Trong buổi sáng ngày 15/5/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Nhiều doanh nghiệp (DN) có nhu cầu nhưng cũng phải chờ từ 7-14 ngày số ngoại tệ họ cần mới được ngân hàng đáp ứng. Cực chẳng đã, có DN vì cần kíp đã phải huy động cả USD của cán bộ, công nhân viên.
Theo phản ánh của các DN, đa số các đề nghị mua ngoại tệ của họ đều bị các ngân hàng lắc đầu với lý do duy nhất là không đủ nguồn cung. Đúng là các ngân hàng cũng có những khó khăn thực sự về ngoại tệ. Bởi nhiều DN và người dân có nguồn thu ngoại tệ đã không bán cho ngân hàng mà dùng để thế chấp vay VND. Lý do dẽ hiểu là vay VND đang được hỗ trợ lãi suất. Trong 4 tháng đầu năm 2009 tăng trưởng tín dụng nói chung của cả nền kinh tế là 11,6%, trong khi đó tăng trưởng tín dụng bằng ngoại tệ lại giảm 2,5%. Thực tế này đã làm tăng đột biến nhu cầu mua ngoại tệ trong nền kinh tế.
Chính vì thế, phó giám đốc một chi nhánh của Vietcombank cho biết, từ đầu tháng 4, Hội sở đã có chỉ đạo cho các chi nhánh phải tự hạn chế và điều tiết lượng ngoại tệ bán ra theo thứ tự ưu tiên. Thậm chí, ngân hàng còn đề ra mức khống chế lượng bán ra trong ngày đối với từng chi nhánh tùy theo quy mô của chi nhánh đó. Đây là biện pháp bất đắc dĩ để ứng phó với hoàn cảnh thiếu nguồn cung ngoại tệ thương mại như hiện nay và đây là cách mà nhiều ngân hàng đang áp dụng.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chuẩn y tờ trình của TAND tối cao và ra nghị quyết tăng thẩm quyền xét xử cho 82 tòa án cấp huyện còn lại trên phạm vi cả nước. Như vậy, tính đến thời điểm 1-7-2009, tất cả tòa án cấp huyện đều có thẩm quyền xét xử các vụ án hình sự theo khoản 1 Điều 170 Bộ luật Tố tụng hình sự và giải quyết các vụ việc dân sự theo Điều 33 Bộ luật Tố tụng dân sự. Trước đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã giao thẩm quyền xét xử mới cho 606 tòa án cấp huyện và 17 tòa án quân sự khu vực có đủ điều kiện.
Theo tờ trình của TAND tối cao: Số lượng các vụ án hình sự thuộc thẩm quyền giải quyết mới của một tòa án tăng bình quân khoảng 30 vụ/năm. Một số tòa cấp quận của TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng và một số đơn vị thủ phủ của các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu, Quảng Ninh, Thái Nguyên... có số vụ án hình sự phải thụ lý, giải quyết tăng trên 100 vụ/năm. Các tòa án đã được tăng thẩm quyền đều có nhiều cố gắng đưa các vụ án ra xét xử trong thời hạn nên hầu hết không có án quá hạn luật định; chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm, chưa có trường hợp nào kết án oan người vô tội. Ở một số tòa, tỷ lệ các bản án, quyết định về hình sự bị sửa, hủy giảm hơn so với trước khi được tăng thẩm quyền.
Đồng tình với danh sách các tòa cấp huyện do TAND tối cao trình nhưng Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý cần phải nhìn nhận tình hình chung của cán bộ tư pháp cấp huyện là vẫn còn khó khăn. Vì thế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu liên ngành tư pháp cần phải có phương án sắp xếp, bố trí, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ đủ về số lượng và chất lượng, tăng cường trang bị các điều kiện đảm bảo thực thi nhiệm vụ.
Theo Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng, “cách đây hai năm, 50% cán bộ điều tra cấp huyện vẫn còn ở trình độ sơ cấp, trung cấp. Do đó, tăng thẩm quyền xét xử cho tòa án cấp huyện thì phải đồng thời tăng chất lượng và điều kiện làm việc của đội ngũ điều tra, kiểm sát cho tương ứng”. Ngoài ra, ông Vượng cũng cho rằng liên ngành tư pháp cần cân nhắc việc xây dựng trụ sở mới, mua sắm trang bị đối với các cơ quan tư pháp cấp huyện để tránh tình trạng lãng phí. Lý do là sau này khi thực hiện chủ trương thành lập tòa án khu vực theo lộ trình cải cách tư pháp thì tòa án, VKS ba, bốn huyện sẽ phải sát nhập với nhau.
