Trong buổi sáng ngày 30/12/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Thanh niên phản ánh: Chiều qua 29.12, tại cuộp họp báo thông báo kết quả hoạt động năm 2009 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, ông Trần Hùng Phi - Cục trưởng Cục Đăng ký và thống kê đất đai (Tổng cục Quản lý đất đai) cho biết, từ 1.1.2010 sẽ diễn ra đợt tổng kiểm kê đất đai trên toàn quốc. Đợt tổng kiểm kê này được tiến hành nhằm xác định hiện trạng đất trên cả nước, làm cơ sở cho việc xây dựng quy hoạch đất.
Trong khi đó, theo Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Bùi Cách Tuyến, Tổng cục vừa có văn bản yêu cầu các tỉnh Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và TP.HCM hoàn thành việc thống kê thiệt hại của nông dân do hành vi xả thải gây ô nhiễm sông Thị Vải của Vedan gây ra để yêu cầu công ty này bồi thường trước 31.12 này.Tại cuộc họp báo, bộ cũng đã công bố 10 sự kiện nổi bật của ngành tài nguyên và môi trường năm 2009.
Báo cũng phản ánh: Như Thanh Niên đã đưa tin, Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch (VH–TT-DL) vừa chính thức công bố 10 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tiêu biểu năm 2009. Ngay sau khi ông Tô Văn Động - Chánh văn phòng Bộ VH-TT-DL, chủ trì buổi họp báo ngày 27.12 - công bố 10 sự kiện này, đã có rất nhiều ý kiến không tán đồng. Trước hết, gọi là 10 sự kiện, nhưng trên thực tế, đó lại là những “cụm” sự kiện. Mỗi “cụm” có ít nhất từ 1 - 2, cho tới 5 - 6 sự kiện. Chỉ ghi lại sự kiện nổi bật năm 2009 mà chưa dẫn giải những hoạt động cụ thể thì đã dài đến 2 trang giấy A4. Nếu tính riêng rẽ theo cái gọi là sự kiện, thì có gần 30 cái được nêu ra trong quyết định này. Có cảm giác như do lựa chọn hết sức khó khăn, nên các nhà quản lý đành phải gom tất cả các sự kiện trong năm lại để thành... tiêu biểu, cho khỏi sót! Ông Tô Văn Động khẳng định, việc lựa chọn sự kiện dựa vào 2 tiêu chí. Đầu tiên là tổ chức họp báo tại Hà Nội với sự tham gia của khoảng 200 nhà báo chuyên theo dõi mảng VH-TT-DL. Trên cơ sở những sự kiện có sẵn, các nhà báo sẽ chọn ra 10 sự kiện tiêu biểu nhất trong năm 2009. Những sự kiện được chọn phải được 70% sự đồng thuận của các nhà báo có mặt hôm đó. Ông Động nói thêm, kết quả có được là hoàn toàn trung thực với sự lựa chọn của các nhà báo.
Tiêu chí thứ hai, những sự kiện được chọn phải lần đầu tiên diễn ra, có tác động xã hội lớn; những sự kiện tổ chức hằng năm, thường niên, diễn ra hai lần trở lên thì không được bình xét. Đại diện lãnh đạo Bộ VH-TT-DL lấy ví dụ như hoạt động bắn pháo hoa tại Đà Nẵng. Dù đó là một hoạt động mang ý nghĩa xã hội rất tốt, tạo được hiệu ứng tích cực, song năm nay không được đưa vào bình xét vì đã diễn ra lần thứ hai. Chỉ cần lướt qua những sự kiện đã được lựa chọn, sẽ dễ dàng nhận thấy nhiều cái vẫn còn mang nặng tính hành chính hơn là thiên về những hoạt động thực tế. Chính ông Tô Văn Động cũng nhìn nhận, việc bình xét năm nay cũng còn có nhiều thiếu sót, do bộ phận tham mưu chưa thực sự đưa ra những sự kiện rõ ràng hơn. Do vậy việc lựa chọn để tìm ra 10 sự kiện cụ thể để bình xét như mọi năm là hết sức khó khăn. Năm nay sẽ tạm thời gom lại những sự kiện nổi trội nhất, như vậy đã là “nỗ lực” của lãnh đạo ngành VH-TT-DL. Và vì vậy, thay vì gọi “10 sự kiện nổi bật” như mọi năm, sẽ gọi chung chung là “Các hoạt động VH, TT và DL tiêu biểu năm 2009”.
