Trong buổi sáng ngày 18/11/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Nhận lời mời của Tổng thống nước Cộng hòa Bolivar Venezuela Hugo Chavez Frias và Tổng thống nước Cộng hòa Peru Alan Garcia Perez. Ngày 18-11, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và đoàn đại biểu nhà nước Việt Nam rời Hà Nội đi thăm chính thức Cộng hòa Venezuela từ 19 đến 20-11 và dự hội nghị các nhà lãnh đạo diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 16 tổ chức tại thủ đô Lima, Peru trong hai ngày 22 và 23-11.
Tham gia cùng Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết trong chuyến thăm chính thức Cộng hòa Venezuela còn có Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Gia Khiêm, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Nguyễn Văn Chiền và lãnh đạo một số bộ, địa phương.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Ngày 17/11, tại Hà Nội, Tiến sĩ Trần Thục và Tiến sĩ Greg Smith đã ký kết công bố thành lập Nhóm Công tác Việt - Mỹ về biến đổi khí hậu trong khuôn khổ Hiệp định hợp tác song phương Việt Nam - Hoa Kỳ về khoa học và công nghệ.
Cũng tại buổi làm việc, đại diện Trường Đại học Cần Thơ cho biết: Ngày 20/11, tại Trường Đại học Cần Thơ sẽ diễn ra Lễ Công bố khánh thành Trung tâm Nghiên cứu châu thổ và Mạng lưới quan chắc toàn cầu (DRAGON). Đây là sáng kiến của Bộ Nội vụ Hoa Kỳ về nghiên cứu châu thổ nhằm kết nối các nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu về lĩnh vực này. Mạng lưới có sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học tại nhiều Quốc gia, trong đó có các chuyên gia Việt Nam.
3. Báo điện tử Vnexpress.net phản ánh: Kỳ họp HĐND Hà Nội sắp tới (dự kiến 8-12/12) sẽ xem xét nghị quyết của HĐND thành phố Hà Đông và Sơn Tây xin chuyển thành phố Hà Đông thành quận và chuyển thành phố Sơn Tây thành thị xã.
Ông Lê Văn Hoạt, ủy viên HĐND thành phố Hà Nội, cho biết, ngày 31/10, HĐND thành phố Hà Đông đã họp thông qua nghị quyết xin chuyển thành phố này thành quận. Ngày 14/11, HĐND thành phố Sơn Tây cũng họp bất thường ra nghị quyết đề nghị chuyển đơn vị hành chính này thành thị xã.
Theo điều 118 của Hiến pháp, các đơn vị hành chính của thành phố trực thuộc trung ương được chia thành quận, huyện và thị xã, không có thành phố nằm trong thành phố. "Theo quy trình, tại kỳ họp sắp tới, HĐND thành phố Hà Nội sẽ xem xét hai nghị quyết trên, sau đó ra nghị quyết đề nghị trung ương quyết định", ông Hoạt cho biết.
Báo cũng phản ánh: Sau gần 5 tháng trì hoãn, các ngân hàng đang lên kế hoạch đánh phí giao dịch tại máy rút tiền tự động. Mức thu dự kiến vẫn là 1.000 đồng mỗi lần giao dịch, thời gian bắt đầu triển khai sẽ phụ thuộc vào sự chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước.
Trước đó, Hội Thẻ lên kế hoạch thu phí giao dịch trên ATM từ 1/7/2008, song đã hoãn lại trước sức ép của dư luận. Lúc đó, nhiều khách hàng cũng như chuyên gia cho rằng kế hoạch thu phí khó khả thi, bởi giai đoạn tháng 6-7, lạm phát đang tăng cao, hơn nữa chất lượng dịch vụ của ngân hàng vẫn còn nhiều bất cập. Những người phản đối thu phí cho rằng, ngân hàng đang hưởng lợi trên số tiền nhàn rỗi lãi suất thấp mà chủ thẻ bắt buộc để lại trong tài khoản. Theo quy định, khách hàng phải duy trì 50.000-100.000 đồng, một khoản tiền được ngân hàng gọi là số dư tối thiểu. Trong khi đó, khách hàng vẫn phải chịu đựng cảnh ATM hết tiền vào ngày nghỉ, ngày lễ, mạng trục trặc hay chưa rút được mà máy đã trừ tiền.
