I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Kết thúc đợt giám sát thứ 3 đối với công tác chuẩn bị bầu cử ĐBQH khóa XIII, ĐB HĐND các cấp nhiệm kỳ 2011 - 2016, Hội đồng Bầu cử Trung ương cho biết, hầu hết các địa phương đã cơ bản hoàn tất công tác chuẩn bị bầu cử. Riêng công tác tiếp xúc cử tri, vận động bầu cử của các ứng cử viên đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp đã được các địa phương triển khai nghiêm túc và đã kết thúc vào ngày 18-5, đúng luật định.
Ngày 19-5, hơn 28.000 cử tri vùng cao, biên giới ở 30 xã của 6 huyện miền núi tỉnh Quảng Nam với trên 95% là đồng bào dân tộc Ca Dong, Cơ Tu, Mơ Nông, Xê Đăng... đi bầu cử sớm. Đây là những xã vùng xa, biên giới và khó khăn nhất trên địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Cùng ngày, tại 6 xã tuyến biên giới ở hai huyện Bố Trạch, Minh Hóa đã tổ chức cho 7.380 cử tri bầu cử Quốc hội và HĐND sớm hơn so với các địa phương khác trong tỉnh. 6 xã trên gồm: Dân Hóa, Trọng Hóa, Hóa Sơn, Thượng Hóa (Minh Hóa) và Tân Trạch, Thượng Trạch (Bố Trạch), gồm cử tri các tộc người thiểu số như Rục, Mày Sách, Khùa, A Rem, Ma Coong được tổ chức bỏ phiếu tại 38 điểm. Hai xã biên giới đầu tiên đạt 100% cử tri đi bầu là xã Tân Trạch, Thượng Trạch nơi có người A Rem, Ma Coong sinh sống.
Báo cũng phản ánh: Ngày 19-5, tại Hà Nội, Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã ký kết hợp đồng tín dụng trị giá 4.600 tỷ đồng cho dự án thủy điện Lai Châu. Dự án thủy điện Lai Châu do EVN làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư dự kiến gần 37.500 tỷ đồng. Khoản tín dụng trị giá 4.600 tỷ đồng vừa được ký kết là vốn tín dụng đầu tư nhà nước vay ưu đãi từ VDB, được sử dụng để phục vụ mục tiêu di dân, tái định cư và chế tạo máy thủy công trong nước.
Dự án thủy điện Lai Châu gồm 3 tổ máy với tổng công suất lắp đặt 1.200 MW, đã được khởi công xây dựng từ đầu tháng 1-2011. Dự kiến tổ máy số 1 sẽ được đưa vào hoạt động năm 2016 và hoàn thành toàn bộ công trình vào năm 2017.
Báo cũng phản ánh: Ngày 19-5, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước những thông tin và nhận xét không khách quan ngày 17-5 của Tổ chức Theo dõi nhân quyền Human Rights Watch (HRW) về vụ việc xảy ra gần đây tại Mường Nhé (Điện Biên), người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nguyễn Phương Nga nói: “Tình hình Mường Nhé hiện nay là ổn định. Sự việc xảy ra vừa qua ở Mường Nhé đã được thông tin công khai và đầy đủ. Những phần tử gây rối trật tự sẽ bị xử lý theo đúng các quy định của pháp luật Việt Nam. Tổ chức Theo dõi nhân quyền thường xuyên có những nhận xét không khách quan, thù địch, cố tình xuyên tạc tình hình ở Việt Nam”.
2. Báo Thanh niên có bài “Khiên cưỡng”, phản ánh: Cạnh tranh sẽ khiến giá cả cũng như chất lượng dịch vụ tốt hơn khi có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp trên cùng một sân chơi. Đó là điều mà người dân kỳ vọng khi tiến hành xóa bỏ bao cấp một số mặt hàng thiết yếu lâu nay. Nghịch lý là việc chuẩn bị áp dụng thị trường phát điện cạnh tranh hiện nay không khiến người dân vui mừng.
