Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát - Kinh nghiệm Hàn quốc và một số gợi ý chính sách cho Việt NamTrong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, việc cải cách các quy định để đáp ứng nhu cầu đổi mới công nghệ là thách thức chung đối với tất cả các quốc gia. Mỗi quốc gia, tùy theo mục tiêu của mình, sẽ xây dựng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (regulatory sandbox) phù hợp. Tuy nhiên, các quốc gia thường thiết kế sandbox cho lĩnh vực chủ yếu là fintech. Hàn Quốc là một trong số ít các quốc gia ban hành sandbox cho nhiều lĩnh vực khác nhau: bắt đầu với lĩnh vực hội tụ liên ngành công nghiệp năm 2017, từ đó, được mở rộng sang các lĩnh vực công nghệ thông tin - truyền thông (ICT) (2019), tài chính đổi mới (2019), khu vực tự do (2019), thành phố thông minh (2020) và khu vực nghiên cứu phát triển đặc biệt (2020), lĩnh vực di động (mobility – 2021) và sức khỏe sinh học vào năm 2022, … Với kinh nghiệm và trình độ quản lý hiện nay ở Việt Nam, cơ chế Sandbox cũng có thể là một gợi ý đáng tham khảo. Trên cơ sở trình bày, phân tích kinh nghiệm Hàn Quốc về Sandbox, nhóm tác giả gợi ý xây dựng cơ chế Sandbox tại Việt Nam.1. Đặt vấn đềKể từ khi xuất hiện vào năm 2016, đến cuối năm 2020, đã có 73 sandbox liên quan đến fintech được công bố ở 57 quốc gia[1]. Tuy nhiên, không nhiều quốc gia có sandbox cho các lĩnh vực khác ngoài fintech. Trong số ít các quốc gia thiết kế sandbox cho các lĩnh vực khác, Hàn Quốc là một quốc gia khá thành công khi đã triển khai các sandbox cho các lĩnh vực khác nhau, kịp thời ứng phó với những thay đổi nhanh chóng trong môi trường pháp lý, đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (sau đây viết tắt là CMCN 4.0).Hàn Quốc đã triển khai nhiều chương trình động lực tăng trưởng và đổi mới, kết hợp với khung pháp lý thử nghiệm để tạo ra một môi trường thử nghiệm và nghiên cứu thuận lợi. Những chương trình và chính sách này là một phần của chiến lược toàn diện của Hàn Quốc để thúc đẩy sự đổi mới và tăng trưởng trong bối cảnh CMCN 4.0. Điều này liên quan chặt chẽ với việc xây dựng một khung pháp lý thử nghiệm mạnh mẽ để đảm bảo tính minh bạch, an toàn và hiệu quả của quá trình nghiên cứu và phát triển. Chính sách của Chính phủ Hàn Quốc ở thời điểm hiện tại hướng tới việc dân chủ hóa kinh tế, sự cân bằng hiệu quả giữa tăng trưởng kinh tế do đổi mới, tăng thu nhập và phúc lợi xã hội dựa trên cạnh tranh công bằng. Hàn Quốc không giấu tham vọng tận dụng công nghệ số để chuyển đổi dần dần, hướng tới trở thành trung tâm toàn cầu về công nghệ thông tin và truyền thông.Năm 2017, Chính phủ Hàn Quốc đã công bố Kế hoạch quốc gia thích ứng với CMCN 4.0 (I-KOREA 4.0). Trên cơ sở đó, các cơ quan chức năng của Hàn Quốc đã tiến hành nhiều hoạt động để xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật[2], đảm bảo thích ứng và thúc đẩy việc ứng dụng các thành tựu của CMCN 4.0. Theo đó, chương trình “Regulatory sandbox Programme” lần đầu tiên được giới thiệu tại Hàn Quốc vào năm 2019 (được chuẩn bị từ năm 2017), là một sáng kiến chính sách cho phép thử nghiệm trực tiếp, có giới hạn thời gian về các đổi mới dưới sự giám sát của Chính phủ mà không thực sự thay đổi các văn bản pháp luật liên quan. Ngoài ra, Hàn Quốc cũng thiết lập các “Khu pháp lý đặc biệt” (Regulatory Free Zone - RFZ)[3], là những khu vực áp dụng cơ chế miễn trừ pháp lý dành cho một số ngành công nghiệp chiến lược hoặc lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chỉ được thành lập và vận hành tại một số vùng nhất định. Trong những khu vực này, các ngành công nghiệp chiến lược hay các lĩnh vực kinh doanh sáng tạo mới trong quá trình hoạt động nếu vì mục đích thử nghiệm các sản phẩm và dịch vụ sử dụng công nghệ mới mà gặp phải khó khăn, vướng mắc hay rào cản do quy định của pháp luật hiện hành thì có thể: 1) Được cấp phép triển khai tạm thời; hoặc 2) Miễn trừ áp dụng một phần hoặc toàn bộ các quy định. Tiêu chí để lựa chọn các “Khu pháp lí đặc biệt” là khu vực cần phát triển công nghiệp với mục tiêu phát triển cân bằng trên toàn lãnh thổ Hàn Quốc và không bao gồm các thành phố trực thuộc trung ương. Luật riêng về Khu pháp lý đặc biệt đã chính thức có hiệu lực từ ngày 17/04/2019.Tính đến đầu năm 2021, Hàn Quốc đã áp dụng chương trình “Regulatory Sandbox” trên sáu lĩnh vực chủ chốt, bao gồm: (i) Công nghệ thông tin - truyền thông (ICT) (ii) Hội tụ liên ngành công nghiệp; (iii) Tài chính đổi mới; (iv) Khu vực tự do kinh tế; (v) Thành phố thông minh; và (vi) Khu vực nghiên cứu - phát triển đặc biệt.Cũng trong năm 2021, dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Kim Boo-kyum, Chính phủ Hàn Quốc đã công bố kế hoạch mở rộng chương trình "Regulatory Sandbox" để bao gồm thử nghiệm các đổi mới trong lĩnh vực di động và sức khỏe sinh học. Mục tiêu của chương trình này là thúc đẩy thử nghiệm và triển khai các đổi mới trong hai lĩnh vực quan trọng này, đồng thời thiết lập lộ trình cải cách quy định cho ngành vận tải tự hành và công nghiệp sinh học. Cụ thể, vào tháng 9 năm 2021, Hàn Quốc đã đưa lĩnh vực tàu mặt nước tự hành hàng hải (MASS) vào "lộ trình đổi mới quy định ưu tiên", tiếp theo là ngành công nghiệp sinh học vào tháng 12 cùng năm. Những bước đi này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc thử nghiệm và triển khai các công nghệ mới, đồng thời giảm bớt rào