“Sang năm 2010, việc bình xét sẽ được tiến hành cặn kẽ hơn, và nhất định sẽ chỉ là 10 sự kiện cụ thể, rõ ràng, chỉ cần đọc qua một lần là nhớ, nhất định không phải dài đến 2 trang A4 như năm nay” - ông Động tuyên bố chắc nịch khi kết thúc cuộc họp báo.
Báo cũng phản ánh: Việc kiềm chế lạm phát năm 2009 có thể được coi là đạt kết quả, khi giá tiêu dùng tháng 12 năm nay so với tháng 12 năm trước chỉ tăng 6,52% (nếu tính bình quân năm thì tăng 6,88%), thấp hơn nhiều so với kế hoạch ban đầu (dưới 15%) cũng như kế hoạch đã được điều chỉnh (dưới 10%). Đối với người có thu nhập thấp, việc kiềm chế lạm phát như trên càng có ý nghĩa, khi giá các mặt hàng thiết yếu nhất, chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng chi tiêu cho đời sống của họ đã tăng thấp hơn. Giá lương thực đến tháng 10 còn bị giảm, chỉ tăng cao trong 2 tháng gần đây và tính chung cả năm cũng tăng thấp hơn nhiều so với năm trước (tăng 7,54% so với tăng 43,25%). Có hai vấn đề đặt ra. Giá lương thực tăng thấp hơn trong khi lượng gạo xuất khẩu đạt mức kỷ lục từ trước tới nay. Điều đó cũng lý giải không thể có khan hiếm gạo, cơn sốt giá gạo xảy ra chỉ là tin đồn thất thiệt. Giá thực phẩm cả năm chỉ tăng 4,29%, thấp hơn tốc độ tăng chung và thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng của năm trước (tăng 26,53%).
Kiềm chế lạm phát năm 2009 đạt được kết quả do nhiều nguyên nhân. Có nguyên nhân do nguy cơ lạm phát cao trở lại sớm được cảnh báo. Ngân hàng Nhà nước sớm nhận ra nguy cơ này, nên lượng vốn đưa ra cấp bù lãi suất vay vốn lưu động đã tăng chậm lại, từ đầu tháng 12 đã nâng lãi suất cơ bản, lãi suất chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn, đưa ra thông điệp về khung tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán, tổng dư nợ tín dụng năm 2010 chỉ bằng hai phần ba tốc độ tăng của năm 2009; Chính phủ đã cho dừng đúng hạn gói cấp bù lãi suất vay vốn lưu động...
Có nguyên nhân do lạm phát trên thế giới chưa trở lại, thậm chí ở một số nước vẫn còn bị thiểu phát. Có nguyên nhân do thị trường vàng, thị trường bất động sản, sau đó là thị trường chứng khoán đã "hút" một lượng tiền đáng kể nhằm chia sẻ với thị trường hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng. Tuy nhiên, mức lạm phát của VN thời kỳ 2000 - 2007 đã đứng ở thứ hạng cao (đứng thứ 4 trong 10 nước Đông Nam Á, đứng thứ 14 trong 39 nước và vùng lãnh thổ ở châu Á); đến năm 2008 do lạm phát cao, nên VN lại bị "lên bậc" và năm 2009 vẫn thuộc loại cao, nên thứ bậc có thể còn cao hơn.
Năm 2010 sẽ có thách thức khi phải kiềm chế lạm phát ở mức 7%, trong khi mục tiêu tăng trưởng kinh tế lại cao hơn (6,5% so với 5,2%); trong khi những yếu tố ở trong nước cộng hưởng với những yếu tố trên thế giới và yếu tố làm nhập khẩu lạm phát, làm khuếch đại lạm phát ở trong nước là tỷ giá VND/USD vẫn chịu sức ép tăng... Vấn đề đặt ra là cần phải có sự phối hợp chia sẻ của các giải pháp khác ngoài giải pháp tiền tệ, như tài khóa, nâng cao hiệu quả đầu tư, năng suất lao động, tái cơ cấu sản xuất, xuất khẩu, kiềm chế nhập siêu...
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Theo tinh thần Thông tư số 22-2009 của Bộ TT-TT, 31-12-2009 là thời hạn cuối cùng để các thuê bao trả trước đăng ký thông tin sai phải đăng ký lại hay một người chỉ được đăng ký 3 thuê bao trả trước/mạng di động. Đến ngày 1-1-2010, thuê bao không đăng ký sẽ bị xử lý.
