I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử Chính phủ đưa tin: Vào 14h ngày 17/1, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ sẽ đối thoại trực tuyến với nhân dân tại Cổng TTĐT Chính phủ. Cuộc đối thoại sẽ tập trung vào các vấn đề lớn như việc chỉ đạo, điều hành chính sách tài khóa; thu chi ngân sách, vấn đề thuế, quản lý giá cả, thị trường...
Cuộc đối thoại được truyền hình trên internet để cung cấp thông tin tới các tầng lớp nhân dân trong nước, bà con Việt kiều, các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước.
2. Báo Nhân dân có bài Doanh nghiệp ngoài khu công nghiệp ở Hà Nam thờ ơ với việc thành lập tổ chức công đoàn. Bài báo phản ánh: Công tác xây dựng tổ chức công đoàn tại các doanh nghiệp, công ty ngoài KCN trên địa bàn tỉnh Hà Nam đang gặp rất nhiều khó khăn. Theo thống kê của LĐLĐ tỉnh Hà Nam, hiện khu vực ngoài KCN có trên 2.000 doanh nghiệp, công ty đang hoạt động nhưng mới chỉ có trên 200 doanh nghiệp, công ty thành lập tổ chức công đoàn. Tại khu vực này, cán bộ ngành LĐLĐ rất khó tiếp cận doanh nghiệp, công ty để tuyên truyền, vận động thành lập tổ chức công đoàn, bởi hiện nay vẫn chưa có quy định rõ ràng về đơn vị giám sát hoạt động của các doanh nghiệp, công ty nói trên. Các doanh nghiệp, công ty này chỉ bị quản lý thông qua thuế, cơ quan quản lý nhà nước hay chính quyền địa phương cũng chỉ nắm được hoạt động của doanh nghiệp thông qua nguồn thu này. Ngoài ra, các hoạt động khác của doanh nghiệp như việc chấp hành Luật Lao động chưa được giám sát sát sao. Trên thực tế, có không ít doanh nghiệp trong quá trình hoạt động, sản xuất đã vi phạm Luật Lao động hay lách luật, đơn cử như việc vi phạm về tiền công, thời gian làm thêm giờ quá quy định... Chính vì lý do này, người sử dụng lao động có tâm lý "ngại" thành lập tổ chức công đoàn cơ sở. Ngoài ra, phần đa các doanh nghiệp hoạt động hiện nay theo tổ chức gia đình, doanh nghiệp nhỏ thường sử dụng lao động là người thân trong gia đình, nên chủ doanh nghiệp cho rằng không cần thiết phải thành lập tổ chức công đoàn.
Một khó khăn nữa trong việc thành lập tổ chức công đoàn hiện vẫn còn nhiều ý kiến tranh luận là ai sẽ đứng ra thành lập tổ chức này tại doanh nghiệp? Có ý kiến cho rằng chủ doanh nghiệp hay người sử dụng lao động phải làm việc này, cũng có ý kiến cho rằng LĐLĐ đứng ra thành lập tổ chức công đoàn mới đúng. Cho dù ai là người đứng ra thành lập tổ chức công đoàn tại các doanh nghiệp, công ty ngoài khu công nghiệp thì thực trạng người sử dụng lao động thờ ơ với việc thành lập tổ chức công đoàn là một thiệt thòi không nhỏ cho người lao động.
3. Báo Nhà báo & Công luận có bài “Cuộc chiến” ngày càng rối. Bài báo phản ánh: Trong cuộc họp giữa tổng cục Thể dục thể thao và hội đồng quản trị công ty cổ phần VPF hôm 11/1, ông Vương Bích Thắng, tổng cục trưởng đã nói: “Nếu quyết định của bộ Văn hoá – thể thao và du lịch là không hợp lý, VPF có quyền kiện tiếp”. Ngược lại, trả lời báo chí sau cuộc gặp với thanh tra của bộ Văn hoá – thể thao và du lịch (VHTT&DL), ông Nguyễn Trọng Hỷ, chủ tịch VFF – đã không giấu vẻ tự tin khi tuyên bố: Quyết định của thanh tra bộ VHTT&DL sẽ là quyết định cuối cùng. Nếu thanh tra cho rằng hợp đồng giữa AVG và VFF là đúng thì VFF và VPF phải tuân thủ nghiêm chỉnh! (Như Sài Gòn Tiếp Thị đã thông tin, các luật sư khi được hỏi cũng có hai luồng ý kiến khác nhau về tính pháp lý của việc thanh tra hợp đồng kinh tế giữa AVG và VFF của bộ VHTT&DL).
