Trong buổi sáng ngày 10/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Kể từ 0h ngày 9/8, giá bán lẻ xăng RON A92 tăng thêm 500 đồng/lít lên mức 14.700 đồng/lít; giá dầu mazut tăng thêm 1.000 đồng/kg; giá dầu hỏa giảm 500 đồng/lít; riêng giá diesel vẫn giữ nguyên như hiện nay.
Sau 5 ngày trì hoãn đề xuất điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu của 3 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối là: Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng Công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) và Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội, chiều tối ngày 8/8, liên Bộ Tài chính - Công Thương đã có văn bản chấp thuận cho tăng giá xăng dầu.
Như vậy, đây là lần thứ 6 kể từ tháng 4 đến nay giá xăng trong nước tăng; trong đó 4 lần đều tăng 500 đồng/lít, 1 lần tăng 1.000 đồng/lít, lần còn lại tăng 700 đồng/lít. Giá xăng tăng gần đây nhất là kể từ ngày 1/7 vừa qua.
Báo cũng phản ánh: Tin từ Văn phòng Quốc hội cho biết, phiên họp thứ 22 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UB TVQH) diễn ra từ ngày 11 đến 15-8 sẽ dành thời gian nhất định để chất vấn một số bộ trưởng về các vấn đề đang được dư luận quan tâm.
Cũng trong phiên họp này, UB TVQH sẽ cho ý kiến Tờ trình của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao về việc tách Tòa Dân sự thuộc Tòa án nhân dân tối cao thành Tòa Dân sự 1 và Tòa Dân sự 2 thuộc cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân tối cao; xem xét, quyết định việc bổ sung biên chế và số lượng kiểm sát viên…
Về công tác xây dựng luật, UB TVQH sẽ cho ý kiến về một số vấn đề lớn của các dự án: Luật Viễn thông; Luật Tần số vô tuyến điện và Luật Cơ yếu; vấn đề tên gọi của dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Trọng tài thương mại và Luật Bưu chính.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Bộ Y tế cho biết, ngày 9.8 VN ghi nhận thêm 43 trường hợp dương tính với cúm A/H1N1, trong đó 27 ca tại miền Nam, 8 ca tại miền Bắc, miền Trung: 2 ca, Tây Nguyên: 6 ca.
Như vậy, tổng cộng VN đã có 1.158 trường hợp dương tính, 1 ca tử vong; số bệnh nhân đã ra viện là 635; 523 người còn đang được cách ly, điều trị. Theo PGS -TS Nguyễn Trần Hiển - Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư, các xét nghiệm gần đây nhất cho thấy, vi-rút cúm A/H1N1 mới đang gây dịch tại VN chưa có biến đổi. Điều này phù hợp với thông báo của Tổ chức Y tế thế giới, trên cơ sở các kết quả xét nghiệm của hệ thống giám sát cúm toàn cầu là chủng vi-rút H1N1 mới đang gây dịch tại các quốc gia hiện vẫn giống nhau.
3. Báo Người lao động phản ánh: Văn phòng Chính phủ vừa thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Sinh Hùng yêu cầu Bộ NN-PTNT phối hợp với các bộ, ngành liên quan khẩn trương hướng dẫn thực hiện việc ban hành bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới.
Theo đó, các bộ, ngành liên quan khẩn trương ban hành các quy chuẩn để làm căn cứ xây dựng nội dung Chương trình Mục tiêu quốc gia nông thôn mới. Phó Thủ tướng yêu cầu UBND các tỉnh, TP đánh giá thực trạng nông thôn mới để xây dựng nhiệm vụ, nội dung nông thôn mới đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 của địa phương, gửi Ban Chỉ đạo xây dựng Chương trình Mục tiêu quốc gia nông thôn mới trước ngày 31-8.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Phạt hành chính trong lĩnh vực tư pháp: Phạt “cò” hôn nhân, tha “cò” công chứng". Bài báo phản ánh: Để phù hợp với một số luật được ban hành sau này như Luật Công chứng, Luật Thi hành án dân sự..., Chính phủ đã ra Nghị định 60 về phạt hành chính trong lĩnh vực tư pháp. Nghị định 60 có hiệu lực từ ngày 18-9-2009, thay thế Nghị định 76 năm 2006.