cản pháp lý cho các doanh nghiệp thử nghiệm hoạt động trong các lĩnh vực này. Chính phủ Hàn Quốc cũng đã tuyên bố rằng, kể từ khi chính quyền Moon Jae-in nhậm chức vào năm 2017, đã có tổng cộng 8.623 quy định được cải thiện thông qua các nỗ lực hành chính[4]. Điều này cho thấy cam kết mạnh mẽ của chính phủ trong việc tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy đổi mới và tăng cường cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Việc mở rộng chương trình "Regulatory Sandbox" và cải cách quy định không chỉ giúp Hàn Quốc duy trì vị thế dẫn đầu trong các lĩnh vực công nghệ cao mà còn tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và các công ty nhỏ và vừa tham gia vào thị trường, đóng góp vào sự phát triển kinh tế bền vững của quốc gia.Như vậy, sandbox của Hàn Quốc bắt đầu từ lĩnh vực hội tụ công nghiệp năm 2017, sau đó mở rộng sang công nghệ thông tin - truyền thông (2019), tài chính đổi mới (2019), khu vực tự do (2019), thành phố thông minh (2020), khu vực nghiên cứu phát triểnR&D) đặc biệt (2020), lĩnh vực di chuyển (mobility – 2021) và sức khỏe sinh học vào năm 2022[5]Tính đến tháng 12 năm 2024, các lĩnh vực đang được áp dụng Sandbox tại Hàn Quốc như sau[6]-Lĩnh vực Sandbox về công nghệ, thông tin và truyền thông (ICT) do Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông quản lí: 231-Lĩnh vực Sandbox về hội tụ công nghiệp do Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng quản lí: 561-Lĩnh vực Sandbox về tài chính đổi mới do Ủy ban Tài chính quản lí: 324-Lĩnh vực Sandbox về các khu vực đặc biệt do Bộ Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Công ti khởi nghiệp quản lí: 92-Lĩnh vực Sandbox về đô thị thông minh do Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Giao thông vận tải quản lí: 54-Lĩnh vực Sandbox về các khu vực nghiên cứu-phát triển đặc biệt (R&D) do Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông quản lí: 37-Lĩnh vực Sandbox về di chuyển (mobility) do Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Giao thông vận tải quản lí: 12Tổng số đến cuối năm 2024 có 1311 trường hợp đang áp dụng sandbox, trong đó, các trường hợp đặc biệt chứng minh: 1134 trường hợp; giấy phép tạm thời: 116 trường hợp; xử lí nhanh: 31 trường hợp.2. Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho một số lĩnh vực cụ thể của Hàn Quốc2.1. Lĩnh vực công nghệ thông tin - truyền thông[7]Ngành công nghệ thông tin và truyền thông tại Hàn Quốc đang tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới thông qua việc áp dụng cơ chế sandbox với nhiều hình thức linh hoạt. Ba hình thức chính bao gồm: xử lý nhanh, cấp giấy phép tạm thời và thử nghiệm có giới hạn. Mặc dù Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông Hàn Quốc (MSIT) là cơ quan quản lý chính, nhưng đối với các công nghệ hoặc dịch vụ mới hội tụ, MSIT sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để đảm bảo quy trình xét duyệt và quản lý diễn ra hiệu quả2.1.1. Xử lí nhanhĐể tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, Hàn Quốc đã áp dụng hình thức "xử lý nhanh" trong khuôn khổ cơ chế sandbox. Theo đó, khi các quy định pháp luật hiện hành chưa rõ ràng, các doanh nghiệp có thể nhanh chóng nộp hồ sơ lên Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông để được xác nhận về yêu cầu cấp phép đối với sản phẩm, dịch vụ mới của mình. Việc nộp hồ sơ này nhằm để cơ quan chức năng kiểm tra xem hoạt động kinh doanh mà doanh nghiệp đăng kí có thuộc lĩnh vực phải yêu cầu sự cho phép, phê duyệt, đăng kí, xác thực hay xác minh không[8]Để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quá trình xem xét, Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông sẽ gửi thông báo đến các bộ, ngành liên quan ngay sau khi tiếp nhận hồ sơ của doanh nghiệp. Các bộ, ngành này có trách nhiệm trả lời trong vòng 30 ngày làm việc để xác định rõ thẩm quyền và yêu cầu cấp phép đối với công nghệ hoặc dịch vụ mới. Nếu không nhận được phản hồi trong thời hạn quy định, MSIT sẽ xem như sản phẩm, dịch vụ đó không thuộc phạm vi quản lí của các bộ, ngành liên quan.Sau khi nhận được câu trả lời từ bộ, ngành liên quan, Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông sẽ thông báo cho doanh nghiệp nộp đơn biết liệu sản phẩm hoặc dịch vụ mới của doanh nghiệp có cần phải được cơ quan chức năng cấp phép hay không. Nếu không nhận được thông báo yêu cầu phải có sự cho phép từ Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông hoặc từ các bộ, ngành liên quan, doanh nghiệp nộp đơn có thể tự do phát triển sản phẩm, dịch vụ công nghệ mới và gia nhập thị trường Hàn Quốc.2.1.2. Giấy phép tạm thời[9]Để tạo điều kiện cho các công nghệ, dịch vụ mới phát triển và đáp ứng nhu cầu đổi mới của thị trường, Hàn Quốc đã áp dụng hình thức “giấy phép tạm thời” trong cơ chế sandbox. Hình thức này sẽ được áp dụng khi các quy định pháp luật hiện hành chưa đáp ứng được nhu cầu quản lí các công nghệ, dịch vụ mới hoặc khi các quy định này còn nhiều điểm chưa rõ ràng, bất hợp lí. Việc cấp giấy phép tạm thời sẽ được xem xét dựa trên các tiêu chí như mức độ đổi mới, tác động đến thị trường, đảm bảo an toàn... nhằm tạo ra một môi trường thử nghiệm an toàn và hiệu quả cho các doanh nghiệp.Cơ quan chức năng của Hàn Quốc sẽ dựa trên một số tiêu chí sau đây khi quyết định có cấp giấy phép tạm thời cho doanh nghiệp hay không:+ Mức độ đổi mới của dịch vụ và công nghệ liên quan;+ Đánh giá mức độ ảnh hưởng và tác động đến quyền lợi của người tiêu dùng cũng như các thị trường liên quan;+ Đánh giá mức độ đảm bảo sự an toàn của công nghệ và dịch vụ; đánh giá mức độ và hiệu quả của các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng;+ Đánh giá khả năng tài chính, đánh giá các giải pháp kĩ thuật của doanh nghiệp để cung cấp công nghệ và dịch vụ liên quan;+ Kết quả kiểm tra từ MSIT;+ Các vấn đề khác mà Chủ tịch Ủy ban thảo luận cho là cần thiết theo các đặc điểm của công nghệ và dịch vụ liên quan.Quy trình cấp phép tạm thời được thực hiện như sau:Để được cấp phép thử nghiệm công nghệ hoặc dịch vụ mới tại Hàn Quốc, doanh nghiệp cần nộp hồ sơ lên Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông. Sau khi thu thập ý kiến từ các cơ quan liên quan, MSIT sẽ trình hồ sơ lên ủy ban để xin cấp phép tạm thời. Quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra dựa trên đánh giá của Ủy ban về tính đổi mới, tiềm năng phát triển, mức độ an toàn và tác động đến xã hội của công nghệ hoặc dịch vụ đó. Trong quá trình này, Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông có thể đưa ra các yêu cầu và điều kiện cần thiết nhằm bảo đảm sự ổn định của công nghệ hoặc dịch vụ mới cũng như hướng tới mục tiêu bảo vệ những người sử dụng công nghệ và dịch vụ mới này.Thời hạn hiệu lực của sandbox trong trường hợp cấp phép tạm thời không vượt quá hai năm. Trong thời gian hiệu lực của sandbox, các bộ, ngành có liên quan cũng sẽ nỗ lực sửa đổi các quy chế hoặc quy định về việc cấp phép đối với các công nghệ hoặc dịch vụ mới. Nếu các quy chế hoặc quy định quản lí việc cấp phép cho các công nghệ hoặc dịch vụ mới được sửa đổi, những doanh nghiệp đã được cấp phép tạm thời sẽ được coi là phù hợp với các quy chế hoặc quy định đã được sửa đổi. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng có thể xin gia hạn trong trường hợp các quy định của pháp luật hiện hành có liên quan không được sửa đổi trước khi sandbox hết hiệu lực. Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông có thể chấp nhận gia hạn thời hạn hiệu lực của sandbox cho doanh nghiệp một lần với điều kiện doanh nghiệp xin gia hạn phải nộp đơn cho MSIT ít nhất hai tháng trước khi giấy phép tạm thời hết hiệu lực.- Về trách nhiệm với người tiêu dùng: Doanh nghiệp được cấp giấy phép tạm thời cũng phải thông báo cho người sử dụng công nghệ hoặc dịch vụ mới về giấy phép tạm thời và thời hạn hiệu lực của giấy phép đó. Doanh nghiệp được cấp giấy phép tạm thời phải mua bảo hiểm trách nhiệm để chịu trách nhiệm bồi thường; nếu không thể mua bảo hiểm trách nhiệm, doanh nghiệp sẽ phải chuẩn bị các phương án bồi thường phù hợp với các tiêu chuẩn, phương thức, và thủ tục bồi thường theo quy định của pháp luật Hàn Quốc.Trong trường hợp người sử dụng các công nghệ hoặc dịch vụ mới bị thiệt hại về tài sản do sử dụng các công nghệ hoặc dịch vụ mới đó thì doanh nghiệp được cấp phép tạm thời phải bồi thường mọi tổn thất, trừ khi doan nghiệp được cấp phép tạm thời chứng minh rằng tổn thất đó không phải do cố ý gây ra.2.1.3. Cho phép thử nghiệm có giới hạn[10]Trong hai trường hợp sau đây, Hàn Quốc sẽ cho phép các doanh nghiệp được thử nghiệm có giới hạn một số công nghệ hoặc dịch vụ mới trong lĩnh vực ICT: 1) Không thể cấp phép cho các công nghệ hoặc dịch vụ mới theo các quy định của pháp luật hiện hành; 2) Có sự không rõ ràng hoặc không hợp lí trong việc áp dụng các tiêu chuẩn, tiêu chí, yêu cầu của các quy định quản lí đối với các công nghệ hoặc dịch vụ mới mà doanh nghiệp xin cấp phép.Cơ quan chức năng của Hàn Quốc sẽ dựa trên một số tiêu chí sau khi quyết định có cho phép các doanh nghiệp được thử nghiệm có giới hạn một số công nghệ hoặc dịch vụ mới trong lĩnh vực ICT hay không:+ Mức độ đổi mới của dịch vụ và công nghệ mới;+ Đánh giá mức độ ảnh hưởng và tác động đến quyền lợi của người tiêu dùng cũng như các thị trường liên quan;+ Đánh giá mức độ bảo đảm tính mạng và an toàn của công dân cũng như việc bảo vệ và xử lí an toàn thông tin cá nhân;+ Sự phù hợp của các trường hợp xin thử nghiệm theo các quy định về thử nghiệm.Để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thử nghiệm các công nghệ, dịch vụ mới trong lĩnh vực ICT, Hàn Quốc đã thiết lập một quy trình cấp phép tương tự như cấp phép tạm thời. Doanh nghiệp sẽ nộp hồ sơ lên Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông, sau đó Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan để đánh giá và trình lên Ủy ban quyết định. Quy trình này nhằm mục đích đánh giá hiệu quả, độ an toàn và khả năng thương mại hóa của các công nghệ mới. Doanh nghiệp được cấp phép sẽ phải tuân thủ các điều kiện nhất định và thời gian thử nghiệm sẽ được quy định rõ ràng.Sau gần 05 năm triển khai sandbox[11], Bộ Khoa học và Thông tin truyền thông đã chấp nhận 231 trường hợp được áp dụng sandbox[12]; trong đó có nhiều công nghệ và dịch vụ mới đã được thương mại hoá thành công, chẳng hạn, dịch vụ nhắn tin di động, dùng chung bếp và đi chung taxi.Các trường hợp được phép tham gia thị trường ngay lập tức thông qua việc áp dụng linh hoạt các luật và các khuyến nghị chính sách liên quan từ các bộ, ngành như: dịch vụ bản kê doanh thu số (Unless, Kakaopay), dịch vụ VR treadmill và cân kĩ thuật số để cân xe tải chở hàng (Samin Data System).Các công nghệ, dịch