I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Bàn giải pháp “gỡ khó“ cho năm 2012. Bài báo đưa tin: Sáng qua, 22/12, Hội nghị Chính phủ với các địa phương triển khai Nghị quyết của Quốc hội về nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách nhà nước năm 2012 đã khai mạc dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các Phó Thủ tướng.
Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Bùi Quang Vinh cho biết, việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ KTXH và ngân sách Nhà nước năm 2011, trong đó tập trung thực hiện các giải pháp chính sách đề ra trong Nghị quyết số 02/NQ-CP và Nghị quyết số 11/NQ-CP đã đạt được một số kết quả bước đầu, góp phần tạo những chuyển biến tích cực về phát triển KTXH của đất nước trong điều kiện kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn, có nhiều yếu tố gây bất ổn kinh tế vĩ mô, nhất là lạm phát có xu hướng tăng cao.
Tuy nhiên, một số chỉ tiêu quan trọng trong Kế hoạch phát triển KTXH năm 2011 không đạt được, kinh tế vĩ mô chưa thật sự ổn định; lạm phát và lãi suất tín dụng tuy có giảm nhưng vẫn ở mức cao; sản xuất kinh doanh nói chung và sản xuất công nghiệp nói riêng gặp nhiều khó khăn với tồn kho ở mức khá cao, nhất là vào cuối quý III và đầu quý IV, đời sống của nhân dân, nhất là người nghèo, người lao động có thu nhập thấp, công nhân ở các khu công nghiệp, các đối tượng chính sách xã hội và đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn. Tham nhũng, lãng phí chưa được đẩy lùi, an sinh trật tự, an toàn xã hội còn nhiều mặt bức xúc…
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh, những kết quả đạt được trong phát triển KTXH năm 2011 là cơ sở, tiền đề quan trọng để chúng ta thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển KTXH của năm 2012.
Để nhiệm vụ ưu tiên số một của năm 2012 là kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, Thủ tướng Chính phủ đề nghị các Bộ, ngành, địa phương tập trung “hiến kế”, tích cực vào Dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về những giải pháp chủ yếu chỉ đạo, điều hành thực hiện kế hoạch phát triển KTXH và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2012 với các giải pháp để đưa lạm phát năm 2012 xuống còn 9%; kiểm soát được nhập siêu; tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế khoảng 6%; đảm bảo an sinh xã hội..., các giải pháp cho tái cấu trúc nền kinh tế, trong đó có tái cơ cấu đầu tư công, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước để thực hiện được vai trò trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và để hoạt động hiệu quả hơn; tái cơ cấu hệ thống ngân hàng để ngân hàng hoạt động lành mạnh, hiệu quả.
2. Báo điện tử Chính phủ có bài Sắp xây cầu Ông Tú cho người dân xã Trọng Hóa (Quảng Bình) qua sông. Bài báo phản ánh: Bản Ông Tú, xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa có 20 hộ dân sinh sống và có 14 em học sinh của Trường Tiểu học bản Hưng hằng ngày phải lội hoặc bơi qua sông để đến trường.
Vừa qua, UBND huyện Minh Hóa đã có tờ trình UBND tỉnh Quảng Bình xin hỗ trợ kinh phí xây dựng cầu, đường vào các thôn, bản trên địa bàn huyện Minh Hóa. Đồng thời, Sở Giao thông Vận tải và Sở Kế hoạch và Đầu tư đã có đề xuất về vấn đề này gửi UBND tỉnh. Sau khi xem xét, UBND tỉnh Quảng Bình đã có Công văn về việc đầu tư xây dựng cầu Ông Tú tại xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa. Theo đó, UBND huyện Minh Hóa được giao làm chủ đầu tư lập dự án xây dựng cầu Ông Tú. Đây là cầu treo giao thông nông thôn cho xe thô sơ, xe máy và người qua lại. Đường 2 đầu cầu thiết kế với quy mô đường giao thông nông thôn loại B.
