I- THÔNG TIN NỔI BẬT
Báo điện tử Chính phủ đưa tin: Trong ngày làm việc thứ tư của kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII (ngày 23/5), các đại biểu sẽ nghe Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đọc Tờ trình về việc miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Tài chính đối với ông Vương Đình Huệ.
Theo chương trình làm việc của kỳ họp, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại đoàn về việc miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ Tài chính đối với ông Vương Đình Huệ; sau đó, tiến hành xem xét việc miễn nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ tài chính đối với ông Vương Đình Huệ.
Cũng trong ngày làm việc hôm nay, Bộ trưởng Bộ Công an Trần Đại Quang, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú.
Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý cũng sẽ trình bày Tờ trình về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội năm 2014, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh khóa XIII và năm 2013 của Quốc hội.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tiền phong Online có bài 'Công bộc' giúp dân làm thủ tục hành chính. Bài báo phản ánh: Nhanh hơn, hợp lý hơn và thân thiện hơn là mô hình Tổ hướng dẫn và giúp dân làm thủ tục hành chính lần đầu áp dụng tại TP Đà Nẵng.
“Xin lỗi, cô đến có yêu cầu gì ạ?”, vừa bước vào bộ phận “một cửa” của UBND quận Thanh Khê, bà Nguyễn Thị Mỹ Liên (55 tuổi, ở phường Thanh Hà, Thanh Khê) ngạc nhiên trước câu hỏi của hai cán bộ trong màu áo Đoàn viên. Lặng người ít giây, bà Liên cho biết mình đến làm lại giấy chứng minh nhân dân (CMND) vì bị mất.
Chị Nguyễn Thị Thanh Nga (Phòng Y tế quận Thanh Khê), người trực Tổ hướng dẫn đưa mẫu đơn đăng ký, rồi nhiệt tình hướng dẫn bà Liên tới cửa đăng ký hộ khẩu, hộ tịch, sang bàn cán bộ công an đang làm việc. Chưa đầy 30 phút, thủ tục cấp lại CMND cho bà Liên hoàn thành.
Ông Trần Bình (50 tuổi, trú đường Ngũ Hành Sơn) đến làm thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất, tâm sự, thấy cán bộ tự nhiên cười, hỏi mình làm gì đã lạ rồi. Vì lâu nay, chỉ dân mới “xin” cái này cái nọ với chính quyền.
Ông Trần Văn Huy, Bí thư kiêm Chủ tịch UBND quận Thanh Khê, cho hay, thực hiện chủ trương “3 hơn” (nhanh hơn, hợp lý hơn và thân thiện hơn) trong cải cách thủ tục hành chính, quận là một trong những địa bàn đầu tiên triển khai mô hình tổ hướng dẫn, giúp dân từ đầu tháng 3 tới nay. Hơn 40 cán bộ, công chức chủ yếu trong “tuổi Đoàn” tại các phòng, ban đơn vị được tăng cường về tổ theo ca trực.
Theo lãnh đạo Phòng Nội vụ UBND quận Thanh Khê, cán bộ tham gia tổ hướng dẫn được tập huấn quy trình giải quyết thủ tục hành chính, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp, từ cách học cười, học chào hỏi, trả lời thắc mắc của người dân. Mỗi ngày có 4 cán bộ luân phiên nhau trực, chia hai ca sáng chiều. Trung bình mỗi tháng, một cán bộ có 2-3 lần trực ở tổ “một cửa” này.
Chủ tịch UBND quận Ngũ Hành Sơn Lê Hoàng Đức cho biết, hiện có 5 phường của quận hình thành tổ hướng dẫn, giúp dân làm thủ tục hành chính. Với mô hình này, người dân tiếp cận thủ tục pháp lý nhanh, hiệu quả hơn đúng tâm thế của người được phục vụ, chứ không bị hạch sách, nhũng nhiễu hay làm khó.
2. Báo An ninh Thủ đô có bài Cần sửa đổi luật để giải quyết thực trạng mại dâm. Bài báo phản ánh: Bức xúc trước thực trạng phức tạp của các đối tượng hoạt động tệ nạn mại dâm, ông Nguyễn Bá Thuyền, Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã chia sẻ những suy nghĩ, kiến nghị về vấn đề này với phóng viên Báo An ninh Thủ đô, bên lề Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII.
-PV: CATP Hồ Chí Minh vừa triệt phá một số đường dây hoạt động mại dâm nam, chuyên phục vụ khách làng chơi là các quý bà và người đồng tính, có cả khách nước ngoài. Ông đánh giá như thế nào về tình hình này?
