Trong buổi sáng ngày 20/11/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Lúc 0g40 ngày 19/11, trong lúc bà con khu phố 1 phường Tân Tạo A (Q. Bình Tân TP.HCM) đang ngon giấc nhiều tiếng hô hoán đã vang lên báo động có một luồng khí độc đang thâm nhập vào khu dân cư.
Nhiều người túa ra ngoài bất ngờ cay xè mắt, rồi mùi hôi, mùi khai trong không khí xộc vào nồng nặc. Tại hiện trường nhiều người nôn thốc tại chỗ. Khí độc ngày càng nhiều và tăng dần khiến toàn bộ 2 tổ dân phố thuộc khu phố 1 phải kéo hết ra quốc lộ 1A để lánh nạn. Rất may, lực lượng ứng cứu tại chỗ có mặt đã khoanh vùng phong tỏa các nẻo đường vào khu dân cư để bảo vệ tài sản người dân.
Thống kê sơ bộ có 3 người bị ngất và nhiều người bị mệt. Đến 3g sáng khi khí độc tan dần bà con mới kéo nhau về nhưng không khí vẫn còn mùi hăng hắc. Theo báo cáo của UBND phường Tân Tạo A, luồng khi độc thoát ra từ công ty CPKHTHS Saigon là khí amoniac. Nguyên nhân đường ống dẫn khí lâu ngày bị mục vỡ ra gây nên sự cố.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Hôm qua 19-11, Bộ Tài chính cho biết đã trình Thủ tướng Văn bản số 12866/BTC-TCDN về phương án chính thức để xử lý đề nghị trích 1.002 tỷ đồng từ chênh lệch giá điện năm 2007 để khen thưởng của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
Theo đó, Bộ Tài chính đề nghị EVN phải xác định và chuyển toàn bộ chênh lệch giá điện từ ngày 1-1-2007 đến ngày 31-12-2007 vào vốn đầu tư thuộc nguồn ngân sách Nhà nước, để đầu tư phát triển các công trình điện theo Quyết định 276/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng. Số lợi nhuận còn lại, EVN thực hiện nộp ngân sách và phân phối các quỹ theo Nghị định 199/2004/NĐ-CP và Nghị định số 95/2006-NĐ-CP của Chính phủ.
3. Báo Thanh niên phản ánh: UBND TP Hà Nội vừa đưa ra phương án trị giá 800 tỉ đồng để khắc phục các thiệt hại sau trận lụt lịch sử vừa qua. Ngoài khoản tiền 25 tỉ đồng hàng cứu trợ đã cấp phát cho các hộ dân, 25 tỉ đã chi để mua gạo cứu đói cho một số hộ dân bị cô lập, 750 tỉ còn lại sẽ được chi vào các lĩnh vực khác để khắc phục các thiệt hại do trận lũ.
Lĩnh vực sẽ được chi nhiều nhất là ngành nông nghiệp với hơn 500 tỉ đồng, tiếp đó là lĩnh vực giao thông, đô thị. Nguồn vốn được lấy từ ngân sách dự phòng của TP và hỗ trợ của T.Ư, ngoài ra còn có khoản đóng góp khoảng 10 tỉ đồng của các cá nhân, tổ chức trong cả nước.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ có bài "Chỉ 20% vụ án có luật sư". Bài báo phản ánh: Theo thống kê của Sở Tư pháp TP.HCM tại Hội nghị sơ kết 2 năm thi hành Luật luật sư ngày 18-11 kể từ khi thi hành Luật luật sư đến nay số lượng luật sư của TP.HCM đã tăng từ 1.500 lên hơn 2300 luật sư (kể cả luật sư tập sự). Do quy định của Luật không cho phép luật sư kiêm nhiệm, vừa là cán bộ công chức vừa là luật sư như trước kia nên đội ngũ luật sư đã chuyên nghiệp, nhiều tiến bộ hơn trong trình độ nghiệp vụ, góp phần tạo môi trường pháp lý thuận lợi và tin cậy cho thu hút đầu tư.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Tư pháp thì tỉ lệ tham gia tố tụng của các luật sư còn thấp. Thống kê của ngành Tòa án cho thấy trong số hơn 35.000 vụ án được xét xử trong năm 2007 chỉ có khoảng 7000 vụ án có luật sư tham gia (chiếm hơn 20%). Chất lượng tranh tụng của luật sư tại một số phiên tòa cũng chưa cao, nhiều luật sư còn yếu, lúng túng về nghiệp vụ.
