Trong buổi sáng ngày 14/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Diễn đàn doanh nghiệp phản ánh: Ngày 7/8/2009, tại Cần Thơ, VCCI phối hợp với Bộ Thông tin - Truyền thông đã giới thiệu về công nghệ “Chữ ký số” - CKS, một nội dung quan trọng của Đề án “Hỗ trợ DN ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hội nhập và phát triển giai đoạn 2005-2010”.
Theo ông Lê Văn Lợi - Viện trưởng Viện Tin học DN (ITB) thuộc VCCI: Hoạt động này được tổ chức tại 4 thành phố lớn (Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM và Cần Thơ) để lan tỏa đến công đồng DN các tỉnh, thành cả nước.
Ông Nguyễn Triều Lăng - Trung tâm Chứng thực CKS, Bộ TT-TT, giới thiệu về cách thức tạo CKS, vai trò và tác dụng CKS trong đời sống; đồng thời, nêu các thông tin cảnh báo khi sử dụng CKS vào các hoạt động giao dịch qua Internet. Hiện nay, trên cả nước một số DA có sử dụng CKS quy mô lớn như: Bộ Công Thương, Bộ KH-CN, Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính, Ngân hàng nhà nước... trong quản lý chuyên ngành. Điều kiện áp dụng CKS, điều kiện đơn giản, thuận tiện. Chứng thư số (đăng ký với CA công cộng, XD hệ thống CA chuyên dùng), Lưu trữ khóa bí mật, Đào tạo... Theo ông Lăng, Nhà nước sẽ hỗ trợ các chính sách ưu đãi về thuế, đất đai và các ưu đãi khác để cơ quan, DN phát triển việc áp dụng CKS; Trung tâm Chứng thực CKS (Bộ TT-TT) sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của tất cả các DN có yêu cầu áp dụng CKS cụ thể. DN cần biết lựa chọn mức độ đầu tư của từng qui mô phù hợp.
Đối với hệ thống thanh toán liên ngân hàng, CKS là hệ thống thanh toán điện tử quốc gia ở 63 chi nhánh NH cả nước; ngoài ra đã cấp hơn 3.000 CKS cho người sử dụng (phần lớn là người gửi tiền) để xử lý tại NH. Nhờ CKS hệ thống NH đã hiện đại hóa quy trình nghiệp vụ (chỉ mất 10” thay vì 3-4 ngày trước đây), nâng cao mức độ an toàn (tránh được hiện tượng lừa đảo và các rủi ro pháp lý), lợi ích tốt cho quản lý (lưu trữ 40-50.000 giao dịch trong ngày). Tuy nhiên, cũng còn khó khăn do hiểu biết về CKS chưa phổ quát, làm thay đổi nghiệp vụ thông thường, trình độ KTS của nhân viên NH... Thời gian tới, NH sẽ tăng cường mở rộng phạm vi sử dụng CKS tại các chi nhánh của toàn hệ thống NH trên cả nước, hoàn thiện hệ thống cơ sở pháp lý.
Tại hội thảo, một DN đề nghị: VCCI và VDC có thể giúp “cấp không” cho DN sử dụng trước như “tập dượt” ? Ông Lợi cho biết, tại TP HCM, Cục Thuế chọn 100 DN áp dụng, rút kinh nghiệm rồi mở rộng dần. “Cấp không” CKS cho DN là giải pháp không khả thi, ai trả tiền cho các chi phí cấp CKS... DN khác thắc mắc: Văn bản mang CKS sẽ giá trị như thế nào? Liệu có bị “mất cắp” dữ liệu trong USB Dicent ? Giá trị pháp lý của CKS ra sao ? Trường hợp trên văn bản word không hiện chữ ký thì sao? Tất cả những thắc mắc này đã được ông Lọi giải thích: Khi cấp chứng thư số thì tư cách chủ nhân hoặc pháp nhân sử dụng CKS đó đã được xác lập. Trên cơ sở đó, nếu có tranh chấp về CKS thì cơ quan chức năng sẽ dựa trên dự liệu xác lập ban đầu để giải quyết tranh chấp. Khi mất (lý do chính đáng), hoặc cấp lại sẽ do cơ quan cấp số và cơ quan chức năng nhà nước chịu trách nhiệm.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tổng số dân 85,8 triệu người, tỷ số giới tính 98,1 nam/100 nữ; gần 30% sống ở thành thị. Đó là số liệu tính đến 0 giờ ngày 1-4-2009. Thông tin trên được báo cáo tại hội nghị công bố kết quả sơ bộ tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009 tổ chức tại Hà Nội ngày 13-8.