Lý do đầu tiên là vấn đề thời điểm. Việc tăng giá hàng loạt mặt hàng thiết yếu như điện, xăng, than... từ đầu năm đã khiến giá cả trên thị trường tăng cao, gây khó khăn cho đời sống người dân. CPI 4 tháng đầu năm tăng gần 10% khiến tâm lý hoang mang về khả năng kiềm chế lạm phát đang lan rộng. Vì vậy, chỉ số CPI tháng 5 và những tháng tới có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc ổn định tâm lý người dân. Nếu tốc độ tăng CPI giảm dần như dự báo của các chuyên gia và các cấp có thẩm quyền sẽ khiến người dân an tâm. Ngược lại, nếu tốc độ tăng không chậm lại, lạm phát kỳ vọng tăng cao thì hậu quả khôn lường. Việc áp dụng thị trường phát điện cạnh tranh đồng nghĩa với việc giá điện tăng, giá cả hàng loạt dịch vụ, hàng hóa đương nhiên tăng theo. Gánh nặng cơm áo gạo tiền sẽ đè nặng lên cuộc sống vốn đã hết sức khó khăn của người dân. Không chỉ thế, hàng ngàn doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện đang đứng bên bờ vực phá sản vì chi phí đầu vào quá cao. Họ đang cố cầm cự để chờ các giải pháp từ phía Chính phủ. Nếu "bồi" thêm cho họ một cú nữa bằng việc tăng giá điện có thể đẩy họ xuống vực sâu. Như vậy, có thể khẳng định, đây là thời điểm quá nhạy cảm để nói đến việc thả giá điện theo thị trường như chúng ta vẫn đang bàn tới bàn lui.
Lý do thứ 2 về bản chất, muốn có một thị trường cạnh tranh thực sự, trước hết phải tái cấu trúc Tổng công ty Điện lực VN (EVN) để đảm bảo tính minh bạch và bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp tham gia. Còn hiện nay, dù nói thị trường phát điện cạnh tranh nhưng ngay cả các cấp có thẩm quyền, người trong cuộc là các doanh nghiệp, người dân đều biết rằng, không thể có một thị trường cạnh tranh nếu EVN vẫn nắm quyền chi phối ở hầu hết các khâu từ giá, mua, bán đến phát điện. Nếu vai trò, vị thế của EVN vẫn lớn như hiện nay, làm gì có sự cạnh tranh để có thể kỳ vọng giá cả, chất lượng dịch vụ tốt hơn cho người tiêu dùng. Cái lợi nếu có, là cho EVN đầu tiên. Có nghĩa là về bản chất, thị trường điện cạnh tranh so với hiện tại không có gì thay đổi ngoài việc EVN sẽ được quyền tăng giá điện dễ dàng hơn.
Thị trường phát điện cạnh tranh là xu hướng tất yếu của ngành điện Việt Nam. Tuy nhiên, nếu chưa có sự chuẩn bị đầy đủ; thời điểm và bản chất đều chưa phù hợp, có quá khiên cưỡng khi cứ ép điện phải cạnh tranh trong khi nền kinh tế có biết bao điều cần giải quyết?
Báo cũng phản ánh: Trước thông tin Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang tính tới các phương án bỏ trần huy động 14%/năm, chỉ đặt trần cho vay hoặc đặt cả trần lãi suất (LS) đầu vào, đầu ra… nhiều chuyên gia tỏ ra lo ngại giải pháp này khó có thể hạ nhiệt được LS, thậm chí còn làm cho thị trường thêm rối loạn.
Theo một nguồn tin từ NHNN, hiện cơ quan này đang nghiên cứu hai phương án để có thể xử lý trần LS huy động 14%/năm vốn tồn tại như một rào cản gây khó khăn cho hệ thống NH và các doanh nghiệp (DN). Phương án thứ nhất, trần LS huy động 14%/năm sẽ được nâng lên 15,5% - 16,5%, đồng thời áp trần cho vay 18 - 19%/năm. Phương án còn lại bỏ trần LS huy động 14%/năm và chỉ đặt trần cho vay 18 - 19%/năm.
Hai phương án trên được cho là "cực chẳng đã" khi mọi công cụ thị trường đều không còn tác dụng. Một nguồn tin có cơ sở cho thấy, nhiều khả năng phương án thứ hai sẽ được lựa chọn, trần LS cho vay 19%/năm sẽ được sớm áp dụng trong thời gian tới.
Bình luận về 2 phương án trên, TS Cao Sĩ Kiêm - nguyên Thống đốc NHNN, cho rằng thị trường luôn “dị ứng” với các biện pháp hành chính, tuy nhiên, trong tình thế nước sôi lửa bỏng hiện nay không áp trần các NH sẽ “đua” LS, nhiều DN sẽ “chết” vì không có vốn để hoạt động do lãi vay cao quá mức. Quan điểm của TS Kiêm nếu áp trần thì nên bỏ “đầu vào” và chỉ chặn “đầu ra”. “Chí ít, việc bỏ trần LS huy động khiến các NH cạnh tranh bình đẳng, mạnh mẽ hơn. NH nào huy động LS thấp lợi nhuận cao, ngược lại LS cao thì lợi nhuận thấp. Đồng thời, với trần cho vay, các NH không thể để LS cho vay quá cao, DN còn có cửa sống”, ông Kiêm nói. Cũng theo TS Kiêm, hiện tại qua phản ánh có rất nhiều DN vừa và nhỏ rơi vào hoàn cảnh khốn cùng, có nguy cơ phá sản. Mức lãi vay các DN này có thể chịu đựng được khoảng 18%/năm, nhưng DN phải vay tới 24 - 25%/năm, vì vậy NHNN nếu áp trần nên căn cứ vào mức này, ngoài ra dựa vào cung cầu vốn hiện nay, khả năng kiểm soát và đặc biệt tình hình lạm phát, dự báo để đưa ra mức cụ thể, tránh trường hợp đặt trần rồi lại điều chỉnh nhiều lần gây khó khăn trong điều hành.