Thế nhưng phía MobiFone cho biết, đến nay mạng này còn đến 15% lượng khách hàng thuê bao trả trước chưa đăng ký, dù nhà mạng đã tổ chức rất nhiều chương trình để khuyến khích, kéo khách hàng đăng ký thông tin. Trong khi đó VinaPhone thì cho rằng nhà mạng này chỉ còn 2.000 thuê bao trả trước chưa đăng ký nên sẽ tiếp tục giải quyết trong thời gian còn lại. Còn Viettel cho hay, hiện nhà mạng này còn 125.000 thuê bao chưa thực hiện đăng ký (trong tổng số 23 triệu thuê bao thuộc diện phải đăng ký lại), chủ yếu là thuê bao ở vùng sâu, vùng xa vì lượng khách hàng này chưa nắm và hiểu hết tầm quan trọng của thông tư nói trên. Chính vì vậy, các nhà mạng di động đều đề nghị Bộ TT-TT xem xét gia hạn thêm thời gian để bảo đảm quyền lợi khách hàng.
3. Báo điện tử của Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Theo công văn của Văn phòng Chính phủ, trung tuần tháng 1/2010, các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các Tập đoàn, Tổng Công ty nhà nước phải báo cáo Thủ tướng kế hoạch triển khai các giải pháp thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bình ổn thị trường và phục vụ Tết Nguyên đán Canh Dần 2010.
Theo yêu cầu của Thủ tướng, các báo cáo cần nêu rõ giải pháp cụ thể đơn vị đã triển khai để thực hiện từng nhiệm vụ, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện và các kiến nghị (nếu có). Tiến độ các báo cáo phải hoàn thành trước 10/1/2010. Cùng với đó, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện Chỉ thị số 2008/CT-TTg và tổng hợp báo cáo Thủ tướng trước ngày 15/1/2010.
Đây là nhiệm vụ mà trước đó đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ thị cho các bộ, ngành, địa phương về tăng cường thực hiện các giải pháp thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bình ổn thị trường và phục vụ Tết Nguyên đán Canh Dần 2010.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Bình Thuận: Cựu giám đốc sở tư pháp không minh bạch tài sản. Bài báo phản ánh: Thanh tra Nhà nước tỉnh Bình Thuận vừa kết thúc cuộc thanh tra xác minh việc kê khai tài sản của ông Trần Văn Xê, cựu giám đốc Sở Tư pháp tỉnh này với kết luận: Ông Xê đã vi phạm Nghị định 37/2007/NĐ-CP của Chính phủ về minh bạch tài sản, thu nhập. Kết quả cho thấy sau lần kê khai tài sản đầu tiên năm 2008, ông chưa khai bổ sung. Và so với bản kê khai tài sản nộp cho tổ chức, tài sản thực tế của ông còn dôi ra rất nhiều.
Cụ thể, ông Xê chưa kê khai cửa hàng xăng dầu Thanh Thảo ở Hàm Thuận Bắc. Ông cũng chưa kê khai bảy thửa đất, diện tích mỗi miếng từ 100 m2 tới 11 ha, đều được cấp trong năm 2008. Cạnh đó, tiền chuyển nhượng 27,6 ha đất ở Hàm Tiên, tiền bán đàn bò 100 con, tiền đền bù 2,1 tỉ đồng khi giải phóng mặt bằng một thửa đất, cũng như khoản vay nợ ngân hàng 3 tỉ đồng không xuất hiện trong bản kê khai tài sản.
Giải thích về những tài sản nói trên, ông Xê cho rằng có những tài sản thuộc sở hữu của vợ, hoặc chỉ là phần hùn vốn làm ăn nên không cần phải khai... Tuy nhiên, đoàn thanh tra đã kết luận ông thiếu minh bạch trong kê khai tài sản. Ông Xê từ chức giám đốc Sở Tư pháp từ tháng 8 sau khi bị Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Bình Thuận kết luận là có nhiều sai phạm trong sinh hoạt cá nhân, tham gia thành lập doanh nghiệp, hoạt động kinh doanh khi đang là cán bộ, công chức; kê khai tài sản, thu nhập thiếu trung thực.