3. Báo điện tử Vietstock phản ánh: Lần đầu tiên, Việt Nam có một DN chia cổ tức bằng tài sản là trái phiếu của công ty mẹ. Đó là trường hợp của CTCP Công nghiệp Thương mại Masan (Masan Food). Văn bản về việc này đã được DN gửi tới Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK). Mặc dù Luật Doanh nghiệp cho phép trả cổ tức bằng tài sản, nhưng trường hợp này đang đặt ra cho cơ quan quản lý và NĐT trước những phát sinh mới cần được quan tâm.
Xét về mặt logic thông thường, cổ đông là chủ của DN. Khi có sự thống nhất của đa số cổ đông thì việc lựa chọn chia cổ tức bao nhiêu, chia bằng tài sản nào là do cổ đông quyết định, miễn là đáp ứng yêu cầu của Luật Doanh nghiệp. Khi đó, việc lựa chọn một tài sản bất kỳ, kể cả bất động sản hay hàng tồn kho để trả cổ tức cũng hoàn toàn có thể. Nếu lần chia cổ tức này của Masan Food "đầu xuôi đuôi lọt" thì những DN đang có lượng hàng tồn kho lớn hoặc các DN ngành bất động sản ế hàng rất có thể sẽ có động thái trả cổ tức tương tự (nếu được ĐHCĐ thông qua). Dù vậy, phương án trả cổ tức của Masan Food đang gặp một số khó khăn nhất định trong quá trình triển khai, như làm thế nào để chia tròn tỷ lệ cho cổ đông.
Cơ quan quản lý cũng gặp một số vấn đề phát sinh, trước hết là liên quan đến định giá tài sản. Theo vị quan chức UBCK nói trên, "may mắn đây là trường hợp doanh nghiệp chưa niêm yết". Bởi lẽ, nếu Masan Food là một DN niêm yết thì khi chia cổ tức bằng trái phiếu của công ty khác (tức là chia cổ tức bằng một tài sản), thì rất khó khăn để cơ quan quản lý xác định giá trị khoản cổ tức đó để điều chỉnh giá tham chiếu của cổ phiếu. Đối với cổ phiếu OTC thì vấn đề này do các cổ đông tự đàm phán, nhưng với cổ phiếu đã niêm yết thì giá tham chiếu là bao nhiêu sau ngày chốt quyền là một câu hỏi khó. "Nếu Masan Food đã niêm yết thì có lẽ biên độ giao dịch trong ngày giao dịch không hưởng quyền sẽ phải nới lỏng thêm, +/-30% chẳng hạn", vị này nói.
Hiện tại, đối với trường hợp chia cổ tức không bằng cổ phiếu thì DN là công ty đại chúng chỉ cần báo cáo về UBCK. Trường hợp UBCK có thắc mắc sẽ yêu cầu DN giải trình chi tiết. Đối với trường hợp chia cổ tức bằng tài sản thì pháp luật chưa có hướng dẫn cụ thể. Xung quanh vấn đề này, ĐTCK cũng ghi nhận một số ý kiến cho rằng, đối với việc nhận cổ tức bằng tài sản nợ như trên thì một lưu ý cần có cho các cổ đông trước khi thông qua là nên có sự tìm hiểu kỹ lưỡng về tài chính và hoạt động của DN phát hành.
4. Báo Thanh niên phản ánh: Hôm qua 14.5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã bế mạc phiên họp thứ 20, với việc cho ý kiến về chương trình của kỳ họp thứ 5 QH khóa XII sẽ diễn ra từ 20.5 - 19.6.
Tại kỳ họp này, các đại biểu QH sẽ nghe và thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2008, tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2009; các vấn đề về phát hành bổ sung vốn trái phiếu Chính phủ, việc miễn, giảm, giãn thuế theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN); dự án đầu tư tại Venezuela của Tập đoàn Dầu khí VN; các dự án Luật Điện ảnh, Luật Lý lịch tư pháp, Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Quy hoạch đô thị, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản...