ĐBQH Nguyễn Bá Thuyền: Đây là sự nỗ lực cố gắng rất lớn của lực lượng công an, nhằm đảm bảo trật tự an toàn xã hội. Trước diễn biến phức tạp thực trạng này, đòi hỏi chúng ta phải có chính sách pháp luật để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.
- Kết quả điều tra những vụ mại dâm nam cho thấy, người mua dâm đa số là các quý bà ở độ tuổi từ 35-50. Có người sống với gia đình tử tế, nhưng vẫn đi mua dâm đối tượng chỉ đáng tuổi con cháu mình, ông nhận xét gì về vấn đề này?
Các quý bà mua dâm với người trẻ tuổi hơn mình, theo tôi đã vi phạm đạo đức rất nghiêm trọng. Dù vậy, pháp luật chưa quy định người mua dâm phải chịu trách nhiệm hình sự mà chỉ xử lý bằng các biện pháp hành chính. Tôi thấy, cần nghiên cứu chính sách xử lý như thế nào cho thỏa đáng cả về góc độ luật pháp cũng như khía cạnh xã hội.
- Hiện đã có chế tài gì để xử lý tệ nạn mại dâm nam, thưa ông?
Chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định xử lý người bán dâm là nam giới và tôi cho rằng cần phải nghiên cứu, xem xét để có quy định xử lý vấn đề này một cách thỏa đáng. Trước đây, chúng ta chỉ quen xử lý người bán dâm là nữ và nói chung là chỉ xử lý bằng các biện pháp hành chính như phạt tiền, đưa đi các cơ sở giáo dục, phục hồi nhân phẩm. Bộ Luật hình sự chỉ quy định xử lý bằng hình sự đối với người môi giới, tổ chức hoạt động mại dâm.
- Vậy, cần có biện pháp gì để ngăn chặn tệ nạn mại dâm nói chung, mại dâm nam nói riêng, tránh tình trạng “bắt cóc bỏ đĩa”?
Để giải quyết tình trạng này cần phải có những giải pháp đồng bộ cả về góc độ luật pháp và các khía cạnh khác của xã hội. Nếu chúng ta đưa ra xử lý về mặt hình sự đối với hoạt động mại dâm thì cần phải sửa luật để tăng tính răn đe và đó cũng chỉ là phần ngọn của vấn đề. Còn nguồn gốc phát sinh, chúng ta phải nghiên cứu để có cơ chế quản lý phù hợp. Nên nghiên cứu cách tổ chức quản lý sao cho hợp lý và cần phải có chính sách tổng thể, đồng bộ thì mới giải quyết được tình trạng phức tạp này.
- Ông cho biết rõ hơn về kiến nghị tổ chức quản lý chặt chẽ hoạt động hết sức nhạy cảm này?
Kinh nghiệm từ một số nước cho thấy, họ thừa nhận hoạt động mại dâm và quản lý chặt chẽ. Nếu không quản lý số đối tượng này, thì các đối tượng tổ chức môi giới hoạt động mại dâm ra sức hoành hành. Khi người bán dâm còn trẻ, đẹp thì chủ chứa ra sức vắt kiệt họ. Đến lúc ốm đau, bệnh tật, họ bị đẩy ra đường và xã hội đương nhiên phải hứng chịu. Vậy, tổ chức quản lý bằng cách nào cho hợp lý, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội, không ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục và an ninh trật tự là vấn đề cần phải bàn. Trước nay, chúng ta cấm hoạt động mại dâm, bắt giữ xử lý nhiều vụ tổ chức mua bán dâm, nhưng nó vẫn diễn ra và như vậy là việc phòng ngừa, ngăn chặn không đạt được hiệu quả như mong muốn, vẫn như “bắt cóc bỏ đĩa”.
3. Báo Nhân dân điện tử có bài Xã hội hóa “Dịch vụ công”: Khó từ nhiều phía. Bài báo phản ánh: Nghị quyết 49-NQ/TW về chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020 đã chỉ rõ: “Từng bước thực hiện việc xã hội hóa và quy định những hình thức, thủ tục để giao cho tổ chức không phải là cơ quan nhà nước thực hiện một số công việc thi hành án”. Văn phòng Thừa phát lại là tổ chức nghề nghiệp được ra đời từ chủ trương xã hội hóa này song thực tiễn triển khai còn nhiều vướng mắc.
Quyền khởi kiện và quyền yêu cầu thi hành án (THA) để bảo vệ lợi ích hợp pháp là quyền tố tụng căn bản và quan trọng. Tuy nhiên phán quyết của Tòa án có được thực thi hay không lại phụ thuộc vào hiệu quả thực tế của việc tổ chức THA từ các cơ quan THA.