vụ mới được đưa ra thị trường giúp cuộc sống của người dân thuận tiện hơn và góp phần tạo ra giá trị xã hội, tiết kiệm ngân sách như: Dịch vụ nhắn tin di động cho các cơ quan hành chính và công cộng (15 cơ quan đã gửi 22 triệu hóa đơn gồm 69 loại bằng tin nhắn di động, trước đó được gửi qua đường bưu điện, tiết kiệm 6,57 tỉ won); giấy phép lái xe di động được kì vọng sẽ ngăn ngừa tội phạm và giảm chi phí cấp lại vì công dân sẽ không bị mất bằng lái xe và dịch vụ này sẽ được mở rộng sang dịch vụ xác minh danh tính. Các mô hình kinh tế chia sẻ như bếp ăn chung, dịch vụ taxi lớn cho cộng đồng theo yêu cầu... được đưa vào sandbox, tạo ra những kết quả rõ ràng (dịch vụ bếp chung, cửa hàng đầu tiên ở Sajik-dong đã tiết kiệm được 0,99 tỉ won chi phí khởi nghiệp để mở 35 cửa hàng) [13]2.2. Regulatory sandbox trong phát triển thành phố thông minh (Smart city)Những năm gần đây, smart city đã trở thành một xu hướng mới trong chính sách đô thị trên toàn cầu. Kể từ khi Tổng thống Moon Jae-In nhậm chức vào năm 2017, thành phố thông minh đã nổi lên như một trọng tâm phát triển ở Hàn Quốc. Vào ngày 29/01/2018, Chính phủ Hàn Quốc đã công bố chiến lược triển khai thành phố thông minh mới[14]. Thành phố thông minh là một phần trong chiến lược kinh tế quốc gia của Chính phủ Hàn Quốc trước làn sóng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong bối cảnh này, khung pháp lí thử nghiệm có kiểm soát có thể được áp dụng cho các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Big Data và phân tích dữ liệu, Internet of Things (IoT) và blockchain[15]Với khung pháp lí thử nghiệm có kiểm soát, những quy định gây cản trở đến sự phát triển của thành phố thông minh sẽ được gỡ bỏ. Vào năm 2019, các thành phố đang là thí điểm cho thành phố thông minh là Sejong và Busan cũng đã tiến hành tích hợp không gian pháp lí thử nghiệm[16]. Mô hình không gian pháp lí thử nghiệm thường bao gồm các yếu tố sau:- Miễn giảm quy định: Các doanh nghiệp và tổ chức tham gia vào không gian pháp lí thử nghiệm thường được miễn giảm một số quy định và ràng buộc pháp lí, giúp họ thử nghiệm các giải pháp mà không gặp những khó khăn lớn từ các quy định hiện hành.- Thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp: Không gian này thường tập trung vào việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp để thử nghiệm và phát triển các ý tưởng mới một cách nhanh chóng và linh hoạt.- Hợp tác Chính phủ - doanh nghiệp: Có sự tương tác chặt chẽ giữa Chính phủ và doanh nghiệp trong việc xây dựng mô hình thử nghiệm. Chính phủ thường hỗ trợ và hợp tác chặt chẽ để đảm bảo rằng các dự án đều tuân thủ quy định một cách an toàn và bảo mật.- Thu thập dữ liệu và đánh giá hiệu suất: Các dự án trong không gian này thường thu thập dữ liệu chi tiết và được đánh giá hiệu suất để đảm bảo rằng chúng không chỉ đạt được mục tiêu đề ra mà còn tuân thủ các tiêu chí về quyền riêng tư và bảo mật.- Tạo điều kiện cho cải cách chính sách tổng thể: Thông qua việc áp dụng các thay đổi từ không gian pháp lí thử nghiệm, Chính phủ có thể xem xét và điều chỉnh chính sách tổng thể về thành phố thông minh để phản ánh các học thức từ các dự án thử nghiệm.Với mô hình này, Sejong và Busan mong đợi có thể giảm bớt những rắc rối pháp lí và khuyến khích sự đổi mới trong các lĩnh vực quan trọng như giao thông, an ninh và dịch vụ công cộng.Một số lợi ích tiêu biểu của việc áp dụng không gian pháp lí thử nghiệm vào mô hình thành phố thông minh ở Hàn Quốc:+ Tạo ra một môi trường an toàn và bảo vệ quyền lợi cho người dân: Việc áp dụng không gian pháp lí thử nghiệm giúp đảm bảo rằng các dự án thành phố thông minh được triển khai theo các quy định pháp luật và đảm bảo an toàn cho người dân.+ Khuyến khích đổi mới và phát triển công nghệ: Khu vực thử nghiệm này tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty và tổ chức để thử nghiệm các giải pháp công nghệ mới trong môi trường thành phố thông minh mà không gặp phải các rủi ro pháp lí lớn.+ Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và nhà đầu tư: Việc áp dụng không gian pháp lí thử nghiệm giúp tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi và hấp dẫn cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ thông minh, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội.+ Tăng cường sự hợp tác giữa các bên liên quan: Việc thiết lập không gian pháp lí thử nghiệm còn giúp tạo ra cơ hội hợp tác giữa các bên liên quan như chính quyền địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư để hỗ trợ việc triển khai các dự án thành phố thông minh một cách hiệu quả và bền vững.+ Nâng cao chất lượng cuộc sống: Các giải pháp công nghệ thông minh có thể giúp cải thiện hoạt động của thành phố và tạo ra các dịch vụ tiện ích mới, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống của cư dân và doanh nghiệp trong thành phố.Đối với thành phố thông minh, không gian pháp lí thử nghiệm áp dụng cho tất cả các dự án thành phố thông minh được chỉ định và có những bước tiến triển so với không gian pháp lí thử nghiệm trong thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, các chuyên gia đầu ngành vẫn bày tỏ mối lo về các quy định liện quan đến việc thu thập và sử dụng dữ liệu, đặc biệt là khi liên quan đến đối tác công - tư, sẽ là một rào cản lớn đối với các thành phố thông minh tại Hàn Quốc. Việc thu thập và sử dụng dữ liệu trong môi trường công - tư đòi hỏi sự cân nhắc kĩ lưỡng về quyền riêng tư, an ninh mạng và công bằng trong việc sử dụng thông tin cá nhân. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng để xây dựng các quy định và tiêu chuẩn chung về quản lí dữ liệu. Việc tạo ra một môi trường tin cậy và an toàn cho việc sử dụng dữ liệu sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển của các dự án thành phố thông minh và đảm bảo rằng lợi ích của cộng đồng được đặt lên hàng đầu.2.3. Lĩnh vực tài chính đổi mớiChính phủ Hàn Quốc đã triển khai chương trình Regulatory Sandbox trong lĩnh vực tài chính đổi mới nhằm thúc đẩy sự phát triển của công nghệ tài chính (fintech) và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ tài chính mới trong môi trường được kiểm soát. Chương trình này được quản lý bởi Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hàn Quốc (FSC) và chính thức hoạt động từ ngày 1 tháng 4 năm 2019[17]* Cơ sở pháp lý và triển khai[18]- Luật Hỗ trợ Đổi mới Tài chính: Có hiệu lực từ tháng 4 năm 2019, luật này đặt nền tảng cho việc triển khai Regulatory Sandbox trong lĩnh vực tài chính.- Thời gian thử nghiệm: Các dịch vụ tài chính đổi mới được phép thử nghiệm trong khoảng thời gian từ 2 đến 4 năm, tùy thuộc vào tính chất và mức độ phức tạp của dịch vụ.- Quy trình phê duyệt: Các doanh nghiệp muốn tham gia phải nộp đơn đăng ký tới FSC. Sau khi được chấp thuận, họ có thể triển khai thử nghiệm dịch vụ mới mà không bị ràng buộc bởi một số quy định pháp lý hiện hành.* Các lĩnh vực áp dụngRegulatory Sandbox tại Hàn Quốc đã hỗ trợ thử nghiệm nhiều dịch vụ tài chính đổi mới, bao gồm:- Thanh toán điện tử và công nghệ không tiếp xúc: Thử nghiệm các giải pháp thanh toán mới như ví điện tử và hệ thống thanh toán dựa trên blockchain.- Ngân hàng số: Hỗ trợ các ngân hàng kỹ thuật số như Kakaobank và K Bank trong việc triển khai dịch vụ ngân hàng trực tuyến hoàn toàn.- Công nghệ blockchain trong tài chính: Ứng dụng blockchain để xử lý giao dịch và xác thực danh tính khách hàng.- Cho vay ngang hàng (P2P Lending): Thử nghiệm các nền tảng kết nối trực tiếp người vay và người cho vay.- Bảo hiểm công nghệ (InsurTech): Cung cấp các sản phẩm bảo hiểm linh hoạt và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đánh giá rủi ro.- Quản lý tài sản bằng AI (Robo-advisors): Sử dụng thuật toán để tư vấn đầu tư cho khách hàng.* Kết quả đạt được:Tính đến cuối năm 2024 chương trình Regulatory Sandbox trong lĩnh vực tài chính đổi mới của Hàn Quốc đã đạt được những kết quả đáng kể[19]- Số lượng dịch vụ được phê duyệt: Kể từ khi ra mắt vào tháng 4 năm 2019, chương trình đã phê duyệt hơn 200 dịch vụ tài chính đổi mới tham gia thử nghiệm.- Tỷ lệ thương mại hóa: Khoảng 65% các dịch vụ sau giai đoạn thử nghiệm đã được triển khai thương mại hóa, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của thị trường fintech Hàn Quốc.- Tăng trưởng đầu tư: Tổng vốn đầu tư vào các công ty fintech tham gia chương trình đã tăng trung bình 25% mỗi năm, cho thấy sự quan tâm mạnh mẽ từ các nhà đầu tư.- Tạo việc làm: Chương trình đã góp phần tạo ra hơn 5.000 việc làm mới trong lĩnh vực công nghệ tài chính, thúc đẩy sự phát triển của nguồn nhân lực chất lượng cao.- Mở rộng hợp tác quốc tế: Hàn Quốc đã ký kết các biên bản ghi nhớ với hơn 10 quốc gia và tổ chức quốc tế để thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực fintech và chia sẻ kinh nghiệm về Regulatory Sandbox.Những kết quả này cho thấy chương trình Regulatory Sandbox của Hàn Quốc đã tạo ra môi trường thuận lợi cho sự đổi mới và phát triển trong lĩnh vực tài chính, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia trên thị trường quốc tế.3. Bài học kinh nghiệm về áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho Việt Nam3.1. Về tư duy xây dựng và thực thi cơ chế thử nghiệm có kiểm soátTrước hết, cần có tư duy lập pháp mở và linh động để các nhà làm chính sách và các nhà lập pháp có thể đồng hành cùng các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Đối với những vấn đề “quản không được” hoặc chưa hiểu rõ, cần cân nhắc áp dụng khung pháp lí thử nghiệm trong phạm vi hạn chế (Sandbox). Việc xây dựng và áp dụng Sandbox giúp triển khai và ứng dụng các công nghệ mới, cho phép thử nghiệm các hoạt động kinh doanh sáng tạo trong phạm vi và thời gian xác định, dưới sự giám sát của các nhà quản lí để đánh giá, kiểm nghiệm và điều chỉnh trước khi trở thành chính sách chung. Điều này bao gồm nới lỏng các điều kiện kinh doanh truyền thống và quy định quản lí nhằm hạ thấp các rào cản gia nhập thị trường và rào cản đối với các start-up, giúp các doanh nghiệp có thể hoạt động thử nghiệm và dần dần hoàn thiện công nghệ cũng như đáp ứng các yêu cầu quản lí.Việt Nam đang trên đà chuyển đổi số, và việc áp dụng cơ chế thử nghiệm (sandbox) là một bước đi quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tư duy lập pháp mở và linh hoạt là yếu tố tiên quyết để tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho các startup. Sandbox không chỉ giúp các doanh nghiệp thử nghiệm các ý tưởng mới mà còn thu hút đầu tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Để phát huy tối đa hiệu quả của sandbox, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, cộng đồng khởi nghiệp và các nhà đầu tư. Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu về sandbox, tổ chức các diễn đàn, hội thảo và hỗ trợ các startup tiếp cận nguồn lực là những giải pháp cần thiết để hoàn thiện cơ chế này.Trong bối cảnh khung pháp lí thường đi sau thực tế, việc cho áp dụng thử nghiệm chính sách mới (dạng sandbox) chính là phản ứng chính sách/cách ứng xử của cơ quan nhà nước đối với những công nghệ mới[20]Tư duy “mở” trong xây dựng chính sách tại Hàn Quốc được thể hiện qua cách tiếp cận khi xử lí các vấn đề mới phát sinh từ cuộc CMCN 4.0. Đó là cách tiếp cận vận dụng tối đa nguyên tắc của nhà nước pháp quyền: “công dân được làm những gì pháp luật không cấm”. Theo cách tiếp cận này, trước những vấn đề mới phát sinh, tinh thần chung của các cơ quan có thẩm quyền là “Cho phép trước, quy định sau”Sự linh hoạt trong áp dụng sandbox có thể minh chứng qua những ví dụ về phản ứng chính sách của Chính phủ Hàn Quốc khi có mâu thuẫn giữa “đổi mới sáng tạo” với “truyền thống”. Đơn cử, trong tình huống của uber dưới đây: tại Hàn Quốc, Uber cũng đã phải ngừng hoạt động từ năm 2015 do sự phản đối gay gắt của các lái xe taxi và những quy định nghiêm ngặt trong Đạo luật dịch vụ vận tải hành khách. Đến tháng 4/2019, để phù hợp với chính sách của Hàn Quốc, Uber đã phải thích nghi và cho ra đời dịch vụ Uber Taxi, phần mềm dịch vụ gọi xe taxi. Theo đó, Uber đã phối hợp với các hãng taxi địa phương cho ra đời phần mềm kết nối hành khách với các lái xe taxi. Giá cước được tính theo đồng hồ trên xe taxi[21]. CEO của Uber tại Hàn Quốc đã phát biểu về chiến lược kinh doanh của Uber tại thị trường này là: “rất hợp tác với chính phủ và các công titaxi địa phương”[22]Ví dụ thứ hai, vào tháng 2 năm 2024, Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Giao thông Hàn Quốc đã công bố cuộc thi "Sandbox - Quy định Thành phố Thông minh theo lĩnh vực năm 2024", tập trung vào các giải pháp phòng chống tội phạm và thiên tai nhằm giải quyết các vấn đề đô thị. Cuộc thi này hỗ trợ xem xét các trường hợp đặc biệt về quy định và cung cấp kinh phí cho các dự án thử nghiệm nhằm cải thiện các quy định cần thiết cho việc áp dụng công nghệ và giải pháp trong lĩnh vực này[23]Việc áp dụng khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) là một bước đi táo bạo và cần thiết để thúc đẩy đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất, việc triển khai sandbox cần được thực hiện một cách linh hoạt và phù hợp với từng lĩnh vực cụ thể. Thông qua mô hình thử nghiệm sandbox, các nhà quản lý không chỉ có cơ hội hiểu rõ hơn về hoạt động của doanh nghiệp mà còn có thể đánh giá tác động của các công nghệ mới đối với xã hội và nền kinh tế. Điều này giúp các nhà quản lý đưa ra những quyết định chính sách kịp thời và phù hợp, tạo ra một môi trường kinh chú trọng đến tính đặc thù của từng lĩnh vực.Bên cạnh đó, việc áp dụng sandbox trong điều kiện nhất định cũng giúp giảm thiểu rủi ro cho cả doanh nghiệp và nhà nước. Bằng cách giới hạn phạm vi và thời gian thử nghiệm, các nhà quản lý có thể kiểm soát được các tác động tiêu cực tiềm ẩn và kịp thời điều chỉnh nếu cần thiết. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng có cơ hội để thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong một môi trường được kiểm soát, từ đó rút ra kinh nghiệm và hoàn thiện sản phẩm trước khi đưa ra thị trường rộng lớn.[24]3.2. Một số chú ý khácKhung pháp lí sandbox có một số đặc điểm mà các nhà lập pháp cần chú ý khi thiết kế sandbox (ví dụ sandbox cho lĩnh vực P2P landing):- Sandbox là một mô hình linh hoạt với cách tiếp cận mới, bao gồm các quy định hoàn toàn mới không nằm trong khung pháp lí hiện hành của Việt Nam. Đây là đặc điểm rất quan trọng nhằm đáp ứng sự phát triển và nhu cầu đổi mới sáng tạo của các startup trong lĩnh vực kinh tế chia sẻ, trong bối cảnh pháp luật hiện hành chưa theo kịp sự phát triển của công nghệ. Sandbox sẽ giới hạn phạm vi đối tượng áp dụng cũng như thời gian áp dụng. Đặc điểm này rất quan trọng, bởi vì, thông thường hiệu quả của bất kì mô hình kinh doanh mới nào cũng cần và cũng chỉ có thể được kiểm chứng sau một khoảng thời gian nhất định. Việc đặt ra giới hạn về đối tượng áp dụng (đáp ứng các tiêu chí, điều kiện cụ thể) cũng như về mặt thời gian là rất cần thiết, nhằm bảo đảm sự công bằng trong quản lí các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.- Khung pháp lí sandbox được thiết kế với các quy định pháp luật phù hợp, giúp xử lí các hậu quả pháp lí có thể xảy ra nếu các start-up thử nghiệm mô hình kinh doanh mới không thành công như mong đợi. Điều này nhằm ngăn chặn những yếu tố tiêu cực có thể ảnh hưởng đến an toàn tài chính của quốc gia.- Mỗi lĩnh vực cần một sandbox riêng biệt, bởi vì sẽ không có một công thức chung cho các quy định của mọi lĩnh vực vì tính chất và điều kiện kinh doanh của mỗi ngành nghề rất khác nhau. Do đó, không thể có một sandbox đa năng cho mọi lĩnh vực. Mỗi một bài toán sẽ cần một hệ thống quy định cụ thể, do đó, với mỗi đổi mới sáng tạo sẽ cần có một Sandbox riêng. Sandbox là một phương pháp để hỗ trợ hệ thống pháp lí thúc đẩy đổi mới sáng tạo, dựa trên nguyên lí “vừa học, vừa làm”. Vì vậy, cần thiết lập các quy định của khung pháp lí thử nghiệm theo hướng mở và linh hoạt, cho phép điều chỉnh nhanh chóng khi cần thiết.Tóm lại, thiết kế và vận hành cơ chế thử nghiệm có kiểm soát ở Việt Nam cần khung pháp lý về sandbox, đó là:1. Về cơ quan quản lý: Chính phủ có thể thành lập riêng Ủy ban chuyên quản lý các vấn đề về sandbox và khởi nghiệp sáng tạo; hoặc có thể giao cho Trung tâm đổi mới, sáng tạo quốc gia của Bộ Khoa học và công nghệ2. Cấp độ sanbox: Các doanh nghiệp này sẽ được áp dụng một trong hai mô hình thử nghiệm dành cho các startup, đó là:(i) Sandbox Complex: đây là mô hình dành cho ý tưởng kinh doanh phức tạp, rủi ro cao; theo đó, các start-up phải thực một quy trình đăng kí tham gia được quy định rất chặt chẽ và chi tiết trước khi chờ đợi sự chấp thuận áp dụng từ cơ quan chức năng. Sandbox Complex có thể xem xét áp dụng đối với các trường hợp phát hành token trong gọi vốn cho các start-up trong kinh tế chia sẻ (ICO); hoặc dịch vụ cho vay ngang hàng P2P Landing; ...