Hiện tại, các ngân hàng thành viên trong hệ thống BankNet (do BIDV, VietinBank và Ngân hàng Nông nghiệp chủ trì) đã thu phí giao dịch liên ngân hàng. Khách hàng của BIDV rút tiền trên ATM của VietinBank và ngược lại đều phải trả phí cho mỗi lần giao dịch. Một số ngân hàng trong hệ thống Smartlink (gồm Vietcombank và gần 20 ngân hàng cổ phần) đã kết nối với BankNet và khách hàng trong hệ thống của Smartlink khi giao dịch tại ATM của các thành viên BankNet cũng mất phí.
4. Báo Thanh niên phản ánh: Đài truyền hình (TH) CH Czech hôm 16.11 đưa tin Chính phủ nước này đã quyết định Đại sứ quán CH Czech tại Hà Nội sẽ tạm ngừng cấp visa cho công dân VN do quan ngại về tình trạng tội phạm người Việt tại CH Czech và liên quan đến một số thủ tục visa tại Đại sứ quán Czech. Nguồn tin này nói rằng việc tạm ngưng này sẽ kéo dài đến cuối năm.
Đài TH Czech trích dẫn lời Chủ tịch Hội Czech - Việt, ông Marcel Winter nói rằng ông phản đối biện pháp này và cho rằng chỉ có một số rất ít trong cộng đồng người Việt liên quan đến tội phạm. Đài TH Czech cũng cho biết Chính phủ Czech sẽ cử một quan chức của Cục Xuất nhập cảnh nước này sang làm việc với Đại sứ quán CH Czech tại Hà Nội.
Trao đổi với PV Thanh Niên hôm qua, một quan chức Cục Lãnh sự VN cho biết đã liên hệ với Đại sứ quán CH Czech tại Hà Nội nhưng chưa nhận được thông báo chính thức hay không chính thức bằng văn bản nào từ phía cơ quan này. Cục Lãnh sự VN cũng cho biết là hôm nay sẽ chính thức gửi văn bản và yêu cầu phía Đại sứ quán CH Czech tại VN giải thích về thông tin trên. Được biết, người Việt là cộng đồng người nước ngoài đông thứ 3 tại Czech chỉ sau người Slovakia và Ukraina.
5. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Chiều 17-11, ông Bùi Minh Tăng, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng – thủy văn Trung ương khẳng định, từ 16 giờ chiều qua, bão số 10 đã đi sâu vào đất liền, trong đó tâm bão ở giữa Cam Ranh (Khánh Hòa) và Phan Rang (Ninh Thuận), gây gió cấp 6, giật cấp 8, cấp 9. Đặc biệt, từ lúc 10 giờ sáng qua, bão đã gây ra mưa lớn tại các tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận… với lượng mưa phổ biến từ 40-100mm, có nhiều nơi trên 100mm.
Đến chiều tối qua, bão số 10 đã suy yếu thành một vùng áp thấp. Trong 24 giờ tới, vùng áp thấp này tiếp tục di chuyển về phía Tây, suy yếu và tan dần. Do ảnh hưởng của hoàn lưu vùng áp thấp, ở các tỉnh ven biển Nam Trung bộ có mưa to đến rất to. Các tỉnh Nam Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ có mưa vừa đến mưa to, có nơi mưa rất to.
Trước đó, ông Bùi Minh Tăng đã dự báo: “Bão số 10 có nhiều khả năng sẽ đi qua hầu hết các tỉnh Nam bộ và sẽ di chuyển từ biển phía Đông sang phía Tây vùng Kiên Giang. Song, một phương án khác cũng có thể xảy ra nhưng ít hơn là bão sẽ ngoặt về phía Nam, không xuyên qua các tỉnh Nam bộ mà sạt qua bán đảo Cà Mau”. Cũng theo ông Tăng, khả năng tâm bão sẽ đi dọc bờ biển các tỉnh Trung Trung bộ và Nam Trung bộ trong ngày 18-11.
Như vậy, so với những thông tin về đường đi đã dự báo trước đó thì thêm một lần nữa, Trung tâm Dự báo khí tượng-thủy văn Trung ương lại dự báo sai vì bão đã đi vào đất liền sớm 1 ngày và có tốc độ nhanh hơn, tâm bão “chệch” hẳn so với dự báo. Tính ra, chỉ trong nửa đầu tháng 11-2008, trung tâm đã có 5 lần dự báo sai về mưa và bão.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Xã hội hóa văn hóa: Đừng để sinh ra những “đứa con hư”. Bài báo phản ánh: Chủ trương xã hội hóa văn hóa là một động lực lớn kích thích sự phát triển của thị trường sản phẩm văn học nghệ thuật. Nhưng sự diễn biến phức tạp của nó cũng đặt ra cho các nhà quản lý, nhà khoa học lẫn các văn nghệ sĩ nhiều bài toán về công tác quản lý lẫn sáng tác. Tại hội thảo toàn quốc về “Văn học nghệ thuật trong cơ chế thị trường và hội nhập” diễn ra hôm qua (17-11), rất nhiều câu hỏi xoay quanh bài toán này đã được đặt ra một cách sôi nổi.
