Trong buổi sáng ngày 21/11/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Công an nhân dân phản ánh: Trước tình trạng rau Trung Quốc ồ ạt nhập về Việt Nam trong những ngày qua, trong đó có rất nhiều loại rau chưa được kiểm định chất lượng, hàm lượng thuốc bảo vệ thực vật, rạng sáng 19/11, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), Chi cục Bảo vệ thực vật Hà Nội, Trung tâm Kiểm định và khảo nghiệm thuốc bảo vệ thực vật phía Bắc đã thành lập đoàn kiểm tra và tổ chức đi lấy mẫu tại 3 chợ đầu mối lớn về rau xanh của Hà Nội là chợ Long Biên, chợ Dịch Vọng và chợ Đền Lừ. Qua khảo sát, các chợ đầu mối hiện nay đều bán tới 90% là rau nhập từ Trung Quốc.
Việc rau Trung Quốc sẽ ồ ạt "vượt" biên giới là điều đã được dự liệu trước. Thậm chí, UBND TP Hà Nội cũng chỉ đạo Sở Công Thương đề nghị các công ty tăng cường nhập rau từ Trung Quốc về để đảm bảo đủ nhu cầu rau xanh của người dân. Tuy nhiên, ngoài số lượng rau nhập về theo đường chính ngạch, có nguồn gốc xuất xứ và chất lượng đảm bảo, có một phần không nhỏ rau nhập lậu được tuồn về. Những loại rau này và cả hoa quả của Trung Quốc thường xuyên mang những ẩn họa vì lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, chất bảo quản.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Trước thông tin sẽ tăng học phí ở bậc ĐH, CĐ từ cuối năm 2008 cộng với việc hàng loạt các trường ngoài công lập ồ ạt tăng học phí, sinh viên đã đổ xô đi làm đơn xin vay vốn ưu đãi.
Đại diện Ngân hàng Chính sách - Xã hội cho PV Thanh Niên biết: Rất nhiều ý kiến của SV cũng như phụ huynh đều cho rằng mức cho vay tối đa là 800.000 đồng/SV/tháng trong bối cảnh mọi thứ đều tăng như hiện nay đã trở nên lạc hậu. Không ít SV dù được vay ở mức cao nhất nhưng vẫn rơi vào cảnh “giật gấu vá vai”, chính vì vậy Nhà nước cần quy định lại mức cho vay phù hợp với tình hình thực tế, tránh tình trạng SV vừa học vừa canh cánh nỗi lo phải bỏ học vì không đủ tiền đóng học phí.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Thông tin từ Văn phòng Cục Quản lý đê điều và PCLB khu vực miền Trung (đóng tại Đà Nẵng), cho biết: tính đến trưa ngày 20-11, trong đợt bão, lũ (diễn ra từ 16 đến 20-11) đã làm 10 người chết (Bình Định 2 người, Phú Yên 5 người, Khánh Hòa 3 người), 8 người bị thương (Bình Định 6 người, Phú Yên 2 người); 120 ngôi nhà bị sập, trôi, xiêu vẹo; 1.207 ngôi nhà bị ngập, 1.021 hộ dân buộc phải di dời đến nơi an toàn.
Bão kèm mưa lớn cũng đã gây thiệt hại nặng nề cho về giao thông cho các tỉnh miền Trung, hơn 15.600m3 đất đá, đường giao thông bị sạt lở, cuốn trôi, gây ách tắc giao thông nhiều nơi; gần 48.000 m3 đất đá đê kè thủy lợi bị sạt lở; gần 900 ha hoa màu, diện tích nuôi trồng thủy sản bị hư hại, mất trắng; 121 tàu thuyền bị hư hỏng. Đến nay, chưa thống kê đầy đủ con số thiệt hại về tài sản, nhưng ước tính, đợt bão, lũ vừa qua đã làm thiệt hại cho các tỉnh miền Trung hàng trăm tỷ đồng.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Trung tâm Quyền tác giả văn học VN sẽ tiến hành thu phí sao chụp tác phẩm từ tháng 1/2009. Bên cạnh việc "gõ đầu" các tổ chức, cá nhân sở hữu thiết bị như máy photocopy, máy in... trung tâm dự định thu phí với những người sử dụng tài liệu photo thường xuyên như học sinh, sinh viên.
