I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Thanh niên phản ánh: Ngày 14.5, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Chỉ thị số 03-CT/TW về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Bộ Chính trị yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng, các ngành, các cấp tiếp tục xây dựng và tổ chức thực hiện những chuẩn mực đạo đức theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, phù hợp với đặc điểm hoạt động của từng ngành, từng địa phương, cơ quan, đơn vị trong giai đoạn hiện nay; Xây dựng và tổ chức thực hiện tốt chương trình hành động của tổ chức Đảng, cơ quan, đơn vị; chương trình tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; tiếp tục chỉ đạo việc biên soạn chương trình, giáo trình về đạo đức Hồ Chí Minh để giảng dạy ở các cấp học, bậc học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở các học viện, trường chính trị, trường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ các cấp... Cấp ủy, chính quyền, MTTQ VN và đoàn thể các cấp có biện pháp cụ thể để tổ chức, chỉ đạo thực hiện hiện tốt việc giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ theo tấm gương đạo đức Bác Hồ.
Báo cũng phản ánh: Tuần qua, rất nhiều ý kiến cho rằng đã có trần huy động thì cũng nên có trần cho vay để chấm dứt tình trạng các ngân hàng đẩy lãi suất lên quá cao như hiện nay. Về lý thuyết thì điều này hoàn toàn đúng. Tuy nhiên, nếu nhìn vào thực tế sẽ thấy việc đẩy lãi suất cho vay lên cao của các ngân hàng cũng là việc "cực chẳng đã". Bởi dù khống chế trần huy động là 14% nhưng chúng ta đều biết mặt bằng lãi suất huy động trung bình của các ngân hàng trên thị trường đã lên tới 17% - 18%. Đáng lo hơn là bất chấp mức lãi suất huy động đã được đẩy lên cao như nói trên, tháng 4.2011, tổng số dư tiền gửi của khách hàng tại các tổ chức tín dụng ước giảm 1,09% so với tháng trước, trong đó tiền gửi bằng VND giảm 1,84%. Điều đó có nghĩa là, mức lãi suất tiết kiệm này vẫn chưa đủ hấp dẫn người gửi tiền. Vì vậy, nếu khống chế đầu ra (lãi vay), lãi suất đầu vào chắc chắn sẽ giảm xuống. Khi đó, các ngân hàng càng khó khăn hơn trong việc huy động vốn. Không có vốn thì không thể cho vay. Bài toán vốn rẻ cho sản xuất chưa tìm được lời giải. Giải pháp "đảo chiều không chế", bỏ trần huy động thay vào đó là trần lãi suất cho vay cũng không khả thi bởi lãi suất huy động luôn phải "nhìn" vào đầu ra. Đầu ra cao, huy động cao và ngược lại. Nếu đầu ra bị khống chế, lãi suất huy động cũng sẽ giảm xuống. Kết quả là ngân hàng sẽ rơi vào tình trạng căng thẳng nguồn vốn, dẫn đến thiếu thanh khoản và không có vốn cho vay như nói trên. Đó là chưa kể, nếu chúng ta áp dụng trần lãi vay, ngân hàng vẫn có thể "lách" với nhiều chiêu thức như vẫn đang làm với trần huy động hiện nay. Như vậy có thể khẳng định sử dụng biện pháp hành chính là áp dụng trần lãi vay trong bối cảnh hiện nay không giải quyết được vấn đề giảm lãi suất trên thị trường.
Lãi suất cao hay thấp phụ thuộc vào chỉ số lạm phát nên muốn giảm lãi suất phải kiềm chế được lạm phát. Muốn kiềm chế được lạm phát phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa như Nghị quyết 11 của Chính phủ đã đề ra. Đó là lý do vì sao chúng ta thấy bế tắc trong bài toán giảm lãi suất nếu chỉ trông chờ vào chính sách tiền tệ như nói trên. Việc phải làm hiện nay là tiếp tục thực hiện quyết liệt các giải pháp giảm tổng cầu trong nền kinh tế để giảm lạm phát. Khi đó, lãi suất sẽ tự động giảm xuống. Hãy giải quyết tận gốc vấn đề thay vì làm rối thêm thị trường bằng những biện pháp tình thế.