Công chúng bị mua hàng giá rẻ
Về vấn đề này, PGS Ca Lê Thuần, Chủ tịch Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật TP.HCM, nhìn nhận: “Xã hội hóa không đồng nghĩa với việc tư nhân hóa, thương mại hóa, nghiệp dư hóa các hoạt động văn học nghệ thuật”.
Ở lĩnh vực điện ảnh, tiến sĩ Ngô Phương Lan (Cục Điện ảnh) đưa ra một nghịch lý: Hãng phim nhà nước chạy theo thị trường, còn hãng phim tư nhân rất thích gắn mác nghệ thuật. Bà Lan lấy ví dụ bộ phim Chuông reo là bắn được nhà nước đầu tư nhưng Hãng phim Giải Phóng đặt mục đích “câu khách” lên hàng đầu nên đã cố tạo ra những cảnh “nóng”, hở hang quá mức. Như vậy, không chỉ hãng phim tư nhân bị cuốn vào vòng xoáy thị trường mà ngay cả hãng phim được nhà nước đầu tư kinh phí cũng bị “hút”. Từ đó dẫn đến tâm lý nôn nóng cho ra đời những sản phẩm “câu khách”, xem thường giá trị nghệ thuật.
Nhiều ý kiến của các đại biểu cho rằng văn học nghệ thuật là lĩnh vực phi lợi nhuận. Nhà nước luôn phải đầu tư đúng mức cho những sản phẩm tinh thần của xã hội. “Đã đến lúc chúng ta nên nhận thức rõ cái gì nên xã hội hóa và cái gì nhà nước phải nhận lấy trách nhiệm đầu tư, quản lý. Xã hội hóa tràn lan sẽ đẩy một số giá trị tinh thần đích thực đến bờ vực thẳm của nền kinh tế thị trường. Lúc đó, chính giá cả sẽ chôn vùi giá trị, nghệ thuật tầm thường sẽ tầm thường hóa công chúng” - PGS Thưởng nói.
Luật điều chỉnh: Vừa lạc hậu vừa thiếu
Trong khi cơ chế thị trường đang đẩy lĩnh vực văn học nghệ thuật diễn biến phức tạp thì các văn bản pháp quy điều chỉnh những sai phạm trong lĩnh vực này hiện rất ít và lạc hậu dẫn đến nhiều kẽ hở trong công tác quản lý văn học nghệ thuật.
Về vấn đề này, ông Phạm Quang Long, Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Hà Nội, ví dụ: “Vụ múa khỏa thân ở FPT chỉ bị phạt hành chính tối đa hai triệu đồng. Lỗi xuyên tạc bài hát cũng chỉ được phạt nhiều nhất hai triệu đồng. Các nhà xuất bản cấp phép dưới hình thức liên doanh, liên kết cũng chỉ bị xử ký theo kiểu cho phải phép chứ không có tác dụng răn đe”. Thực tế cho thấy “các nhà xuất bản đã để cho các cộng tác viên (trong đó có “đầu nậu”) tự lo tất cả các khâu: chuẩn bị bản thảo, biên tập, in, phát hành. Còn mình thì chỉ lo thu phí và tiền cấp phép (thực chất là bán giấy phép) nên để “lọt lưới” nhiều ấn phẩm gây hại cho xã hội” - ông Long nói.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch Lê Tiến Thọ cũng thừa nhận: “Đúng là lĩnh vực này hiện nay rất ít luật điều chỉnh. Hiện nay chỉ có luật duy nhất điều chỉnh lĩnh vực văn học nghệ thuật là Luật Điện ảnh. Còn các quy định khác nằm rải rác ở các văn bản quy phạm pháp luật khác”. “Ngay cả mảng văn học hiện nay dường như cũng chưa có cơ quan quản lý chính thức nào. Việc đề xuất thành lập một vụ quản lý văn học để điều chỉnh sự phát triển của thị trường và thúc đẩy việc nghiên cứu để hình thành nên các văn bản pháp quy là rất cần thiết” - ông Thọ nói.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Đừng “đánh cắp” lòng tin người tiêu dùng. Bài báo phản ánh: Nhìn từ thời điểm Việt Nam bước chân vào Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đến nay, hàng hóa sản xuất trên thị trường trong nước trở nên phong phú, đa dạng và được người tiêu dùng (NTD) ưa chuộng, đón nhận. Tuy nhiên, bên cạnh những nhà sản xuất chân chính vẫn có không ít tổ chức, cá nhân vì quá ham lợi nhuận cao nên lừa gạt khách hàng khi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, gian lận trong đo lường-chất lượng, đóng gói hàng hóa...
