Mức độ thế nào là quan trọng?
Theo điều 6 Dự thảo Luật TCYD thì những vấn đề đề nghị Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân là những vấn đề về Hiến pháp và những vấn đề quan trọng khác thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
ĐB Lê Việt Trường, An Giang cho rằng nếu quy định các vấn đề TCYD rộng quá thì sẽ suốt ngày loanh quanh chỉ lấy ý kiến nhân dân mà không còn thời gian làm các việc khác. Tuy nhiên, quy định như dự thảo khiến ĐB Trường rất băn khoăn “ Hiến pháp chỉ sửa 1, 2 điều mà đem ra trưng cầu thì không ổn. Nên chăng chỉ trưng cầu Hiến pháp trong 2 trường hợp: Hiến pháp sửa đổi hoặc Hiến pháp mới thì mới TCYD. Ngoài ra những vấn đề lớn có ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia và dân tộc cũng cần trưng cầu và dự thảo không nên quy định cụ thể những vấn đề TCYD”.
Nhiều ĐB đồng tình với ĐB Trường, cho rằng Luật chỉ quy định về mặt nguyên tắc, khái quát những vấn đề nào được đề nghị để Quốc hội quyết định đưa ra trưng cầu ý dân. Bởi vì, vấn đề đưa ra trưng cầu ý dân là những vấn đề quan trọng của đất nước và việc đưa vấn đề nào ra trưng cầu ý dân thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội, nếu quy định quá cụ thể có thể sẽ không bao quát hết được.
Nhận xét dự thảo luật “còn nhiều vấn đề bỏ ngỏ”, ĐB Mai Thị Ánh Tuyết, An Giang đặt câu hỏi, quy định như điều 6 dự thảo Luật “những vấn đề quan trọng khác được TCYD sẽ được hiểu như thế nào, là vấn đề ảnh hưởng lợi ích quốc gia, của đông đảo nhân dân hay mức độ thế nào được coi là quan trọng”. ĐB Tuyết đề nghị phải làm rõ nếu không sẽ khó trong việc áp dụng.
Tuy nhiên, vấn đề này, ĐB Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP Hồ Chí Minh) lại có quan điểm khác. Theo ĐB Tâm Điều 6 nên quy định tương đối cụ thể các vấn đề TCYD để luật dễ đi vào cuộc sống. “Nếu quy định chung là TCYD những vấn đề quan trọng như Hiến pháp cũng không được, như TCYD về Hiến pháp nhưng không có nghĩa tất cả các điều luật trong Hiến pháp đều phải TCYD. Quy định không cụ thể là rất khó thực thi” ĐB Tâm nhấn mạnh.
Kết quả TCYD: dân quyết, phải được tôn trọng
Về kết quả TCYD, Dự thảo Luật trình hai phương án Phương án 1: Cuộc trưng cầu ý dân hợp lệ phải được quá nửa tổng số cử tri có tên trong danh sách cử tri đi bỏ phiếu. Phương án trưng cầu ý dân được quá nửa số phiếu hợp lệ tán thành được công bố để thi hành. Phương án 2: Ngoài các điều kiện như phương án 1, phương án này bổ sung quy định đối với trưng cầu ý dân về Hiến pháp thì cuộc trưng cầu ý dân hợp lệ phải được quá hai phần ba tổng số cử tri có tên trong danh sách cử tri đi bỏ phiếu và phương án được quá hai phần ba số phiếu hợp lệ tán thành được công bố để thi hành.
ĐB Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) cho rằng quy định tỷ lệ như dự thảo là thấp. Điều này làm ĐB thấy lo ngại vì kết quả TCYD có hiệu lực ngay, trên cả luật. Bên cạnh đó, ĐB nêu câu hỏi “kết quả TCYD có cần luật hóa trước khi thi hành hay có giá trị thi hành ngay ? Quốc hội có nên căn cứ kết quả TCYD để ban hành luật thi hành, giá trị pháp lý như thế nào trong hệ thống VBQPPL? Khi công bố công khai với người dân rồi thì báo cáo Quốc hội như thế nào?”
Đề cao ý chí của đại đa số nhân dân, ĐB Vũ Trọng Kim, Quảng Ngãi và nhiều ĐB khác nêu nhấn mạnh khi đã TCYD thì kết quả phải được tôn trọng, việc công bố phải trung thành với kết quả trưng cầu chứ không phải trưng cầu xong rồi xem xét lại. Các ĐB đề nghị cân nhắc thời gian công bố và đặc biệt cần có cơ quan giám sát để tránh việc dân nghi ngờ.
Thu Hằng