Từ ngày áp dụng Nghị định 76 đến nay, Thanh tra Sở Tư pháp TP.HCM đã phát hiện, xử phạt 53 vụ vi phạm với tổng số tiền hơn 33 triệu đồng. Số vụ vi phạm bị phát hiện chủ yếu là sử dụng giấy tờ giả mạo trong đăng ký kết hôn và một số vi phạm trong hành nghề luật sư. Tuy nhiên, mức phạt cũ chưa đủ sức răn đe. Sắp tới, Nghị định 60 sẽ phạt rất nặng đối với một số hành vi mà Nghị định 76 chưa quy định hoặc có quy định nhưng mức phạt còn quá nhẹ, một số hành vi mức phạt được nâng lên gấp 10, 20 lần (xem bảng). Đặc biệt, những vụ môi giới kết hôn bất hợp pháp liên tục xảy ra trên địa bàn TP.HCM sắp tới sẽ bị cơ quan chức năng phạt tối đa đến 20 triệu đồng.
Trong một buổi tọa đàm giữa đoàn khảo sát của Bộ Tư pháp với một số đại diện cơ quan chức năng ở TP.HCM về vấn đề con nuôi, một số đại biểu từng nêu thực trạng một số người đi về những vùng quê để xin con nuôi. Chính vì vậy, hoạt động môi giới cho, nhận con nuôi bất hợp pháp cũng nảy sinh theo. Đối với hành vi này, Nghị định 60 quy định xử phạt từ năm đến 10 triệu đồng, đồng thời hủy bỏ hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ quyết định nuôi con nuôi dính dáng đến môi giới bất hợp pháp.
Ngoài ra, Nghị định 60 đã bỏ điều khoản phạt “cò” công chứng trong Nghị định 76 trước đây. Điều này phù hợp với chủ trương xã hội hóa trong lĩnh vực công chứng. Theo đó, người môi giới công chứng có quyền giới thiệu cho người quen biết của mình đến bất kỳ phòng công chứng hay văn phòng công chứng nào.
Nghị định 60 vẫn còn một số điểm chưa được rõ, có thể sẽ gây khó khăn trong quá trình thực thi. Nghị định này quy định phạt từ ba đến năm triệu đồng đối với hành vi thực hiện công chứng hợp đồng thế chấp bất động sản ngoài phạm vi tỉnh, thành nơi có một trong số bất động sản mà tổ chức hành nghề công chứng có trụ sở. Câu này khá khó hiểu, cần được hướng dẫn cụ thể hơn.
Cùng hành vi vi phạm trên, người có thẩm quyền xử phạt được áp dụng cả hình thức xử phạt bổ sung đối với hành vi này là tước thẻ công chứng viên từ sáu tháng đến một năm sẽ rất khó thực hiện. Trong bản góp ý của UBND TP.HCM cho dự thảo nghị định trước đây đã đề cập đến vấn đề này. Theo Luật Công chứng, bộ trưởng Bộ Tư pháp có thẩm quyền bổ nhiệm công chứng viên và có thẩm quyền thu hồi thẻ công chứng viên khi miễn nhiệm công chứng viên. Nay Nghị định 60 quy định người có thẩm quyền xử phạt hành chính được tước thẻ công chứng viên thì chưa phù hợp Luật Công chứng vì khi chưa có quyết định miễn nhiệm của bộ trưởng Bộ Tư pháp thì công chứng viên đó vẫn có quyền hành nghề.