(ii) Sandbox Express: đây là mô hình dành cho các ý tưởng kinh doanh đơn giản, rủi ro thấp hoặc doanh nghiệp đã xuất hiện trên thị trường, dựa trên những nguyên tắc đã được đặt ra. Các doanh nghiệp đủ điều kiện có thể bắt đầu thử nghiệm trong môi trường được xác định trước của Sandbox Express trong vòng 30 ngày kể từ khi đăng ký với cơ quan chuyên trách về Sandbox của Việt Nam. Sandbox Express có thể áp dụng đối với các trường hợp như: chia sẻ trong giáo dục, y tế, hoặc nền tảng kết nối chia sẻ trên môi trường số áp dụng công nghệ mới hỗ trợ tìm kiếm việc làm;….[25]Một số nội dung cơ bản trong sandboxTiêu chuẩn: Khung pháp lý thí điểm sandbox không áp dụng đại trà, mà chỉ dành cho một số ít các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đáp ứng đủ các điều kiện mà sandbox đặt ra. Do đó, cơ quan quản lý cần đưa ra tiêu chí cụ thể (về quy mô, ngành nghề, nội dung, ý tưởng kinh doanh…) để sàng lọc, tuyển chọn start-up tham gia sandbox. Ở đây, cần lưu ý, sandbox chỉ dành cho start-up, nghĩa là chỉ dành cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới với các sản phẩm tài chính sáng tạo, sản phẩm ứng dụng công nghệ và mô hình kinh doanh mới. Khung pháp lý thử nghiệm sandbox áp dụng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp có ứng dụng công nghệ (fintech, blockchain,…) hay doạnh nghiệp kinh doanh theo mô hình kinh tế mới (kinh tế chia sẻ) sẽ được tiến hành trong một không gian và thời gian được xác định rõ ràng.[26] Một trong những tiêu chuẩn tuyển chọn start-up tham gia sandbox là đòi hỏi các dịch vụ tài chính phải có “tính mới”, hoặc công nghệ sử dụng trong dịch vụ đó phải sáng tạoPhạm vi, không gian, quy mô, đối tượng áp dụng sandbox: có thể áp dụng trên toàn quốc hoặc đối với một số dịch vụ cá biệt (P2P landing) trước mắt có thể lựa chọn chỉ cho thí điểm ở một số thành phố lớn.Thời gian: 12 tháng hoặc 36 tháng. Về cơ bản, khung pháp lý thí điểm sandbox luôn xác định trước cụ thể thời hạn cho các start-up tham gia. Nói cách khác, việc tham gia vào sandbox chỉ được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định. Trong thời gian này, các start-up triển khai mô hình kinh doanh của mình dưới sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước và hết thời hạn được quy định trên, các startup sẽ thoát khỏi khung pháp lý và hoạt động dựa trên sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật hiện hành. Trong một số trường hợp đặc biệt, cơ quan quản lý nhà nước có thể quyết định gia hạn về thời gian áp dụng sandbox.Đánh giá, giám sát, báo cáo, kết luận: giám sát và đánh giá thường xuyên về khung pháp lý thử nghiệm cũng như đánh giá hiệu quả kinh doanh của các start-up, những vấn đề thực tiễn phát sinh từ hoạt động của các start-up trên thị trường và rủi ro tiềm năng nếu áp dụng ý tưởng kinh doanh của start-up chính thức và rộng rãi.Điều tiết hoạt động trong quá trình thử nghiệmĐảm bảo an ninh, an toàn cho các nhân tố, hạn chế và ngăn chặn rủi ro tác động ra bên ngoài: định kỳ công bố thông tin trong quá trình thử nghiệm, start-up cần có cam kết trách nhiệm rõ ràng, minh bạch với khách hàng trong thời gian thử nghiệm.Ra quyết định tiếp tục, tạm dừng hay loại bỏ thử nghiệmBáo cáo kết quả và bước tiếp theoTS. Chu Thị Hoa Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học Pháp lý, Bộ Tư pháp Tào Nam Khánh Sinh viên lớp 4630, Trường Đại học Luật Hà Nội TÀI LIỆU THAM KHẢOPhan Chí Hiếu (Chủ nhiệm), (2023), Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường trong bối cảnh CMCN 4.0, Đề tài khoa học cấp Quốc gia, Bộ Tư pháp.Nghiên cứu kinh nghiệm các nước về thử nghiệm có kiểm soát làm cơ sở cho việc xây dựng và hoàn thiện chính sách cơ chế thử nghiệm có kiểm soát tại Luật Công nghiệp số,https://cspl.mic.gov.vn/Pages/TinTuc/tinchitiet.aspx?tintucid=138535Jae Yong Lee, Ji-in Chang, The evolution of smart city policy of Korea,https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780128161692000080JaeHoon Lee, Hee Yeong Chung, Regulatory Sandbox, Korea’s New Regulation Paradigm, "KISTEP Issue Paper 2019 (Vol.261)"Yun Yejin, Lee Minhwa, Smart City 4.0 from the Perspective of OpenInnovation, J. Open Innov. Technol. Mark. Complex. 