Chủ nhiệm Văn phòng QH Trần Đình Đàn cho biết, qua tập hợp ý kiến, một số đoàn đại biểu QH và cơ quan của QH đề nghị Chính phủ chuẩn bị báo cáo thêm một số vấn đề đáng quan tâm như nguồn vốn sử dụng góp phần ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội (mục tiêu kích cầu) có nguồn gốc ngân sách nhà nước; việc miễn, giảm, giãn thuế theo quy định của Luật Thuế TNCN, kết quả thực hiện chủ trương và quy hoạch khai thác bô-xít tại Tây Nguyên; báo cáo về tình hình lao động thất nghiệp, mất việc làm trong 4 tháng đầu năm 2009 do ảnh hưởng của suy giảm kinh tế thế giới và trong nước; báo cáo về tình hình, kết quả thực hiện Chương trình giảm nghèo trong các năm qua và giải pháp, nhất là các giải pháp về đầu tư các nguồn lực để thực hiện hiệu quả chương trình này trong thời gian tới. Theo chương trình, QH sẽ dành hai ngày rưỡi để thực hiện hoạt động chất vấn và nghe trả lời chất vấn.
5. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Văn Một vừa ký văn bản yêu cầu lãnh đạo chín sở, ngành huyện ở tỉnh này viết bản kiểm điểm, tự nhận hình thức kỷ luật liên quan đến ba loại trách nhiệm: 1. Trách nhiệm người đứng đầu trong việc thiếu kiểm tra, đôn đốc việc kê khai tài sản; 2. Trách nhiệm của cấp phó được thủ trưởng giao trực tiếp chỉ đạo thực hiện kê khai tài sản trong đơn vị; 3. Trách nhiệm cá nhân thiếu gương mẫu trong kê khai tài sản.
Văn bản số 3395/UBND ngày 7-5 liệt kê họ tên, danh vị 24 giám đốc, phó giám đốc, chủ tịch, phó chủ tịch, kế toán trưởng các sở, ngành, cơ quan, UBND huyện, doanh nghiệp nhà nước thuộc diện quản lý của tỉnh. Văn bản nói rõ vì sai phạm của những cán bộ này mà ảnh hưởng đến công tác tổng hợp, báo cáo kết quả kê khai tài sản của cả tỉnh, “dẫn đến việc Thủ tướng Chính phủ có văn bản phê bình chủ tịch UBND tỉnh chưa hoàn thành báo cáo kết quả kê khai tài sản, thu nhập theo quy định”. Theo danh sách này, bên cạnh các vị chủ tịch, giám đốc hay phó chủ tịch, phó giám đốc phải kiểm điểm về trách nhiệm người đứng đầu và trách nhiệm cấp phó được phân công trực tiếp chỉ đạo, có 16 vị gồm cả cấp trưởng, cấp phó bị đánh giá là thiếu gương mẫu. Nhiều người chỉ có một bản kê khai tài sản trong khi theo quy định phải kê khai hai bản (lần đầu và lần bổ sung) cho hai năm 2007-2008.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM chiều qua (13-5), Tổng Thanh tra Trần Văn Truyền cho biết chưa nhận được các thông tin này. Tuy nhiên, ông Truyền cho biết Thanh tra Chính phủ đã cử năm đoàn công tác liên ngành kiểm tra, đôn đốc những bộ, ngành, địa phương bê trễ trách nhiệm minh bạch tài sản, thu nhập và đã báo cáo lên Thủ tướng. “Thủ tướng và Thường trực Ban Bí thư vừa làm việc về vấn đề này và yêu cầu các địa phương thực hiện nghiêm chế độ kê khai tài sản, thu nhập. Các đồng chí cũng nói rõ là nếu có địa chỉ trách nhiệm cụ thể, cả Chính phủ và Ban Bí thư sẽ nhắc nhở” - ông Truyền nói.