Trong buổi sáng ngày 12/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hơn 60% doanh nghiệp ở Hà Nội xác nhận công việc của họ được giải quyết sau khi chi trả phí “đen”, 80% doanh nghiệp tư nhân cho biết họ phải trả những chi phí không chính thức.
Đây là kết quả điều tra gần 8.000 doanh nghiệp ở Hà Nội trong khuôn khổ Dự án nâng cao năng lực cạnh tranh (VNCI) do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và UBND TP Hà Nội thực hiện. Thông tin trên do bà Lê Thu Huyền, cán bộ VNCI, cho biết ngày 11-8 tại tọa đàm Nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh của thành phố Hà Nội giai đoạn 2009-2010.
Báo cũng phản ánh: Như Pháp Luật TP.HCM liên tục thông tin trên các số trước, việc cấp giấy chủ quyền nhà, đất trong cả nước hiện nay bị ách tắc hẳn. Giấy đỏ, giấy hồng cũ không được cấp nữa mà phải chờ mẫu giấy mới chung cho nhà, đất sắp được ban hành. Liên quan vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Nguyễn Mạnh Hiển cho biết Chính phủ sẽ quyết định thời điểm có hiệu lực của nghị định hướng dẫn cấp một giấy cho nhà, đất và tài sản gắn liền với đất. Chính phủ cũng đã tính đến việc nghị định sau khi ban hành có thể có hiệu lực sớm hơn so với thông thường. Tuy nhiên, hiện cần phải xem xét đến tính pháp lý của văn bản.
Trước đó, Thứ trưởng Hiển cũng cho biết dự thảo thông tư hướng dẫn nghị định về cấp một giấy cho nhà, đất và tài sản gắn liền với đất của Bộ TN&MT đang được lấy ý kiến các địa phương. Thông tư này sẽ được ban hành sau nghị định nhưng cũng sẽ sớm có hiệu lực để tháo gỡ ách tắc trong cấp mới giấy tờ nhà, đất, cũng như mua bán, sang tên chủ quyền nhà, đất hiện nay.
Ngày 11-8, Sở TN&MT TP.HCM đã chính thức gửi Công văn số 5760 đến Bộ TN&MT đề xuất trong khi chờ nghị định và thông tư hướng dẫn cấp một giấy mới, nên cho đăng bộ ngay trên giấy đỏ, giấy hồng cũ để giải quyết nhu cầu giao dịch nhà, đất của dân. Đối với giấy đỏ, giấy hồng cấp theo Nghị định 60 năm 1994 thì giải quyết biến động trên trang bốn của giấy và ghi chú: “Khi mẫu giấy chứng nhận mới được ban hành và có sự giao dịch tiếp theo thì sẽ được cấp đổi sang mẫu giấy chứng nhận mới”. Đối với giấy hồng cấp theo Nghị định 90 năm 2006 thì ghi trên trang bốn: “Thông tin trên giấy chứng nhận đã được thay đổi theo văn bản số... (hợp đồng số...), đã được vào sổ bộ số...” và cũng có dòng ghi chú như giấy đỏ, giấy hồng cấp theo Nghị định 60.
Sở TN&MT TP.HCM cho biết nếu đề xuất trên được chấp nhận thì sẽ giảm được 70% khối lượng công việc cũng như áp lực liên quan đến việc thực hiện cấp một giấy mới, tránh ảnh hưởng đến quyền lợi và xáo trộn cuộc sống của người dân. Ngày 11-8, ông Nguyễn Văn Quang, Trưởng phòng Đăng ký thống kê đất đai, Sở TN&MT TP Hà Nội, cho biết sáng nay (12-8) sẽ có buổi họp liên ngành của nhiều sở đóng góp cho các văn bản hướng dẫn thực hiện cấp một giấy trên địa bàn Hà Nội sắp tới.
Thế nhưng theo giáo sư-tiến sĩ khoa học Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, việc cấp giấy hồng, giấy đỏ trong thời điểm này chắc chắn là trái luật vì theo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về đầu tư xây dựng cơ bản, sau ngày 1-8 không cấp giấy cũ nữa. Người dân phải tỉnh táo và đừng mong được cấp giấy đỏ, giấy hồng nữa vì giấy đó cấp bây giờ sẽ không xài được. Cơ quan nhà nước cũng đừng nói vì nhu cầu, quyền lợi của người dân không thể dừng lại việc cấp giấy để cấp giấy đỏ, giấy hồng tiếp vì như thế tưởng là có lợi cho dân nhưng lại là có hại cho dân.