Bên cạnh tính hiệu quả, mô hình THA Nhà nước cũng thể hiện một số hạn chế như án phải thi hành bị tồn đọng nhiều, thi hành kém hiệu quả, khiếu nại tố cáo về THA không được giải quyết kịp thời, một số cán bộ làm công tác THA còn có biểu hiện tiêu cực, nhũng nhiễu, gây phiền hà… Do đó, với công tác xã hội hóa hoạt động THA sẽ bảo đảm cho người được THA có quyền tự do lựa chọn cơ quan, tổ chức THA có hiệu quả hơn trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Xã hội hóa một số việc THA góp phần nâng cao hiệu quả, vai trò trách nhiệm của các cơ quan thi hành án dân sự.
TS Trần Anh Tuấn – Trường ĐH Luật Hà Nội cho rằng có thể nghiên cứu để xây dựng một cơ chế mới về THA hoặc chuyển giao một số công việc THA vốn thuộc thẩm quyền của cơ quan THADS Nhà nước cho các tổ chức nghề nghiệp thực hiện.
Việc thiết lập được cơ chế phù hợp tạo động lực thúc đẩy việc thi hành án, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa người được THA và lợi ích của những người làm “dịch vụ công” trong việc THA nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này.
THA là việc liên quan đến lợi ích tư của các bên cho nên cần giảm bớt sự can thiệp của các cơ quan nhà nước vào hoạt động này đồng thời người được THA phải gánh vác một phần chi phí cho việc thực hiện “dịch vụ công” này.
Hiện nay việc phát triển mô hình Thừa phát lại ở Việt Nam mới đang trong giai đoạn thử nghiệm và cũng có những ý kiến khác nhau. Theo văn bản quy định về thí điểm Thừa phát lại, Thừa phát lại có thẩm quyền thực hiện việc tống đạt theo yêu cầu của tòa án hoặc cơ quan THADS; Lập vi bằng theo yêu cầu của cá nhân, cơ quan, tổ chức, Xác minh điều kiện THA theo yêu cầu của đương sự; Trực tiếp tổ chức thi hành các bản án, quyết định của tòa án theo yêu cầu của đương sự và không tổ chức thi hành các bản án, quyết định thuộc diện Thủ trưởng cơ quan THADS chủ động quyết định thi hành án.
TS Nguyễn Thanh Thủy, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục THADS, sau hơn hai năm đi vào hoạt động thí điểm tại TP Hồ Chí Minh, tổng doanh thu của tám văn phòng Thừa phát lại là hơn 17,1 tỷ đồng, đặc biệt là số lượng vụ việc và doanh thu có chiều hướng gia tăng theo thời gian.
Tuy nhiên do tính chất là tổ chức nghề nghiệp lại đảm nhận nhiệm vụ liên quan đến các cơ quan nhà nước nên các Văn phòng Thừa phát lại gặp nhiều khó khăn, nhất là thái độ bất hợp tác của nhiều cơ quan, chính quyền địa phương. Lý do thường bị từ chối hợp tác, cung cấp văn bản, giấy tờ là vì Văn phòng Thừa phát lại không cung cấp được…. Giấy giới thiệu của cơ quan THA. Tất nhiên là chẳng có cơ quan THA nào được trao thẩm quyền cấp Giấy này cho Văn phòng Thừa phát lại. Nhiều chính quyền địa phương, thậm chí là ngân hàng cũng tự mặc định tổ chức hành nghề Thừa phát lại không phải là một cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật nên họ không có ….nghĩa vụ phải hợp tác. Thêm vào đó dù về quy định tổ chức nghề nghiệp Thừa phát lại được thực hiện đến bốn nhiệm vụ nhưng gần như thường xuyên làm có một đó là lập vi bằng vì nhiều người dân chưa tin tưởng giao cho Văn phòng tổ chức thực thi các bản án, quyết định của tòa án hay các nhiệm vụ khác.
Thực tế này cho thấy, nhu cầu xã hội hóa một số công việc của THA là điều cần thiết, đáp ứng yêu cầu của Cải cách tư pháp nhưng việc triển khai thí điểm còn gian nan nhất là khi thiếu sự hợp tác từ chính các cơ quan nhà nước. Do đó, theo ý kiến của nhiều chuyên gia trong lĩnh vực này, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cơ quan THA của Nhà nước và Văn phòng Thừa phát lại, kiểm soát hoạt động của Thừa phát lại; Thiết lập cơ chế điều tiết nhằm hạn chế sự xung đột thẩm quyền giữa cơ quan THADS của Nhà nước và Văn phòng Thừa phát lại; Quy định rõ về tách nhiệm dân sự của Thừa phát lại bằng tài sản riêng của mình nếu như có lỗi trong việc THA gây thiệt hại cho quyền lợi của đương sự; Tăng cường sự hỗ trợ của Thẩm phán thi hành án.