Theo Điều 17 Nghị định 60, chỉ được thực hiện công chứng ngoài trụ sở tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp khách hàng là người già yếu không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù hoặc có lý do chính đáng khác. Nếu không đúng đối tượng mà giải quyết công chứng ngoài trụ sở sẽ bị phạt 3-5 triệu đồng. Về điểm này, Bộ Tư pháp cần hướng dẫn rõ hơn các trường hợp có lý do chính đáng khác là gì để các công chứng viên khỏi bị phạt oan vì giải quyết công chứng ngoài trụ sở sai đối tượng.
Báo cũng có bài Long An: Tuyên giao đất nhưng không nêu diện tích. Bài báo phản ánh: Hơn hai năm nay, bà Vi Thị Bông (ngụ thị xã Tân An, Long An) cứ tới lui đề nghị Thi hành án dân sự thị xã Tân An thi hành bản án phúc thẩm năm 2006 của TAND tỉnh Long An để đâu đó rõ ràng.
Theo bà Bông, bà đã được UBND thị xã công nhận có quyền sử dụng hợp pháp hơn 550 m2 đất tại thị xã từ năm 2000. Nhưng khi bà xây dựng hàng rào giáp đất của ông P. thì ông P. buộc bà xây lùi vào 0,5 m với lý do bà đã lấn sang đất của ông hơn 45 m2. Phía ông P. cho rằng lúc đầu đất của bà Bông chỉ có 520 m2. Sau nhiều lần chuyển nhượng và đến khi thuộc về bà Bông thì diện tích đất đã tăng thêm. Số đất dôi ra chính là đất của ông. Ngoài việc không đồng ý trả lại đất cho bà Bông như yêu cầu của bà, ông P. đưa ra đề nghị bà Bông phải trả cho ông hơn 45 m2 đất.
Tháng 6-2006, án sơ thẩm của TAND thị xã Tân An xử cho bà Bông được sử dụng hơn 45 m2 đất tranh chấp. Nhưng đến tháng 11-2006, án phúc thẩm của TAND tỉnh Long An đã xử cho ông P. được quyền sử dụng phần đất giáp ranh với đất nhà bà Bông với “kích thước tính từ sát chân tường nhà bà Bông trở qua phía đất của ông P.”. Tòa này cũng kiến nghị UBND thị xã điều chỉnh giấy đỏ đã cấp cho bà Bông cho phù hợp bản án. Cụ thể là theo trích lục bản đồ năm 2000 thì diện tích đất của bà Bông là 520 m2. Ngay sau đó, ông P. và cả bà Bông đều nộp đơn yêu cầu thi hành án. Thế nhưng từ đó đến nay, bản án vẫn chưa được đem ra thi hành.
Ông Nguyễn Văn Tài, Trưởng Thi hành án dân sự thị xã Tân An, cho biết: “Thực ra chúng tôi rất muốn tổ chức thi hành án nhưng lại không thể thi hành. Chúng tôi đang chờ Thi hành án tỉnh chỉ đạo cách tháo gỡ”. Theo ông Tài, bản án phúc thẩm tuyên không rõ diện tích và vị trí tứ cận phần đất mà ông P. được quyền sử dụng. Chính vì thế, cơ quan thi hành án không có cơ sở để thi hành.
“Chúng tôi đã gửi công văn đề nghị tòa phúc thẩm giải thích bản án nhưng rất tiếc nội dung trả lời cũng không rõ hơn. Căn cứ theo trích lục bản đồ năm 2000, ông P. đề nghị chúng tôi đo sát chân tường nhà bà Bông như bản án đã tuyên. Nhưng nếu đo sát chân tường nhà bà Bông thì diện tích đất của bà Bông chỉ còn hơn 507 m2 (không đủ 520 m2 như ghi nhận trong bản đồ). Ngược lại, nếu công nhận diện tích đất của bà Bông là 520 m2 thì vị trí ranh giới đất lại sát chân tường nhà ông P. chứ không phải sát chân tường nhà bà Bông. Đương nhiên là ông P. không chấp nhận cách xử lý này” - ông Tài giải thích.