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Tòa bỏ quên tài sản trên đất". Bài báo phản ánh: Từ thiếu sót của tòa phúc thẩm, cơ quan thi hành án tỉnh không có cơ sở để kê biên, định giá tài sản.Tháng 1-2009, TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu xử phúc thẩm vụ tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa bà H. và bà B. cùng ngụ tại TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Tại tòa, bà H. khai đầu năm 2007, bà B. đã viết giấy tay nhận của bà 150 triệu đồng tiền đặt cọc mua hai lô đất ở xã Long Phước, thị xã Bà Rịa với giá 450 triệu đồng. Theo thỏa thuận, bên bán chịu trách nhiệm sang tên, bên mua chịu chi phí sang tên. Từ tháng 3 đến tháng 8-2007, bà B. viết giấy tay nhận thêm của bà H. gần 200 triệu đồng. Tháng 9-2007, do bà B. không làm thủ tục sang tên như đã cam kết, bà H. đã kiện bà B. ra TAND thị xã Bà Rịa. Đáng nói là trong khi tòa đang thụ lý vụ án thì bà B. đã bán hai lô đất trên cho hai người khác và hai người này đã được cấp “giấy đỏ”. Do vậy, bà H. đã yêu cầu TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà B. với hai người mua, đồng thời yêu cầu bà B. tiếp tục thực hiện hợp đồng chuyển nhượng đất với mình. Nếu không đồng ý, bà B. phải trả lại cho bà toàn bộ số tiền cọc và tiền lãi hàng tháng theo quy định. Phía bà B. không chấp nhận yêu cầu này với lý do bà không chuyển nhượng đất cho bà H. mà chỉ cầm giấy tờ nhà đất để vay tiền. Vì không có khả năng trả nợ nên bà H. đã ép bà ký giấy nhận cọc bán hai lô đất trên.
Sau khi xem xét toàn bộ chứng cứ, TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã tuyên hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà B. và bà H., buộc bà B. trả lại cho bà H. gần 500 triệu đồng (gồm có tiền đặt cọc và tiền lãi), hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà B. với hai người mua đất. Tòa này cũng kiến nghị UBND thị xã Bà Rịa thu hồi hai “giấy đỏ” đã cấp cho hai người mua đất, phục hồi cho bà B. quyền sử dụng gần 6.000 m2 đất. Hai người mua đất được quyền khởi kiện bà B. bằng một vụ án dân sự khác nếu có yêu cầu.
Đầu tháng 3-2009, do bà B. không tự nguyện thi hành án (THA) nên THA thị xã Bà Rịa đã ra quyết định kê biên hai lô đất của bà B. Thế nhưng đến khi THA thị xã lên kế hoạch cưỡng chế đối với bà B. thì một người mua đất đã gửi đơn xin hoãn THA. Ngày 19-3, THA tỉnh yêu cầu THA thị xã hoãn cưỡng chế đối với bà B. để có thời gian xem xét, giải quyết đơn khiếu nại. Đầu tháng 4, THA tỉnh đã rút hồ sơ lên để tự mình giải quyết, viện lẽ vụ việc có tính chất phức tạp. Mới đây, ngày 16-4, THA tỉnh lại có công văn kiến nghị cấp tối cao giám đốc thẩm án. Cho rằng cách xử lý của THA tỉnh gây cho mình nhiều thiệt hại về vật chất lẫn tinh thần, bà H. đã khiếu nại.
Trao đổi với phóng viên chiều 8-5, ông Trần Văn Mười, Trưởng THA tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, cho biết: Do bản án của TAND tỉnh xử chưa rõ nên THA tỉnh chưa thể THA. Mặc dù trên lô đất của bà B. có một căn nhà cấp bốn rộng hơn 100 m2, một dãy chuồng trại nuôi heo với diện tích gần 200 m2... nhưng TAND tỉnh lại không tuyên biện pháp xử lý các tài sản này khiến THA tỉnh không có đủ cơ sở pháp lý để kê biên, định giá tài sản. Ngoài ra, việc tòa hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà B. với hai người mua đất có một số bất ổn. Theo điểm b khoản 1 Điều 127 Luật Đất đai năm 2003 thì hộ gia đình, cá nhân chuyển nhượng đất được lựa chọn đến UBND xã chứng thực hoặc đến cơ quan công chứng chứng nhận hợp đồng. Vậy mà bản án lại nhận định hai hợp đồng chuyển nhượng đất của bà B. với hai người mua “đã né tránh không qua chính quyền sở tại chứng thực, thể hiện qua việc bà B. đã đến phòng công chứng tỉnh để chứng nhận hợp đồng”.