3. Báo điện tử Vnexpress phản ánh: Tháng 4, trên một số trang web xuất hiện việc rao bán một số căn hộ thu nhập thấp tại tòa nhà CT1 Ngô Thì Nhậm. Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các cơ quan chức năng kiểm tra, rà soát, xử lý ngay trường hợp mua bán nhà sai quy định. Nếu phát hiện sai phạm sẽ kiên quyết thu hồi căn hộ đã rao bán. Theo quyết định 34 của UBND thành phố Hà Nội, người mua nhà thu nhập thấp không được cho thuê, bán, thế chấp trong thời gian 10 năm. Nếu đã trả hết tiền nhà song chưa đủ 10 năm, người ở nhà thu nhập thấp chỉ được bán lại nhà cho cơ quan quản lý nhà ở địa phương hoặc chủ đầu tư.
Theo thượng tá Đậu Văn Liên, Phó trưởng phòng CSĐT tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ (Công an Hà Nội), qua xác minh, bà Cao Thị Loan (diện thu nhập thấp được mua căn hộ số 1702, CT1 Ngô Thì Nhậm) khai do không có tiền nộp cho chủ đầu tư nên đã bán cho chị Nguyễn Thị Thanh Tâm với giá 1,1 tỷ đồng. Từ kết quả điều tra của cơ quan công an, Phó giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Quốc Tuấn nhận định, các bên liên quan đã vi phạm quy định về sử dụng nhà cho người thu nhập thấp. Hộ bà Loan không có nhu cầu sử dụng nhà đã được duyệt mua. Ngày 18/5, Sở Xây dựng đã có công văn gửi Công ty cổ phần Bê tông và Xây dựng Vinaconex Xuân Mai, chủ đầu tư dự án CT1- Ngô Thì Nhậm yêu cầu phối hợp với quận Hà Đông tổ chức thu hồi căn hộ số 1702; đồng thời nghiêm túc tổ chức rút kinh nghiệm trong việc triển khai bán nhà thu nhập thấp, không để phát sinh trường hợp tương tự.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Lao động có bài UBND tỉnh Ninh Thuận: Xử lý trách nhiệm người soạn thảo văn bản trái luật. Bài báo phản ánh: UBND tỉnh Ninh Thuận vừa có CV số 1802/UBND-NC gửi các sở: Tài nguyên và Môi trường, Tư pháp, Tài chính, Nội vụ tỉnh Ninh Thuận, yêu cầu “khẩn trương rà soát, tham mưu sửa đổi bổ sung các quyết định của UBND tỉnh có dấu hiệu trái pháp luật theo kết luận của Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL), Bộ Tư pháp nhằm đảm bảo tính hợp pháp, hợp hiến, phù hợp theo quy định hiện hành”.
Tại CV này, UBND tỉnh cũng yêu cầu: “Xem xét, xử lý trách nhiệm các cán bộ, công chức có liên quan trong công tác tham mưu soạn thảo, ban hành các văn bản (có dấu hiệu trái pháp luật) theo quy định. Báo cáo kết quả cho UBND tỉnh trong tháng 6.2011”. Theo báo cáo kết quả kiểm tra văn bản trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận của Cục Kiểm tra VBQPPL, từ 2006 đến 31.12.2010, UBND tỉnh Ninh Thuận đã ban hành 96 văn bản, trong đó phát hiện 2 văn bản có nội dung không phù hợp với quy định của pháp luật và một số văn bản sai sót về thể thức và kỹ thuật trình bày. Động thái này của UBND tỉnh Ninh Thuận đã được cục Kiểm tra VBQPPL đánh giá cao. Như Báo LĐ đã đưa tin, từ cuối tháng 9.2010, cục này đã có CV “đôn đốc thực hiện thông báo văn bản có dấu hiệu trái pháp luật” gửi 7 bộ và UBND 13 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư do các cơ quan này chậm xử lý văn bản có dấu hiệu trái luật.
