I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Chậm thi hành án, dân kiện được không?. Bài báo phản ánh: Nhiều trường hợp cơ quan thi hành án (THA) thiếu trách nhiệm, không chịu cưỡng chế THA, gây thiệt hại cho người dân. Người dân kiện cơ quan THA đòi bồi thường được không, kiện hành chính hay dân sự?
Bà Phạm Thị B. (Cai Lậy, Tiền Giang) có vườn nằm sau vườn của ông Lê Văn T. và bị bao bọc bởi các bất động sản khác liền kề. Từ trước tới nay, để ra đường công cộng, gia đình bà B. phải đi theo con đường ngang đất ông T. và bà H. Lối đi này được xác định có từ trước năm 1975. Tuy nhiên, sau này khi đi đăng ký quyền sử dụng đất, ông T. kê khai cả con đường và rào lại, không cho gia đình bà B. sử dụng.
Không còn đường nào khác để đi, bà B. đã nhiều lần thương lượng với ông T. và bà h. xin mở lại lối đi và đồng ý bồi thường thiệt hại. Lối đi qua phần đất bà h., đôi bên đã thỏa thuận được bằng văn bản. Riêng lối đi qua phần đất ông T. không thỏa thuận được nên bà B. khởi kiện ra tòa xin mở lối đi.
Trong tháng 8-2011 và tháng 3-2012, hai cấp tòa sơ, phúc thẩm đã buộc ông T. và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan mở cho bà B. một lối đi có chiều ngang 1,5 m, dài 40,54 m. Ngược lại, bà B. phải trả cho ông T. 11 triệu đồng.
Tháng 5-2012, bà B. đã đóng đầy đủ khoản tiền trên cho Chi cục THA huyện Cai Lậy. Từ đó đến nay, bà vẫn chưa có lối đi vì ông T. không chịu THA. Theo luật, gặp trường hợp này, chi cục THA có quyền thẳng tay cưỡng chế. Thực tế, cơ quan này cũng đã có quyết định cưỡng chế nhưng sau đó lại hoãn để... xin ý kiến Huyện ủy và UBND huyện. Thế rồi dù Huyện ủy và UBND huyện đồng ý cho thi hành nhưng chi cục THA lại lấy lý do phải chờ... Ủy ban MTTQ và Hội Cựu chiến binh huyện đến vận động ông T. tự nguyện thi hành. Kết quả là cho đến hôm nay vụ việc vẫn giậm chân tại chỗ.
Vụ khác, năm 1974, mẹ bà Hồ Thị K.h. mua một căn nhà ba gian lợp tôn nằm trên diện tích đất hơn 1.080 m2 (nay thuộc TP Bảo Lộc, Lâm Đồng) và đã được chứng thực quyền sở hữu hợp pháp. Do gia đình sinh sống ở TP.HCM nên năm 1984, mẹ bà H. cho ông Nguyễn Văn Ch. (cháu gọi bằng cô) đến ở và trông coi.
Năm 1998, mẹ bà H. mất. Hai năm sau, với tư cách là người thừa kế, bà H. đòi ông Ch. trả lại nhà, đất nhưng không được. Tháng 7-2001, bà H. khởi kiện ra TAND thị xã Bảo Lộc đòi lại tài sản. Năm 2005, TAND tỉnh Lâm Đồng xử phúc thẩm đã buộc gia đình ông Ch. phải tháo dỡ nhà, giao lại đất và nhà cũ cho bà H. Bà H. có quyền liên hệ với cơ quan chức năng để được cấp giấy hồng theo quy định. Tòa cũng ghi nhận bà H. hỗ trợ cho ông Ch. hai lượng vàng và buộc bà thanh toán cho ông Ch. hơn 7,6 triệu đồng tiền hai giếng nước và bể nước.