Quyền sao chép, sao chụp các tác phẩm văn học nghệ thuật được quy định rõ trong luật pháp quốc tế và công ước Berne, nhưng vẫn còn rất lạ lẫm ở Việt Nam. Chính vì vậy, hiện trạng các tác phẩm được "sao y bản chính" hàng loạt và phân phối rộng rãi đến mọi đối tượng thông qua hệ thống cửa hàng photocopy là chuyện diễn ra bình thường lâu nay. Bà Đoàn Thị Lam Luyến - Giám đốc Trung tâm Quyền tác giả văn học Việt Nam - khẳng định, việc làm này ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ sở hữu tác phẩm, do đó, thu phí bản quyền sao chụp, sao chép là điều cần thiết nhằm khuyến khích hoạt động sáng tạo nghệ thuật.
Nếu dự định này trở thành hiện thực, việc giám sát thực thi đối với hàng triệu học sinh, sinh viên được dự đoán là một nhiệm vụ khó khăn đối với trung tâm. Về vấn đề này, bà Luyến nói: "Tôi tin là chúng ta có thể giáo dục cho các em ý thức rõ về vấn đề này. Hơn nữa, mức phí ước tính khoảng 10 - 20 nghìn đồng mỗi năm không phải là lớn". Như vậy, việc thu phí bản quyền vẫn tiếp tục phải dựa trên ý thức tự nguyện - điểm được coi là yếu nhất, nguyên nhân của các vụ vi phạm bản quyền hiện nay.
Sắp tới, ngoài việc thu phí đối với các tổ chức, cá nhân sao chụp tác phẩm, Trung tâm quyền tác giả văn học Việt Nam cũng sẽ áp dụng "đánh thuế" với các website sử dụng số lượng lớn tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ. Ngày 15/11, Trung tâm đã gửi thư đến các nhà văn Việt Nam với mong muốn nhận được sự ủy thác tác quyền. Điều kiện của Trung tâm là các tác giả trích ra 20% tổng số tiền thu được để duy trì hoạt động của Trung tâm.
5. Báo Lao động phản ánh: Lãnh đạo Bộ Ngoại giao hôm 19.11 quyết định triệu hồi bà Vũ Mộc Anh - cán bộ Đại sứ quán VN tại Nam Phi về nước để tường trình, sau khi truyền hình Nam Phi công bố cuốn băng ghi hình trong đó có một nhân vật nữ đang giao dịch với kẻ buôn sừng tê giác ngay trước cổng sứ quán VN ở thủ đô Pretoria.
Đại sứ Việt Nam tại Nam Phi Trần Duy Thi khẳng định, người trong băng video là Bí thư thứ nhất Vũ Mộc Anh. Ông Thi cho biết, bà Mộc Anh cũng thừa nhận đã đứng đó nhưng... không liên quan gì đến việc mua bán sừng tê giác.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao ngày 19.11 nêu rõ: "VN đã tham gia công ước về buôn bán quốc tế các loài động thực vật hoang dã nguy cấp (CITES). Chủ trương nhất quán của VN là tích cực bảo vệ và phát triển các loài động vật hoang dã, nghiêm cấm các hành vi buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp". "Chủ trương của Bộ Ngoại giao là nghiêm khắc xử lý mọi hành vi buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp và các hành vi tiêu cực khác theo đúng quy định của luật pháp VN và phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế", tuyên bố của Bộ Ngoại giao khẳng định.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài "Củ Chi: thi hành án dân sự hành dân?". Bài báo phản ánh: Sau thời gian vất vả vác đơn khiếu nại đòi lại đất, ngày 7-8-2008, bà Trần Thị Mỏng (62 tuổi, ngụ 144 ấp 1, xã Hòa Phú, huyện Củ Chi) khấp khởi vui mừng khi thấy chấp hành viên Thi hành án dân sự huyện đến triển khai thực hiện quyết định bản án dân sự phúc thẩm số 300 ngày 31-3-2008 của TAND TPHCM. Bản án này tuyên buộc phía nguyên đơn là bà có trách nhiệm bồi thường cho bị đơn là ông Trương Tấn Dìa (nhà kề bên) tổng số tiền 48.819.800 đồng. Về phía ông Dìa và con là Trương Tấn Tạo (người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) phải trả lại tổng diện tích 127,7m2 đất lấn chiếm của bà Mỏng. Trong lúc chấp hành viên đang đo đạc thì bà Mỏng tình cờ phát hiện tờ bản đồ hiện trạng vị trí (BĐHTVT) bà nộp cho tòa trước ngày xét xử sơ thẩm có chữ ký, họ tên kỹ thuật viên (người đo) và dấu mộc của đơn vị hợp đồng đo đạc hẳn hoi, còn tờ bản đồ mà tòa dùng làm cơ sở để xét xử và thi hành án thì không có ai ký tên, đóng dấu, trong bản án gọi là bản trắng. Điều đáng quan tâm hơn là trong bản trắng này thể hiện chiều ngang mặt tiền đất của bà chỉ có 5,8m, cách một khoảng trống độ chừng 1m (có dấu chấm đỏ) thì mới đến ranh đất ông Dìa trong khi tờ bản đồ bà nộp cho tòa ghi rõ chiều ngang là 6,7m. Nghĩ chắc Hội đồng xét xử (HĐXX) đã đánh tráo bản đồ làm mình bị thiệt hại nên bà vội vã xin tạm hoãn, sau đó gửi đơn khiếu nại đến Báo CATP.