Điểm lại những vụ vi phạm gần đây, hàng giả phổ biến ở hầu hết các lĩnh vực với quy mô “kếch xù”, từ phụ tùng xe máy giả nhãn hiệu, xe máy nguyên chiếc giả kiểu dáng công nghiệp đến mặt hàng gas sang chiết trái phép vào các bình chứa của công ty kinh doanh có uy tín, thị phần lớn nhằm thu lời bất chính, gây nguy hiểm cho người sử dụng; bột ngọt bị làm giả bằng cách sử dụng loại bột ngọt có giá thấp, không rõ nguồn gốc đóng vào bao bì in giả nhãn hiệu nhập từ nước ngoài để bán giá cao; hàng điện tử, quần áo, giày dép, túi xách thì thản nhiên in giả nhãn hiệu nổi tiếng, giả nguồn gốc xuất xứ.
Điển hình và gây bức xúc nhất là vụ gian lận trong tính cước taxi, gắn chíp điện tử để gian lận xăng dầu, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu pha aceton vào xăng làm hàng loạt xe máy hỏng bugi, đến vụ sữa nhiễm độc, pha ethanol với nước lã làm rượu giả gây chết người.
Còn nhớ khoảng quý 2-2008, khi xảy ra cơn sốt xi măng ở khu vực phía Nam, có trường hợp khách hàng đã đến tận CLB Chống hàng giả và Bảo vệ quyền lợi NTD Báo SGGP (SACC) để khiếu nại trường hợp xi măng giả, xi măng bị rút bớt, dùng xi măng khác có giá rẻ hơn bù trở lại rồi đóng miệng bao như cũ hoặc bị rút bớt dẫn đến thiếu trọng lượng, thậm chí còn trộn canxicacbonnat (bột đá) với tỷ lệ tới 35-60% vào xi măng.
Thời điểm giữa năm 2008, giá dược phẩm, mỹ phẩm bỗng vọt lên cao, ngoài thị trường xuất hiện dược phẩm, mỹ phẩm bị làm giả nhãn hiệu hoặc thuốc không có hoạt chất chính nên không đạt tác dụng như công bố v.v...
Từ những vụ kinh doanh phi đạo đức nói trên, có thể nói niềm tin của người tiêu dùng đã và đang bị “đánh cắp” trầm trọng khiến cộng đồng hoài nghi về hiệu quả thực thi của quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Trên thực tế, theo quy định trong Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại, Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và nhiều nghị định của Chính phủ đều nhấn mạnh trách nhiệm của doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phải cung cấp thông tin kịp thời, chính xác, trung thực chất lượng hàng hóa của mình, phải ghi nhãn hàng hóa đúng quy định, công bố và đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng đo lường đăng ký, điều kiện bảo hành, tiếp nhận giải quyết khiếu nại và bồi thường thiệt hại cho NTD... Thế nhưng, thật đáng tiếc, hệ thống văn bản pháp luật tuy nhiều nhưng chưa thực sự rõ ràng đã không làm giảm những trường hợp kinh doanh hàng hóa trái phép, đơn vị bán hàng vẫn thiếu trách nhiệm khi xử lý khiếu nại và coi thường khách hàng.
NTD là nhân tố quyết định sự tồn tại, thành công của mỗi doanh nghiệp. Hơn lúc nào hết, các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp Việt cần tranh thủ sự ủng hộ từ cộng đồng đối với sản phẩm, hàng hóa nội địa trong giai đoạn kinh tế đất nước hội nhập. Muốn vậy, đừng để những vụ việc xâm phạm quyền lợi NTD gây căm phẫn trong nhân dân tiếp tục tồn tại.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 18/11/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.