Theo kết quả điều tra, Đông Nam bộ là vùng có tỷ lệ tăng dân số cao nhất 3,2%/năm trong khi Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung chỉ tăng 0,6%/năm. Với kết quả thu được, Việt Nam hiện là nước đông dân thứ ba ở Đông Nam Á và đứng thứ 13 trong số những nước đông dân nhất thế giới. Đây cũng là thời kỳ có tỷ lệ tăng dân số thấp nhất trong vòng 50 năm qua. Một số tỉnh, thành phố có tỷ lệ tăng gấp nhiều lần như Bình Dương (7,3%), TP.HCM (3,5%), Kon Tum (3,1%), Bình Phước (2,9%).
3. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Trong phiên đàm phán cấp Chính phủ về biên giới lãnh thổ Việt - Trung diễn ra từ ngày 12 đến 14/8 tại Hà Nội, hai bên đồng ý xây dựng cơ chế thích hợp nhằm kịp thời xử lý tranh chấp trên biển.
Theo Bộ Ngoại giao Việt Nam, Thứ trưởng Ngoại giao, Trưởng đoàn đàm phán cấp chính phủ về biên giới lãnh thổ Việt Nam Hồ Xuân Sơn và người đồng nhiệm Trung Quốc Vũ Đại Vĩ đã trao đổi các biện pháp đẩy nhanh việc hoàn tất Nghị định thư phân giới cắm mốc, Hiệp định về quy chế quản lý biên giới, Hiệp định về quản lý cửa khẩu trên biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc để ký kết trước cuối tháng 12/2009.
Hai bên đồng thời thúc đẩy xây dựng Hiệp định về cùng hợp tác khai thác, phát triển du lịch thác Bản Giốc và Hiệp định tàu thuyền đi lại tự do khu vực cửa sông Bắc Luân. Hai bên thống nhất tăng cường phối hợp giữa các ngành chức năng và địa phương trong công tác quản lý biên giới cũng như duy trì trật tự, trị an trên vùng biên giới hai nước.
Về vấn đề trên biển, hai bên khẳng định quyết tâm thực hiện nghiêm túc các thỏa thuận liên quan của lãnh đạo cấp cao hai nước; kiên trì đàm phán, hiệp thương hữu nghị tìm kiếm giải pháp cơ bản lâu dài cho vấn đề Biển Đông. Hai bên nhất trí tiếp tục phát huy vai trò của các cơ chế hiện hành, thúc đẩy vững chắc đàm phán phân định và hợp tác cùng phát triển vùng biển ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ; tích cực trao đổi về việc tiếp tục triển khai các lĩnh vực hợp tác như tìm kiếm cứu nạn trên biển, bảo vệ môi trường biển, dự báo sóng biển… Việt Nam và Trung Quốc đồng ý xây dựng cơ chế thích hợp nhằm kịp thời xử lý các tranh chấp trên biển.
Ngày 13/8, hai Trưởng đoàn đàm phán cấp chính phủ đã ký biên bản cuộc gặp, ghi nhận những kết quả đã đạt được trong cuộc gặp lần này.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Liên quan đến vụ Minh Phụng - EPCO, ngày 12/8, Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM đã đưa ra xét xử phúc thẩm vụ án “lạm quyền trong khi thi hành công vụ” và “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại cơ quan Thi hành án dân sự TP.HCM.
Theo đó, bị cáo Bùi Liên Hiệp (52 tuổi, nguyên Chấp hành viên) bị xét xử về tội “lạm quyền trong khi thi hành công vụ” và Lương Vĩnh Phúc (54 tuổi, nguyên Trưởng Thi hành án dân sự TP.HCM) bị xét xử về tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.Tại phiên tòa, bị cáo Bùi Liên Hiệp cho biết tiếp tục kháng cáo toàn bộ bản án vì cho rằng mình không có tội. Bị cáo cho biết mình đã tiến hành THA đúng theo quy định của pháp luật và khẳng định: “thi hành án chỉ sai khi thu hồi không đúng như số tiền các hộ dân đã nhận trước đây (?)”.
Được hỏi, bị cáo Lương Vĩnh Phúc tiếp tục kêu oan. Bị cáo thừa nhận “cấp dưới” của mình có thiếu sót nhưng đó chỉ là thiếu sót về mặt hành chính, chỉ do hiểu sai bản án. Bị cáo nói thêm, đáng lẽ sau khi 5 hộ dân tự nguyện nộp lại tiền đền bù trước đây, Hiệp chỉ cần xác nhận đã thu tiền của 5 hộ dân là được, không nên đưa vào văn bản đề nghị UBND phường An Phú xem xét, giải quyết cấp giấy “sổ đỏ” cho các hộ dân.