2. Báo Người lao động phản ánh: Chiều 15-5, ông Nguyễn Đức Thắng, Chủ tịch UBND, Chủ tịch Ủy ban Bầu cử huyện đảo Trường Sa (Khánh Hòa), cho biết đến 14 giờ ngày 15-5, tất cả cử tri các xã, thị trấn huyện đảo Trường Sa đã trực tiếp đi bầu cử đại biểu QH khóa XIII và đại biểu HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2011-2016. Việc bỏ phiếu tại các điểm bầu cử diễn ra đúng luật, an toàn, nghiêm túc. Đặc biệt, ngoài những công dân thường trú, còn có hàng chục công dân từ các địa phương khác đang hoạt động đánh bắt hải sản trong khu vực tham gia bầu cử.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài ĐƠN PHƯƠNG LY HÔN CHỒNG NGOẠI - BÀI 1: Mòn mỏi tuổi xuân vì tòa không xử. Bài báo phản ánh: Tại TAND TP.HCM, từ đầu năm 2010 đến nay đã có gần 300 hồ sơ đơn phương ly hôn người nước ngoài bị tạm đình chỉ giải quyết với lý do việc ủy thác tư pháp không có kết quả. Chưa kể các trường hợp xin ly hôn mới, hàng loạt phụ nữ đang mỏi mòn chờ đợi được giải phóng khỏi cuộc hôn nhân vốn chỉ còn trên giấy nhưng lại trói buộc tuổi xuân…
Cả nhà cô NTT đều định cư tại Mỹ, chỉ còn mình cô ở trong một căn hộ tiện nghi tại quận 1 (TP.HCM) vì không muốn sinh sống nơi xứ lạ quê người. Năm 2006, cô quen một Việt kiều Mỹ. Cô quyết định lên xe hoa với anh sau khi anh hứa với cô rằng kết hôn xong sẽ chuyển về Việt Nam làm ăn, cùng cô vun đắp hạnh phúc suốt đời. Cuộc hôn nhân không ngờ lại đổ vỡ nhanh chóng chỉ sau một năm ngắn ngủi vì người chồng không muốn về nước. Liên lạc giữa hai bên cứ thưa thớt dần, rồi một ngày cô T. bặt luôn tin tức của chồng. Gia đình bên Mỹ của cô cũng không còn liên lạc được với anh khi anh đã chuyển qua một bang khác sinh sống và họ không biết được địa chỉ cụ thể. Chờ đợi mãi trong vô vọng, cuối cùng cô T. cũng tính chuyện dứt khoát để lo cho tương lai của mình. Năm 2010, cô nộp đơn xin ly hôn ra TAND TP.HCM. Thụ lý, đến tháng 3-2011, TAND TP đã ra quyết định tạm đình chỉ giải quyết vụ việc với lý do việc ủy thác tư pháp tại Mỹ để lấy ý kiến, lời trình bày… của chồng cô không có kết quả.
Tương tự là các trường hợp của bà NTTN (ngụ quận Phú Nhuận) xin ly hôn với ông NGT (California, Mỹ), bà NTMH (ngụ quận Gò Vấp) xin ly hôn với ông LMH (Berlin, Đức). Họ đều đơn phương xin ly hôn với lý do thực tế đã không còn chung sống với nhau nữa nhưng cuối cùng TAND TP cũng tạm đình chỉ giải quyết vì không có kết quả ủy thác tư pháp.
Chỉ tính từ đầu năm 2010 đến nay, tại TAND TP đã có gần 300 hồ sơ yêu cầu đơn phương ly hôn với người nước ngoài bị tạm đình chỉ giải quyết với chung lý do đã hết thời hạn chuẩn bị xét xử nhưng tòa vẫn chưa nhận được kết quả trả lời ủy thác tư pháp. Chưa kể văn phòng TAND TP vẫn đều đều nhận được các đơn xin ly hôn vắng mặt chồng ngoại khác. Kết quả biết trước của các trường hợp này cũng là tạm đình chỉ. Hàng loạt phụ nữ trẻ chờ đợi được giải phóng khỏi cuộc hôn nhân chỉ còn trên giấy nhưng trói buộc tuổi xuân. Có chuyện này cũng bởi ngành tòa án cả nước, trong đó có TP.HCM đang thực thi chỉ đạo của TAND Tối cao là thống nhất tạm đình chỉ các vụ án dân sự có yếu tố nước ngoài mà hết thời hạn chuẩn bị xét xử vẫn chưa có kết quả ủy thác tư pháp.