Sau đó, bà H. đến cơ quan THA thị xã Bảo Lộc thực hiện đầy đủ các quyết định của bản án phúc thẩm nhưng chờ mãi vẫn không thấy phía ông Ch. giao lại nhà, đất. Tháng 9-2006, bà nộp đơn yêu cầu cưỡng chế THA nhưng hơn một năm rưỡi sau, cơ quan THA thị xã cũng không ra quyết định cưỡng chế.
Bà H. khiếu nại về việc chấp hành viên kéo dài thời gian THA, được thủ trưởng cơ quan THA chấp nhận một phần nội dung khiếu nại. Theo cơ quan này, việc thi hành bản án có phần chậm là do phải thuyết phục nhiều lần để phía gia đình ông Ch. tháo dỡ nhà, giao đất, tránh cưỡng chế, mặt khác diện tích đo lại có phần chênh lệch. Nay bà H. đã thống nhất nhận phần diện tích đất theo thực trạng, không tranh chấp về ranh đất nên cơ quan THA sẽ cưỡng chế đất giao lại cho bà.
Dù cơ quan THA hứa hẹn như vậy nhưng rồi mọi việc vẫn giậm chân tại chỗ. Bà H. lại tiếp tục khiếu nại khắp nơi. Tháng 9-2009, chủ tịch UBND TP Bảo Lộc ký văn bản với nội dung chỉ đạo THA nhưng rồi cũng không ăn thua vì cơ quan THA vẫn không chịu tiến hành cưỡng chế theo luật.
Một thẩm phán Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM cho biết hành vi, quyết định của chấp hành viên, cơ quan THA dân sự không phải là đối tượng khởi kiện hành chính, không thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa bằng vụ án hành chính. Do vậy, người bị chấp hành viên, cơ quan THA thiếu trách nhiệm, chậm trễ THA chỉ có thể khởi kiện để đòi bồi thường thiệt hại theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.
Theo luật sư Trần Hải Đức (Đoàn Luật sư TP.HCM), để người dân kiện được phía cơ quan THA đòi bồi thường thiệt hại theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước là rất khó. Bởi theo luật này, trước hết người dân phải có văn bản của cơ quan có thẩm quyền xác định hành vi trái pháp luật của chấp hành viên hay cán bộ cơ quan THA. Mà thực tế, trong rất nhiều vụ chậm THA như hai vụ việc kể trên, người dân có khiếu nại bao nhiêu đi nữa cũng như “nước đổ lá môn”, làm gì có cơ quan nào ra “văn bản xác định sai phạm” này. Mặt khác, người dân còn phải chứng minh được có thiệt hại xảy ra bằng các chứng cứ cụ thể. Đây là điều không dễ bởi thiệt hại thì có thể thấy nhưng lại khó cân đo đong đếm.
Theo luật sư Đức, nên sửa đổi Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước theo hướng bỏ quy định phải có văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định hành vi trái pháp luật của người thi hành công vụ khi người dân khởi kiện. Chuyện đúng sai như thế nào, có thiệt hại hay không, thiệt hại bao nhiêu là chuyện để tòa xem xét. Có như vậy mới đảm bảo được quyền lợi của những người được THA trong các trường hợp cơ quan THA thiếu trách nhiệm, chưa làm tròn chức trách.
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Công điện của Thủ tướng đôn đốc thực hiện nhiệm vụ sau nghỉ Tết. Để thúc đẩy triển khai các nhiệm vụ ngay sau đợt nghỉ Tết, nhất là những nhiệm vụ quan trọng của năm 2014, ngày 10/2/2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có Công điện số 179/CĐ-TTg ngày 10/02/2014 về việc đôn đốc thực hiện nhiệm vụ sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014.
Để thúc đẩy triển khai các nhiệm vụ ngay sau đợt nghỉ Tết, nhất là những nhiệm vụ quan trọng của năm 2014, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 02/01/2014 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2014; nhất quán mục tiêu tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát; tăng trưởng hợp lý và nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế trên cơ sở đẩy mạnh thực hiện ba đột phá chiến lược gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế; đồng thời lưu ý triển khai các nhiệm vụ sau đây:
1. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các giải pháp thúc đẩy tín dụng và kiểm soát tốc độ tăng tổng phương tiện thanh toán theo định hướng cả năm, góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh; tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ xử lý nợ xấu; kiểm soát chặt chẽ chất lượng hoạt động của các tổ chức tín dụng.
2. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo các địa phương chủ động nguồn cung thực phẩm sau Tết; phối hợp với các địa phương tập trung chỉ đạo đẩy mạnh sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản; điều hành bảo đảm tiêu thụ lúa hàng hóa cho nông dân; phát huy truyền thống tết trồng cây và triển khai kế hoạch trồng rừng năm 2014; chú ý chỉ đạo, hướng dẫn nhân dân sản xuất vụ Đông Xuân đúng thời vụ và phòng chống sâu bệnh; kiểm soát, ngăn chặn tình trạng giống lúa giả, kém chất lượng; tiếp tục thực hiện kiểm soát chặt chẽ dịch cúm gia cầm, kịp thời xử lý, không để bùng phát dịch.
3. Bộ Công Thương khẩn trương chỉ đạo đẩy mạnh sản xuất công nghiệp; phối hợp với Bộ Tài chính kiểm soát giá các mặt hàng thiết yếu, theo dõi sát tình hình xuất khẩu, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, nhất là về thủ tục để tạo điều kiện thúc đẩy các hoạt động xuất khẩu, không để ách tắc hàng hóa; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vận hành các hồ thủy điện, có kế hoạch xả nước kịp thời, đủ phục vụ sản xuất nông nghiệp của các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc bộ.
4. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nắm tình hình đời sống nhân dân trong mùa giáp hạt để có biện pháp cứu trợ cần thiết; nắm tình hình lao động, việc làm sau Tết, có giải pháp bảo đảm lực lượng lao động cho sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, nhất là tại các khu công nghiệp.
5. Bộ Y tế tăng cường chỉ đạo công tác phòng, chống dịch, đặc biệt là các bệnh dịch có nguy cơ bùng phát trong mùa Đông - Xuân, phấn đấu không để bệnh cúm A(H7N9) và các dich bệnh nguy hiểm từ nước ngoài xâm nhập vào Việt Nam; tăng cường công tác bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc thực phẩm, giám sát an toàn thực phẩm tại các cơ sở kinh doanh du lịch, tại các lễ hội; bảo đảm nhân lực, thuốc, trang thiết bị, phương tiện khám, chữa bệnh phục vụ nhân dân, tiếp tục nâng cao tinh thần trách nhiệm và ý thức phục vụ người bệnh.
6. Bộ Giao thông vận tải tiếp tục chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình giao thông sau đợt nghỉ Tết; chỉ đạo, kiểm tra các đơn vị kinh doanh vận tải bảo đảm an toàn kỹ thuật các phương tiện, chất lượng dịch vụ, phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân mùa lễ hội; phối hợp với cơ quan chức năng và các địa phương nghiên cứu có giải pháp nhằm tăng cường an toàn giao thông trên các tuyến đường nông thôn; tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm túc Công điện số 01/CĐ-UBATGTQG ngày 20/01/2014 của Chủ tịch Ủy ban an toàn giao thông Quốc gia về đôn đốc thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an toàn giao thông dịp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ và Công điện số 18/CĐ-UBATGTQG ngày 03/02/2014 về biện pháp bảo đảm an toàn giao thông trong các ngày cao điểm và nơi diễn ra lễ hội Xuân.
7. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các địa phương chỉ đạo việc tổ chức lễ hội theo tinh thần vui tươi, lành mạnh, an toàn; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; phát triển các hình thức, sản phẩm, dịch vụ du lịch gắn với các lễ hội; phối hợp với các cơ quan chức năng bảo đảm an ninh trật tự, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm và thực hiện nếp sống văn minh tại các khu du lịch, các lễ hội; xây dựng và tuyên truyền văn hóa lễ hội, văn hóa tín ngưỡng; kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm minh những hành vi tiêu cực tại các lễ hội. Thực hiện nghiêm việc không sử dụng ngân sách nhà nước vào việc tổ chức lễ hội; đồng thời tuyên truyền, vận động nhân dân thực hành tiết kiệm trong tổ chức lễ hội. Lãnh đạo các bộ, cơ quan, địa phương chỉ tham dự lễ hội khi thực sự cần thiết và có liên quan đến yêu cầu công việc quản lý nhà nước, chỉ đạo điều hành; cán bộ, công chức chấp hành nghiêm việc không sử dụng giờ hành chính và xe công đi lễ hội, trừ các trường hợp thực thi nhiệm vụ theo chức trách được phân công.
8. Bộ Công an tiếp tục chỉ đạo phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn kịp thời mọi hoạt động chống phá, bảo đảm ổn định an ninh chính trị, chú trọng các địa bàn chiến lược, trọng điểm; tiếp tục triển khai kế hoạch tấn công, trấn áp các loại tội phạm; triển khai các biện pháp phòng ngừa cháy nổ, nhất là tại các nơi tổ chức lễ hội Xuân; huy động lực lượng tuần tra, kiểm soát, hướng dẫn, phân luồng, không để xảy ra ùn tắc giao thông nghiêm trọng trên các tuyến trọng điểm; bảo đảm an ninh, an toàn trong vận tải hành khách dịp sau Tết và mùa lễ hội; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi điều khiển xe mô tô không đội mũ bảo hiểm, chở quá số người quy định, đặc biệt là ở địa bàn nông thôn; kiểm tra, làm rõ về tình trạng đốt pháo nổ tại một số địa phương, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xử lý nghiêm minh.
9. Các bộ, cơ quan, địa phương tăng cường công tác phối hợp trong xử lý công việc, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thúc đẩy các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đầu tư; tạo thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp và nhân dân; đồng thời chỉ đạo công chức, viên chức, người lao động khẩn trương tập trung giải quyết, xử lý công việc ngay những ngày làm việc đầu năm sau kỳ nghỉ Tết bảo đảm chất lượng và tiến độ; thực hiện nghiêm kỷ cương, kỷ luật hành chính, kỷ luật lao động; không tổ chức du Xuân, liên hoan sa đà, lãng phí, ảnh hưởng đến hiệu quả làm việc và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tập trung cao độ thực hiện các nhiệm vụ, công việc theo chương trình công tác tháng 02 và Quý I năm 2014, nhất là công tác xây dựng thể chế, triển khai thi hành Hiến pháp, xây dựng luật, pháp lệnh và các văn bản quy định chi tiết thi hành.
10. Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, tạo khí thế vui tươi, phấn khởi, niềm tin và quyết tâm ngay từ những ngày đầu của năm mới; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả nhằm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, của toàn dân, toàn quân và cộng đồng doanh nghiệp, chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2014.
Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ nêu trên. Văn phòng Chính phủ theo dõi sát sao, tham mưu kịp thời việc đánh giá kiểm điểm thực hiện Công điện này gắn với kiểm điểm, đánh giá công tác chỉ đạo, điều hành 6 tháng đầu năm 2014, báo cáo Thủ tướng Chính phủ./.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Phạt giao thông tại chỗ: Tiện cho dân nhưng dễ tiêu cực?. Bài báo phản ánh: Trong khi một số khảo sát cho thấy CSGT “đội sổ” về hành vi tham nhũng, dự thảo lại cho phép lực lượng này thu tiền phạt tại chỗ với mức cao. Liệu có giám sát nổi?
Bộ Công an đang dự thảo thông tư hướng dẫn thi hành một số điều của Nghị định 171/2013 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt (bản dự thảo lần 1). Theo dự thảo, sẽ tăng mức tiền xử phạt tại chỗ cho CSGT và người có thẩm quyền lên trên 250.000 đồng đối với cá nhân…
Nhiều chuyên gia băn khoăn về việc tăng mức tiền xử phạt tại chỗ như trên.