2019, https://doi.org/10.3390/joitmc5040092Kang Seung Woo, Sejong, Busan to become 'smart cities' by 2023, The Korea Times,https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2018/07/281_252336.htmlChu Thị Hoa (2021), Xây dựng, hoàn thiện pháp luật điều chỉnh mô hình kinh tế chia sẻ ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Tư pháp.Oh Daeseok and Lee Eunjoo (2019), Uber launches taxi-hailing service in South Koreahttps://pulsenews.co.kr/view.php?year=2019&no=201813Shin Huyn-kyu and Kim Hyo-jin (2020) Uber eyes opportunity in “taxi-first country” like Korea: CEOhttps://pulsenews.co.kr/view.php?year=2020&no=54348Chu Thị Hoa (2019), “Regulatory sandbox, khung pháp lí thử nghiệm áp dụng trong phạm vi hạn chế”, Tạp chí Thông tin và Truyền thông[1] https://www.worldbank.org/en/topic/fintech/brief/key-data-from-regulatory-sandboxes-across-the-globe[2]     Xem thêm tại https://www.sandbox.go.kr/zz.main.PortalMain.laf, truy cập 30/12/2023.[3]     Hàn Quốc thành lập các khu pháp lí đặc biệt (Regulation-Free Special Zones) dựa trên Luật về các trường hợp đặc biệt liên quan tới Quy định của các khu pháp lí đặc biệt, do Bộ Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Công ti khởi nghiệp xây dựng. Để thiết lập đặc khu này, thành phố hoặc tỉnh đề xuất lên Bộ Doanh nghiệp nhỏ và vừa và Công ti khởi nghiệp. Tính đến tháng 7/2019 có 23 công ti đã thử nghiệm sản phẩm/công nghệ của họ tại 7 đặc khu như vậy, các dự án thử nghiệm có thể được thử nghiệm ở các khu vực liên quan, chẳng hạn việc thử nghiệm xe tự hành được thực hiện ở Khu pháp lí đặc biệt Sejong. Busan được dành riêng cho Blockchain và việc cung cấp các dịch vụ dựa trên chuỗi khối, Gangwon (y học số), Daegu (thiết bị học thông minh), Chungbuk (an ninh thông minh), Gyeonbuk (tái chế pin thế hệ kế tiếp), Geonnam (xe điện). Chính phủ Hàn Quốc kì vọng rằng chính sách này cũng sẽ góp phần tạo nên sự phát triển cân bằng của quốc gia. Xem thêm: Phan Chí Hiếu (Chủ nhiệm), (2023), Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường trong bối cảnh CMCN 4.0, Đề tài khoa học cấp Quốc gia, Bộ Tư pháp, tr. 111.[4] Yonhap, 'Regulatory sandbox' open to new industries, 2021, https://koreajoongangdaily.joins.com/2021/09/02/business/industry/sandbox-mobility/20210902190900415.html, truy cập ngày 30/11/2023[5] Xem thêm tại https://www.sandbox.go.kr/zz.main.PortalMain.laf[6]     Regulatory Sandbox Status, https://www.better.go.kr/sandbox.SandboxTaskSlPL.laf, truy cập 17/12/2024.[7]Xem thêm: JaeHoon Lee, Hee Yeong Chung, Regulatory Sandbox, Korea’s New Regulation Paradigm, "KISTEP Issue Paper 2019 (Vol.261)" , truy cập 10/12/2024.  Hồ sơ dự án Luật Công nghiệp công nghệ số, nguồn https://cspl.mic.gov.vn/Pages/TinTuc/tinchitiet.aspx?tintucid=138535, truy cập 30/11/2023.[8] Về Quy trình xử lý nhanh, xem thêm tại chuyên trang về Sandbox của Hàn Quốc https://www.sandbox.or.kr/apply/processing.do[9] Về Quy trình cấp giấy phép tạm thời, xem thêm tại chuyên trang về Sandbox của Hàn Quốc https://www.sandbox.or.kr/apply/permission.do[10] https://www.sandbox.or.kr/apply/regulation.do[11]   Tính từ ngày 17/01/2019.[12]   Regulatory Sandbox Status, https://www.better.go.kr/sandbox.SandboxTaskSlPL.laf, truy cập 17/12/2024.[13]Nghiên cứu kinh nghiệm các nước về thử nghiệm có kiểm soát làm cơ sở cho việc xây dựng và hoàn thiện chính sách cơ chế thử nghiệm có kiểm soát tại Luật Công nghiệp số,https://cspl.mic.gov.vn/Pages/TinTuc/tinchitiet.aspx?tintucid=138535, truy cập ngày 30/11/2023.[14]   Jae Yong Lee, Ji-in Chang, The evolution of smart city policy of Korea,https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B9780128161692000080, truy cập 30/11/2023.[15]   Yun Yejin, Lee Minhwa, Smart City 4.0 from the Perspective of OpenInnovation, J. Open Innov. Technol. Mark. Complex. 2019, https://doi.org/10.3390/joitmc5040092, truy cập ngày 30/11/2023.[16]   Kang Seung Woo, Sejong, Busan to become 'smart cities' by 2023, The Korea Times,https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2018/07/281_252336.html, truy cập 30/11/2023.[17] FSC (2020), FSC Seeks Innovation in Financial Regulations through Regulatory Sandbox Programhttps://www.fsc.go.kr/eng/pr010101/22487?, truy cập ngày 20/10/2024.[18] FSC (2021), FSC Announces Specific Plans for Financial Innovation and Digital Financehttps://www.fsc.go.kr/eng/pr010101/75260?, truy cập ngày 20/10/2024.[19] ICLG (2024), Fintech Laws and Regulations Korea 2024-2025https://iclg.com/practice-areas/fintech-laws-and-regulations/korea?, truy cập ngày 2/1/2025.[20] Chu Thị Hoa (2021), Xây dựng, hoàn thiện pháp luật điều chỉnh mô hình kinh tế chia sẻ ở Việt Nam hiện nay, Nxb. Tư pháp, tr. 155.[21]  Oh Daeseok and Lee Eunjoo (2019), Uber launches taxi-hailing service in South Koreahttps://pulsenews.co.kr/view.php?year=2019&no=201813, truy cập 30/11/2023.[22] Shin Huyn-kyu and Kim Hyo-jin (2020) Uber eyes opportunity in “taxi-first country” like Korea: CEO, https://pulsenews.co.kr/view.php?year=2020&no=54348, truy cập 30/11/2023.[23] Smart City Korea (2024), 2024 Sector-Specified Smart City Regulatory Sandbox Competitionhttps://smartcity.go.kr/en/2024/02/13/37374/, truy cập ngày 18/2/2025.[24]    Chu Thị Hoa (2019), “Regulatory sandbox, khung pháp lí thử nghiệm áp dụng trong phạm vi hạn chế”, Tạp chí Thông tin và Truyền thông, tr. 42.[25] Tham khảo kinh nghiệm Singapore, xem thêm Chu Thị Hoa (2019). Sandbox: Cơ chế thử nghiệm áp dụng trong phạm vi hạn chế - Kinh nghiệm quốc tế và một số gợi ý cho Việt Nam. Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 16 (391).[26] Chu Thị Hoa (2019). Sandbox: Cơ chế thử nghiệm áp dụng trong phạm vi hạn chế - Kinh nghiệm quốc tế và một số gợi ý cho Việt Nam. Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 16 (391).