Xác định vai trò của tủ sách pháp luật (TSPL) là công cụ hữu hiệu giúp cán bộ và chính quyền cơ sở trong hoạt động quản lý, điều hành cũng như trong truyền tải chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước đến cán bộ và nhân dân; Ngay từ đầu, khi có chỉ đạo của Sở Tư pháp về việc thực hiện Quyết định 1067/QĐ-TTg ngày 25/11/1998 của Thủ tướng Chính phủ và Chỉ thị số 53/CT-UB ngày 19/12/1998 của UBND tỉnh, TP.Nha Trang đã tập trung triển khai công tác xây dựng TSPL ở xã, phường trên địa bàn với nhiều biện pháp tích cực, hiệu quả.
Hàng năm, trong Kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) của thành phố luôn nhấn mạnh nhiệm vụ chỉ đạo, hướng dẫn triển khai việc củng cố và kiện toàn TSPL. Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL đã chỉ đạo Phòng Tư pháp tổ chức quán triệt tầm quan trọng của TSPL đến cán bộ Tư pháp 27 xã, phường. Xem công tác xây dựng TSPL tại phòng, ban và UBND xã, phường vừa mang tính cấp bách lại vừa mang tính lâu dài; Đóng vai trò tích cực trong công tác PBGDPL, đồng thời góp phần nâng cao kiến thức pháp luật cho cán bộ, công chức và nhân dân trên địa bàn.
UBND thành phố đã chỉ đạo Phòng Tư pháp xây dựng kế hoạch thực hiện việc theo dõi số lượng đầu sách, kết quả của việc khai thác tủ sách và duy trì thường xuyên công tác kiểm tra, đánh giá công tác TSPL của các đơn vị. Bên cạnh đó, yêu cầu các cơ quan, phòng, ban và UBND các xã, phường phải thường xuyên bổ sung đầu sách, đảm bảo nhu cầu tra cứu của cán bộ, công chức, và nhân dân; góp phần nâng cao nhận thức về pháp luật cho mọi người dân trên địa bàn.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác PBGDPL nói chung và xây dựng TSPL nói riêng, UBND thành phố đã ban hành Quyết định số 13/QĐ-UBND ngày 04/01/2007 về việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về sử dụng biên chế và kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan nhà nước và UBND xã, phường. Căn cứ vào đó, các đơn vị đã chủ động xây dựng kế hoạch củng cố, kiện toàn TSPL, cân đối kinh phí cho việc bổ sung, phát triển đầu sách của TSPL. Hàng năm, UBND xã, phường đã dành cho TSPL tại cơ quan ít nhất là 2.000.000đ (hai triệu đồng) từ nguồn kinh phí của địa phương.
Qua 10 năm (1998-2008) triển khai thực hiện Quyết định 1067/QĐ-TTg và Chỉ thị số 53/CT-UB của UBND tỉnh, hiện nay, công tác xây dựng TSPL ở phòng, ban và UBND xã, phường đã đi vào nề nếp và đạt chất lượng cao. Cụ thể, có 32/32 TSPL của phòng, ban, ngành với 4.327 đầu sách các loại; 27/27 xã, phường đã có TSPL với 5.341 đầu sách, trong đó tủ nhiều nhất có 402 đầu sách, tủ ít nhất là 175 đầu sách; Các trường học trong thành phố đã xây dựng được 90 TSPL với 12.416 đầu sách các loại phục vụ cho nhu cầu dạy, học và tìm hiểu pháp luật của giáo viên và học sinh. Bên cạnh đó, đã có 8/12 đơn vị quân đội, đồn biên phòng đóng quân trên địa bàn xây dựng được TSPL.
Việc hình thành và phát triển TSPL là hết sức cần thiết, đặc biệt trong quá trình điều hành của chính quyền cơ sở và nhu cầu tìm hiểu, nâng cao kiến thức về pháp luật của người dân địa phương. TSPL trên địa bàn TP.Nha Trang đã đáp ứng được yêu cầu tra cứu, đem lại lợi ích thiết thực cho cán bộ và nhân dân thành phố trong việc vận dụng các quy định pháp luật vào thực tế công tác và xử sự trong đời sống một cách đầy đủ, chính xác và thống nhất, góp phần tích cực trong PBGDPL theo kế hoạch chung của tỉnh và thành phố nhằm vận động cán bộ, nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Cùng với việc tra cứu, tìm hiểu, đọc sách pháp luật truyền thống, hiện nay các phòng, ban và UBND xã, phường đã khai thác kiến thức pháp luật trên mạng Internet để phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành.