Kết quả Thanh tra của Bộ Tư pháp tháng 8-2008 cũng cho thấy có tới 43/70 tổ chức hành nghề luật sư có vi phạm (chiếm tỉ lệ 64%) các quy định của pháp luật trong hoạt động hành nghề như: hoạt động không đúng trụ sở đăng ký, không ký kết hợp đồng dịch vụ pháp lý với khách như quy định, chưa mua bảo hiểm nghề nghiệp, chưa kê khai đăng ký, nộp thuế... Nhiều luật sư chưa tuân thủ quy tắc đạo đức luật sư. Năm 2006, Đoàn luật sư TP.HCM đã xử lý kỉ luật 14 người, năm 2007 cũng có 4 luật sư bị xóa tên và 4 trường hợp khác bị cảnh cáo.
Tại hội nghị, nhiều luật sư kiến nghị sửa đổi một số quy định trong tố tụng gây cản trở, phiền phức cho hoạt động luật sư.
Cũng phản ánh về Hội nghị, báo Đất Việt có bài: Nhiều luật sư phạm luật khi 'hành nghề' . Bài báo phản ánh: Theo luật, các luật sư được tạo điều kiện trong hoạt động hành nghề. Tuy nhiên, sau 2 năm thực hiện Luật này, nhiều luật sư cho rằng họ bị “trói tay trói chân”. Ngược với quan điểm của nhiều luật sư, các cơ quan tố tụng và cơ quan quản lý nhà nước cho rằng năng lực, trình độ của đội ngũ luật sư còn hạn chế, không đáp ứng kịp đòi hỏi của xã hội... Nhận định này được đưa ra tại hội nghị sơ kết hai năm thi hành Luật Luật sư trên địa bàn TP HCM, sáng 18/11.
Thù lao chưa tương xứng với chất lượng dịch vụ
Theo đánh giá của Sở Tư pháp TP HCM, hoạt động nghề luật sư góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, hỗ trợ hiệu quả đối với các doanh nghiệp, doanh nhân, góp phần tạo lập môi trường pháp lý thuận lợi cho việc thu hút đầu tư, kinh doanh thương mại của thành phố…Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế như chất lượng tranh tụng tại phiên tòa của một số luật sư còn yếu, lúng túng về nghiệp vụ, kỹ năng hành nghề, nhiều trường hợp còn thiếu trách nhiệm.
Một số tổ chức hành nghề luật sư chưa tự giác, nghiêm túc chấp chấp hành các quy định của Luật Luật sư và pháp luật liên quan như: không ký kết hợp đồng dịch vụ pháp lý, thực hiện không nghiêm túc các quy định về kê khai, đăng ký, nộp thuế. Đặc biệt, trong đợt thanh tra chuyên ngành về lĩnh vực luật sư, tư vấn pháp luật, Thanh tra Bộ Tư pháp phát hiện 43/70 tổ chức hành nghề luật sư được kiểm tra vi phạm pháp luật (tỷ lệ 64%). Bên cạnh đó vẫn còn tồn tại tình trạng luật sư đòi tiền thù lao quá cao, chưa tương xứng với chất lượng dịch vụ, không thực hiện hết trách nhiệm với khách hàng, không trung thực, hứa hẹn trước kết quả…
“Kể tội” lẫn nhau
Tại hội nghị sơ kết hai năm thực hiện Luật luật sư, những bất cập của luật pháp, những xung đột giữa giới luật sư và các cơ quan tiến hành tố tụng, quản lý Nhà nước, được đưa ra mổ xẻ. Luật sư Nguyễn Văn Hậu “kể khổ” khi bị các cơ quan tiến hành tố tụng làm khó, không coi trọng đúng mức, như việc “hành” nộp nhiều loại giấy tờ mới được cấp giấy chứng nhận bào chữa, hay bị điều tra viên viện đủ lý do để không cho luật sư gặp thân chủ.