Theo ThS Trần Quang Trung, giảng viên khoa Luật hành chính (ĐH Luật TP.HCM), để hạn chế những bất cập, rườm rà về thủ tục ra quyết định xử phạt cũng như thủ tục nộp phạt cho người dân, dự thảo thông tư đề xuất tăng thẩm quyền và cho phép CSGT được ra quyết định xử phạt tại chỗ. Đây là điều không mới vì luật hiện hành cho phép CSGT được xử phạt tại chỗ đến 250.000 đồng (500.000 đồng với tổ chức).
Đành rằng việc xử phạt tại chỗ có một số thuận lợi và khắc phục được một số bất cập hiện hành về thủ tục xử phạt nhưng giải pháp tăng mức phạt tại chỗ cho CSGT cần xem xét lại. Bởi lẽ việc “lòng vòng lui tới” trong việc xử phạt và nộp phạt trong chừng mực nhất định cũng có tác động trực tiếp và nâng cao ý thức của người tham gia giao thông. Bởi nếu vi phạm, họ không chỉ bị nộp tiền phạt mà còn mất thời gian, công sức trong việc xử phạt và nộp phạt nên sẽ tự giác điều chỉnh hành vi của mình khi tham gia giao thông cho hợp pháp hơn.
Muốn giản tiện cho người nộp phạt vi phạm giao thông, Nhà nước nên thay đổi một số nội dung trong thủ tục ra quyết định xử phạt cũng như thủ tục nộp phạt linh hoạt hơn. Chẳng hạn, cần có sự phối hợp giữa kho bạc với lực lượng CSGT về thời gian, địa điểm làm việc để tạo điều kiện cho người dân đi lại thuận lợi hơn trong việc nộp phạt; bố trí cán bộ (kho bạc và CSGT) làm việc ngoài giờ hành chính để tạo điều kiện cho những người vi phạm làm việc trong giờ hành chính. Cơ quan chức năng nên áp dụng công nghệ thông tin để tạo thuận lợi tối đa trong việc xử phạt và nộp phạt hoặc có sự kết hợp với các tổ chức tín dụng trong việc thu tiền phạt… chứ không nên tăng mức phạt tại chỗ cho CSGT.
Theo ông Nguyễn Ngọc Tường, Phó ban Chuyên trách Ban An toàn giao thông TP.HCM, với hạ tầng giao thông và hệ thống giám sát người thi hành công vụ chủ yếu dựa vào thủ công, con người như hiện nay thì khó giám sát tiêu cực khi nộp phạt. Ông Tường cho biết thêm, năm 2014, số tiền xử phạt vi phạm giao thông TP thu được sẽ phải nộp hơn 70% về trung ương (năm 2013, TP được giữ lại 70% để chi trực tiếp cho công tác bảo đảm an toàn giao thông, trong đó có cho công tác tuần tra, kiểm soát). “Trong điều kiện kinh phí được điều hòa, cấp chậm cùng với mức xử phạt tăng, đối tượng xử phạt mở rộng thì việc CSGT làm việc trên đường thỏa hiệp với người vi phạm để nhận “tiền tươi” là rất dễ xảy ra…” - ông Tường nói.
Một luật sư phân tích: Với mức phạt tại chỗ hiện hành, người dân đã phải dấm dúi cho CSGT để khỏi bị xử phạt, giờ tăng mức phạt tại chỗ càng dễ phát sinh tiêu cực vì họ “toàn quyền” trong việc xử phạt, mức phạt mà không ai giám sát nổi.
