Để nắm, hiểu biết pháp luật, người ta có nhiều cách như: đọc sách, báo, xem truyền hình, tìm trên mạng internet, nghe các phiên toà xét xử công khai lưu động, thông qua hoạt động hoà giải, trợ giúp pháp lý từ phía các cơ quan nhà nước và tổ chức luật sư... Tuy nhiên có một cách được mọi người quan tâm, hưởng ứng nhiệt tình đó là việc tham gia các cuộc thi tìm hiểu pháp luật do cơ quan nhà nước tổ chức. Ở Quảng Ngãi, cuộc thi tìm hiểu pháp luật do Sở Tư pháp tham mưu UBND tỉnh phát động hàng năm cũng là một cách để công dân tiếp cận pháp luật.
Tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật là một trong những hình thức phổ biến giáo dục pháp luật được áp dụng sâu rộng ở các địa phương mà lâu nay vẫn được cán bộ, nhân dân quan tâm hưởng ứng mạnh mẽ. Mỗi cuộc thi là dịp để truyền tải những nội dung pháp luật mang tính thiết thực trong cuộc sống như: dân sự, hình sự, đất đai, hôn nhân gia đình, khiếu nại tố cáo, giao thông đường bộ...đến với mọi người dân. So với các hình thức phổ biến giáo dục pháp luật khác, thi tìm hiểu pháp luật thu hút được số lượng người khá lớn tham gia tìm hiểu các quy định của pháp luật hiện hành, vì ngoài những giải thưởng động viên, khuyến khích, các câu hỏi thường mang tính phổ thông, đơn giản, dễ trả lời, những tình huống pháp luật mà thực tiễn đâu đó vẫn nghe, vẫn thấy và thắc mắc là những động lực giúp mọi người hăng hái tham gia cuộc thi.
Thi Tìm hiểu pháp luật được tổ chức chủ yếu dưới hai hình thức: thi viết hoặc thi trên sân khấu. Mỗi kiểu hình thức có những ưu điểm, hạn chế riêng, tuy nhiên nhìn chung đều đạt được mục đích đó là truyền tải thông tin pháp luật đến mọi người dân. Đối với hình thức thi sân khấu, việc tổ chức yêu cầu khá công phu, đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ của nhiều cơ quan hữu quan trong suốt quá trình từ khâu chuẩn bị ở cấp cơ sở, duyệt chương trình, ban giám khảo, tiêu chuẩn đánh giá....trong đó thời gian để chuẩn bị từ dưới cơ sở khá dài, nguồn kinh phí không đảm bảo. Ngoài ra, việc tổ chức thi sân khấu hạn chế số người tham gia dự thi trong khi người tham dự cũng không được nhiều, do tâm lý nhiều người không "mặn mà" lắm với một chương trình chứa đựng khá nhiều nội dung về pháp luật. Tuy nhiên, cái được ở đây là cuộc thi xuyên suốt từ cấp cơ sở, nên nội dung pháp luật cần chuyển tải ít nhiều đều được người dân ở từng địa phương biết đến, mặt khác thi sân khấu luôn mang tính sôi động, hấp dẫn có những tình tiết ấn tượng làm cho khán giả khó quên...
Đối với cuộc thi tìm hiểu pháp luật bằng hình thức thi viết thì có ưu điểm nổi bật nhất là số lượng người tham gia dự thi khá đông, con số có thể lên đến 200 ngàn người/cuộc thi, đối tượng dự thi rất đa dạng, phong phú: học sinh, sinh viên, giáo viên, cán bộ, công chức, viên chức, bộ đội, công an, doanh nghiệp... Nhiều cán bộ, nhân dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc ít người..., nhiều người già, trẻ em, phụ nữ cũng đều hăng hái tham gia, nhiều bài được làm rất công phu, kỹ lưỡng và đã được đoạt giải cao trong các cuộc thi... Ngoài ra, tham gia cuộc thi tìm hiểu pháp luật bằng hình thức thi viết, người dự thi có thể tranh thủ thời gian rảnh rỗi, bất kỳ ở đâu, lúc nào thấy thuận tiện thì họ có thể nghiên cứu tìm hiểu pháp luật, đây cũng là một ưu điểm của thi viết so với thi sân khấu.
Việc tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật hàng năm được Sở Tư pháp tham mưu đưa vào Kế hoạch phổ biến giáo dục pháp luật của tỉnh. Tính đến nay đã tổ chức hơn 10 cuộc thi tìm hiểu pháp luật, nội dung cuộc thi là những vấn đề được xã hội quan tâm, thiết thực trong cuộc sống. Năm nào cũng vậy, các cuộc thi luôn giành được sự hưởng ứng nhiệt tình, sôi nổi của đông đảo cán, bộ nhân dân trong tỉnh: cuộc thi tìm hiểu pháp luật về Bộ luật dân sự, hình sự, hôn nhân gia đình, Giao thông đường bộ (trên 200 ngàn bài), đất đai, vệ sinh an toàn thực phẩm (trên 120 ngàn bài), giáo dục (trên 167 ngàn bài)...tổ chức 2 cuộc thi Hoà giải viên giỏi bằng hình thức thi sân khấu, góp phần củng cố năng lực của đội ngũ hoà giải ở cơ sở. Năm nay (2008), Sở đã tham mưu phát động cuộc thi tìm hiểu pháp luật về phòng chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm chống lãng phí. Trong thời điểm thực hiện chủ trương kiềm chế lạm phát hiện nay, việc phát động cuộc thi này càng có ý nghĩa hơn, nó không chỉ là dịp để mọi công dân tìm hiểu các quy định của nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí từ đó có những hành động cụ thể để ngăn chặn, phòng ngừa các hành vi tham nhũng, lãng phí đã, đang và sẽ xảy ra trong cuộc sống, ngoài ra họ có thể đóng góp những ý kiến thiết thực cho các cơ quan, tổ chức trong đấu tranh phòng chống tội phạm về tham nhũng, lãng phí, góp phần xây dựng bộ máy chính quyền trong sạch, vững mạnh và hoạt động có hiệu quả ở địa phương.
Cuộc thi tìm hiểu pháp luật được xem như là một sân chơi nho nhỏ khá thú vị và bổ ích. Người tham gia cuộc thi một mặt có thể mang về những giải thưởng cho riêng mình dù những giải thưởng ấy chủ yếu mang tính khích lệ, động viên mặt khác họ có cơ hội học tập, nâng cao kiến thức về pháp luật để có những hành vi, xử sự đúng đắn, góp phần xây dựng cuộc sống văn minh, tươi đẹp cho địa phương, cho đất nước. Hy vọng rằng, hình thức phổ biến giáo dục pháp luật thông qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật sẽ được duy trì và phát huy hơn nữa trong tương lai. Nó không chỉ được tổ chức ở cấp tỉnh mà còn nên nhân rộng ở cơ sở: huyện, xã, cụm dân cư, khu dân cư... có như thế chúng ta sẽ thực hiện được mục tiêu: nhà nhà học luật, người người học luật.
Thanh Ngọc