Theo hồ sơ, bà Mỏng được thừa hưởng 938m2 đất của gia tộc và được UBND huyện Củ Chi cấp “sổ đỏ” năm 2002 (theo BĐHTVT bổ túc hồ sơ xin chứng nhận quyền sử dụng đất thì phần đất bà Mỏng sở hữu có mặt tiền 9,7m). Giữa năm 2004, bà Mỏng chuyển nhượng cho ông Dìa 290m2 (ngang 3m, dài hết đất). Lợi dụng chỗ chị em ruột thịt (vợ ông Dìa là chị bà Mỏng), gia đình ông Dìa âm thầm lấn chiếm thêm 43m2 (ngang mặt tiền 0,9m, dài đến chuồng bò nhà ông) để đào ao nuôi cá, sau đó còn hỏi mượn thêm 84,7m2 tọa lạc phía sau nhà bà Mỏng để nới rộng chuồng trại chăn nuôi.
Cuối năm 2004, bà Mỏng phát hiện, yêu cầu ông Dìa trả lại tổng diện tích 127,7m2 đất mượn và lấn chiếm nhưng ông Dìa chỉ đồng ý giao lại số đất mượn nên bà Mỏng khởi kiện ra tòa. Trước ngày đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm, theo yêu cầu, bà Mỏng đã nộp cho tòa tờ BĐHTVT do Trung tâm đo đạc bản đồ Sở Tài nguyên - Môi trường TPHCM (chi nhánh số 12 Phan Đăng Lưu, P7Q. Bình Thạnh) thực hiện theo hợp đồng số 021929 ngày 26-7-2008, có dấu mộc, họ tên, chữ ký người đo và giám đốc trung tâm hẳn hoi. Căn cứ vào hồ sơ và các tài liệu liên quan, HĐXX tuyên buộc ông Dìa phải trả lại cho bà Mỏng tổng diện tích 127,7m2, gồm hai phần. Phần thứ nhất diện tích 43m2 thuộc một phần thửa 223-3 tờ bản đồ số 4 (thuộc khu 2 có dấu chấm đỏ) theo bản đồ hiện trạng vị trí đo ngày 1-8-2006 của Trung tâm đo đạc bản đồ Sở Tài nguyên - Môi trường (Sở TN-MT) TPHCM (bản trắng). Phần thứ hai diện tích 84,7m2 thuộc một phần thửa 126-2 trên đất có chuồng bò của ông Dìa và ông Tạo (diện tích nhà 4) theo bản đồ hiện trạng vị trí đo ngày 1-8-2006 của Trung tâm đo đạc bản đồ Sở TN-MT TPHCM (bản trắng). Về phần bà Mỏng có trách nhiệm bồi thường cho ông Dìa tổng số tiền 68.519.000 đồng (bao gồm tiền ông Dìa bỏ ra làm hàng rào, san lấp mặt bằng trên khu đất của bà Mỏng và đầu tư xây cất chuồng trại giờ phải tháo dỡ để trả đất).