Theo ông Võ, phải thẳng thắn nhìn nhận trong việc chậm ra văn bản hướng dẫn, cán bộ có trách nhiệm và cơ quan chức năng trong việc này có khuyết điểm đối với dân, rất đáng trách. Các nhà lãnh đạo cần có bản lĩnh về dự báo thì lúc đó sẽ đỡ vướng vào những “ca” như thế này. Tức là phải dự báo: Nếu chậm cấp giấy mới một ngày thì sao? Chậm cấp giấy mới trong hai ngày thì sao? Giải pháp lúc này là bằng mọi cách phải sớm ra được các văn bản hướng dẫn để việc cấp một giấy sớm thực hiện. Nếu có muộn hơn ngày 1-8 thì cũng chỉ muộn chút ít thôi, đừng để muộn quá nhiều.
2. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Việc công bố công khai thủ tục hành chính (TTHC) ở các cấp chính quyền (cấp bộ, tỉnh, huyện, xã) để người dân biết và thực hiện tưởng như là đương nhiên trong quản lý nhà nước nhưng nhiều năm qua chưa thực hiện được. Chỉ đến khi đề án đơn giản hóa TTHC trên các lĩnh vực quản lý nhà nước (đề án 30) được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá của cải cách hành chính, quá trình thống kê để công bố bộ TTHC ở các bộ, ngành địa phương mới được thúc đẩy.
Lần lượt các bộ, ngành, địa phương công bố bộ TTHC có liên quan mà báo chí đã đưa tin. Ở cấp bộ, sau Bộ Ngoại giao, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp và cuối tuần qua Bộ Nội vụ là cơ quan thứ tư công bố bộ TTHC. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc (tổ trưởng tổ công tác chuyên trách của Thủ tướng về cải cách TTHC) nhận xét kết quả thống kê, công bố TTHC lần này “là một lịch sử”, không những bởi lần đầu tiên thực hiện mà còn vì chúng ta nói nhiều đến cải cách TTHC nhưng lâu nay “không ông giám đốc sở, ông bộ trưởng nào nói được trong ngành mình có bao nhiêu TTHC”.
Theo kế hoạch, muộn nhất vào ngày 15-8 các bộ, ngành sẽ công bố bộ TTHC thuộc thẩm quyền cấp bộ, ngày 20-8 các địa phương hoàn thành công bố bộ TTHC cấp địa phương (TP.HCM đã công bố). Tuy nhiên theo tổ công tác trên, hiện nay nhiều bộ, ngành chưa thực hiện việc này, nhiều địa phương vẫn còn lúng túng trong việc công bố bộ TTHC.
Trong khi đó chỉ còn một tháng nữa đến thời hạn Chính phủ công bố công khai bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về TTHC ở bốn cấp chính quyền trên Internet để phục vụ người dân và cộng đồng doanh nghiệp. Hơn nữa, việc công khai, minh bạch các TTHC chỉ là bước đầu tiên của đề án 30. Theo ông Nguyễn Xuân Phúc, các bước tiếp theo của đề án 30 như rà soát TTHC và thực thi các khuyến nghị đơn giản hóa TTHC còn quan trọng hơn nhiều.
Chặng đường cải cách TTHC sắp tới là quan trọng hơn, nhưng khi lĩnh vực này vẫn chưa được dành sự ưu tiên, khi những người có trách nhiệm vẫn chưa biết trong ngành mình có bao nhiêu TTHC, thật khó để đẩy nhanh việc xây dựng một hệ thống TTHC thông thoáng, dễ thực hiện cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp.
Để góp phần tiến tới mục tiêu đơn giản hóa TTHC, ông Nguyễn Xuân Phúc cho hay cấp có thẩm quyền đã đưa ra tiêu chí đánh giá thi đua khen thưởng năm 2009 cho các bộ, ngành là phải thực hiện tốt các nhiệm vụ của đề án 30, “cho dù có thực hiện tốt các công việc khác trong quản lý nhà nước nhưng không làm tốt cải cách TTHC sẽ không được khen thưởng”. Trong khi đó, có ý kiến cho rằng nếu bộ, ngành, địa phương nào không thực hiện tốt công việc này lẽ ra phải bị phạt chứ không chỉ không được khen thưởng.