2. Báo Công an nhân dân có bài Tp Hồ Chí Minh: Liên ngành tư pháp tổng kết việc thực hiện "giao thẩm quyền xét xử cho TAND cấp huyện". Bài báo phản ánh: Sáng 7/8, tại trụ sở TAND, Liên ngành tư pháp (gồm Công an, VKS, tòa án, Thi hành án) TP Hồ Chí Minh đã tổ chức hội nghị "Tổng kết việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giao thẩm quyền xét xử mới về hình sự, dân sự cho các TAND cấp huyện".
Theo báo cáo đánh giá do Phó Chánh án TAND TP Hồ Chí Minh - Trần Văn Sự - trình bày: Từ khi được giao thẩm quyền mới, các cơ quan tiến hành tố tụng đã có chuyển biến tích cực, nhất là về đội ngũ cán bộ điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán được nâng lên; cơ sở vật chất, điều kiện làm việc được tăng cường, do đó chất lượng điều tra, truy tố, xét xử được đảm bảo, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt người, lọt tội phạm.
Các cơ quan đã có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, nhất là đối với những án phức tạp, có khác nhau về quan điểm đánh giá chứng cứ và xác định tội danh; từng bước khắc phục những thiếu sót trước đây, nhất là việc thực hiện chỉ định luật sư trong một số trường hợp luật quy định, tạo điều kiện cho đội ngũ luật sư tham gia tố tụng từ giai đoạn khởi tố điều tra.
Ngoài ra, việc tăng thẩm quyền đã giúp giảm tải áp lực thụ lý án sơ thẩm ở cấp thành phố để nơi này tập trung xét xử những vụ án lớn, án đặc biệt nghiêm trọng, xét xử phúc thẩm và giám đốc thẩm; đồng thời có điều kiện để chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ cho cấp dưới.
Mặt khác, việc tăng thẩm quyền cho quận, huyện đã rút ngắn được thời gian giải quyết các vụ án từ giai đoạn điều tra - truy tố - xét xử - thi hành án, đảm bảo quyền lợi hợp pháp của bị can, bị cáo cũng như những người có liên quan. Đây là một chủ trương đúng, phù hợp với tiến trình cải cách tư pháp theo tinh thần NQ 08/NQ-TW của Bộ Chính trị. Mục tiêu này đã được các cơ quan tiến hành tố tụng ở TP Hồ Chí Minh triển khai thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả.
3. Báo Kinh tế và đô thị có bài Chuyện kê khai tài sản của một ông giám đốc sở. Bài báo phản ánh: Ông Trần Văn Xê, giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Bình Thuận là người có “tài" giả mạo chữ ký người khác.
Đã có hơn 40 người được ông ký hộ rồi đưa công chứng nhằm hợp thức hoá các loại giấy tờ như chuyển nhượng đất, hợp đồng thế chấp vay tiền ngân hàng, đơn đề nghị cấp sổ đỏ, đơn xin thành lập doanh nghiệp và 13 loại giấy tờ khác. Nói là có tài nhưng sở dĩ cái tài ấy được thi thố một cách dễ dàng là do quyền to, công chứng viên đều là người dưới quyền ông, sếp đưa giấy tờ bảo đóng dấu công chứng thì hỏi anh nào dám soi mói và không làm? Nhưng cái kim trong bọc lâu ngày rồi cũng lòi ra, mới đây Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận đã ký quyết định cho ông thôi chức Giám đốc Sở.