Kế tiếp, dù quá trình làm thủ tục chuyển nhượng đất của các bên không gặp bất kỳ sự ngăn chặn nào của cơ quan có thẩm quyền nhưng bản án lại nhận định “bà B. có hành vi tẩu tán tài sản” để từ đó tuyên hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa bà B. với hai người mua. “Vì những vướng mắc và mâu thuẫn trên, chúng tôi đã gửi công văn đề nghị chánh án TAND tối cao, viện trưởng VKSND tối cao xem xét lại bản án theo thủ tục giám đốc thẩm” - ông Mười nói.
Báo cũng có bài “Quan toà chịu thua thằng cùn”. Bài báo phản ánh: Sáng 23/4/2009, Cơ quan Thi hành án dân sự quận Tân Bình (TP.HCM) cần mẫn đếm hơn 16 triệu đồng toàn là loại tiền xu mệnh giá 200 và 500 đồng, là tiền cưỡng chế nộp phạt. Việc đếm tiền phải mất hết ngày hôm ấy và sang cả ngày hôm sau. Theo hồ sơ, ông Chuối là chủ một khách sạn trên đường Hoàng Văn Thụ. Giữa năm 2007, một người khách đến thuê phòng bị mất xe máy nên ông Chuối phải đền. Ông đã mượn 50 triệu đồng của một Việt kiều Na Uy là “mối ruột” thường xuyên về nước thuê phòng của ông để đền cho khách. Hai bên làm giấy cam kết là ông Chuối sẽ trả dần mỗi tháng hai triệu đồng cho đến khi hết nợ. Tuy nhiên, sau đó Chuối đã không thực hiện cam kết nên bị chủ nợ khởi kiện đòi phải trả 44 triệu đồng (đã trừ sáu triệu đồng tiền thuê phòng để ở).
Tháng 5/2008, TAND quận Tân Bình xử sơ thẩm đã quyết định buộc Chuối phải trả cho nguyên đơn 44 triệu đồng và chịu án phí 2,3 triệu đồng. Chuối kháng cáo nhưng TAND TP.HCM xử phúc thẩm đã tuyên y án.Sau đó, cơ quan Thi hành án quận Tân Bình đã ra quyết định thi hành bản án này. Vì Chuối và người khách mất xe thỏa thuận cấn trừ 30 triệu đồng nên Chuối chỉ phải trả cho nguyên đơn 14 triệu đồng và được cơ quan Thi hành án chấp nhận. Do Chuối không tự nguyện Cơ quan Thi hành án quận Tân Bình đã phải ra quyết định cưỡng chế. Theo đó, tổng số tiền Chuối phải thi hành là hơn 16 triệu đồng, gồm cả tiền lãi theo lãi suất ngân hàng.
Chấp hành viên Nguyễn Thị Thủy, người trực tiếp thi hành bản án này kể, trong quá trình chuẩn bị cưỡng chế, nhiều lần bà đã mời Chuối đến để vận động tự nguyện thi hành nhưng ông Chuối không đến. Thế rồi một buổi sáng, ông Chuối đến cơ quan thi hành án quận Tân Bình xin nộp trước bảy triệu đồng. Khi chấp hành viên ký quyết định cho nộp tiền thì Chuối nói: “Chờ tui về lấy tiền”. Gần 11 giờ trưa đó, ông mới quay lại mang theo một bọc tiền xu mới tinh, lộn xộn mệnh giá 200 đồng và một ít tiền giấy mệnh giá 500 đồng.
Do gần hết giờ làm việc và số lượng tiền xu quá nhiều nên cơ quan Thi hành án quận quyết định lập biên bản không nhận ngay. Ông Chuối cự lại thì cơ quan thi hành giải thích là sẽ cử người cùng ông đến Ngân hàng nhà nước Chi nhánh quận Tân Bình nộp vì ở đó có dụng cụ đếm tiền. Sau đó, ông Chuối xách tiền về rồi không quay lại nữa.
