Cải cách Tư pháp là chủ trương lớn được Đảng và Nhà nước đặc biệt coi trọng và thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Tiếp theo Nghị quyết số 08-NQ/TW, ngày 02/6/2005 Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 điều đó thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước đối với nhiệm vụ cải cách Tư pháp. Qua gần 03 năm triển khai thực hiện hoạt động của ngành Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục có sự chuyển biến mới, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Trong công tác xây dựng ngành, Sở Tư pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 38/2006/QĐ-UBND ngày 19/7/2006 quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Sở Tư pháp để phù hợp với nhiệm vụ mà ngành đang đảm nhận với 06 phòng chuyên môn, nghiệp vụ và 04 đơn vị trực thuộc; thực hiện tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại những cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực vào các chức danh trưởng, phó trưởng phòng, Chấp hành viên Thi hành án dân sự, trong đó công tác quy hoạch được chú trọng, đội ngũ cán bộ Lãnh đạo Sở và Trưởng, Phó phòng, đơn vị trực thuộc được quy hoạch đến năm 2010. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Sở Tư pháp có 33 người trình độ đại học, chiếm tỷ lệ 91,7% (trong đó 04 công chức có 02 bằng đại học, 01 công chức có 03 bằng đại học); về lý luận chính trị: 02 cử nhân, 06 cao cấp và 02 trung cấp; về ngạch công chức có 06 chuyên viên chính, 27 chuyên viên và tương đương. Để kiện toàn về tổ chức, nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức cơ quan Thi hành án dân sự, Giám đốc Sở Tư pháp đã ban hành Quyết định số 39/QĐ-STP về việc phê duyệt Đề án quy hoạch cán bộ, công chức cơ quan Thi hành án dân sự và cho triển khai tổ chức thực hiện trên toàn tỉnh. Đội ngũ cán bộ, công chức tư pháp cấp huyện và cấp xã được Sở Tư pháp thường xuyên phối hợp với UBND các huyện, thành phố tập trung kiện toàn và nâng cao năng lực hoạt động, đào tạo chuyên môn để đội ngũ này đủ sức thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương. Trong đó, Sở Tư pháp đang phối hợp với Trường Đại học Luật Hà Nội đào tạo lớp Trung cấp Luật khoá III để bổ sung cho tư pháp cấp xã với 175 học viên. Trước tình hình đội ngũ cán bộ, công chức tư pháp một số huyện và xã thiếu về số lượng và yếu về chất lượng, song công việc thì đảm nhiệm ngày càng nhiều, Sở Tư pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số 23/2007/CT-UBND ngày 28/9/2007 về việc củng cố tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động của phòng tư pháp các huyện, thành phố và ban tư pháp các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nhằm đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Công tác văn bản tiếp tục được Sở Tư pháp tham mưu cho Uỷ ban nhân dân tỉnh thực hiện tương đối tốt, việc thẩm định tính pháp lý, kiểm tra, xử lý, rà soát và hệ thống hoá văn bản được thực hiện nhanh chóng, chặt chẽ và mang lại hiệu quả cao. Từ tháng 6 năm 2005 đến nay, Sở Tư pháp đã thẩm định tính pháp lý 375 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Uỷ ban nhân dân tỉnh; kiểm tra tổng số 92.612 văn bản các loại do Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố ban hành. Hoạt động tự kiểm tra và rà soát để kịp thời kiến nghị Uỷ ban nhân dân tỉnh sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc huỷ bỏ các văn bản không phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành cũng được Sở Tư pháp tiến hành thường xuyên, đã thực hiện tự kiểm tra, rà soát văn bản của Uỷ ban nhân dân tỉnh trên 14 lĩnh vực. Đặc biệt trong năm 2007, Sở Tư pháp tham mưu cho UBND tỉnh triển khai rà soát văn bản về đất đai do Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành từ năm 1996 đến năm 2007 với tổng số 540 văn bản các loại liên quan đến lĩnh vực đất đai được rà soát. UBND tỉnh đã ban hành các Quyết định số 57, 58, 59 và 60/QĐ-UBND công bố danh mục các văn bản QPPL trong lĩnh vực đất đai do UBND tỉnh ban hành từ năm 1996-2007. Theo đó, 26 văn bản còn hiệu lực, 66 văn bản hết hiệu lực, 26 văn bản cần huỷ bỏ, bãi bỏ và 26 văn bản còn hiệu lực nhưng cần sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế. Trong công tác này, để tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động, Sở Tư pháp đã trình Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành Chỉ thị số 10/2007/CT-UBND về tăng cường công tác kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trên địa bàn tỉnh và Chỉ thị số 22/2007/CT-UBND về xây dựng, kiện toàn tổ chức pháp chế tại các Sở, ban, ngành và doanh nghiệp nhà nước của tỉnh Quảng Ngãi.
Trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, để đáp ứng yêu cầu Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư và Chỉ thị 31-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, các Chương trình phổ biến giáo dục pháp luật đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và sự chỉ đạo của Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp tham mưu cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh kiện toàn Hội đồng phổ biến, giáo dục pháp luật đồng thời ban hành Quyết định số 2139/QĐ-UBND ngày 15/9/2006 công nhận Báo cáo viên pháp luật tỉnh Quảng Ngãi thay thế Quyết định số 564/QĐ-CT ngày 12/3/2002. Ngoài ra, Sở Tư pháp còn trình Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định 1111/QĐ-UBND ngày 11/5/2006 và Quyết định 1115/QĐ-UBND ngày 12/5/2006 thành lập Ban chỉ đạo, ban hành Quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo và kế hoạch thực hiện chương trình hành động Quốc gia về phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân ở xã, phường, thị trấn giai đoạn 2005-2010 trên địa bàn tỉnh. Riêng trong năm 2007, Sở Tư pháp trình Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành Chỉ thị số 02/2007/CT-UBND về việc đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 01/2007/QĐ-UBND về việc ban hành Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2007 của tỉnh Quảng Ngãi; Quyết định số 03/2007/QĐ-UBND về việc ban hành Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2007-2010 của tỉnh Quảng Ngãi. Nhìn chung, công tác ban hành văn bản chỉ đạo tổ chức thực hiện trong lĩnh vực này được Sở Tư pháp tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện khá đầy đủ và toàn diện.
Công tác thi hành án dân sự từ tỉnh đến huyện nhìn chung được thực hiện tốt và có nhiều đổi mới, nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành án được kịp thời tháo gỡ. Các cơ quan Thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh đã đồng loạt thực hiện nhiều biện pháp đột phá giải quyết nhiều vụ án khó, phức tạp, tồn đọng nhiều năm, đưa tỷ lệ về việc và tiền năm sau luôn cao hơn so với năm trước, luôn vượt chỉ tiêu do Bộ Tư pháp đề ra, tạo được niềm tin cho các tổ chức và công dân vào các cơ quan thi hành án.
Trong lĩnh vực hành chính tư pháp, Sở xác định cải cách tư pháp gắn liền với cải cách hành chính nên việc thực hiện công khai minh bạch các khâu giải quyết công việc của Sở được Sở Tư pháp thực hiện nghiêm túc, đồng thời thường xuyên rà soát, hệ thống hoá các quy định về thủ tục, giấy tờ cần thiết và thời hạn giải quyết đối với từng loại công việc để kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung nhằm tạo thuận lợi tối đa cho tổ chức và công dân, các thủ tục liên quan đến các lĩnh vực như công chứng, đăng ký hộ tịch, bán đấu giá tài sản, thi hành án dân sự được Sở Tư pháp chỉ đạo các bộ phận liên quan niêm yết công khai tại trụ sở và trên Trang thông tin điện tử của Sở để cho nhân dân biết, thực hiện và giám sát việc thực hiện.
Để kiện toàn và phát triển đội ngũ Luật sư trên địa bàn tỉnh trong thời gian đến, Sở Tư pháp đã trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 2312/KH-UBND ngày 06/8/2007 về triển khai thi hành Luật Luật sư và các văn bản hướng dẫn thi hành. Hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi có 08 Văn phòng Luật sư. Tuy nhiên do ít Luật sư và chủ yếu là hoạt động ở các tỉnh phía nam nên việc bào chữa, đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho tổ chức và công dân còn hạn chế, cần tiếp tục đổi mới để đáp ứng yêu cầu công cuộc về cải cách tư pháp. Trong lĩnh vực giám định, đã thành lập Phòng giám định pháp y thuộc Bệnh viện đa khoa tỉnh. Về giám định viên, Sở Tư pháp đã làm thủ tục đề nghị cơ quan có thẩm quyền bổ nhiệm lại 07 giám định viên tư pháp thuộc lĩnh vực kỹ thuật hình sự và 06 giám định viên tư pháp thuộc lĩnh vực giám định pháp y và công nhận 15 cán bộ có kinh nghiệm, trình độ, chuyên môn cao ở một số lĩnh vực làm giám định theo vụ việc, nên bước đầu đã đưa công tác giám định tư pháp trên địa bàn tỉnh đi vào hoạt động nề nếp.
Nhìn chung, những năm qua thực hiện nội dung Nghị quyết số 49-NQ/TW về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, đã được cán bộ, công chức, viên chức toàn ngành Tư pháp tỉnh nhà quán triệt và nhận thức khá đầy đủ, hầu hết các lĩnh vực công tác đều được Sở Tư pháp triển khai thực hiện đạt hiệu quả và tiếp tục có sự chuyển biến tích cực, tạo tiền đề cho những năm tiếp theo./.
Cao Nguyên