Từ nay đến năm 2010 (đề án 30 thực hiện trong giai đoạn 2007-2010), thời gian để thực hiện các công việc còn lại của tiến trình cải cách TTHC không còn dài, nhưng sẽ là một bước tiến dài nếu thật sự hệ thống TTHC như rừng rậm hiện nay được đơn giản hóa. Và việc đẩy mạnh cải cách TTHC phải xuất phát từ lợi ích của người dân chứ không phải từ nhu cầu quản lý dễ hơn của cơ quan công quyền.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Công ty Vedan VN hôm qua chính thức gửi văn bản cho Hội Nông dân Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu và TP.HCM cho biết không đáp ứng mức yêu cầu hỗ trợ 659,6 tỉ đồng (mức do 3 Hội Nông dân đưa ra) vì cho rằng đây là con số quá cao. Công ty còn dẫn hàng loạt văn bản của cơ quan chức năng, như ngoài Vedan còn 77 doanh nghiệp xả 50.251m3/ngày đêm ra sông Thị Vải, trong đó đến 98% mẫu nước chưa đạt tiêu chuẩn, và các doanh nghiệp này cũng phải có trách nhiệm cùng Vedan hỗ trợ cho nông dân...
Cũng trong văn bản trên, Vedan cho rằng “Đồng ý bồi thường thiệt hại cho người dân trên cơ sở trách nhiệm của mình gây ra. Hiện Vedan chờ Tổng cục Môi trường Bộ TN-MT khảo sát thống kê thiệt hại, xem xét trách nhiệm để hỗ trợ hoặc bồi thường thiệt hại cho nông dân”.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ngày 11-8, ban soạn thảo nghị định thay thế Nghị định 05/2005/NĐ-CP về bán đấu giá tài sản đã họp để cho ý kiến về một số vấn đề còn nhiều tranh luận khác nhau như:Mức độ xã hội hóa hoạt động bán đấu giá đến đâu, điều kiện thành lập doanh nghiệp bán ấu giá tài sản, việc hủy kết quả bán đấu giá, cũng như những biện pháp chấm dứt tình trạng “cò”, thông đồng, dìm giá...
Các thành viên tổ biên tập vẫn đang lưỡng lự giữa hai phương án. Một là chuyên nghiệp hóa các tổ chức bán đấu giá tài sản và doanh nghiệp bán đấu giá tài sản theo hướng chỉ được kinh doanh một lĩnh vực dịch vụ là bán đấu giá. Phương án hai là giữ nguyên hiện trạng doanh nghiệp bán đấu giá kinh doanh đa ngành, nghề như hiện nay.
Ông Phạm Thanh Cao, Trưởng phòng Bổ trợ tư pháp (Sở Tư pháp TP Hà Nội), nêu thực tế hiện nay là một người mua, bốn người “cò”, hiện tượng những người tham gia đấu giá liên kết với nhau để dìm giá... Để giải quyết vấn đề này, dự thảo đã nâng mức tiền đặt trước, tối đa không quá 15% giá khởi điểm của tài sản bán đấu giá. Trong khi đó, theo quy định của Nghị định 05, mức đặt cọc này chỉ không quá 5%.
Để khắc phục tình trạng cố tình trả giá rất cao, được tuyên bố là người được mua tài sản rồi lại từ chối mua để người liền kề mua được tài sản và hai bên chia nhau số tiền chênh lệch, dự thảo quy định người từ chối mua tài sản không được hoàn trả khoản tiền đặt trước và tài sản chỉ được bán cho người trả giá liền kề nếu mức chênh lệch giá của người trả giá liền kề với người từ chối mua tài sản thấp hơn hoặc bằng khoản tiền đặt trước.
Báo cũng có bài Bị khởi tố hình sự vì không chấp hành án dân sự. Bài báo phản ánh: Cách đây 10 năm, ông Lê Văn Lân, trú ở khóm Đông Bắc 2, phường Vĩnh Hải, TP Nha Trang (Khánh Hòa) khởi kiện yêu cầu người chú ruột Lê Thanh Bình chia di sản thừa kế nhà đất ở tổ 3, khóm Phan Bội Châu - nay là 46 Lạc Long Quân, thị trấn Diên Khánh.