Trong khi đó, chuyện ủy thác tư pháp quốc tế là một chuyện rất nan giải vì tòa án chỉ ủy thác tư pháp với các quốc gia có ký hiệp định tương trợ tư pháp về dân sự với Việt Nam. Nước ta hiện chỉ mới ký hiệp định tương trợ tư pháp về dân sự với khoảng 15 nước, trong khi một số nước mà công dân Việt Nam thường kết hôn với công dân của họ như Mỹ, Úc, Canada… thì lại chưa ký. Hơn nữa, ngay cả với các quốc gia đã ký hiệp định với nước ta, việc ủy thác tư pháp cũng thường không có kết quả bởi tòa không nhận được trả lời của đương sự, không nhận được hồi âm của Bộ Tư pháp, của đại sứ quán Việt Nam và của tòa án có thẩm quyền của nước ngoài...
2. Báo baotintuc.vn có bài Bắt khẩn cấp các luật sư và công chứng viên vu khống. Bài báo phản ánh: Cơ quan Cảnh sát Điều tra, Công an huyện Từ Liêm (Hà Nội) vừa khởi tố vụ án hình sự "Vu khống" và ra lệnh bắt, khám xét khẩn cấp đối với 5 đối tượng. Đó là luật sư Hoàng Đình Trọng, 40 tuổi, Trưởng Văn phòng Luật sư PGVN, trụ sở tại 18B Nguyễn Biểu, hộ khẩu thường trú ở tổ 42, cụm 7, phường Phú Thượng; công chứng viên Ngô Quang Anh, 40 tuổi, Trưởng Văn phòng Công chứng Mỹ Đình, hộ khẩu ở số 51 ngõ 82 Phạm Ngọc Thạch; Nguyễn Việt Dũng, 28 tuổi, nhân viên Văn phòng Luật sư PGVN, hộ khẩu ở số 4 ngõ 165 Nguyễn Phong Sắc, TP Vinh (Nghệ An); Nguyễn Văn Khiết (tức Bình), 35 tuổi, nhân viên Văn phòng Công chứng Mỹ Đình, hộ khẩu ở xóm Đình, xã Đại Mỗ, huyện Từ Liêm và Vũ Tiến Phùng, 61 tuổi, cán bộ một xí nghiệp đã nghỉ hưu, hộ khẩu ở thôn Phú Mỹ, xã Mỹ Đình, huyện Từ Liêm.
Vào ngày 10/5, Công an huyện Từ Liêm và một số cơ quan chức năng nhận được đơn tố cáo của một số người dân trú ở thôn Phú Mỹ, xã Mỹ Đình về việc "có một số thanh niên lạ đến tháo dỡ, chặt cây và xây dựng nhà trái phép trên diện tích đất là dự án vườn hoa, cây xanh..." và vu khống một vị lãnh đạo của huyện Từ Liêm đã bảo kê cho hành vi này. Bên ngoài phong bì đơn tố cáo có đóng dấu của Văn phòng Luật sư PGVN. Thế nhưng, qua điều tra của cơ quan công an cho thấy, việc tố cáo của nhóm người này là không đúng sự thật và có dấu hiệu của tội "vu khống". Từ đó, Công an huyện Từ Liêm đã khởi tố vụ án, bắt khẩn cấp các đối tượng và tiến hành điều tra. Kết quả ban đầu được làm rõ như sau:
Khi phát hiện có ngôi nhà xây dựng trái phép trên đất làm vườn hoa cây xanh của khu đất đấu giá thuộc thôn Phú Mỹ, xã Mỹ Đình trước cửa nhà đối tượng Phùng và Văn phòng Công chứng Mỹ Đình của đối tượng Anh nên Anh và Phùng bàn nhau viết đơn tố cáo. Trên thực tế, ngôi nhà xây dựng trái phép đã bị chính quyền địa phương dỡ bỏ. Vào giữa tháng 4, Anh phác thảo và nhờ Trọng trực tiếp soạn thảo đơn có nội dung tố cáo vô căn cứ và bịa đặt. Tiếp đó, Khiết đem photocopy thành nhiều bản rồi đưa cho Phùng đi vận động một số người dân, nhẹ dạ cả tin ký. Tiếp sau, Phùng đưa số đơn đã ký lại cho Khiết để Khiết chuyển đơn cho Trọng. Trọng lại đưa dấu của Văn phòng Luật sư PGVN cho nhân viên Dũng đóng giáp lai trước khi gửi đi...
Tại cơ quan điều tra, các đối tượng đã khai nhận hành vi tố cáo không có căn cứ mà họ cố tình tạo dựng lên. Hiện cơ quan Điều tra Công an huyện Từ Liêm tiếp tục mở rộng vụ án để sớm có kết luận và đưa các đối tượng nêu trên ra truy tố trước pháp luật.
