bán thấp, nhà ở cho thuê; tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, gắn với thực hiện Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, triển khai thực hiện tốt Nghị định 188/2013/NĐ-CP về nhà ở xã hội; tập trung tháo gỡ khó khăn về thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án để tăng nhanh nguồn cung nhà ở xã hội.
Một nội dung được đưa ra nhằm thực hiện đồng bộ các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, theo yêu cầu của Phó Thủ tướng, là đẩy nhanh tốc độ giải ngân gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ đồng.
Gói cho vay hỗ trợ nhà ở của NHNN bắt đầu được tung ra từ 1/6/2013. Gói hỗ trợ này dành cho người mua nhà có diện tích nhỏ hơn 70m2, giá bán dưới 15 triệu đồng/m2; doanh nghiệp là chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội. Trong đó dành tối đa 30% để cho vay đối với doanh nghiệp, 70% cho người mua nhà vay. Thời gian giải ngân tối đa 36 tháng. Mức lãi suất cho vay được NHNN công bố hàng năm.
Tính đến 15/1, NHNN đã xác nhận có 15 doanh nghiệp được vay vốn ưu đãi gói tín dụng 30 nghìn tỷ đồng với số tiền 1.390 tỷ đồng. Trong đó, các ngân hàng đã giải ngân cho 8 doanh nghiệp với số tiền 380,45 tỷ đồng. Đối với khách hàng cá nhân, 5 ngân hàng đã cam kết cho vay 1.994 khách hàng cá nhân với số tiền khoảng 720 tỷ đồng; trong đó, đã giải ngân gần 482 tỷ đồng.
Như vậy sau 7 tháng triển khai, số tiền giải ngân trong gói 30.000 tỷ đồng chỉ được hơn 862 tỷ đồng. Dù tăng 130 tỷ đồng so với thời điểm cuối năm 2013 nhưng con số này được đánh giá là quá khiêm tốn so với kỳ vọng của chương trình.
Nguyên nhân được cho là do nguồn cung còn hạn chế, vướng mắc về thủ tục liên quan đến việc cơ quan công chứng không đồng ý công chứng hợp đồng thế chấp tài sản đảm bảo hình thành trong tương lai là căn nhà hình thành từ vốn vay, thủ tục xác nhận của cấp xã về thực trạng nhà ở, thủ tục chứng minh khả năng thu nhập…
Để “khơi thông” gói 30.000 tỷ trong năm 2014, NHNN đã có văn bản chính thức chấp thuận việc giảm lãi suất cho vay mua nhà gói hỗ trợ xuống chỉ còn 5%/năm thay vì mức 6%/năm như trước đây.
Bộ Xây dựng và NHNN cũng sẽ có quyết định tăng thêm số các ngân hàng cổ phần được tham gia giải ngân gói 30.000 tỷ đồng. Lãnh đạo Bộ Xây dựng cũng khẳng định sẽ chú trọng các giải pháp tạo nguồn vốn dài hạn, như phát triển các quỹ tín thác, quỹ đầu tư bất động sản.