Còn Đại tá Trần Văn Nghĩa, Trưởng phòng CSGT Công an tỉnh Bình Thuận, cho biết: “Trước khi Bộ Công an ban hành dự thảo đã có tham khảo ý kiến các địa phương. Theo khảo sát, hầu hết người tham gia giao thông đều muốn phạt tại chỗ thay vì đến kho bạc nộp tiền vi phạm. Nếu dự thảo thành hiện thực, lực lượng CSGT phải thực hiện theo mong muốn của người tham gia giao thông dù CSGT sẽ bất tiện vì phải làm thêm nhiệm vụ ghi phiếu xử phạt, ra quyết định, tạm giữ tiền phạt…”.
3. Trang VTC News có bài Đại biểu Quốc hội: Thu phí đại lộ Thăng Long là bất hợp lý. Bài báo phản ánh: Trước đề xuất của Hà Nội sẽ thực hiện thu phí trên Đại lộ Thăng Long, ĐBQH Đinh Xuân Thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp lên tiếng: " Hà Nội phải nghiên cứu, xem xét kỹ phương án thu phí trên Đại lộ Thăng Long vì nhà nước đã thu phí bảo trì qua đầu phương tiện rồi".
Ông Thảo cho biết, đối với nước ngoài, các phương tiện tham gia giao thông khi đi vào đường cao tốc sẽ phải đóng thêm một khoản phí (để được hưởng chất lượng dịch vụ cao hơn). Tại Việt Nam cũng đang duy trì thu phí tại các trạm BOT để hoàn vốn cho chủ đầu tư, việc thu phí với những công trình đặc biệt, có đầu tư vốn nhiều cũng có thể được xem xét.
Tuy nhiên, Đại lộ Thăng Long là con đường trọng điểm nhưng lại được đầu tư bằng tiền ngân sách. Nghĩa là người dân đóng thuế để làm đường, đóng phí đường bộ qua đầu phương tiện và giờ lại bị thu thêm phí nếu muốn được đi qua. Như vậy, người dân phải đóng 3 lần thuế phí.
Ông Thảo cho rằng, “Những cung đường đã được đầu tư bằng tiền ngân sách, lại thu phí đường bộ qua đầu phương tiện rồi thì không được thu thêm phí nữa”.
Trong khi thực tế chất lượng đường lại không tốt, mới đưa vào sử dụng đã bị hư hỏng, xuống cấp. “Tôi không hiểu mục đích Hà Nội muốn thu phí là gì, có thể họ muốn thu phí để bảo dưỡng, duy tu để chất lượng tốt hơn”?, ông Thảo đặt câu hỏi.
Ngành giao thông luôn kêu thiếu kinh phí để bảo trì và đổ lỗi cho chất lượng công trình giao thông là do thiếu vốn. Thế nhưng, trong năm 2013, ngành giao thông vẫn trích 20 tỉ đồng từ Quỹ Bảo trì để chi trả trợ cấp thất nghiệp cho người lao động làm việc tại trạm thu phí Cần Thơ.
“Kêu thiếu tiền bảo trì, nâng cấp đường bộ nhưng lại trích quỹ bảo trì để trả tiền thất nghiệp cho nhân viên là điều không thể chấp nhận được”, ông Thảo cho hay.
Theo ông Thảo, việc thu phí đầu tiên phải được xem xét một cách công khai, minh bạch, không được phép áp dụng tràn lan.
“Tôi chỉ lấy ví dụ, một cung đường được đầu tư tới 7.527 tỷ đồng, phải đảm bảo chất lượng trong 10 năm, năm thứ 11 trở đi mới cần đầu tư để bảo trì.
Thế nhưng, do bớt xén, rút ruột công trình nên con đường này mới đi 3 năm đã hỏng. Như vậy, việc bảo trì, sửa chữa phải thuộc trách nhiệm của chủ đầu tư. Tiền bị chia chác hết, thì rõ ràng nguồn kinh phí để bảo trì bị thiếu hụt. Thiếu tiền lại quay sang thu tiền dân để đập lại khoản thiếu hụt mà lẽ ra chưa đến tuổi hư hỏng, phải bảo trì là điều không thể chấp nhận được”, ông bức xúc.