Theo định hướng cải cách tư pháp, việc phát triển mô hình THA nghề nghiệp chỉ là đòn bẩy tạo động lực cải thiện hiệu quả THA, vấn đề cốt yếu là cần phải bảo đảm sự hài hòa giữa dịch vụ công do tổ chức nghề nghiệp được Nhà nước trao quyền THA và các cơ quan THA nhà nước. Do vậy Nhà nước vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc quản lý bảo đảm hiệu quả hoạt động của THA, bảo đảm việc tuân thủ pháp luật của người dân.
4. Báo Nhà báo & Công luận có bài Đoàn luật sư TP HCM: Bị kiện vì chưa hiểu luật? Bài báo phản ánh: Liên tiếp trong các khóa từ 19 đến 22, ông Ngô Văn Phấn tốt nghiệp Cử nhân luật – Đại học luật Hà Nội đăng ký tập sự hành nghề luật sư tại Đoàn luật sư TPHCM luôn bị “lãng quên theo năm tháng”. Và, đến nay gần muời năm liên tục gởi đơn kiến nghị đến nhiều nơi vẫn chưa được giải quyết, dù năm nay ông Phấn đã ở tuổi “xưa nay hiếm” (sinh 1938).
Tại văn phòng Báo Nhà Báo & Công Luận ông Ngô Văn Phấn bày tỏ: “Tôi gởi hồ sơ đăng ký tập sự hành nghề luật sư đã nhiều khóa liền nhưng vẫn không có tên trong danh sách người tập sự hành nghề luật sư tại Đoàn luật sư TPHCM, mặc dù tôi đã nộp đầy đủ hồ sơ theo đúng qui định của Bộ Tư pháp ”. Trong khi đó theo qui định Qui chế tập sự hành nghề luật sư của Bộ Tư pháp ban hành tại khoản 3, điều 5 của Thông tư 21/2010/TT-BTP ngày 01/12/2010 ghi rõ : “Trong thời hạn năm ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Ban Chủ nhiệm Đoàn luật sư ra Quyết định về việc đăng ký tập sự hành nghề luật sư và ghi tên người tập sự vào danh sách người tập sự của Đoàn luật sư; trong trường hợp từ chối phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do. Người bị từ chối có quyền khiếu nại theo quy định tại Điều 36 của Quy chế này”.
Ông Phấn khẳng định, nhiều lần gởi tên đăng ký tập sự hành nghề qua các khóa tại Đoàn luật sư TPHCM, ông vẫn không có tên. Chúng tôi đã liên lạc với BCN Đoàn luật sư TPHCM nhưng không được nên cuối cùng chọn giải pháp đến trực tiếp. Ông Nguyễn Đăng Trừng, Chủ nhiệm Đoàn luật sư TPHCM có vẻ thiếu thiện cảm khi phóng viên đặt vấn đề về đơn khiếu kiện của ông Phấn. Cuối cùng, chính ông Trừng thẳng thừng từ chối trả lời, thậm chí còn không cho phóng viên vào phòng làm việc của ông để trình bày vụ việc!
Chưa nói đến hành vi thiếu lịch sự của ông Trừng, riêng việc xem thường khách đến làm việc, cách đối xử thiếu thiện chí với người đến xin việc đã làm mất đi hình ảnh cao quý của một tổ chức gồm những trí thức đại diện cho pháp luật. Chính vì thái độ ngạo mạn, ngang nhiên xem thường pháp luật của tổ chức này đã là động cơ để ông Phấn gởi đơn kiện ra tòa hành chính.
Hiện nay, TAND TPHCM đã nhận hồ sơ của ông Ngô Văn Phấn kiện hành vi, vi phạm hành chánh đối với Ban chủ nhiệm Đoàn luật sư TPHCM và đang thụ lý. Trong quyết định 42/2013/QĐ-TATP do Chánh án Tòa án nhân dân TPHCM ký ngày 07/02/2013 viện dẫn: Theo qui định khoản 1, điều 60 của luật dân sự 2006; Theo qui định khoản 3, điều 5 thông tư 21/2010/TT-BTP ngày 01/12/2010 của Bộ tư pháp; Theo qui định khoản 2, điều 3 Luật tố tụng hành chính năm 2010 … ghi: Chấp nhận khiếu nại của ông Ngô Văn Phấn để tiến hành thụ lý vụ án.
