Trong buổi sáng ngày 13/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Chiều 12-8, Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Sinh Hùng, Trưởng Ban chỉ đạo thực hiện các chương trình giảm nghèo của Chính phủ, đã chủ trì cuộc họp với các thành viên trong ban chỉ đạo. Cuộc họp nhằm đánh giá kết quả bốn năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2006-2010 và phương hướng giảm nghèo trong thời gian tới. Chương trình này nhằm giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 22% năm 2005 xuống còn 10%-11% năm 2010. Trong bốn năm đã có khoảng năm triệu lượt hộ nghèo được vay vốn tín dụng ưu đãi, mức vay bình quân khoảng 6-7 triệu đồng/lượt/hộ. Vốn cho vay nhìn chung được các hộ nghèo sử dụng đúng mục đích, có hiệu quả, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo.
Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng chỉ đạo phải gắn chương trình giảm nghèo với các chương trình khác như chương trình xây dựng nông thôn mới, chương trình đào tạo một triệu lao động nông thôn, đào tạo khuyến nông-lâm-ngư.
2. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Ngày 12-8, Uỷ ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã nghe và thảo luận báo cáo của Uỷ ban tư pháp về một số vấn đề liên quan đến kết quả giám sát việc giải quyết vụ tranh chấp hợp đồng kinh tế giữa nguyên đơn là Công ty Tiên Sơn (tỉnh Thanh Hóa) với bị đơn là Công ty TNHH Châu Tuấn (tỉnh Hà Tĩnh). Theo báo cáo giám sát của Uỷ ban tư pháp về vụ án này, các cơ quan tiến hành tố tụng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm và việc xét xử giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán TANDTC đã vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong quá trình giải quyết vụ án.
Về phía TANDTC và VKSNDTC cũng nhất trí với kết luận của Uỷ ban tư pháp. Tuy nhiên vì vụ án này đã được xét xử bằng quyết định của Hội đồng thẩm phán TANDTC là cơ quan xét xử cao nhất, nên theo quy định của pháp luật hiện hành thì chưa có cơ chế xem xét lại (theo quy định của các Bộ luật tố tụng hình sự, dân sự và Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính thì không ai có quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán TANDTC). Xử lý thế nào khi quyết định của cơ quan xét xử cao nhất là có sai sót như nhận định của Uỷ ban tư pháp? Nếu vẫn đưa bản án này ra thi hành nghĩa là “từ cái sai này dẫn đến cái sai khác” như ý kiến của Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Trần Đình Đàn và nhiều ý kiến thảo luận khác trong UBTVQH.
Uỷ ban tư pháp bên cạnh việc đề ra hướng xử lý để khắc phục những sai sót trong xét xử, đảm bảo quyền lợi của các bên đương sự trong vụ án cụ thể này, còn kiến nghị TANDTC, VKSNDTC nghiên cứu, đề xuất giải pháp khi sửa đổi, bổ sung Bộ luật tố tụng hình sự, Bộ luật tố tụng dân sự và xây dựng Luật tố tụng hành chính quy định thẩm quyền kháng nghị đặc biệt với cơ chế thật chặt chẽ để có thể khắc phục những sai sót trong quyết định của Hội đồng thẩm phán TANDTC mà sau khi xử giám đốc thẩm, tái thẩm phát hiện thấy có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án.
Chủ tịch QH Nguyễn Phú Trọng cho rằng trong trường hợp cụ thể nếu các bên liên quan đã thừa nhận sai thì phải tìm cách giải quyết. Chủ nhiệm Uỷ ban pháp luật Nguyễn Văn Thuận cũng đề nghị không thể “quay lưng lại với cái sai”. Về lâu dài, nhiều ý kiến trong UBTVQH cho rằng cần thiết phải có biện pháp xử lý sai sót của cơ quan xét xử cao nhất (nếu có và được pháp hiện ra), đó có thể là việc lập toà án đặc biệt như Hiến pháp năm 1946, lập toà án hiến pháp như kinh nghiệm nhiều nước trên thế giới, cũng như việc sửa đổi Hiến pháp và các đạo luật có liên quan…
Cùng ngày, UBTVQH đã cho ý kiến về việc sửa đổi, bổ sung mục III Bảng phụ cấp chức vụ đối với cán bộ lãnh đạo của Nhà nước và đại biểu QH hoạt động chuyên trách.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Bộ Y tế cho biết: Ngày 12.8, VN đã ghi nhận thêm 64 trường hợp dương tính với cúm A/H1N1 trong đó, miền Nam 34 ca, miền Bắc 12 ca, miền Trung 4 ca và Tây Nguyên 14 ca. Như vậy, tính đến 17 giờ ngày 12.8, VN đã ghi nhận 1.275 trường hợp dương tính, 2 ca tử vong. 916 bệnh nhân đã ra viện.