2. Báo Diễn đàn doanh nghiệp có bài Mua nhà không cần công chứng hợp đồng: Giảm phiền hà có tăng rủi ro?. Bài báo phản ánh: Bộ Xây dựng vừa có văn bản gửi Bộ Tư pháp đề nghị 7 loại hợp đồng liên quan tới nhà ở - trong đó có hoạt động mua bán - không bắt buộc phải qua công chứng, chứng thực. Đề xuất này bị cho là không khả thi, đồng thời, có thể khiến cho hệ thống xét cấp Giấy chứng nhận thêm phần rối rắm.
Trước đề xuất táo bạo của Bộ Xây dựng, nhiều người ghi nhận xuất phát điểm tích cực là muốn giảm bớt thủ tục phiền hà cho người dân khi thực hiện các giao dịch về nhà đất. Tuy vậy, đa số cũng đánh giá, đề xuất này dường như rất hời hợt, chưa tính toán kỹ mọi khía cạnh của vấn đề hay nói nôm na là kiểu kiến nghị… cho vui mà thôi. Thực tế hiện nay cho thấy, hợp đồng, văn bản chuyển giao tài sản qua công chứng, chứng thực vẫn còn những kẽ hở để kẻ xấu lợi dụng, làm phát sinh tranh chấp. Thậm chí, một số đối tượng còn lợi dụng văn phòng công chứng để làm hồ sơ giả, lừa đảo, gây thiệt hại lớn cho khách hàng. Nay, nếu như đề xuất của Bộ Xây dựng, hợp đồng mua bán nhà không qua công chứng, chứng thực thì đâu sẽ là căn cứ để bên mua, bên nhận tài sản đi làm thủ tục sang tên? Liệu cơ quan cấp GCN có “dũng cảm” chỉ dựa vào giấy viết tay giữa hai bên mà làm thủ tục sang tên?
Thêm nữa, nếu đây thực sự là vấn đề bức xúc và đã được Bộ Xây dựng nghiên cứu kỹ, tại sao Bộ này không sớm kiến nghị trong đợt sửa đổi Luật Nhà ở vào giữa năm 2009 mà lại đợi thêm gần 2 năm mới đề xuất?
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Ban hành văn bản kém là lãng phí nguồn lực. Bài báo phản ánh: “Các quy định kém hiệu quả và không cần thiết đã làm phí phạm các nguồn lực quý giá của Nhà nước cũng như tăng gánh nặng và chi phí cho người dân và doanh nghiệp”.
Ông Michael Foster, quyền Giám đốc USAID Việt Nam, nhấn mạnh tại hội thảo tập huấn “Quy định tốt hơn để tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) tổ chức sáng 19-5. Ông Scott Jacobs, Cố vấn thể chế cao cấp của dự án USAID/VNCI, cho biết số lượng văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam ngày càng gia tăng. Lượng văn bản tăng nhiều vào năm 2009 với hơn 8.500 văn bản, trong khi cùng thời điểm này, ở Mỹ chỉ có 1.500 văn bản. “Đằng sau mỗi văn bản này chính là những tác động liên quan đến các khoản chi phí ảnh hưởng đến hàng loạt các vấn đề về đầu tư, thu nhập, việc làm…” - ông Scott Jacobs nói. Vì vậy, bất cứ văn bản nào trước khi ban hành cũng cần phải qua bước đánh giá tác động (RIA). “Việc thực hiện RIA đầy đủ ước tính sẽ phát sinh chi phí khoảng 500 USD nhưng sẽ tiết kiệm được cho khối tư nhân gấp nhiều lần số tiền này nhờ một hệ thống thể chế ít gánh nặng hơn và hiệu quả hơn” - ông Scott Jacobs nhận định.
Bà Võ Lan Phương, Cố vấn cao cấp về cải cách thể chế của dự án USAID/VNCI, cho hay thực trạng soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam hiện nay ít coi trọng RIA, hoặc nếu có cũng thực hiện một cách sơ sài, chỉ đánh giá những tác động tích cực mà ít đánh giá đến các tác động tiêu cực của quy định. Hầu hết phản ứng của các bộ, ngành khi thực hiện RIA là không thích. Trong khi đó, RIA mới chính là linh hồn của các văn bản, quan trọng hơn cả dự thảo. “Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật không phải để tạo ra những văn bản mới mà là để giải quyết một vấn đề xã hội. Vì vậy, không phải có nhiều văn bản là tốt hơn mà điều này còn có thể làm cho nền kinh tế kém đi” - ông Nguyễn Đình Cung, Phó Viện trưởng CIEM, nhấn mạnh.