III- THÔNG TIN KHÁC
Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Tranh tụng: Muốn thực chất, phải luật hóa. Bài báo phản ánh: Về mặt chủ trương, Nghị quyết 08 ngày 2-1-2002 của Bộ Chính trị đã xác định: “Các cơ quan tư pháp có trách nhiệm tạo điều kiện để luật sư… tranh luận dân chủ tại phiên tòa”, “việc phán quyết của tòa án phải căn cứ chủ yếu vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa”. Tiếp đó, trong chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Nghị quyết 49 ngày 2-6-2005 của Bộ Chính trị cũng yêu cầu: “Nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp, chất lượng tranh tụng tại tất cả phiên tòa xét xử, coi đây là hoạt động đột phá của các cơ quan tư pháp”. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, vấn đề quan trọng nhất là cho đến nay, BLTTHS vẫn chưa ghi nhận nguyên tắc tranh tụng thành một nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự. Chính vì vậy mà hoạt động tranh tụng đã không được hiện thực hóa bằng các điều luật cụ thể.
Bốn năm trước, trong đợt góp ý sửa đổi BLTTHS 2003, PGS-TS Nguyễn Thái Phúc (hiện là Giám đốc Học viện Tư pháp) đã gửi tới cho Pháp Luật TP.HCM một bài viết rất sâu sắc và tâm huyết về vấn đề này. Theo ông, các quy định về phiên tòa sơ thẩm của BLTTHS 1988 và BLTTHS 2003 không có khác biệt đáng kể. BLTTHS 2003 vẫn không ghi nhận nguyên tắc tranh tụng là nguyên tắc cơ bản. Để tăng cường tranh tụng theo yêu cầu của cải cách tư pháp thì cần phải hoàn thiện BLTTHS 2003, ghi nhận tranh tụng thành một trong những nguyên tắc cơ bản của tố tụng hình sự Việt Nam vì đó là quy luật khách quan của hoạt động tố tụng hình sự.
Theo TS Phúc, để có thể tạo ra sự chuyển biến tích cực, giải pháp trước mắt là tăng cường tính tranh tụng của phiên tòa sơ thẩm, coi đây là khâu đột phá theo tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị. Muốn làm vậy thì ngoài việc ghi nhận nguyên tắc tranh tụng, các nhà làm luật cần phải sửa đổi một loạt quy định như bỏ trách nhiệm chứng minh tội phạm của tòa, bỏ quy định HĐXX có quyền khởi tố vụ án, sửa quy định tòa trả hồ sơ để điều tra bổ sung, thay đổi thủ tục xét hỏi…
Trong những lần trao đổi với Pháp Luật TP.HCM về vấn đề tranh tụng trước đây, tất cả chuyên gia mà chúng tôi đã tiếp xúc đều ủng hộ quan điểm của TS Phúc, kể cả những người mà giới luật sư hay “kêu ca” nhất là giới kiểm sát viên. Chẳng hạn, theo kiểm sát viên cao cấp Võ Văn Thêm (Viện Phúc thẩm III VKSND Tối cao), luật cần ghi nhận nguyên tắc tranh tụng vì tranh tụng đảm bảo tính khách quan và giúp làm rõ chân lý của vụ án thông qua các chứng cứ, để đi đến một cái đích cao nhất là sự thật vụ án, tránh oan, sai cho người vô tội.
Theo luật sư Đặng Trường Thanh (Đoàn Luật sư TP.HCM), việc ghi nhận nguyên tắc tranh tụng trong BLTTHS dẫn đến một hệ quả tất yếu là nguyên tắc này sẽ được cụ thể hóa bằng các quy định riêng trong bộ luật này cũng như các văn bản hướng dẫn dưới luật. Các quy định riêng này có tính bắt buộc thi hành với các cơ quan tố tụng và người tiến hành tố tụng, sẽ tạo ra sự thống nhất trong việc vận dụng pháp luật. Như vậy, hoạt động tranh tụng sẽ không chỉ dừng lại ở mặt chủ trương trong cải cách tư pháp mà thật sự đi vào đời sống tố tụng hình sự.
TS Phúc đánh giá: Luật hóa nguyên tắc tranh tụng, đương nhiên VKS sẽ mất “chỗ dựa”, không thể không tham gia tranh tụng tích cực. Một khi VKS sẵn sàng tranh tụng tức việc truy tố đã được cân nhắc thận trọng từ chứng cứ đến tội danh. Mà chứng cứ lại do cơ quan điều tra thu thập. Do vậy, để có thể tự tin tranh tụng sòng phẳng với bên bào chữa thì VKS không thể dễ dãi với kết quả điều tra.