Là người nắm pháp luật mà lại cố tình làm trái pháp luật nên bị kỷ luật là lẽ đương nhiên, chẳng có gì phải nói thêm. Thế nhưng qua điều tra tội này thì người ta lại tìm ra tội khác cũng nặng không kém đối với một cán bộ lãnh đạo cấp tỉnh, đó là tội không trung thực trong kê khai tài sản. Trong hồ sơ cán bộ lưu giữ tại văn phòng tỉnh uỷ Bình Thuận, ông kê khai: “Tài sản của tôi hiện có 1 căn nhà số 37 Trần Hưng Đạo, 1 căn nhà số 80 Phạm Ngọc Thạch, 1 lều nước mắm Phú Hải, 1 lô đất ở đường Tuyên Quang, 4 lô đất ở cầu Bến Lợi, góp vốn xây dựng cây xăng. Tôi còn có 11 lô đất ở Hàm Liêm (Hàm Thuận Bắc) góp với anh tôi trồng cao su nhưng chưa được cấp sổ đỏ. Ngoài ra, không còn nhà đất nào khác". Thế nhưng đó chỉ là phần nổi, khai cho có khai chứ theo phát hiện của các cơ quan chức năng thì ông còn có một số tài sản kha khá “quên” không kê khai gồm 7 lô đất, 27,6 ha đất đã chuyển nhượng cho một người ở thành phố Hồ Chí Minh năm 2006. Vợ ông là bà Lê Thị Phương Anh, phó phòng tư pháp thành phố Phan Thiết đã cùng một cán bộ khác giả mạo chữ ký xin đất và đã được UBND thành phố Phan Thiết cấp hơn 52.000m2 đất. Số đất này sau đó được Trung tâm phát triển quỹ đất đền bù 2,1 tỷ đồng.
Đảng và Nhà nước quy định cán bộ lãnh đạo phải kê khai tài sản là một trong những biện pháp quản lý cán bộ, chống tham nhũng. Biện pháp này đã ban hành từ lâu nhưng không mang lại hiệu quả như mong muốn là do làm không triệt để, thiếu sự xác minh nghiêm túc từ khâu đầu và kiểm tra giám sát thường xuyên sự phát triển của số tài sản này để từ đó mà đánh giá mức độ trong sạch của cán bộ và cũng là việc làm để bảo vệ uy tín cho cán bộ. Nhớ lại trước đây trong một cuộc họp bàn về nhân sự, Tổng bí thư Lê Duẩn đã nói: “Một cán bộ cấp Vụ, lương chỉ có từng ấy nuôi 3 đứa con đã khó vậy mà anh ta lại có tiền xây cái nhà to như thế thì chẳng cần điều tra cũng có thể kết luận rằng tiền đó là tiền ăn hối lộ, tiền ăn cắp của dân, của nhà nước". Ngày nay tình hình đã khác trước. Một cán bộ, công chức nhà nước có thể có nhiều nguồn thu chính đáng ngoài lương nhưng câu nói đó vẫn có giá trị đối với các cơ quan tổ chức cán bộ, thanh tra, kiểm tra. Nếu như trước khi đưa bản kê khai tài sản của ông Xê vào tủ hồ sơ khoá lại, người tiếp nhận nhạy bén hơn có thể phát hiện ra sự không bình thường trong bản kê khai này, yêu cầu đương sự giải trình từ đâu một người lãnh đạo mà lại có tới 16 lô đất thì có lẽ ít nhiều cũng ngăn chặn được sự xuống dốc trong tư cách và phẩm chất của cán bộ, hạn chế được việc lợi dụng chức quyền để tiếp tục kinh doanh bất động sản vì hầu hết các giấy tờ mà ông ta giả mạo chữ ký và cả tài sản không kê khai ngày một lớn lên của ông ta đều là đất đai hoặc có liên quan đến đất đai.
Chuyện của một người xảy ra ở một địa phương nhưng có thể đã và sẽ xảy ra ở nhiều người, nhiều địa phương khác nếu không có các biện pháp ngăn chặn. Nên chăng cần tiến hành một đợt tổng kiểm tra để xác minh tính trung thực của các bản kê khai tàisản của cán bộ trước khi bước vào Đại hội Đảng các cấp và Đại hội Đảng Toàn quốc lần thứ XI?
Trên đây là điểm báo sáng ngày 10/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.