Tuy nhiên, qua phần xét hỏi, đại diện Viện Kiểm sát nhận định: khi 5 hộ dân đứng lên tự nguyện nộp lại tiền đền bù, lẽ ra bị cáo Hiệp phải báo cho phía EPCO biết để xác minh nhưng bị cáo không thực hiện. Hơn nữa, sau khi thu tiền số tiền lại không được trả cho bên được THA là ngân hàng.
Mặt khác, theo Viện Kiểm sát, số tiền thiệt hại trong vụ án hiện chưa thống nhất. Trong quá trình điều tra cũng như tại tòa, ông Liên Khui Thìn (hiện đang thi hành án phạt tù) và đại diện của ông không khai rõ số tiền đã đầu tư trên đất của 5 hộ dân là bao nhiêu, do đó chưa thể xác định thiệt hại của Công ty EPCO. Giá trị thiệt hại là yếu tố quan trọng quyết định khung hình phạt đối với các bị cáo. Từ đó, Viện Kiểm sát đề nghị tuyên hủy bản án để điều tra lại.
HĐXX nghị án và sẽ tuyên án vào sáng ngày 17/8.
2. Báo Tuổi trẻ phản ánh: UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành thêm ba loại phí, lệ phí mới bao gồm phí thẩm định kết quả đấu thầu, lệ phí cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài làm việc tại Việt Nam, lệ phí cấp bản sao, lệ phí chứng thực.
Theo đó mức thu phí thẩm định kết quả đấu thầu được áp dụng bằng 0,01%/giá trị một gói thầu, nhưng tối thiểu là 500.000 đồng và số tiền phí thu được không quá 30 triệu đồng một gói thầu. Phí cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài làm việc tại Việt Nam, cấp mới là 400.000 đồng/giấy phép, cấp lại 300.000 đồng/giấy phép, gia hạn 200.000 đồng/giấy phép. Lệ phí cấp bản sao, lệ phí chứng thực được áp dụng đối với việc cấp bản sao từ sổ gốc là 3.000 đồng/bản, chứng thực bản sao từ bản chính 2.000 đồng/trang, từ trang thứ ba trở lên mỗi trang thu 1.000 đồng/trang, tối đa thu không quá 100.000 đồng/bản, chứng thực chữ ký 10.000 đồng/trường hợp.
Bên cạnh đó, một số loại phí lệ phí cũng được sửa đổi, bổ sung như phí trông giữ ôtô tại các địa điểm tham quan trên địa bàn tỉnh đối với ôtô từ 15 chỗ ngồi trở xuống là 10.000 đồng/chiếc, ôtô trên 15 chỗ ngồi 15.000 đồng/chiếc. Bổ sung thêm đối tượng miễn thu lệ phí hộ tịch là người Lào di cư sang Việt Nam đã được cấp phép cư trú ổn định trước ngày 1-1-2009 và có nguyện vọng xin nhập quốc tịch Việt Nam.
3. Báo Người lao động có bài “Cán bộ làm sai, dân lãnh hậu quả”. Bài báo phản ánh: Chỉ vì giấy khai sinh ghi là tỉnh Đồng Lai thay vì tỉnh Đồng Nai nên con của anh Nguyễn Văn Hưng, tạm trú 1481/12/15 tổ 49, KP11, P. Tân Phong, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai không được nhập học lớp 1.
Gần 2 tháng nay, vợ chồng anh Nguyễn Văn Hưng rất khổ sở vì việc xin cho con vào học lớp 1 tại TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Anh Hưng đã chạy vạy, năn nỉ nhiều trường nhưng không trường nào nhận. Cháu Nguyễn Minh Hùng, sinh năm 2003 tại Bệnh viện Thống Nhất, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Nhưng vì hộ khẩu của vợ chồng anh Hưng ở tại xã Thanh Hải, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương nên thủ tục làm giấy khai sinh cho cháu Hùng phải làm tại UBND xã Thanh Hải. Do kinh tế gia đình khó khăn, cả hai vợ chồng đều làm công nhân nên không thể về quê làm giấy khai sinh cho con. Vợ chồng anh mới gửi hồ sơ gồm giấy chứng sinh, giấy ra viện của Bệnh viện Thống Nhất về quê ở xã Thanh Hải, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương để làm giấy khai sinh cho con.
Thời gian sau, anh Hưng nhận được giấy khai sinh của cháu Hùng do UBND xã Thanh Hải cấp. Trong giấy khai sinh ghi nơi sinh là “tỉnh Đồng Lai” thay vì Đồng Nai. Biết là sai nên anh nhiều lần liên lạc với UBND xã Thanh Hải để được điều chỉnh cho đúng là tỉnh Đồng Nai nhưng UBND xã Thanh Hải vẫn không chỉnh sửa. Đến bây giờ vợ chồng anh Hưng mới gặp chuyện rắc rối này.
