Nhằm triển khai kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 35/2006/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý, cũng như hướng tới mục tiêu phục vụ người dân tốt hơn, giảm gánh nặng cho chính quyền địa phương, vừa qua UBND thành phố Hà Nội đã ra Quyết định số 1198/QĐ-UBND phê duyệt Đề án kiện toàn tổ chức của Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước thành phố Hà Nội.
9304 đối tượng và 10.366 vụ việc
Là con số mà Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước thành phố Hà Nội ( gọi tắt là Trung tâm TGPL) đã đạt được kể từ khi bắt đầu hoạt động năm 1999 cho đến hết năm 2006. Đầu năm 1999, Trung tâm TGPL bắt đầu đi vào hoạt động với số lượng biên chế là 5 cán bộ, công chức. Đến nay, số cán bộ của Trung tâm TGPL đã lên tới 10 người. Bên cạnh việc trực tiếp trợ giúp pháp lý cho những đối tượng và vụ việc cụ thể, Trung tâm TGPL đã đề xuất tham mưu cho Sở Tư pháp ký Quy chế phối hợp liên ngành với TAND thành phố, Công an, Viện Kiểm sát trong hoạt động tố tụng và các văn bản phối hợp với các đoàn thể trong thành phố như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, MTTQ...để cùng tiến hành trợ giúp pháp lý trong công tác giải phóng mặt bằng và tư vấn pháp luật cho các hội viên.
Đáp ứng nhu cầu được trợ giúp pháp lý của nhân dân, Trung tâm TGPL đã tổ chức 83 đợt trợ giúp pháp lý lưu động đến các địa bàn dân cư để tư vấn, giải đáp và phổ biến pháp luật. Tháng 3/2003 theo đề nghị của UBND các quận huyện đưa hoạt động trợ giúp pháp lý về cơ sở, gần dân, sát dân hơn nhằm giúp cho người nghèo, đối tượng chính sách không tốn thời gian, kinh phí đi lại, Trung tâm TGPL đã đề xuất với Sở Tư pháp quyết định thành lập thí điểm 5 Chi nhánh TGPL đặt tại các xã của huyện Sóc Sơn ( là huyện điểm nóng tập trung nhiều người nghèo nhất của Hà Nội). Các Chi nhánh TGPL này có nhiệm vụ tư vấn, hướng dẫn, giải đáp pháp luật miễn phí cho nhân dân trên địa bàn.
Nhận thấy hoạt động của các Chi nhánh TGPL có hiệu quả, UBND các quận huyện trong thành phố đã lần lượt đề nghị lập Chi nhánh TGPL trên địa bàn mình. Kết quả cho đến nay, toàn thành phố đã có 19 Chi nhánh TGPL, cộng tác viên tại các Chi nhánh đã trực tiếp tư vấn, hướng dẫn về pháp luật, hoà giải các mâu thuẫn 3.891 vụ việc cho nhân dân địa phương.
Quá tải về số lượng, hạn chế về chất lượng
Theo con số thống kê của các quận, huyện, hiện nay số đối tượng được hưởng trợ giúp pháp lý miễn phí của Nhà nước ở tại thành phố là 352.893 người (chưa kể số người ở địa phương khác đến làm ăn sinh sống nhưng thuộc đối tượng được quyền hưởng trợ giúp pháp lý). Trong số các đối tượng này, không phải ai cũng có những tranh chấp về pháp luật, nhưng nhu cầu được trợ giúp pháp lý để đảm bảo các quyền lợi cơ bản của công dân như hộ khẩu, hộ tịch, khai sinh...thì ai cũng có. Trong khi đó, năm 2006, Trung tâm TGPL thực hiện cao nhất là 2.955 vụ việc (tăng gấp 10 lần so với năm 1999), nhưng vẫn chưa đạt được 1% số đối tượng được quyền hưởng trợ giúp pháp lý.
Bên cạnh sự quá tải về số lượng, thì chất lượng trợ giúp pháp lý của Trung tâm TGPL trong thời gian qua cũng chưa cao. Nguyên nhân vì năng lực chuyên viên trợ giúp pháp lý còn hạn chế, tổ chức biên chế và điều kiện làm việc của Trung tâm cũng như các Chi nhánh chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Với số lượng vụ việc thực hiện hàng năm quá nhiều, Trung tâm TGPL chủ yếu phải dựa vào các cộng tác viên là luật sư, luật gia để thực hiện trợ giúp pháp lý. Do đó, chất lượng, hiệu quả của công việc bị phụ thuộc nhiều vào năng lực, trình độ và sự nhiệt tình của các cộng tác viên. Cá biệt, đã xảy ra trường hợp cộng tác viên tìm cách làm rối vụ việc để gây khó khăn cho cơ quan Nhà nước cũng như đối tượng trợ giúp để đạt mục đích cá nhân. Với những trường hợp như vậy, cán bộ của Trung tâm TGPL vì còn thiếu và yếu nên dù muốn cũng không thể giám sát được hết.
Kiện toàn tổ chức để phục vụ dân tốt hơn
Trước tình hình hoạt động của Trung tâm TGPL cũng như nhằm triển khai kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 35/2006/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý, hướng tới mục tiêu phục vụ người dân tốt hơn, giảm gánh nặng cho chính quyền địa phương, vừa qua UBND thành phố Hà Nội đã ra Quyết định số 1198/QĐ-UBND phê duyệt Đề án kiện toàn tổ chức của Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước thành phố Hà Nội.
Theo đó, về phía Trung tâm TGPL, UBND thành phố sẽ xem xét bố trí trụ sở làm việc, phương tiện đi lại để phù hợp với biên chế và chức năng nhiệm vụ của Trung tâm. Bổ sung thêm biên chế cần thiết cho Trung tâm. Lựa chọn một số cán bộ của Trung tâm và các Chi nhánh TGPL có đủ điều kiện theo quy định của Luật TGPL để cử đi đào tạo trợ giúp viên pháp lý, bổ nhiệm các trợ giúp viên pháp lý đã được đào tạo...Phấn đấu đến năm 2009, bổ sung đầy đủ số trợ giúp viên pháp lý cho các Chi nhánh TGPL.
Về phần các Chi nhánh TGPL, theo quy định của Luật TGPL, Chi nhánh do Chủ tịch UBND thành phố quyết định thành lập, trưởng Chinh nhánh phải là trợ giúp viên pháp lý được Bộ Tư pháp cấp chứng chỉ đào tạo và UBND thành phố bổ nhiệm. Vì vậy, theo Đề án, để tinh giản bộ máy thì các Chi nhánh trên một quận, huyện sẽ sát nhập vào làm một. Nguồn cán bộ sẽ do quận huyện chọn trong số cán bộ đang làm việc tại địa phương có đủ điều kiện để cử đi học lớp đào tạo trợ giúp viên pháp lý. Sau khi tốt nghiệp sẽ được bổ sung vào biên chế của Trung tâm TGPL và cử về làm trưởng Chi nhánh hoặc trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm TGPL cử về....Việc thành lập và củng cố các Chi nhánh TGPL sẽ thực hiện từ nay cho đến năm 2010 và ưu tiên các quận huyện đã bố trí được trụ sở, cán bộ chuyên trách cho Chi nhánh.
Xuân Hoa