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: UBND TP Hà Nội vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất ngừng đầu tư đối với 10 dự án sân gôn trên địa bàn.
Đó là các dự án: Khu du lịch sinh thái và vui chơi giải trí Tuần Châu Hà Tây; Khu đô thị gôn Mê Linh; Sân gôn Đồng Sương; Khu du lịch sinh thái và sân gôn Phú Mãn; Sân gôn Temple Lake Golf&Resort Chương Mỹ; Khu luyện tập thể thao vui chơi giải trí Mễ Trì (có sân gôn); Khu đô thị du lịch sinh thái và sân gôn Long Biên; Sân gôn 36 lỗ kết hợp công viên cây xanh và khu du lịch Thanh Trì; Sân gôn hồ Cẩm Quỳ; Sân gôn quốc tế hồ Mèo Gù.
Đối với 4 sân gôn đã và đang đi vào hoạt động (sân gôn Hà Nội, Vân Trì, Đồng Mô và Văn Sơn), TP sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát để bảo đảm sử dụng đất đúng mục đích, không làm ảnh hưởng đến môi trường và kinh doanh đúng quy định pháp luật. Hà Nội hiện có tổng số 19 dự án sân gôn và dự án khu chức năng đô thị có sân gôn. Trong đó, có 8 dự án do Thủ tướng Chính phủ và Bộ Kế hoạch - Đầu tư chấp thuận hoặc cấp phép đầu tư, 6 dự án do UBND tỉnh Hà Tây (cũ) chấp thuận, 4 dự án do UBND TP Hà Nội (cũ) chấp thuận, 1 dự án do tỉnh Vĩnh Phúc chấp thuận.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Chiều 12-8, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng có buổi làm việc với lãnh đạo Bộ Tư pháp, các thành viên Ban chỉ đạo cải cách tư pháp trung ương về đề án xây dựng Học viện Tư pháp thành trung tâm lớn đào tạo các chức danh tư pháp.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết mục tiêu của đề án là xây dựng Học viện Tư pháp thành trung tâm lớn, gắn kết giữa đào tạo và nghiên cứu khoa học ứng dụng. Đề án sẽ đào tạo các chức danh tư pháp, bao gồm thẩm phán, kiểm sát viên, luật sư, chấp hành viên, công chứng viên... đáp ứng nhu cầu về số lượng và chất lượng cho các cơ quan tư pháp. Theo Bộ trưởng Cường, hiện còn có một số ý kiến khác nhau đối với việc đào tạo thẩm phán, kiểm sát viên, Bộ Tư pháp đang tích cực phối hợp với các ngành liên quan để thống nhất, hoàn thiện trình Chính phủ phê duyệt đề án.
2. Báo Nhân dân có bài Chấn chỉnh tình trạng chứng thực không đúng quy định. Bài báo phản ánh: Theo quy định tại Nghị định số 75/2000/NÐ-CP, ngày 8-12-2000, và Nghị định số 79/2007/NÐ-CP, ngày 18-5-2007 của Chính phủ thì UBND cấp xã có thẩm quyền chứng thực chữ ký, chứng thực bản sao từ bản chính các văn bản bằng tiếng Việt; UBND cấp xã không được chứng thực giấy ủy quyền, hợp đồng ủy quyền hay chứng nhận hợp đồng đăng ký thế chấp, hợp đồng mua, bán tài sản.
Quy định là như vậy, nhưng ở nhiều địa phương, các giao dịch dân sự như chứng thực giấy ủy quyền, hợp đồng ủy quyền, hợp đồng đăng ký thế chấp vay vốn ngân hàng, hợp đồng mua, bán nhà... lại chủ yếu được thực hiện ở UBND cấp xã. Sở dĩ người dân đến UBND xã để chứng thực những giấy tờ trên vì mức thu lệ phí thường thấp hơn ở các phòng công chứng. Ðơn cử, theo Thông tư liên tịch số 91/2008/TTLT-BTC-BTP, ngày 17-10-2008 của Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp, mức lệ phí công chứng một hợp đồng thế chấp vay vốn ngân hàng hoặc hợp đồng mua bán tài sản có giá trị từ 100 triệu đồng đến một tỷ đồng bằng 0,1% giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng giao dịch. Trường hợp giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng giao dịch vượt quá một tỷ đồng thì mức lệ phí là một triệu đồng cộng với 0,07% giá trị tài sản hoặc giá trị hợp đồng. Vì vậy, chứng thực ở UBND cấp xã thì người dân chỉ phải trả vài trăm nghìn đồng đến một triệu đồng (tùy theo quy định của mỗi địa phương) cho một hợp đồng mua, bán bất động sản có giá trị cả tỷ đồng.
