Trong những năm qua, trước yêu cầu cải cách hành chính, công tác cải cách thủ tục hành chính luôn được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quan tâm. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thường xuyên yêu cầu các bộ, ngành, địa phương quán triệt nghiêm túc, triển khai đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính; sửa đổi, hoàn thiện các quy định theo hướng cắt giảm, đơn giản hóa tối đa các khâu trung gian, thủ tục hành chính, bảo đảm tạo thuận lợi, đơn giản thủ tục cho người dân, doanh nghiệp. Trong lĩnh vực bộ, ngành tư pháp quản lý, Lãnh đạo Bộ đã và đang chỉ đạo quyết liệt công tác cải cách thủ tục hành chính, yêu cầu bám sát các phương án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó có lĩnh vực lý lịch tư pháp.
Ngày 09/7/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg về việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Triển khai Chỉ thị nêu trên, ngày 24/8/2023 Bộ Tư pháp ban hành Quyết định số 2073/QĐ-BTP ban hành Kế hoạch triển khai Chỉ thị số 23/CT-TTg, trong đó giao các đơn vị thuộc Bộ có liên quan triển khai việc thực hiện rà soát, sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền, hoặc đề xuất, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, sửa đổi các quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp thuộc lĩnh vực quản lý của đơn vị để cắt giảm yêu cầu nộp Phiếu lý lịch tư pháp không hợp lý trong thực hiện thủ tục hành chính; đồng thời chủ động thực hiện quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 7 Luật Lý lịch tư pháp về việc không yêu cầu cán bộ, công chức, viên chức, người dân phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp.
Ngày 11/6/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 498/QĐ-TTg phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp, theo đó Bộ Tư pháp được giao xây dựng các văn bản sửa đổi, bổ sung 06 luật, 05 nghị định, 01 thông tư liên tịch. Bộ Tư pháp đã triển khai việc thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg đến các đơn vị liên quan thuộc Bộ và thường xuyên theo dõi, đôn đốc các đơn vị liên quan tổ chức thực thi phương án. Theo Quyết định số 498/QĐ-TTg phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp, Bộ Tư pháp được giao xây dựng các văn bản sửa đổi, bổ sung 06 luật, 05 nghị định, 01 thông tư liên tịch thuộc 04 lĩnh vực: nuôi con nuôi, lý lịch tư pháp, quốc tịch, bổ trợ tư pháp; Thống kê, rà soát, sửa đổi, bổ sung đối với các điều ước quốc tế có nội dung liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp (cung cấp thông tin, trao đổi thông tin tư pháp).
Thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đến nay, trong 06 luật được giao tham mưu Chính phủ, trình Quốc hội, Bộ Tư pháp đã trình Quốc hội thông qua ban hành 01 Luật, đang tham mưu Chính phủ xây dựng 03 Luật, hiện đang tiếp tục tham mưu xây dựng 02 luật. Trong 05 nghị định được giao tham mưu Chính phủ, Bộ Tư pháp đã trình Chính phủ 03 nghị định, hiện đang tiếp tục tham mưu xây dựng 02 nghị định. Đối với Thông tư, hiện Bộ Tư pháp đang tiếp tục thực hiện tham mưu xây dựng văn bản sửa đổi, bổ sung 01 Thông tư. Các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật nêu trên đều bám sát phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 498/QĐ-TTg. Theo đó, hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính liên quan đều không yêu cầu người dân phải nộp phiếu lý lịch tư pháp. Trường hợp cần thông tin về lý lịch tư pháp thì cơ quan giải quyết thủ tục hành chính đó chủ động đề nghị cơ quan quản lý lý lịch tư pháp cung cấp.
Để đánh giá kết quả đạt được trong việc thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, sáng ngày 27/9/2024, Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội nghị Sơ kết 01 năm thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg. Hội nghị được tổ chức trực tiếp tại trụ sở Bộ Tư pháp - điểm cầu Trung ương kết hợp với trực tuyến, kết nối với 63 điểm cầu tại Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tham dự Hội nghị tại điểm cầu Trung ương có ông Ngô Hải Phan, Cục trưởng Cục Kiểm soát thủ tục hành chính, Văn phòng Chính phủ; Thiếu tá Trần Duy Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia về dân cư (C06, Bộ Công an) cùng đại diện các cơ quan, đơn vị có liên quan. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc và Giám đốc Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia Nguyễn Văn Bốn đồng chủ trì Hội nghị.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc nhấn mạnh, sau hơn 01 năm thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg, công tác lý lịch tư pháp có nhiều chuyển biến với một số kết quả đáng ghi nhận như tiếp tục cải cách thủ tục hành chính một cách mạnh mẽ, đa dạng phương thức tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả cấp Phiếu lý lịch tư pháp nhằm tạo thuận lợi hơn, giảm thời gian, chi phí của người dân, cơ quan, tổ chức. Để thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 23/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trong thời gian tới, Thứ trưởng cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương, sự phối hợp liên ngành, phối hợp giữa các Sở Tư pháp; tăng cường hơn nữa việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác xây dựng Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp và cấp Phiếu lý lịch tư pháp, kết nối, chia sẻ Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và các cơ sở dữ liệu chuyên ngành để thông tin được trao đổi, cung cấp thông suốt, hiệu quả.
Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị thuộc Bộ và Sở Tư pháp tập trung tuyên truyền, truyền thông pháp luật về lý lịch tư pháp nhằm nâng cao nhận thức của cá nhân, cơ quan, tổ chức về vị trí, vai trò của công tác lý lịch tư pháp, ý nghĩa, giá trị của Phiếu lý lịch tư pháp nhằm ngăn chặn, tiến tới chấm dứt tình trạng lạm dụng yêu cầu nộp/xuất trình Phiếu lý lịch tư pháp không đúng quy định; các Sở Tư pháp cần tập trung, ưu tiên nguồn lực để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động xây dựng Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp; xử lý, cập nhật thông tin lý lịch tư pháp kịp thời, đầy đủ, chính xác; phấn đấu xử lý 100% thông tin lý lịch tư pháp còn tồn đọng, hướng tới mục tiêu xây dựng Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp “đúng, đủ, sạch, sống” để phục vụ hiệu quả công tác cấp Phiếu lý lịch tư pháp; rà soát văn bản quy phạm pháp luật về lý lịch tư pháp và thực hiện giải pháp kỹ thuật để thực hiện phân quyền cho Sở Tư pháp sử dụng, khai thác Cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp tại Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia; thực hiện tốt, hiệu quả phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến cấp Phiếu lý lịch tư pháp trong lĩnh vực Bộ, ngành Tư pháp theo Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu lý lịch tư pháp./.
Nguyễn Ngân