Sáng 23/4, cơ quan Thi hành án quận Tân Bình tổ chức đoàn cưỡng chế thì bị Chuối phản ứng gay gắt. Sau khi bị đoàn cưỡng chế kê biên toàn bộ 16 phòng khách sạn, chiều đó Chuối. mới chịu mang tiền đến nộp. Không biết chuẩn bị từ bao giờ mà Chuối mang đến hơn 16 triệu đồng toàn là loại tiền xu mệnh giá 200 và 500 đồng. Tuy là tiền xu mới nhưng không phải từng cọc mà để lẫn lộn với nhau. Chuối còn kỳ công cho những đống tiền xu lộn xộn đó vào những bịch nylon nhỏ hay túi nhựa, hộp giấy. Trước tình huống khó xử này, cơ quan Thi hành án quận Tân Bình phải cắt cử một kế toán, một thủ quỹ và một bảo vệ cùng người của Chuối “áp tải” tiền đến nộp tại kho bạc nhà nước. Do số lượng tiền xu quá nhiều và lộn xộn nên hết giờ làm việc buổi chiều hôm đó, các nhân viên ngân hàng với sự hỗ trợ của máy móc cũng đếm chưa xong, phải dời sang ngày hôm sau.
Chấp hành viên Nguyễn Thị Thủy lắc đầu ngao ngán: “Đây là một vụ thi hành án cười ra nước mắt! 13 năm làm nghề thi hành án của tôi chưa từng gặp một người nào như đương sự này cả”. Được biết, do sơ xuất mà chi phí cho việc đếm tiền, nhân viên áp tải tiền, và việc điều xe chuyên dụng để chở tiền đã không được tính vào án phí.
2. Báo An ninh thủ đô có bài Bàn công tác xây dựng Luật Thủ đô. Bài báo phản ánh: Hôm qua, 13-5, lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội đã có buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường về công tác xây dựng dự án Luật Thủ đô Hà Nội.
Đây là một trong những dự án quan trọng mà thành phố đề nghị Quốc hội xem xét để soạn thảo và ban hành luật vào dịp đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. Luật này sẽ thay thế cho Pháp lệnh Thủ đô Hà Nội được ban hành năm 2000. Qua 8 năm thực hiện, Pháp lệnh Thủ đô đã đóng góp đáng kể vào việc xây dựng Thủ đô, tuy nhiên, trong quá trình thực hiện và cùng với những yêu cầu mới của Thủ đô, Pháp lệnh đã phát sinh những điều không còn phù hợp với thực tiễn.
Mặt khác, hiệu lực của Pháp lệnh chưa cao, bị ràng buộc về thứ bậc hiệu lực pháp lý của các luật liên quan. Đồng chí Nguyễn Thế Thảo - Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho biết: “Luật Thủ đô được ban hành sẽ tạo thêm điều kiện về pháp lý để quy hoạch, đầu tư xây dựng, quản lý và phát triển Thủ đô Hà Nội; đồng thời thể hiện sự quan tâm đầu tư đúng tầm của Trung ương, sự chủ động, phối hợp của các địa phương...”. Vì thời gian từ nay đến Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội không còn nhiều nên UBND thành phố dự kiến sẽ đề nghị Quốc hội, UBTV Quốc hội cho phép soạn thảo trong quý II và quý III-2009 và sẽ được thẩm định, trình Dự án lên Chính phủ vào quý IV năm nay.
3. Báo Công an nhân dân có bài Chồng chéo các quy định xử lý dịch vụ “nhạy cảm”. Bài báo phản ánh: Nhiều văn bản pháp quy chỉ nói chung chung là cơ sở kinh doanh phát sinh TNXH nhưng cụ thể ở mức nào thì bị xử lý thì hoàn toàn không có. Chẳng hạn như việc tiếp viên ăn mặc hở hang, ôm ấp thì xử lý thế nào thì không có quy định… Cùng với bia ôm thì các loại hình biến tướng khác như karaoke ôm, massage kích dục, cà phê đèn mờ… cũng đang thịnh hành và còn đắt khách hơn xưa khi UBND TP HCM có chỉ thị tạm ngưng hoặc hạn chế việc cấp phép. Từ đó phát sinh ra tình trạng mua bán giấy phép với cái giá ngất ngưởng (vài trăm triệu đồng/giấy phép karaoke), khiến những người kinh doanh chân chính bán giấy phép cho các "trùm" tệ nạn. Thế là mục đích của cơ quan chức năng trong việc ngưng cấp phép để hạn chế tệ nạn đã không phát huy hiệu quả mà thậm chí còn gây tác dụng ngược. Vậy đâu là liều thuốc để trị bia ôm và các loại hình tệ nạn biến tướng?