Đưa ra dự đoán về kết quả thanh tra, nếu có, nhiều ông bầu nằm trong ban quản trị công ty VPF cho rằng sẽ khó có chuyện thay đổi bất kỳ phần nào trong bản hợp đồng mà VFF và AVG đã ký kết với nhau. Bởi theo họ, chính bộ VHTT&DL là nơi đã giới thiệu cho AVG ký kết hợp đồng với các liên đoàn khác ngoài bóng đá như bơi lội, điền kinh hay cầu lông. Thêm vào đó, họ cũng cho rằng chính bộ VHTT&DL đã cho phép VFF ký hợp đồng với thời hạn đến 20 năm với AVG chứ chẳng phải ai khác. Với những thông tin như vậy, không lạ gì khi ông Võ Quốc Thắng, chủ tịch hội đồng quản trị VPF – đã trả lời như đinh đóng cột với giới truyền thông khi được hỏi, rằng: “Chính VPF đã gửi công văn lên ba bộ để yêu cầu thẩm định tính pháp lý của bản hợp đồng giữa AVG và VFF, ngoài bộ VHTT&DL còn có bộ Thông tin và truyền thông, bộ Tư pháp. Ngoài quyết định thanh tra của bộ VHTT&DL, VPF sẽ còn phải chờ các quyết định của những bộ còn lại, trong đó quan trọng nhất là bộ Tư pháp. Sau khi thanh tra bộ VHTT&DL có kết luận của mình, VPF mới quyết định bước tiếp theo và bình luận, còn giờ thì họ cứ làm việc của họ”.
Diễn biến gần nhất sau khi bộ VHTT&DL yêu cầu VPF phải tuân thủ hợp đồng đã ký giữa VFF và AVG trong khi chờ mọi việc được xem xét lại, nhà đài bị coi là “chống lệnh” VFF – AVG nhiều nhất trước nay là VTC đã có công văn (ký ngày 10.1.2012) gửi AVG để xin được truyền hình trực tiếp, thay vì khăng khăng chỉ nghe theo VPF như trước. Cùng với VTC, VTV cũng đã gửi một bản đề xuất phát sóng Super League đến hết giai đoạn 1, thay vì chỉ dừng lại ở việc thương thảo từng trận đấu cho AVG. Các ban tổ chức sân địa phương, vốn trực thuộc sở VHTT&DL, trước yêu cầu nói trên của bộ chủ quản, nay có muốn nghe theo VPF chắc cũng không dám!
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Khởi tố một thủ quỹ xài tiền quỹ. Bài báo đưa tin: Cục Điều tra VKSND Tối cao vừa tống đạt quyết định khởi tố bị can đối với Lại Thị Tuyết, nguyên thẩm tra viên kiêm thủ quỹ của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Phú Lương (Thái Nguyên), về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Theo điều tra ban đầu, từ năm 2007, bị can Tuyết thu tiền án phí, tiền phạt, phí thi hành án được hơn 40 triệu đồng nhưng không nộp cơ quan mà chiếm dụng để sử dụng cá nhân. Đến khi vụ việc bị phát hiện, ngày 30-9-2011, Tuyết mới nộp cho Chi cục Thi hành án để nộp vào kho bạc Nhà nước.
Báo cũng có bài TP.HCM chờ Bộ Công an giải thích Thông tư 75/2011. Bài báo phản ánh: Báo Pháp Luật TP.HCM số trước có thông tin Sở Tư pháp TP.HCM đã ra văn bản yêu cầu UBND các phường, xã không chứng thực chữ ký trên giấy bán, cho, tặng xe từ ngày 10-1 (thời điểm Thông tư 75/2011 của Bộ Công an có hiệu lực).
Tuy nhiên, theo ý kiến của Vụ Pháp chế (Bộ Công an) trả lời trên báo Pháp Luật TP.HCM thì chỉ đạo nêu trên của Sở Tư pháp TP.HCM chưa đúng. Vụ này cho rằng với Thông tư 75/2011 thì phải hiểu là người dân vẫn được quyền đến UBND phường, xã chứng thực chữ ký trên giấy bán xe.
Ngày 11-1, để có cơ sở thực hiện thống nhất Thông tư 75/2011, Sở Tư pháp TP.HCM đã gửi văn bản đề nghị Công an TP.HCM có văn bản kiến nghị Bộ Công an giải thích rõ về việc chứng thực. Do Thông tư 75/2011 quy định chung chung “Giấy bán, cho, tặng xe của cá nhân phải có chứng thực hoặc công chứng theo quy định của pháp luật” nên dẫn đến nhiều cách hiểu khác nhau. Nhiều phường, xã, thị trấn không biết phải chứng thực cái gì (chứng thực chữ ký, chứng thực nội dung hay xác nhận thường trú).