Luật sư Phạm Quốc Hưng, bức xúc: “Đơn khởi kiện luật sư soạn thảo đẹp và đầy đủ hơn mẫu đơn khởi kiện tòa bán, nhưng lại không được tòa thụ lý vì không đúng mẫu, không có dấu vuông của tòa. Việc luật sư sao chụp tài liệu cũng bất nhất, mỗi nơi mỗi kiểu, tòa tối cao thì cho luật sư photo chứ không cho chụp, trong khi đó tòa sơ thẩm chỉ cho chụp chứ không cho photo”. Luật sư Hưng ví von việc Luật luật sư không cho phép luật sư tập sự tham gia tố tụng như việc “học lái xe mà không cho tập lái”.
Từ góc độ cơ quan tiến hành tố tụng, Thẩm phán Vũ Phi Long, phó Chánh tòa Hình sự TAND TP HCM, chỉ ra hàng loạt yếu kém của một số luật sư trong quá trình tham gia tố tụng. Theo Thẩm phán Long, trong giai đoạn điều tra nếu luật sư làm hết trách nhiệm sẽ đảm bảo tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của bị can. Mặt khác, một số ít luật sư còn yếu về nghiệp vụ và kỹ năng nghề nghiệp, có người còn chưa phân biệt được quyền và nghĩa vụ của luật sư. Có luật sư bào chữa cho bị cáo này còn thay quyền công tố kết tội bị cáo khác để thân chủ mình có lợi...
Xem ra sự xung đột giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng, quản lý Nhà nước còn nhiều điều phải bàn. Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Chính, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, cần phải có cuộc họp liên ngành để gỡ những vướng mắc. Ông Chính đề nghị Sở Tư pháp TP HCM phải quản lý, kiểm tra giám sát thật chặt, có chiều sâu đối với hoạt động luật sư trên địa bàn. Bên cạnh đó, các luật sư, tổ chức hành nghề luật sư cần phải nâng cao hình ảnh của mình hơn nữa bằng việc nâng cao trình độ nghiệp vụ và đạo đức của người làm nghề luật sư.
2. Báo Giađinh.net có bài "Thanh Hoá: Một cán bộ Sở Tư pháp “giúp” tội phạm trốn truy nã". Bài báo phản ánh: Thời gian gần đây, Báo GĐ&XH liên tiếp nhận được phản ánh của ông Nguyễn Văn Hoan, trú tại xã Quảng Thọ, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hoá, tố cáo ông Dương Hồng Tại - nguyên Trưởng phòng Hộ tịch (Sở Tư pháp Thanh Hoá) đã tiếp tay cho một số đối tượng có lệnh truy nã trốn đi nước ngoài.
Tạo điều kiện cho đối tượng trốn truy nã
Theo đơn tố cáo, từ năm 2005 đến năm 2007, một số cán bộ Sở Tư pháp đã xử lý nhiều vụ kết hôn có biểu hiện tiêu cực, tiếp tay cho đối tượng truy nã trốn ra nước ngoài. Cụ thể, Trịnh Thị Hồng (SN 1976), trú tại thôn Dân Hoà, xã Thiệu Hoà, huyện Thiệu Hoá, tỉnh Thanh Hoa, là đối tượng truy nã của Công an quận Đống Đa (Hà Nội) về tội buôn bán, tàng trữ trái phép các chất ma tuý. Năm 2005, đối tượng Hồng làm thủ tục kết hôn với ông Claude Arnand (quốc tịch Pháp). Để hợp thức hoá các thủ tục, Hồng đã mạo danh, làm giả các giấy tờ của Nguyễn Thị Hiền (SN 1980), trú tại thôn Bào Ngoại, xã Đông Hương, TP Thanh Hoá và được cấp hộ chiếu mang tên Hiền, rồi trốn ra nước ngoài bằng con đường kết hôn giả. Mặc dù vụ việc được một cán bộ tư pháp của xã Đông Hương tố cáo, nhưng không hiểu vì sao hộ chiếu của Hồng vẫn nhanh chóng được cấp, tạo điều kiện cho đối tượng này trốn ra nước ngoài.
Cũng theo đơn của ông Hoan, một trường hợp nữa được cán bộ Sở Tư pháp Thanh Hoá tạo điều kiện bỏ ra nước ngoài theo đường kết hôn để trốn lệnh truy nã là Phan Văn Tới (SN 1959), trú tại xã Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia, Thanh Hoá. Tới là đối tượng truy nã của Công an TP Hà Nội. Nhờ có thư tay của một cán bộ Sở Tư pháp gửi đến phòng PA35, Công an Thanh Hoá, nên Tới dễ dàng làm giả các giấy tờ mang tên ông Trần Văn Sang (trú tại xã Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá) rồi làm các thủ tục kết hôn với bà Nguyễn Thị Liên (Việt kiều đang cư trú tại Thụy Điển). Hiện Tới cùng hai con đã trốn ra nước ngoài theo đường kết hôn.