Nguồn vốn xây dựng cầu sẽ lấy từ nguồn vốn thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ và huy động các nguồn vốn hợp pháp khác.
3. Báo Công lý có bài Thảo luận 2 Đề án "Chuyển VKS thành Viện công tố” và “Mô hình tố tụng hình sự Việt Nam” Bài báo đưa tin: Ngày 22-12, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương tổ chức phiên họp thứ ba để thảo luận nhiều nội dung quan trọng liên quan đến Đề án “Nghiên cứu việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố” và Đề án “Mô hình tố tụng hình sự Việt Nam” do Ban Cán sự Đảng VKSNDTC chủ trì soạn thảo.
Tham dự phiên họp có các thành viên Ban Thư ký Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương và đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành liên quan. Ông Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì phiên họp.
Trình bày tại phiên họp, đại diện VKSNDTC báo cáo tóm tắt những nội dung chính của Đề án “Nghiên cứu việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố”. Theo đó, trong tiến trình cải cách tư pháp, Đảng, Nhà nước yêu cầu Viện kiểm sát phải thực hiện tốt hai chức năng: thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật. Thực tiễn 42 năm thực hiện công tác kiểm sát chung, nhất là trong những năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, Ban Cán sự Đảng VKSNDTC đề nghị Đảng, Nhà nước, Quốc hội tiếp tục duy trì mô hình Viện kiểm sát như hiện nay và thực hiện đồng bộ các giải pháp đổi mới để tăng cường hơn nữa trách nhiệm của Viện kiểm sát trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra.
Đối với Đề án “Mô hình tố tụng hình sự Việt Nam”, VKSNDTC cũng nêu rõ những bất cập, hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, ảnh hưởng đến yêu cầu xây dựng một nền tư pháp dân chủ, công bằng, nghiêm minh, bảo vệ công lý. Đặc biệt đã không tạo ra được cơ chế pháp lý hữu hiệu để thúc đẩy các cơ quan tiến hành tố tụng hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của mình trước sự đối trọng, phản biện tích cực từ bên bào chữa. Do đó, việc triển khai, nghiên cứu, xây dựng Đề án “Mô hình tố tụng hình sự Việt Nam” sẽ khắc phục căn bản những hạn chế, bất cập của mô hình tố tụng hình sự hiện nay, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trong tình hình mới.
Sau khi nghe báo cáo nội dung của hai Đề án, các thành viên Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương và các đại biểu đã thảo luận và đóng góp nhiều ý kiến xoay quanh việc có nên đổi Viện kiểm sát thành Viện công tố hay không, và việc xây dựng mô hình tố tụng hình sự mới thì chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan tiến hành tố tụng được tổ chức như thế nào?
Theo ông Phạm Quốc Anh, Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam thì, Viện kiểm sát hiện nay đang có chức năng kiểm sát hỗn hợp. Nếu chuyển đổi thì Viện kiểm sát chỉ nên giữ chức năng công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp; còn chức năng kiểm sát chung thì nên bỏ. Đối với mô hình tố tụng hình sự, thì để đảm bảo dân chủ nên nâng cao tranh tụng tại Tòa án, phải nâng cao vai trò của luật sư và hội thẩm nhân dân.
Ông Trương Hòa Bình, Chánh án TANDTC cho rằng, nếu chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố thì chúng ta nên thận trọng, cần phải nghiên cứu đánh giá mô hình hiện nay có đáp ứng được yêu cầu không, nếu đáp ứng được thì duy trì, còn không thì nên nghiên cứu chuyển đổi cho phù hợp. Còn việc xây dựng mô hình tố tụng hình sự mới, thì hiện nay ở Việt Nam đang chủ trương nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa, tuy nhiên nếu chỉ có tranh tụng thôi thì rất dễ bỏ lọt tội phạm. Qua thực tiễn xét xử, nếu Thẩm phán không hỏi thì sẽ khó bật ra những vấn đề để xác định đúng bản chất của vụ việc. Do đó, mô hình tố tụng hình sự mới vẫn nên xây dựng theo hướng kết hợp: vừa thẩm vấn vừa tranh tụng là phù hợp nhất.