Cũng theo Sở Tư pháp TP.HCM, các cơ quan chức năng nên cho người dân lựa chọn công chứng hoặc chứng thực trong việc bán, cho, tặng xe; thậm chí có thể không bắt buộc phải có công chứng, chứng thực (vì hiện nay đối với động sản thì pháp luật không quy định hợp đồng, giao dịch phải có công chứng, chứng thực).
2. Báo Vietnam.net có bài Vụ án Lê Văn Luyện: Sửa luật để răn đe? Bài báo phản ánh: Chiều 11/1, HĐXX TAND tỉnh Bắc Giang đã tuyên phạt bị cáo Lê Văn Luyện 18 năm tù cho 3 tội giết người, cướp tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Bản án trên khiến nhiều người thất vọng ngay cả khi biết pháp luật Việt Nam quy định rất rõ rằng với người chưa đủ 18 tuổi, dù phạm tội đến đâu cũng không được xử quá 18 năm tù.
Bản án cho Lê Văn Luyện là đúng người, đúng tội và đúng theo quy định của pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên càng ngày mức độ phạm tội của tội phạm chưa thành niên càng côn đồ và man rợ, vượt quá dự đoán của pháp luật, thì nên chăng cần phải có một chế tài xử phạt mạnh tay hơn?
Trao đổi với PV VietNamNet, luật sư Trần Đình Triển, Trưởng Văn phòng luật Vì dân cho rằng, Bộ Luật Hình sự Việt Nam khi xét đến bản án cho người chưa đủ 18 tuổi đã xét đến tính y học, vì cho rằng ở độ tuổi đó, người phạm tội chưa phát triển đầy đủ về thể chất cũng như về tâm sinh lý và khả năng kiểm soát hành vi bản thân. Ngoài ra bản án đó cũng thể hiện tính nhân đạo của Đảng và Nhà nước.
“Tuy nhiên, khi tình hình tội phạm có xu hướng trẻ hóa, và mức độ phạm tội ngày càng nghiêm trọng thì theo quan điểm của tôi, luật cũng cần phải thay đổi”, ông Triển thẳng thắn. Theo đó, luật sư Trần Đình Triển cho rằng, luật pháp cần phải đưa ra các khung hình phạt cụ thể, trong đó quy định với những người chưa đủ 18 tuổi thì hành vi nào sẽ được áp dụng mức án dưới 18 năm tù, hành vi nào phải áp dụng mức án cao hơn.
“Vụ án Lê Văn Luyện gây ra có tính chất quá man rợ và tàn ác, phạm tội nhiều lần (giết nhiều người) thì cần phải có hình phạt cao hơn”, luật sư Triển nói thêm.
Cùng quan điểm với luật sư Triển, luật sư Vũ Văn Thiệu, Công ty Luật Incip cũng cho rằng, sau vụ án Lê Văn Luyện, Quốc hội nên sửa đổi luật để tạo ra tính răn đe.
Trong khi đó, trả lời trên Tuổi trẻ, ông Nguyễn Công Hồng, Ủy ban Tư pháp Quốc hội cho rằng, không nên đặt vấn đề sửa luật để áp dụng án tử hình đối với người chưa thành niên phạm tội. Theo ông Hồng, quan điểm của Đảng, Nhà nước là đang tiến tới xu hướng giảm dần và loại bỏ hẳn án tử hình. Trong khi đó những đối tượng phạm tội dưới 18 tuổi vẫn có thể cải tạo và giáo dục thành người có ích được.
Một số ý kiến cũng tỏ ra chấp nhận bản án dành cho Lê Văn Luyện. “Pháp luật không thể tùy tiện thay đổi. Cái gì cũng cần phải có lộ trình. Hơn nữa Luyện còn quá trẻ, giết thêm một người, xã hội liệu có bình yên hơn không? Hãy để họ hối cải và làm lại, như thế xã hội sẽ được nhiều hơn mất”, bạn đọc caitrang13 chia sẻ.
3. Báo Tuổi trẻ Online có bài Cần sớm sửa Luật đất đai. Bài báo phản ánh: Nhiều năm nghiên cứu hệ thống pháp luật về đất đai và những vấn đề đặt ra từ thực tiễn, luật sư Trần Hữu Huỳnh (trưởng ban pháp chế Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam) nhận định: “Vụ việc cưỡng chế, thu hồi đất của gia đình ông Đoàn Văn Vươn ở huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) là trường hợp điển hình cho thấy đã đến lúc cần có cách tiếp cận mới về đất đai”.