Ông Hoan cho rằng, nhờ có sự trợ giúp của một số cán bộ Sở Tư pháp tỉnh Thanh Hoá, trong đó đứng đầu là ông Dương Hồng Tại - nguyên Trưởng phòng Hộ tịch nên hai đối tượng đang có lệnh truy nã mới có thể trốn ra nước ngoài, nhằm trốn tránh sự trừng phạt của luật pháp Việt Nam. Vậy nhưng, sự việc nghiêm trọng này không được các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hoá xử lý.
Chỉ là sai sót nhỏ?
Theo tìm hiểu của PV Báo GĐ&XH, những tố cáo của ông Hoan về hai trường hợp trên là chính xác. Theo đó, trong năm 2005, đối tượng Hồng đã mượn tên, hộ khẩu và chứng minh thư của Nguyễn Thị Hiền để làm hộ chiếu và xin kết hôn với ông Claude Arnand (SN 1952), quốc tịch Pháp. Tuy nhiên, vụ việc này đã bị bà Tống Thị Hằng - cán bộ Tư pháp xã Đông Hương phát hiện, báo cáo Sở Tư pháp và các cơ quan chức năng địa phương. Ngày 4/7/2006, Phòng PA35, Công an tỉnh Thanh Hoá có văn bản gửi Sở Tư pháp với nội dung: Đây là trường hợp giả mạo hồ sơ để làm thủ tục kết hôn với người nước ngoài trái pháp luật. Vậy nhưng, không hiểu sao đối tượng Hiền (Hồng) vẫn được cấp hộ chiếu để sang định cư ở Pháp, nhằm kết hôn với ông Claude Arnand. Được biết, để trót lọt những giấy tờ ban đầu, đối tượng Hồng đã nhờ ông Nguyễn Trọng Tấn (hiện là Trưởng Công an xã Đông Hương - TP Thanh Hoá) tiếp tay làm giả CMTND, làm giả hồ sơ kết hôn, làm giả hộ chiếu cho mình.
Đối với trường hợp của Phan Văn Tới - thực chất đây là đối tượng Nguyễn Văn Tới (SN 1959), trú tại phố Vinh Quang, thị trấn An Lưu, huyện Kim Môn, tỉnh Hải Dương, là đối tượng truy nã của Công an Hà Nội. Năm 2002, Tới trốn đến xã Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia làm ăn và quen ông Phan Tiến Dũng - cán bộ văn phòng UBND xã Nghi Sơn. Tại đây, Tới đã nhờ ông Dũng trực tiếp đi làm giả toàn bộ các loại giấy tờ gồm: Giấy chứng tử mang tên Mai Thị Lịch (vợ Tới), sổ hộ khẩu mang tên Phan Văn Tới (số sổ 1105, nhưng thực tế sổ này là của gia đình ông Trần Văn Sang - PV), làm giả CMTND, tiếp đó làm hồ sơ giả để đăng ký kết hôn với bà Nguyễn Thị Liên (SN 1970, tại TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định), hiện cư trú tại Thụy Điển.
Sau khi các hồ sơ của Tới được sự trợ giúp của ông Dũng để làm giả, ông Dương Hồng Tại (Trưởng phòng Hộ tịch thời điểm này - PV) đã viết một bức thư tay gửi đến phòng PA35, Công an tỉnh Thanh Hoá với nội dung: Giới thiệu ông Phan Văn Tới là người nhà và đề nghị phòng PA35 quan tâm giúp đỡ, xác minh sớm.
Làm việc với PV Báo GĐ&XH, ông Nguyễn Quốc Huy - Trưởng phòng Hành chính và Hỗ trợ Tư pháp (Sở Tư pháp tỉnh Thanh Hoá) cho rằng, “việc để 2 đối tượng đang có lệnh truy nã của Công an Hà Nội trốn đi nước ngoài theo đường kết hôn chỉ là một sai sót nhỏ và chưa đến mức phải xử lý”(?).
Trên đây là điểm báo sáng ngày 20/11/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.