GS Đào Trọng Thi - Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Quốc hội, ĐBQH Hà Nội cũng đặt câu hỏi: "Hà Nội muốn thu phí trên Đại lộ Thăng Long phải xem xét hai yếu tố: Một là có đúng pháp luật không?; hai là có phù hợp hay không"?
Ông Thi phân tíhh, đối với một công trình đầu tư đặc biệt thì cũng có thể đặt ra việc thu thêm phí, tuy nhiên cung đường này nằm trong công trình giao thông chung, được đầu tư hoàn toàn bằng tiền ngân sách của nhà nước, và Bộ GTVT đã quyết định thu phí đường bộ theo đầu phương tiện rồi, nếu tiếp tục thu phí liệu có đúng luật không?
Như vậy chẳng phải là thu hai lần phí (phí chồng phí) hay sao?
Nhất là khi Bộ Tài chính cũng đã có thông tư không cho thu phí trên những cung đường được đầu tư bằng ngân sách, tôi cũng cho rằng không được thu thêm nữa.
"Theo tôi biết, Bộ GTVT đã xóa bỏ hàng chục trạm thu phí trên các tuyến đường đầu tư bằng ngân sách để chuyển đổi sang hình thức thu phí bảo trì đường bộ theo đầu xe. Giờ lại muốn lập thêm trạm thu phí ở đại lộ Thăng Long là không đúng”, ông Thi nói.
Lý lẽ Hà Nội cho rằng, thu phí để bảo trì, sửa chữa ông Thi cho rằng cũng không có cơ sở vì phí bảo trì đã được thu theo đầu phương tiện rồi. Cơ quan quản lý cũng phải xem xét lại, vì hiện tại đã có quá nhiều loại thuế phí được tính trên một đầu xe rồi.
ĐBQH Hà Nội Bùi Thị An lại cho rằng, việc thu phí trên những cung đường có đầu tư vốn cao cũng là điều dễ hiểu.
Tuy nhiên, khi thu phí vấn đề đầu tiên là chất lượng đường phải tương xứng. Thứ hai, thu phí phải minh bạch (bao nhiêu phần trăm được nộp cho nhà nước, bao nhiêu phần trăm đầu tư cho sửa chữa, duy tu…) phải rõ ràng. Thứ ba là phải căn cứ vào điều kiện sống của người dân, của từng nước. Vì GDP của từng nước khác nhau nên không thể căn cứ dựa trên nguyên tắc của các nước mà phải dựa vào nhu cầu sống thực tế của người dân.
Nhất là trong thời điểm hiện tại, Việt Nam bị ảnh hưởng nhiều từ sự suy thoái của nền kinh tế thế giới, đời sống còn nhiều khó khăn, đời sống của người dân bị ảnh hưởng rất nhiều.
Trong khi đó, những người lưu thông trên đường đại đa số đều là những người dân lao động nên nhất thiết phải xem xét dựa trên 3 nguyên tắc đó Hà Nội mới được thu và thu ở mức nào?
Việc xây dựng Đại lộ Thăng Long, đầu tiên phải nói dù tiền nào cũng là tiền của dân, dù là tiền ngân sách, ODA cũng đều là tiền của dân.
Bà An cho biết, khi đầu tư xây dựng đường xá phát triển giao thông thì ai cũng hoàn toàn ủng hộ. Có thể thu phí thêm trên cả cầu, phà và đường nhưng phải xác định mục tiêu rõ ràng. Đầu tư thế nào, thu thế nào, chi thế nào, thiếu là thiếu ở đâu,.. nếu hợp lý dân sẽ ủng hộ ngay.
Tuy nhiên, bà An đặc biệt nhấn mạnh, bất cứ hình thức thu phí nào cũng phải được xem xét dựa trên ba yếu tố: Có hợp lý không; có đúng thời điểm không và chi phí đã minh bạch chưa?. Và bà An đặt niềm tin, chắc chắn Bộ GTVT sẽ làm được điều đó.