Sau khi đã hoàn thành và đưa vào khai thác tốt TSPL ở cơ quan, đơn vị và UBND xã, phường, những năm gần đây Phòng Tư pháp đã tham mưu cho UBND thành phố chỉ đạo UBND cấp xã nhân rộng hình thức TSPL, ngăn sách pháp luật (NSPL) đến thôn, tổ dân phố nhằm phục vụ cho hoạt động của các Ban nhân dân thôn, tổ dân phố và Tổ hoà giải ở cơ sở, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân. Đến nay toàn thành phố đã xây dựng được 289 TSPL, NSPL trên 347 số thôn, tổ dân phố và 867 túi sách pháp luật ở Chi bộ thôn, tổ dân phố. Đặc biệt, phong trào xây dựng TSPL đã lan toả đến từng căn nhà với 3.172 TSPL ở hộ gia đình.
Tuy thôn, tổ dân phố không có nguồn kinh phí riêng nhưng việc trang bị và bổ sung đầu sách được duy trì thường xuyên và cũng khá đặc biệt. Đ/c Lê Văn Mười - Trưởng phòng Tư pháp Nha Trang cho biết: Ban đầu, UBND xã, phường cấp một số đầu sách pháp luật cơ bản như Bộ luật Dân sự, Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và gia đình, Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở cơ sở...Rồi tài liệu qua các Hội nghị tập huấn, triển khai văn bản pháp luật do cấp trên tổ chức được đại biểu mang về bổ sung làm phong phú thêm đầu sách có trong TSPL. TSPL ở thôn, tổ dân phố hầu hết đặt tại trụ sở họp dân nên rất thuận tiện cho việc khai thác."Thời gian tới, Phòng sẽ tiếp tục chỉ đạo UBND xã phường tăng cường việc bổ sung đầu sách mà ở thôn, tổ dân phố thường dùng nhất. Năm 2009, phấn đấu "phủ kín" TSPL ở tất cả các thôn, tổ dân phố trên địa bàn". Đ/c Lê Văn Mười khẳng định quyết tâm của địa phương.
Công tác xây dựng, quản lý và khai thác TSPL ở TP.Nha Trang thời gian qua đã thực sự phát triển rộng khắp, trở thành hoạt động nề nếp và đi vào chiều sâu không chỉ đối với cơ quan, chính quyền cơ sở mà còn mở rộng đến các hộ gia đình. Qua đó, phong trào đọc sách liên quan đến pháp luật, tìm hiểu nghiên cứu văn bản pháp luật của cán bộ và người dân đã góp phần đưa pháp luật vào cuộc sống, hỗ trợ tích cực cho mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN"của dân, do dân và vì dân" mà Đảng và Nhà nước ta đã đặt ra. Nhờ vậy, hoạt động hoà giải ở cơ sở trên địa bàn đạt được kết quả rất đáng phấn khởi. Trong 10 năm (1998-2008) thực hiện Pháp lệnh về tổ chức và hoạt động hoà giải ở cơ sở, các Tổ hoà giải đã hoà giải thành 7.359 việc/8867 việc, đạt tỷ lệ 83%. Trong đó có 413 việc Dân sự, 1.471 việc Hôn nhân gia đình, 5.151 việc về Đất đai và 324 việc thuộc lĩnh vực khác. Kết quả này đã góp phần hạn chế đơn thư khiếu nại vượt cấp, kéo dài, ổn định tình hình an ninh-chính trị-trật tự an toàn xã hội của địa phương, xây dựng nếp sống văn minh ở khu vực dân cư.
Hy vọng rằng, với sự quan tâm của các cấp chính quyền, sự chủ động tích cực trong công tác của Phòng Tư pháp, công tác xây dựng TSPL thời gian tới sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều kết quả khả quan hơn nữa, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng TP.Nha trang ngày càng giàu đẹp, xứng đáng là trung tâm chính trị-kinh tế-văn hoá-xã hội của tỉnh Khánh Hoà.
Hải Dương