Việc chứng thực các loại văn bản không đúng với quy định như đã nêu trên dẫn đến tình trạng Nhà nước thì thất thu ngân sách, UBND cấp xã phải làm việc không thuộc thẩm quyền của mình và người dân sẽ gặp rắc rối khi có tranh chấp xảy ra. Tình trạng "lộn sân" trong hoạt động chứng thực này cần sớm chấn chỉnh để bảo đảm tính pháp lý cho các giao dịch dân sự và tránh tiêu cực nảy sinh.
3. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài Công chứng cả nhà đã có “lệnh” cấm mua bán. Bài báo phản ánh: Vì nằm trong khu quy hoạch đô thị mới Thủ Thiêm, căn nhà số C25/3 Trần Não (Cư xá Công nhân, P. Bình Khánh, Q2, TPHCM) đã bị UBND TPHCM ra quyết định thu hồi đất để phục vụ dự án và “cấm mua bán, chuyển nhượng”, nhưng công chứng viên Phòng công chứng số 5 TPHCM vẫn ký công chứng hợp đồng mua bán nhà và nhiều vấn đề rối rắm đã phát sinh từ hợp đồng mua bán này.
Ông Trần Kim Long (SN 1956, ngụ số 7 đường số 6, P. Long Trường, Q9, TPHCM) là chủ sở hữu căn nhà số C25/3 Trần Não (đã được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở). Ngày 27-8-2007, ông Long ký hợp đồng mua bán căn nhà số C25/3 Trần Não cho bà Nguyễn Thị Thuận (SN 1973, ngụ tại 25 Trần Não, phường An Lợi Đông, quận 2, TPHCM) với giá 700 triệu đồng. Hợp đồng mua bán này có công chứng viên Nguyễn Mạnh Cường (Phòng công chứng số 5) chứng nhận. Cũng trong ngày 27-8-2007, ông Trần Kim Long lập hợp đồng ủy quyền cho bà Nguyễn Thị Thuận được thay mặt ông liên hệ với các cơ quan có thẩm quyền thực hiện một số công việc do ông Long ủy quyền.
Sau khi ký Hợp đồng mua bán này, căn nhà số C25/3 Trần Não không được UBND Q2 cho đăng bộ sang tên vì nằm trong khu quy hoạch, đã bị UBND TPHCM có chỉ thị số 34/2001/CT-UB ngày 20-12-2001 “nghiêm cấm việc mua bán, chuyển nhượng”. Theo quy định của pháp luật, việc mua bán, chuyển nhượng quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở bắt buộc phải đăng bộ sang tên mới có giá trị. Nay, vì không sang tên được quyền sở hữu nhà, nên ông Long không thể xin cấp nhà hay mua nhà theo ưu đãi người khó khăn (không có nhà ở) của cơ quan nơi ông làm việc, chính vì vậy ông Long đã yêu cầu bà Thuận hủy bỏ Hợp đồng mua bán nhà (ông đồng ý hoàn trả cho bà Thuận số tiền 700 triệu đồng và khoản tiền lãi suất theo mức lãi suất ngân hàng) và hủy hợp đồng ủy quyền nhưng bà Nguyễn Thị Thuận không đồng ý.
Vì bà Thuận chối từ, nên ông Trần Kim Long đến Phòng công chứng số 5 yêu cầu hủy bỏ hợp đồng mua bán này nhưng không được công chứng viên chấp nhận vì “nếu hủy bỏ hợp đồng mua bán nhà thì phải có cả bên bán (ông Trần Kim Long) và bên mua (bà Nguyễn Thị Thuận) cùng ra phòng công chứng ký hợp đồng hủy bỏ hợp đồng mua bán nhà đã ký trước đó thì mới có giá trị” như lời công chứng viên giải thích. Sự từ chối của công chứng viên đã khiến ông Long lâm vào cảnh bán nhà không được mà nhận lại cũng chẳng xong. Lý do chỉ vì trước đó công chứng viên Nguyễn Mạnh Cường đã chứng nhận vào bản hợp đồng mua bán trong khi UBND TPHCM đã nghiêm cấm việc mua bán chuyển nhượng.
Việc công chứng viên Phòng công chứng số 5 TPHCM ký ẩu tả “cho” mua bán căn nhà số C25/3 Trần Não đã gây ra biết bao sự rối rắm, phiền toái. Và, để giải quyết hậu quả “công chứng ẩu” của công chứng viên, ông Trần Kim Long đã làm thủ tục yêu cầu tòa án bảo vệ quyền lợi của ông. Qua bài viết này, chúng tôi đề nghị các ngành chức năng cần xem xét bảo vệ quyền lợi chính đáng của ông Trần Kim Long theo quy định của pháp luật; đồng thời đề nghị các công chứng viên khi đặt bút ký công chứng các hợp đồng mua bán (chuyển nhượng) nhà đất cần xem xét kỹ tình trạng pháp lý nhà đất để tránh những rắc rối cho người dân.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 13/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.