Theo tôi, hệ thống pháp luật về đất đai của chúng ta hiện nay có một số đặc điểm như sau: thứ nhất là đồ sộ về khối lượng văn bản, trong đó có hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành luật; thứ hai là hay thay đổi, khiến người dân và chính quyền địa phương nhiều lúc không theo kịp; thứ ba là điều chỉnh rất nhiều đối tượng và chạm vào vấn đề nhạy cảm nhất đối với người dân.
* Ông cho rằng cần có cách tiếp cận mới về đất đai, một vấn đề thời sự hiện nay là thời hạn giao đất 20 năm (theo Luật đất đai 1993) sẽ đến hạn vào năm 2013. Đã có ý kiến chính thức của Hội Nông dân VN đề nghị nên sửa luật để nâng thời hạn giao đất lên 50-70 năm. Ông nghĩ sao?
- Chúng ta cần nhìn vào xu hướng phát triển, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu dân số ngày càng mạnh mẽ hơn chứ không như trước đây. Rõ ràng những bạn trẻ sinh ra ở nông thôn đang ngày càng ly nông nhiều hơn. Đó là quy luật.
Mặt khác, việc giao đất lâu dài hơn (50-70 năm thay vì 20 năm) cũng chứa đựng những vấn đề về lâu dài. Nghĩa là chúng ta đặt vào tương lai một sự biến động chưa tiên liệu được, một lúc nào đó lại phải loay hoay tính toán thu hồi đất, đo lại đất, cấp lại đất và người nông dân được giao đất không thật sự yên tâm để đầu tư một cách lâu dài.
Tôi nghĩ rằng cách tiếp cận theo hướng giao đất từ 50-70 năm có thể là giải pháp trước mắt, nhưng chưa thật sự căn cơ, vẫn gây ra lãng phí đất đai. Nếu quy định pháp luật và quá trình thực thi không chặt chẽ có thể dẫn đến nơi này, nơi khác có sự trục lợi. Nên tiếp cận vấn đề theo hướng khác.
Một trong những gốc rễ của câu chuyện giao đất có thời hạn là ở chế độ sở hữu đất đai. Nếu bàn luận để giải quyết từ gốc rễ thì sẽ bền vững hơn.
* Thưa ông, hiện nay các nhà làm chính sách và giới nghiên cứu tiếp cận vấn đề sở hữu đất đai như thế nào?
- Thật ra trong lịch sử chúng ta từng có chế độ đa sở hữu về đất đai. Theo quy định Hiến pháp và pháp luật hiện nay thì đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Đây là điểm ta khác với nhiều nước trên thế giới.
Lâu nay có nhiều cách tiếp cận, có thể chia thành ba nhóm ý kiến. Thứ nhất, giữ nguyên như quy định hiện hành. Thứ hai, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, nhưng mở rộng hơn nữa các quyền của Nhà nước trao cho người sử dụng đất sao cho tiệm cận với quyền sở hữu, quy định để các quyền đó được thực thi một cách hiệu quả nhất. Nhóm ý kiến này lập luận theo hướng “bình cũ, rượu mới”. Thứ ba, có những ý kiến mong muốn đi xa hơn, công nhận đa sở hữu về đất đai. Trong đó có sở hữu nhà nước đối với đất công, sở hữu tư nhân đối với một số loại đất và sở hữu tập thể (hay còn gọi là sở hữu chung).
* Ông có thể nói rõ hơn thế nào là đa sở hữu về đất đai?
- Đa sở hữu về đất đai nghĩa là cùng lúc tồn tại nhiều hình thức sở hữu, trong đó hai hình thức quan trọng là sở hữu nhà nước và sở hữu tư nhân. Ở đây, nhiều ý kiến đề nghị cho sở hữu tư nhân đối với đất ở và đất nông nghiệp.
Bên cạnh đó, cũng có nhiều ý kiến cho rằng nên có hình thức sở hữu tập thể, không phải sở hữu theo mô hình hợp tác xã cũ mà là sở hữu chung của một cộng đồng dân cư đối với diện tích đất nào đó phục vụ các sinh hoạt chung của họ. Ví dụ như đất đai xây dựng đình làng, nhà văn hóa ở khu dân cư... Ngoài đất đai thuộc sở hữu tư nhân và sở hữu chung, còn lại là đất công thuộc sở hữu nhà nước, cụ thể như các công sở, đất quốc phòng, an ninh...
* Cá nhân ông ủng hộ đề xuất nào?