Bản án dân sự sơ thẩm ngày 18/7/2000 của TAND huyện Diên Khánh tuyên xử giao cho ông Lê Thanh Bình (59 tuổi) trú ở tổ 7, thị trấn Diên Khánh sở hữu một phần tài sản thừa kế 188,3m2 đất. Giao cho ông Lê Văn Lân và em trai Lê Văn Lanh sở hữu phần tài sản thừa kế còn lại 108,7m2 đất có căn nhà tường gạch, mái tole. Ngoài ra, ông Bình còn phải trả cho hai ông Lân, Lanh giá trị chênh lệch tài sản 48.226.722 đồng. Không đồng tình phán quyết của cấp sơ thẩm nên ông Bình kháng cáo, nhưng bản án phúc thẩm số 68/PTDS ngày 26/9/2000 của TAND tỉnh Khánh Hòa tuyên xử y án sơ thẩm.
Quyết định cưỡng chế THA chưa thể thực thi vì suốt 5 năm (2002-2006), ông Bình gửi hàng loạt đơn đến TAND, Viện KSND tối cao, Cục THADS - Bộ Tư pháp khiếu nại bản án phúc thẩm. Không dừng lại ở đó, ngày 18/5/2007, ông Lê Thanh Bình công nhiên tháo dỡ ngôi nhà đã kê biên, bán đấu giá thành. Cơ quan THADS huyện Diên Khánh phối hợp UBND thị trấn Diên Khánh lập biên bản yêu cầu chấm dứt hành vi sai phạm, nhưng đương sự không chấp hành, mà còn khởi công xây dựng trái phép nhà kiên cố, cao tầng.
Ngày 22/6/2007, Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh ra Quyết định 185/QĐ-UBND xử phạt vi phạm hành chính đối với Lê Thanh Bình, buộc đương sự tháo dỡ công trình xây dựng trái phép, nhưng đối tượng này vẫn xây dựng hoàn thiện căn nhà đúc ba tầng trên đất đã bán đấu giá cho vợ chồng bà Liên. Công an huyện Diên Khánh cho biết, cơ quan này đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, chuyển hồ sơ đề nghị cơ quan kiểm sát cùng cấp truy tố Lê Thanh Bình về tội không chấp hành án theo quy định tại khoản 1 Điều 304 BLHS.
2. Báo điện tử Vietnamnet có bài Bối rối xử lý với doanh nghiệp gây ô nhiễm chây ỳ. Bài báo phản ánh: Ngày 11/8, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM và các sở, ngành liên quan đã họp, tìm biện pháp cưỡng chế đối với các doanh nghiệp chây ỳ thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính do gây ô nhiễm môi trường.
Theo Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường, số doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm tăng đáng lo ngại. Tuy nhiên, những biện pháp cưỡng chế, buộc các doanh nghiệp vi phạm tuân thủ theo những nội dung của quyết định xử phạt vi phạm lại gặp nhiều khó khăn. Bà Nguyễn Thị Dụ, Chánh thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, gần đây, khi kiểm tra đột xuất 23 doanh nghiệp ở quận 12 và một số khu công nghiệp đã nhận do gây ô nhiễm thì có gần phân nửa doanh nghiệp không chấp hành quyết định xử phạt.
Nhiều doanh nghiệp vẫn tiếp tục xả nước thải và khí thải vượt tiêu chuẩn cho phép dù quyết định xử phạt yêu cầu khắc phục trước khi tiếp tục xả. Mới nhất là quyết định xử phạt của UBND TP.HCM đối với hành vi gây ô nhiễm của Công ty TNHH sản xuất - thương mại Việt Thắng Jean. Công ty Việt Thắng Jean hoạt động may, giặt tẩy ở số 38 đường Quang Trung, phường Hiệp Phú, quận 9, TP.HCM và đã nhiều lần bị phát hiện quả tang gây ô nhiễm môi trường.
Cụ thể vào tháng 9/2008, Tổng cục Môi trường phát hiện Việt Thắng Jean không thu gom toàn bộ nước thải để xử lý, xả nước thải, khí thải vượt tiêu chuẩn 10 lần. Thanh tra môi trường yêu cầu công ty này để hoàn chỉnh hồ sơ xử phạt nhưng Việt Thắng Jean vắng mặt. Kế đến, gần cuối tháng 12/2008, Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM tiếp tục phát hiện Việt Thắng Jean xả nước thải vượt tiêu chuẩn năm lần.