Để phòng chống TNXH một cách có hiệu quả, UBND TP HCM đã ban hành nhiều chỉ thị, quyết định liên quan đến các ngành nghề "nhạy cảm". Theo tìm hiểu của chúng tôi thì các quy định của TP HCM hiện thời vẫn còn thiếu và chưa thật sự chặt chẽ. Bởi qua thực tế cho thấy, hầu hết các điểm tệ nạn hiện nay thuê mướn mặt bằng, thuê người quản lý và thuê cả người đứng tên trong giấy phép. Do vậy khi điểm tệ nạn bị phát hiện, nếu ở mức độ nghiêm trọng thì người chủ thường lặn mất tăm và cơ quan chức năng cũng chẳng biết phải xử lý ra sao đối với những người đóng thế vai. Do vậy, nhất thiết cần phải có quy định cụ thể về việc xử lý các đối tượng này nhằm răn đe chung cho xã hội.
Ngoài ra, trong nhiều văn bản pháp quy khác của các cấp về việc chấn chỉnh các hoạt động tiêu cực trong quán bar, vũ trường, nhà hàng, karaoke… cũng chỉ nói chung chung là cơ sở kinh doanh phát sinh TNXH nhưng cụ thể ở mức nào thì bị xử lý thì hoàn toàn không có. Chẳng hạn như việc tiếp viên ăn mặc hở hang, ôm ấp thì xử lý thế nào thì không có quy định…
Một vướng mắc không nhỏ khác là luật chồng chéo dẫn đến những chuyện dở khóc dở cười: Có những quán bar ở quận 1 bị phát hiện gần 20 lần vi phạm nhưng chiếu theo Luật Doanh nghiệp thì chưa đủ điều kiện để rút giấy phép kinh doanh. Trong khi đó, ở các quận khác vận dụng các nghị định, thông tư khác thì nếu các cơ sở tái phạm 2-3 lần sẽ bị UBND quận xử phạt hành chính và đề xuất TP rút giấy phép. Tuy nhiên, việc có rút giấy phép hay không là do Sở Kế hoạch - Đầu tư (đơn vị cấp) quyết định…
Một trớ trêu khác hiện đang tồn tại mà các quận, huyện cũng chưa biết xử lý ra sao, đó là việc Sở Kế hoạch - Đầu tư cấp phép cho các doanh nghiệp với ngành nghề kinh doanh là "dịch vụ phòng thu âm" (trừ kinh doanh karaoke). Thực chất việc thu âm được thực hiện trong phòng có hát karaoke cũng với khách hàng và tiếp viên phục vụ. Đây là một kiểu biến tướng, lách luật và thể hiện khá rõ là các đối tượng kinh doanh TNXH luôn đi trước các quy định về quản lý.
Thượng tá Phùng Tấn Thành, Phó trưởng Công an quận 12 bộc bạch: "Công an quận quy định là mỗi Cảnh sát khu vực phải bám sát địa bàn và chịu trách nhiệm nếu như để địa bàn mình phát sinh TNXH. Từ nắm bắt đó, hằng tháng Công an các phường phải báo cáo cho quận về số lượng tăng giảm của các ngành nghề kinh doanh "nhạy cảm" trên địa bàn cũng như kết quả xử lý điểm kinh doanh nào có dấu hiệu tệ nạn. Ngược lại, nếu dung túng, bao che mà quận phát hiện và triệt xóa thì Cảnh sát khu vực và lãnh đạo phường sẽ bị xử lý kỷ luật tùy theo mức độ". Ngoài nguyên tắc nghiêm ngặt đó, Công an quận cũng đã chỉ đạo các phường khi có điểm kinh doanh ngành nghề "nhạy cảm" thì phường phải trực tiếp đến cơ sở để tuyên truyền, khuyến khích chủ cơ sở kinh doanh lành mạnh và làm bản cam kết không để xảy ra tệ nạn nơi mình kinh doanh. Khi chủ cơ sở cố tình làm sai thì cũng vận động, thuyết phục, chấn chỉnh trước mới đi đến biện pháp kiểm tra, xử lý vi phạm. Với cách làm như vậy, người lương thiện sẽ có môi trường lành mạnh trong kinh doanh, còn kẻ có đầu óc kinh doanh đen tối thì không có điều kiện hoạt động. Cách làm của quận 12 cũng giống như bao quận, huyện khác, song vấn đề mấu chốt chính là ở đây chính là có quyết liệt làm không hay quy định chỉ là hình thức.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 15/5/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.