Ông Phạm Quý Ngọ, Thứ trưởng Bộ Công an cho rằng, Viện kiểm sát tổ chức như hiện nay đang có rất nhiều chức năng. Ở những quốc gia trên thế giới có Viện công tố thì phạm vi hoạt động bị hạn chế, vì vậy nếu chuyển đổi cũng cần có lộ trình để phù hợp với tình hình ở Việt Nam…
Ngoài những ý kiến trên, cũng có nhiều ý kiến trái chiều về việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố; còn việc xây dựng mô hình tố tụng hình sự mới thì nên làm, cần phải cải cách triệt để, buộc các cơ quan chức năng phải thay đổi tư duy, thay đổi tổ chức (ý kiến của ông Lê Thúc Anh, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam)…
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Nhân dân có bài Loanh quanh việc kết luận bán đấu giá tài sản công. Bài báo phản ánh: Chiều ngày 21-12, Tòa Kinh tế tỉnh Kon Tum xét xử sơ thẩm vụ án kinh doanh thương mại yêu cầu thực hiện hợp đồng mua bán đấu giá tài sản của nguyên đơn Công ty TNHH 45 địa chỉ số 45 Lý Thường Kiệt phường Quang Trung, Tp Kon Tum đối với Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản (thuộc Sở Tư pháp) tỉnh Kon Tum.
Theo đó, Toà yêu cầu Trung tâm giao lại số hàng mà công ty đã mua được tại cuộc bán đấu giá tài sản do Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản Kon Tum tổ chức gồm 4,015 m3 gỗ Sưa và 11 chiếc xe mô tô đã qua sử dụng, đồng thời yêu cầu bồi thường hai tỷ đồng thiệt hại do giao chậm hàng theo hợp đồng bán đấu giá.
Tại phiên xét xử sơ thẩm, Tòa án tỉnh Kon Tum đã hủy bỏ Quyết định của Sở Tư pháp Kon Tum về việc hủy kết quả bán đấu giá tài sản, yêu cầu Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản Kon Tum giao lô hàng bán đấu giá này cho Công ty TNHH 45 đồng thời không chấp nhận yêu cầu bồi thường của công ty TNHH 45 đối với Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản Kon Tum.
Điều đáng nói là Quyết định của Tòa án Kon Tum một lần nữa làm cho công chúng không hiểu được trong cuộc bán đấu giá tài sản này có gì khuất tất hay không?! Bởi trước đó Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh Kon Tum đã phát hiện: Sau buổi bán đấu giá, Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản tỉnh lập hai biên bản bán đấu giá nhưng nội dung kết luận khác nhau người mua trúng đấu giá tài sản; lập hai thông báo cùng số, cùng ngày khác nhau về kết quả bán đấu giá; ký kết các văn bản và hợp đồng bán đấu giá tài sản lùi thời gian để hợp thức hóa việc bán tài sản đấu giá; UBND tỉnh Kon Tum đã có quyết định cho thôi giữ chức Giám đốc Trung tâm dịch vụ bán đấu giá tài sản tỉnh (thuộc Sở Tư pháp) đối với ông Mai Xuân Thái; Sở Tư pháp tỉnh Kon Tum ra quyết định hủy bỏ kết quả cuộc bán đấu giá nói trên.