Thấy số tiền bồi thường quá cao nên bà Mỏng kháng cáo. Ngày 31-3-2008, TAND thành phố mở phiên tòa xét xử phúc thẩm. Ngoài việc giữ nguyên quyết định buộc ông Dìa phải trả lại cho bà Mỏng diện tích 127,7m2 đất như án sơ thẩm đã tuyên, về khoản tiền bà Mỏng phải bồi thường, xét việc ông Dìa đầu tư xây dựng chuồng bò để phục vụ việc kinh doanh của gia đình nên HĐXX quyết định phía bà Mỏng chỉ phải chịu một nửa chi phí mà ông Dìa đã đầu tư xây cất (19.699.200 đồng). Gộp các khoản, số tiền bà Mỏng phải hoàn trả cho ông Dìa là 48.819.800 đồng. Thấy hợp lý, sau đó bà Mỏng có đơn yêu cầu được thi hành án thì mới vỡ lẽ.
Qua tìm hiểu, được biết tờ BĐHTVT mà bà nộp cho tòa là đo theo diện tích đất bà đã được cấp giấy chủ quyền (trước khi bị lấn chiếm), còn tờ BĐHTVT của tòa án chuyển giao cho cơ quan thi hành án để thi hành (bản trắng) là đo theo hiện trạng bà đang sử dụng (ngang mặt tiền 5,8m) và phần bị ông Dìa lấn chiếm (ngang 0,9m, dài đến chuồng bò, tổng diện tích 43m2). Cộng hai phần, gồm hiện trạng bà đang sử dụng và diện tích tòa tuyên ông Dìa phải trả (5,8m + 0,9m = 6,7m) là đúng như diện tích bà được cấp chủ quyền nên việc thi hành án theo bản trắng là hoàn toàn chính xác.
Khi đã tận tường, theo lời bà Mỏng than thở thì hôm bà đến nộp đơn yêu cầu Thi hành án dân sự huyện tiếp tục thi hành bản án trên (theo bản trắng) thì những người có trách nhiệm ở đây tuyên bố (bằng miệng) là chỉ giao cho bà tổng cộng chiều ngang mặt tiền 5,8m thôi, còn việc bà yêu cầu đo đúng chiều ngang 6,7m thì phải có văn bản xác nhận của tòa(?!). Bức xúc cho rằng mình bị... hành vì bản án thể hiện rõ như ban ngày, bà Mỏng lặn lội đến Báo CATP cầu cứu. Trao đổi với chúng tôi qua điện thoại vào chiều 18-11-2008, Trưởng thi hành án dân sự huyện Củ Chi - Đặng Văn Tuấn quả quyết không có chuyện cơ quan muốn gây khó dễ cho dân, chấp hành viên sẽ tiếp tục thi hành theo quyết định của tòa nếu bà Mỏng có đơn yêu cầu.
Trả lời chúng tôi về vấn đề này, bà Mỏng lắc đầu ngao ngán: “Nếu ông Trưởng thi hành án nói vậy thì tội tình gì tôi phải vất vả vác đơn đi gõ cửa quan”. Qua bài viết này, chúng tôi đề nghị Thi hành án dân sự huyện Củ Chi sớm giải quyết dứt điểm vụ việc, tránh tình trạng khiếu nại kéo dài.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 20-11, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TPHCM Nguyễn Thành Tài đã trao quyết định nhân sự cho Sở Tư pháp TP và Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP. Theo đó, bà Ung Thị Xuân Hương (sinh năm 1964, Cử nhân luật, Cử nhân chính trị), Trưởng phòng Văn bản pháp quy Sở Tư pháp được bổ nhiệm giữ nhiệm vụ Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP; ông Trần Chí Dũng (sinh năm 1956, Thạc sĩ - Kiến trúc sư, Cao cấp chính trị), Phó Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP giữ nhiệm vụ quyền Giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP thay ông Nguyễn Trọng Hòa đã nhận nhiệm vụ khác.
Báo cũng đưa tin: Ngày 20-11 tại Hà Nội, Bộ Tư pháp tổ chức phiên họp lần thứ nhất của Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng ở Trung ương. Theo Bộ Tư pháp, sau 1 năm thực hiện Thông tư liên tịch số 10 của liên ngành Bộ Tư pháp - Bộ Công an - Bộ Quốc phòng - Bộ Tài chính - VKSNDTC - TANDTC, vẫn vướng mắc về việc cấp giấy chứng nhận tham gia tố tụng còn chậm, hoặc giấy chứng nhận vẫn phải cấp nhiều lần dù Thông tư liên tịch số 10 quy định chỉ cấp 1 lần.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 21/11/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.