- Trong những năm đầu đổi mới, cơ chế khoán là một động lực hết sức quan trọng. Tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta cần thêm động lực cho quá trình đổi mới tiếp theo. Trong lĩnh vực đất đai, chúng ta đã nhìn thấy có rất nhiều bất cập, không thể tiếp tục duy trì mãi cơ chế cũ đang cản trở năng lực cạnh tranh của đất nước.
Nhiều chuyên gia am hiểu sâu về vấn đề này đã nhận định việc công nhận đa sở hữu đất đai sẽ tạo được động lực cho đầu tư, giảm tham nhũng trong quản lý đất đai, tăng hiệu quả sử dụng đất và tạo điều kiện tốt cho hội nhập kinh tế quốc tế. Tất nhiên để đi đến đa sở hữu đất đai cần có lộ trình phù hợp, bởi vì ở đây còn yếu tố lịch sử không thể giải quyết được ngay một lúc.
Về mặt lý luận, cương lĩnh của Đảng (năm 1991) diễn đạt đặc trưng kinh tế của xã hội XHCN là “có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu”.
Tại Đại hội XI, đa số đại biểu đã biểu quyết đồng ý cách diễn đạt mới “có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại với quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp”. Tôi nghĩ rằng cách diễn đạt mới đó có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc mở đường cho những thảo luận cần thiết hiện nay về chế độ sở hữu đất đai.
* Nhưng vẫn còn ý kiến cho rằng phải giao đất có thời hạn để còn có thể chia lại đất đai để bảo đảm “người cày có ruộng”?
- Nông dân có ruộng là điều cần thiết, nhưng là bao nhiêu nông dân. Nhiều nước chỉ có khoảng 10% dân số làm nông nghiệp nhưng sản phẩm cũng như sản lượng nông nghiệp của họ vẫn nằm trong nhóm hàng đầu thế giới.
Có nhiều yếu tố để đảm bảo an ninh lương thực và một trong những yếu tố quan trọng nhất vẫn là áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật. Nếu giao đất có thời hạn, người dân vẫn lấn cấn đây không phải đất của mình, họ sẽ không tập trung hoàn toàn để đầu tư sản xuất, đặc biệt là trong giai đoạn cuối của thời hạn giao đất.
Thêm nữa, khi giao đất có thời hạn nghĩa là quyền của người sử dụng đất phần nào bị hạn chế, các giao dịch dân sự liên quan không vận hành tốt, khó phát huy mặt tích cực của thị trường, nghĩa là khó sản xuất lớn, khó đạt năng suất cao hơn.
Quá trình tích tụ đất đai để sản xuất lớn không chỉ một vài chục năm mà có thể phải qua nhiều thế hệ, do vậy việc giao đất dù với thời hạn 50-70 năm cũng sẽ hạn chế quá trình đó.
Hiện nay, việc bảo vệ quyền lợi cho người nông dân nên nhìn rộng ra trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, mà cạnh tranh về nông sản đang rất quyết liệt.
Chúng ta cần một nền nông nghiệp có sức cạnh tranh cao hơn, chiếm lĩnh thị trường thế giới nhiều hơn, đó là cách duy nhất để đảm bảo quyền lợi tốt hơn cho những người đang trực tiếp sản xuất nông nghiệp, đồng thời có nguồn lực dồi dào hơn từ xuất khẩu để giải quyết các vấn đề của đất nước, ví dụ như vấn đề biến đổi khí hậu, vấn đề an sinh xã hội...
Chúng ta biết rằng Hà Lan là một quốc gia nhỏ bé, phần lớn diện tích đất nằm dưới mực nước biển, nhưng họ xuất khẩu nông sản cho toàn thế giới, được mệnh danh là “vườn hoa, vườn rau” của châu Âu, đó là nhờ áp dụng các phương pháp quản lý và sản xuất theo công nghệ hiện đại. Liệu chúng ta có thể đi lên sản xuất lớn, cơ giới hóa, áp dụng công nghệ hiện đại trên hàng triệu mảnh ruộng manh mún hay không? Câu trả lời là rất khó.
* Như vậy theo ông, nên bỏ quy định về hạn điền?
- Chính sách dù có mục tiêu rất tốt nhưng dẫn đến mất khả năng cạnh tranh thì có nên duy trì hay không? Tôi nghĩ rằng một nền kinh tế có khả năng cạnh tranh, có tích lũy sao cho dân giàu, nước mạnh là mục tiêu cao nhất. Tuyệt đối không nên chấp nhận sự bình quân trong nghèo đói hoặc chậm phát triển.