Trong quí I/2008, tình hình đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài tại Sở Tư pháp Tây Ninh vẫn ở mức tăng cao, đặc biệt là số lượng Việt kiều đăng ký kết hôn trong tăng lên so với cùng kỳ của năm 2007, nguyên nhân là do số Việt kiều trở về nước thăm gia đình và ăn tết ở quê nhà nhiều, trong đó có một số trường hợp kết hợp việc thăm gia đình để tiến hành thủ tục đăng ký kết hôn.
Trước tình hình này, Sở Tư pháp vẫn áp dụng biện pháp tăng cường phỏng vấn đối với tất cả các hồ sơ đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài và ghi chú kết hôn. Qua phỏng vấn cho thấy đa số các trường hợp đều thông qua sự giới thiệu của người quen, họ hàng, bạn bè đã định cư ở nước ngoài (Hoa kỳ, Canada) hoặc có chồng Trung Quốc (Đài Loan), Hàn Quốc giới thiệu (trong đó có khả năng do các đường dây môi giới từ nước ngoài nhưng ta không thể phát hiện được).
Được sự chỉ đạo của UBND tỉnh, trong tháng 02/2007 ngành Công an và Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh đã tiếp tục cử cán bộ cùng Sở Tư pháp tham gia phỏng vấn đối với hai bên nam nữ vào các ngày thứ ba và thứ tư trong tuần. Qua phỏng vấn nếu thấy hai bên chưa đủ các điều kiện để tiến đến hôn nhân nhằm xây dựng gia đình thật sự hạnh phúc, bền vững thì các thành viên tham gia phỏng vấn sẽ giải thích để hai bên tiếp tục tìm hiểu thêm, đã có 01 trường hợp tự nguyện xin rút lại hồ sơ sau khi được giải thích; đồng thời qua phỏng vấn nếu xét thấy có vấn đề gì chưa rõ thì cơ quan Công an tiến hành điều tra xác minh làm rõ mối quan hệ dẫn đến hôn nhân.
Cũng qua công tác phỏng vấn, phát hiện có 04 trường hợp nghi vấn có sự sắp xếp của tổ chức môi giới kết hôn bất hợp pháp từ nước ngoài vào Việt Nam thông qua các mối quan hệ quen biết với phụ nữ Việt Nam đã có chồng Hàn Quốc trước đây, nay nhờ đứng ra làm người giới thiệu để che đậy hành vi môi giới, hiện Sở Tư pháp đã chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra tiếp tục làm rõ.
Sở Tư pháp cũng đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh nói chuyện chuyên đề tại 02 xã Trường Đông và Long Thành Nam thuộc huyện Hòa Thành về tình hình kết hôn có yếu tố nước ngoài trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua, thủ đoạn của bọn môi giới kết hôn bất hợp pháp trong việc dụ dỗ, lừa gạt các gia đình có con em trong độ tuổi kết hôn gả cho người nước ngoài nhằm thu lợi bất chính.
Trong quý I/2008, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh giải quyết 127 trường hợp kết hôn có yếu tố nước ngoài, trong đó từ chối 11 trường hợp do chưa đủ các điều kiện về đăng ký kết hôn và trực tiếp từ chối 03 trường hợp ghi chú kết hôn với người Hàn Quốc.
Trong tổng số 127 trường hợp đăng ký kết hôn có 52 trường hợp kết hôn với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, 62 trường hợp với người Đài Loan, 08 trường hợp với người Hàn Quốc và 05 trường hợp kết hôn với người ở các nước khác.
Nhìn chung, các trường hợp phụ nữ Việt Nam đăng ký kết hôn tại Sở Tư pháp phần lớn trình độ học vấn thấp, cũng có một số đã tốt nghiệp Trung học Phổ thông hoặc Cao đẳng, Đại học, nhưng số này chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Chính việc học vấn thấp, sự hiểu biết hạn chế nên một số trường hợp người phụ nữ đã bị lường gạt trong khi tiến hành các thủ tục kết hôn nhưng không có chứng cứ cụ thể nên không thể xử lý các đối tượng này được.
Hiện nay có một số trường hợp các cô gái Việt Nam sau khi kết hôn theo chồng về nước ngoài (Đài Loan, Hàn Quốc) sau một thời gian chung sống không hạnh phúc đã trốn về Việt Nam, một số trường hợp đã có con chung, nay muốn ly hôn tại Việt Nam thì vướng phải thủ tục ly hôn đối với người nước ngoài là phải có mặt hai bên hoặc phải có ý kiến bằng văn bản của người nước ngoài, vấn đề này gây khó khăn cho các phụ nữ Việt Nam vì không thể trở lại nước ngoài để lấy ý kiến của người chồng, việc mời người chồng trở qua Việt Nam để tiến hành thủ tục ly hôn lại càng khó khăn hơn.
Khi giải quyết các hồ sơ ghi chú kết hôn, Sở Tư pháp gặp khó khăn trong việc áp dụng văn bản pháp luật, đó là qua phỏng vấn có nhiều trường hợp nếu xét về điều kiện để đảm bảo xây dựng gia đình thật sự bền vững, hạnh phúc thì chưa đạt, muốn từ chối để hai bên có thời gian tìm hiểu thêm thì không có văn bản cụ thể để áp dụng.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nhằm tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước đối với quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài; Sở Tư pháp đã kiến nghị với Bộ Tư pháp báo cáo Chính phủ các trường hợp phụ nữ Việt Nam gặp khó khăn trong thủ tục giải quyết ly hôn có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam, cần có văn bản để đảm bảo quyền lợi của phụ nữ Việt Nam hơn nữa, quy định việc đăng ký kết hôn ở nước ngoài phải có mặt hai bên nam nữ khi về Việt Nam đề nghị công nhân thì mới được công nhận. Bộ Tư pháp sớm ban hành Thông tư hướng dẫn hoặc có văn bản chỉ đạo về các trường hợp từ chối đăng ký kết hôn đối với trường hợp chênh lệch độ tuổi giữa hai bên nam và nữ, hoặc giữa người nam (nước ngoài) và cha mẹ người nữ./.
Anh Tuyết