3. Thời báo Kinh tế Sài Gòn online có bài Luật Giá: Một bước lùi?. Bài báo phản ánh: Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo Luật Giá, chuẩn bị trình Chính phủ cho ý kiến vào tháng 7-2011, để thay thế cho Pháp lệnh Giá. Đến nay, dự thảo luật tuy có nhiều quy định mới, nhưng về định hướng chính sách cơ bản thì lại có nhiều điểm “thụt lùi” so với quy định hiện hành.
Pháp lệnh Giá năm 2002 đã khẳng định: Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá và cạnh tranh về giá của tổ chức, cá nhân sản xuất - kinh doanh theo pháp luật. Thế nhưng dự thảo luật lại không đưa mục tiêu này thành định hướng chính sách xây dựng luật mà chủ yếu khẳng định vai trò quản lý của Nhà nước về giá như: Nhà nước thực hiện nhất quán cơ chế giá thị trường có sự điều tiết của Nhà nước; Nhà nước sử dụng các biện pháp kinh tế và hành chính theo quy định pháp luật... Theo dự thảo Tờ trình Chính phủ thì mục tiêu cơ bản của luật này là nhằm đáp ứng được yêu cầu thực tiễn quản lý, điều hành giá trong bối cảnh phải đẩy nhanh việc hoàn thiện cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế. Với cách xây dựng luật như vậy, dự thảo luật chưa ưu tiên mục tiêu tạo khung pháp lý về giá nhằm tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho các doanh nghiệp, bình ổn giá, khuyến khích cạnh tranh, xác định cơ chế định giá, giảm thiểu sai sót, gian lận trong thẩm định giá và bảo vệ người tiêu dùng.
Chính vì vậy, nội dung của dự thảo luật chưa chú trọng đến các quy định nhằm xác định cơ chế cạnh tranh về giá như: đấu giá, đấu thầu, thỏa thuận giá... Các quy định của dự luật chủ yếu nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc định giá của Nhà nước mà thiếu các quy định về nguyên tắc và căn cứ để các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh định giá, điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ theo quy định pháp luật. Trong khi đó, dự thảo luật lại quy định cấm các tổ chức, cá nhân áp dụng các căn cứ, nguyên tắc, phương pháp định giá, thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp không đúng quy định pháp luật. Quy định như vậy là “tù mù”, gây khó khăn cho tổ chức, cá nhân không biết phải thực hiện như thế nào, có thể bị xử lý vi phạm pháp luật mà không có cách gì phòng ngừa.
Một quy định không rõ ràng khác của dự thảo luật đang gây tranh cãi là khái niệm bình ổn giá. Theo dự thảo, bình ổn giá là sự điều tiết của Nhà nước thông qua việc áp dụng các biện pháp thích hợp về điều chỉnh cung - cầu, tài chính, tiền tệ và các biện pháp hành chính, kinh tế cần thiết để tác động vào sự hình thành và vận động của giá cả, không để giá hàng hoá, dịch vụ quan trọng thiết yếu tăng quá cao hoặc giảm quá thấp, bất hợp lý. Với khái niệm như thế này thì không ai biết được bình ổn giá sẽ được thực hiện như thế nào, đến mức độ nào, tác động đến giá cả như thế nào, bởi vì không rõ các hàng hóa, dịch vụ quan trọng thiết yếu là loại nào, thế nào là tăng giá quá cao, thế nào là giảm giá quá thấp bất hợp lý, tăng giảm so với quy định, chuẩn mực nào, liệu các biện pháp này có phù hợp với các cam kết quốc tế hay không...
Dự thảo luật cũng quy định, căn cứ tình hình thực tế, Chính phủ quy định cụ thể về danh mục hàng hóa, dịch vụ phải áp dụng các biện pháp bình ổn giá phù hợp với từng thời kỳ, nhưng cụ thể khi nào thay đổi danh mục đó thì không rõ. Vì vậy, dự luật cần quy định rõ ràng và cụ thể để tránh tạo ra những cách hiểu khác nhau như trường hợp đã xảy ra đối với quy định của Thông tư 122 của Bộ Tài chính vừa qua.
Các biện pháp nhằm bảo đảm thị trường có giá hợp lý, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng mà không vi phạm nguyên tắc cạnh tranh của cơ chế thị trường, tôn trọng quyền định giá của các tổ chức, cá nhân là một việc khó nhưng sẽ phải làm. Liệu Luật Giá ra đời có giải quyết được các bất cập trong thực tế không hay lại sinh thêm những thủ tục phiền hà cho doanh nghiệp?