Ông Lê Văn Hùng, Trưởng Phòng GD-ĐT TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, cho biết một số trường tiểu học ở TP Biên Hòa không nhận con anh Hưng vào học là đúng quy định. Vì trong giấy khai sinh ghi sai tỉnh nơi sinh. Anh Hưng nên trở về xã Thanh Hải để điều chỉnh giấy khai sinh cho đúng, sau đó mới xin cho con nhập học.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Giá giấy tay khác giá đi công chứng: Nên khai đúng giá để ít rủi ro. Bài báo phản ánh: Khi tính thuế, lệ phí trước bạ từ việc chuyển nhượng nhà đất, các cơ quan thuế đều xem xét đến giá giao dịch ghi trên hợp đồng công chứng. Nếu giá hợp đồng cao hơn giá quy định thì cơ quan thuế thu theo giá hợp đồng, nếu thấp hơn thì thu theo giá quy định. Biết vậy, ít người khai giá quá thấp (vì sẽ bị tính lại) mà chỉ khai bằng hoặc cao hơn chút đỉnh so với giá quy định. Bằng cách này, các bên đã né được khoản thuế, lệ phí đối với phần chênh lệch giữa giá giao dịch trên thực tế với giá ghi trên hợp đồng.
Tình trạng này xảy ra đã lâu nhưng phải xử lý sao thì không hề đơn giản. Cách đây sáu năm, theo yêu cầu của UBND TP.HCM, Sở Tư pháp cũng đã tìm hiểu, xem xét và sau đó cũng chưa có giải pháp khắc phục mới nào. Bởi lẽ giá ghi trên hợp đồng do các bên thỏa thuận, các cơ quan chức năng không có quyền can thiệp; pháp luật về thuế, lệ phí cũng đã có cách điều chỉnh, xử phạt những trường hợp khai thấp giá, trốn thuế nên có thể theo đó thực hiện.
Ai cũng biết văn bản công chứng có giá trị chứng cứ (khoản 2 Điều 6 Luật Công chứng). Vậy khi xảy ra tranh chấp, phải xử theo hợp đồng công chứng hay theo hợp đồng tay?
Đáng lưu ý, tất cả ý kiến mà chúng tôi nhận được đều cho rằng không thể đơn thuần dựa theo hợp đồng công chứng vì như vậy sẽ không giải quyết được bản chất của tranh chấp. Như phân tích của luật sư Phạm Quốc Hưng (Đoàn luật sư TP.HCM), khi các bên chứng minh được giá giao dịch thật thì hợp đồng công chứng lúc này là hợp đồng giả tạo nhằm che giấu một hợp đồng khác. Mà hợp đồng giả tạo thì không có giá trị pháp lý nên phải xử theo hợp đồng tay.
Chưa thể kết luận đúng, sai nhưng có một chi tiết liên quan cần được mổ xẻ thêm. Khi được một bên đưa ra hợp đồng tay với giá cao hơn thì cũng là lúc các tòa phát hiện có việc gian lận thuế. Theo khoản 1 Điều 104, khoản 5 Điều 108 Luật Quản lý thuế, “mọi hành vi vi phạm pháp luật về thuế được phát hiện phải được xử lý kịp thời, công minh, triệt để”, “người gian lận thuế phải nộp đủ số tiền thuế và bị phạt từ một đến ba lần số tiền thuế trốn”. Lẽ ra phải chủ động thông tin, đề nghị cơ quan thuế xử phạt, truy thu khoản thuế, lệ phí chênh lệch của các đối tượng vi phạm thì nhiều tòa lại dễ dàng cho qua. Nên chăng TAND tối cao cần có văn bản chỉ đạo các tòa cấp dưới về việc này để giảm thiểu số trường hợp vi phạm.
“Dẫu thế nào thì các bên cũng nên cố gắng khai đúng giá để đỡ gặp rắc rối”. Chúng tôi xin được lấy ý kiến này của luật sư Trần Công Ly Tao (Phó Chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM) để tạm dừng cuộc bàn thảo tại đây. Luật sư Ly Tao tư vấn: “Tưởng rằng sẽ có thêm một khoản tiền từ việc khai giá thấp nhưng kỳ thực người khai đúng giá luôn được nhiều cái lợi. Đó là: Không bị tranh chấp, không bị xử phạt về hành vi gian lận thuế. Riêng về phía người mua, do mức đóng lệ phí trước bạ thấp (0,5%) nên số tiền nhín lại được cũng không đáng kể. Trường hợp sau này bán lại nhà, đất và phải đóng thuế bằng 25% tính trên tiền lãi thì với giá vốn đã được ghi chính xác trên hợp đồng, chủ nhà sẽ được nộp số thuế hợp lý”.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 14/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.