Thực hiện Quyết định số 418/QĐ-BTP ngày 24/3/2021 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về việc ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình công tác xã hội của Bộ Tư pháp giai đoạn 2021-2025 và Quyết định số 1899/QĐ-BTP ngày 22/9/2022 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về việc thành lập Đoàn khảo sát về tình hình thi hành các quy định của pháp luật về phát triển công tác xã hội tại tại thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Vĩnh Long, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo “Rà soát, đánh giá tính thống nhất, đồng bộ, phù hợp của văn bản quy phạm pháp luật về công tác xã hội trong hệ thống tư pháp và hệ thống pháp luật có liên quan – Thực tiễn thực hiện và một số kiến nghị, đề xuất” tại thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 27/10/2022 và Đoàn khảo sát việc thi hành các quy định của pháp luật về phát triển công tác xã hội tỉnh Vĩnh Long vào ngày 28/10/2022. Tham gia Hội thảo và Đoàn khảo sát có đại diện của Bộ Tư pháp (Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Cục Con nuôi), Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, dưới sự chủ trì của ông Cao Đăng Vinh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, Hội thảo đã nghe 06 tham luận của các Bộ, ngành liên quan, trong đó có tham luận của Cục Con nuôi, Bộ Tư pháp. Trong lĩnh vực nuôi con nuôi, mặc dù Luật Nuôi con nuôi năm 2010 chưa quy định về nghề công tác xã hội đối với công tác nuôi con nuôi và phạm vi tham gia của công tác xã hội đến đâu, tuy nhiên pháp luật về trẻ em đòi hòi có sự hiện diện của công tác xã hội trong việc thực hiện 04 hình thức chăm sóc thay thế đối với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt mà nuôi con nuôi là một trong những hình thức đó.. Đặc biệt khi Cục Con nuôi đang xây dựng và triển khai Mô hình hỗ trợ nuôi con nuôi theo Quyết định số 23/QĐ-TTg, ngày 07/01/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động quốc gia vì trẻ em giai đoạn 2021-2030. Theo đó tại điểm d khoản 2 Điều 2 của Quyết định này giao Bộ Tư pháp
“xây dựng, hướng dẫn, thực hiện và phát triển mô hình về cung cấp dịch vụ nuôi con nuôi”. Các dịch vụ hỗ trợ nuôi con nuôi bao gồm cả dịch vụ pháp lý và công tác xã hội. Tại Hội thảo, Đại diện Cục Con nuôi đã trình bày tham luận
“Đánh giá các quy định pháp luật liên quan đến phát triển công tác xã hội trong Luật Nuôi con nuôi”, trong đó đề cập các quy định có liên quan đến công tác xã hội, thực tiễn thực hiện và một số đề xuất, kiến nghị. Yêu cầu đặt ra là cần thể chế hóa sự tham gia của công tác xã hội vào quá trình giải quyết nuôi con nuôi.
Tại tỉnh Vĩnh Long, Đoàn đã khảo sát tại Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Vĩnh Long với sự tham gia của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội, Sở tư pháp, Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Y tế và Hội liên hiệp phụ nữ. Hiện tại, Trung tâm đang chăm sóc, nuôi dưỡng 267 đối tượng bảo trợ xã hội, trong đó có 28 trẻ em. Năm 2022, Trung tâm đã tìm gia đình thay thế cho 10 trẻ em chủ yếu là trẻ bệnh tật, khuyết tật (2 con nuôi trong nước và 8 con nuôi nước ngoài). Các trường hợp giải quyết nuôi con nuôi đều tuân thủ đúng quy định pháp luật. Trung tâm cũng đã nêu một số khó khăn, vướng mắc trong giải quyết nuôi con nuôi như khó khăn trong việc làm giấy khai sinh cho trẻ sơ sinh mà trong giấy chứng sinh không phải tên của cha mẹ đẻ; khó khăn trong việc lấy ý kiến đồng ý của cha, mẹ đẻ cho trẻ làm con nuôi đối với những trường hợp bị tâm thần, mất năng lực hành vi dân sự… Đại diện Cục Con nuôi đã giải đáp và hướng dẫn nghiệp vụ một số trường hợp cụ thể.
Sau hơn 10 năm thi hành Luật Nuôi con nuôi, trên toàn quốc đã giải quyết trên 30.000 trường hợp nuôi con nuôi trong nước và con nuôi nước ngoài. Vì lợi ích tốt nhất của trẻ em, đảm bảo việc nhận con nuôi thành công cũng như tiệm cận chuẩn mực quốc tế cần thiết phải có sự tham gia của công tác xã hội trong lĩnh vực nuôi con nuôi. Cục Con nuôi đã và đang phối hợp chặt chẽ với Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế nắm bắt tình hình thực tiễn để xây dựng và triển khai Mô hình hỗ trợ nuôi con nuôi theo Quyết định số 23/QĐ-TTg, ngày 07/01/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Mặt khác, Chương trình phát triển công tác xã hội giai đoạn 2021-2030, Bộ Tư pháp có trách nhiệm
“kiến nghị sửa đổi, bổ sung, thay thế, hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật có liên quan về phát triển công tác xã hội thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của Bộ” và
“nghiên cứu, xây dựng ban hành mới hoặc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền để phát triển công tác xã hội”. Chính vì vậy, yêu cầu về hoàn thiện pháp luật nhằm phát triển công tác xã hội trong lĩnh vực nuôi con nuôi có ý nghĩa quan trọng./.
Nguyễn Thanh Hà, Cục Con nuôi