Căn cứ vào đó, cuối tháng 6/2009, UBND TP.HCM ra quyết định xử phạt Công ty Việt Thắng Jean 80,5 triệu đồng. Quyết định xử phạt của TP.HCM yêu cầu Việt Thắng Jean ngưng xả nước thải vào nguồn nước trước khi được phép của sở Tài nguyên môi trường và buộc khắc phục tình trạng ô nhiễm. Nhưng cuối tháng 7/2009, khi tái kiểm tra thì Công ty Việt Thắng Jean vẫn chưa thu gom toàn bộ nước thải, hệ thống xử lý nước thải vận hành không đúng quy trình…
Tại cuộc họp ngày 11/8, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, căn cứ kết quả tái kiểm tra, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tham mưu cho UBND TP.HCM ban hành quyết định cưỡng chế. Một trong những biện pháp cưỡng chế khả thi nhất đối với các doanh nghiệp gây ô nhiễm chây ỳ như Công ty Việt Thắng Jean, theo ý kiến của đại diện các sở, ngành, tốt nhất là cắt điện đối với dây chuyền sản xuât gây ô nhiễm. Đây là biện pháp hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế để đình chỉ, chấm dứt hành vi vi phạm của các doanh nghiệp chây ỳ.
Nhưng theo Công ty Điện lực thành phố và Sở Tư pháp lại cho rằng biện pháp này không khả thi. Ông Nguyễn Tự Hùng, trưởng phòng Thanh tra - pháp chế thuộc Công ty Điện lực thành phố cho hay ngành điện đã từng chuẩn bị cắt điện nhưng bị doanh nghiệp vi phạm khiếu nại ngược lại. Doanh nghiệp cho rằng họ có vi phạm hợp đồng cung cấp điện đâu mà cắt điện thế nên ngành điện đành chịu.
Đại diện Sở Tư pháp cũng khẳng định, quan hệ giữa ngành điện lực và doanh nghiệp là quan hệ dân sự - kinh tế được thực hiện trên cơ sở hợp đồng. Cho nên, việc ngừng cung cấp điện còn phụ thuộc vào nội dung hợp đồng ký kết giữa hai bên.
Theo bà Nguyễn Thị Dụ, trước tình hình doanh nghiệp vi phạm môi trường ngày càng nhiều thì ngành điện cần mạnh dạn áp dụng hình thức cắt điện như UBND huyện Hóc Môn, Củ Chi hay trường hợp việc Công ty Điện lực Hiệp Phước cắt điện Công ty Hào Dương vào năm 2008. Tuy nhiên, kết luận về trường hợp của Công ty Việt Thắng Jean, bà Dụ cho rằng sẽ chờ công ty này báo cáo kết quả khắc phục ô nhiễm sau đó tiếp tục tái kiểm tra, nếu còn tiếp tục vi phạm thì mới cưỡng chế.
3. Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam phản ánh: Chiều 11/8, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Vĩnh Trọng đã có buổi tiếp Bộ trưởng Bộ Tư pháp bang Alberta, Canada, bà Alison Redford đang ở thăm và làm việc tại Việt Nam.
Tại buổi tiếp, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng đánh giá cao mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa ngành tư pháp hai nước Việt Nam và Canada trong thời gian qua; Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Dự án phát triển tư pháp và sự tham gia từ cơ sở giữa Việt Nam và Canada là một mình chứng rõ nét cho quan hệ hợp tác về tư pháp giữa 2 nước.
Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng cho biết, Việt Nam đang trong quá trình đẩy mạnh cải cách tư pháp, cần sự hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm trong lĩnh vực này của các nước trên thế giới; mong muốn, trong thời gian tới phía Canada sẽ tằng cường hợp tác và hỗ trợ tích cực hơn nữa với Việt Nam trong lĩnh vực tư pháp nhất là trong đào tạo nguồn nhân lực tư pháp có chất lượng cao và các hoạt động hỗ trợ người dân tiếp cận với các dịch vụ tư pháp.
Bà Alison Redford cảm ơn Phó Thủ tướng đã dành thời gian tiếp, khẳng định Canada sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệp với Việt Nam trong lĩnh vực cải cách tư pháp; cho biết các hoạt động hợp tác, hỗ trợ Việt Nam trong đơn giản hoá thủ tục tư pháp; đào tạo nguồn nhân lực tư pháp và các hoạt động hỗ trợ người dân tiếp cận với các dịch vụ tư pháp là một trong những nội dung hợp tác chính mà Canada đang phối hợp với phía Việt Nam.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 12/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.