Kết luận Điều tra số 1291, ngày 31-10-2011 của Đoàn thanh tra liên ngành tỉnh đề nghị các biện pháp xử lý đối với các tổ chức, cá nhân tham gia bán đấu giá tài sản công này. Trong đó có nội dung yêu cầu Giám đốc Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản chịu trách nhiệm hủy các văn bản đã ban hành trái pháp luật có liên quan đến cuộc bán đấu giá do Trung tâm tổ chức vào ngày 22-6-2010 tại Hạt Kiểm lâm huyện Kon Plông về việc bán đấu giá tài sản 4,015 m3 gỗ Sưa và 11 chiếc xe mô tô đã qua sử dụng. Theo kết quả thanh tra, cuộc bán đấu giá không thành, đề nghị Thủ trưởng các cơ quan liên quan chịu trách nhiệm bãi bỏ quyết định và văn bản do mình ban hành trái với kết quả thanh tra.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Kiến nghị bỏ hình thức chỉ thị của UBND. Bài báo phản ánh: Ngày 22-12, Sở Tư pháp TP.HCM kiến nghị với Đoàn công tác liên ngành của Bộ Tư pháp - Bộ Nội vụ - Bộ Tài chính khi đoàn thực hiện khảo sát tình hình thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND năm 2004 và công tác pháp chế trên địa bàn TP.HCM.
Theo báo cáo của Sở Tư pháp, trong sáu năm (2005-2011) đã kiểm tra 2.766 văn bản của HĐND - UBND cấp TP và quận, huyện. Qua đó phát hiện 126 văn bản chưa phù hợp với các quy định mới của trung ương, vi phạm về thẩm quyền, hình thức, căn cứ ban hành… Cơ quan đã đề xuất UBND TP và các cấp bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản mới thay thế.
Báo cũng có bài Xử người chưa thành niên, khó rút gọn. Bài báo phản ánh: Thủ tục rút gọn là thủ tục giải quyết án hình sự nhanh chóng, giúp cơ quan tố tụng giảm tải được lượng án quá hạn. Tuy nhiên, trong các vụ phạm tội của người chưa thành niên, cơ quan tố tụng rất khó áp dụng thủ tục này vì không mời kịp luật sư…
Trên thực tế, khi đụng tới các vụ cần phải có luật sư tham gia ngay từ giai đoạn điều tra, dù có đầy đủ các điều kiện để rút gọn, các cơ quan tố tụng cũng không áp dụng vì sợ vi phạm tố tụng.
Theo một kiểm sát viên tỉnh Quảng Bình, BLTTHS chỉ mới quy định áp dụng thủ tục rút gọn cho việc điều tra, truy tố, xét xử mà bỏ lửng quy định về việc tham gia bào chữa của luật sư. Nếu xử rút gọn, các cơ quan tố tụng sẽ phải chạy đua với thời gian để kịp thời hạn (điều tra trong 12 ngày kể từ ngày ra quyết định khởi tố, truy tố trong bốn ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ, xét xử trong bảy ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ). Trong khi đó, con đường để luật sư có mặt tham gia bảo vệ cho bị can, bị cáo còn phải qua nhiều khâu: Cơ quan tố tụng gửi công văn đến đoàn luật sư, đoàn luật sư xem xét rồi phân công luật sư của văn phòng luật sư nào đó tham gia... Vì vậy, luật sư sẽ không kịp có mặt để bảo vệ bị can, bị cáo như luật định.
Về phần mình, nhiều luật sư cũng cho biết với thời hạn gấp rút trong thủ tục rút gọn thì họ không đủ thời gian để làm các thủ tục cũng như thu thập tài liệu chứng cứ, nghiên cứu hồ sơ…
Theo kiểm sát viên Nguyễn Anh Đức (Quảng Trạch, Quảng Bình), để có thể áp dụng thủ tục rút gọn đối với người chưa thành niên phạm tội, cần phải bổ sung quy định hoặc có hướng dẫn về việc tham gia của luật sư chỉ định. Chẳng hạn đơn giản hóa việc cấp giấy chứng nhận người bào chữa, thời hạn cơ quan điều tra gửi công văn yêu cầu đoàn luật sư cử người bào chữa, thời hạn đoàn luật sư phân công luật sư, thời hạn luật sư đến làm thủ tục…