Báo cũng có bài Chưa chú trọng trợ giúp pháp lý cho người bị hại. Bài báo phản ánh: Năm 2009, Trung tâm Trợ giúp pháp lý TP.HCM trợ giúp gần 340 vụ án hình sự; hơn 75 vụ dân sự, hành chính. “Một số cơ quan chức năng nhận thức chưa đúng tầm quan trọng trong việc trợ giúp pháp lý cho người dân nghèo, bệnh tật, những đối tượng cần được nhà nước bảo vệ quyền lợi”. Hội nghị tổng kết hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng tại TP.HCM do Sở Tư pháp tổ chức ngày 29-12 nhận định như trên.
Theo báo cáo, năm 2009, Trung tâm Trợ giúp pháp lý TP.HCM (trung tâm) đã thiết kế và bàn giao 100 bản thông tin và 10.000 tờ rơi giới thiệu về luật trợ giúp pháp lý. Các bản tin, tờ rơi mang đến các cơ quan tiến hành tố tụng trong địa bàn TP để khi người dân đến các cơ quan này làm việc sẽ tiếp cận, nắm bắt thông tin. Tuy nhiên, tỉ lệ người dân được tiếp cận với trung tâm trợ giúp pháp lý vẫn còn ít. Cạnh đó, cũng chưa có cơ chế để thống kê số lượng bị can, bị cáo, nguyên đơn và bị đơn thuộc diện được trợ giúp pháp lý nhưng chưa được trợ giúp khi họ yêu cầu. Bên cạnh đó, một số cơ quan tố tụng còn làm khó luật sư cộng tác viên của trung tâm bằng việc hỏi thêm giấy giới thiệu của văn phòng luật sư. Có trường hợp người chưa thành niên phạm tội, trung tâm trợ giúp từ đầu nhưng khi xét xử thì bị cáo đã đủ 18 tuổi nên có tòa không thông báo cho luật sư tham gia bào chữa.
Theo bà Ngô Minh Hồng, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, Chủ tịch Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý, một số cơ quan tố tụng cho rằng trợ giúp pháp lý là công việc của cơ quan tư pháp chứ không phải việc của cơ quan tố tụng. Ngoài ra, cơ quan chức năng chỉ mới chú trọng đến trợ giúp pháp lý cho các bị can, bị cáo mà ít chú ý đến việc trợ giúp cho những người bị hại thuộc diện được trợ giúp.
2. Báo điện tử của Thông tấn xã Việt Nam có bài Bộ Tư pháp ký thỏa thuận hợp tác với PetroVietnam. Bài báo phản ánh: Tối 29/12 tại Hà Nội, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PetroVietnam-PVN) và Bộ Tư pháp đã ký thỏa thuận hợp tác nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp công tác giữa hai ngành trong thời gian tới. Theo nội dung thỏa thuận được ký kết, Bộ Tư pháp chịu trách nhiệm cung cấp hướng dẫn các nội dung chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, luật quốc tế ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư của PVN; hỗ trợ chia sẻ pháp lý theo tinh thần Nghị định 66/2008/NĐ-CP để các hoạt động đầu tư được an toàn, nhanh chóng và hiệu quả. Bộ Tư pháp sẽ cử các chuyên gia có kinh nghiệm để hỗ trợ, tư vấn cho PVN; đào tạo bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế của toàn Tập đoàn.
Về phía PVN, Tập đoàn có trách nhiệm cũng cấp thông tin, đề xuất các nhu cầu hỗ trợ pháp lý cụ thể với Bộ Tư pháp; hỗ trợ các hoạt động, các đề án do Bộ Tư pháp chủ trì nhằm củng cố kiện toàn, nâng cao, đổi mới về tổ chức và hoạt động của công tác pháp chế.
Phát biểu tại lễ ký kết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nhấn mạnh, việc hợp tác giữa hai bên sẽ là “cú hích” quan trọng không chỉ giúp PVN trưởng thành hơn về mặt pháp luật, pháp lý mà trong tương lại sẽ đúc rút kinh nghiệm giúp các doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế khác hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư hiệu quả hơn, đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. Theo Chủ tịch PVN Đinh La Thăng, việc ký kết thỏa thuận hợp tác sẽ giúp PVN thực hiện tốt mục tiêu phát triển chiến lược trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế.
3. Báo điện tử VnMedia có bài Luật sẽ bảo vệ con nuôi như con đẻ. Bài báo phản ánh: Đó là mục tiêu của Ban Soạn thảo Luật Nuôi con nuôi hướng tới, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết tại Hội thảo pháp luật về nuôi con nuôi do Ủy ban Pháp Luật Quốc hội tổ chức. Hiện nay cả nước ta có trên 200.000 trẻ mồ côi không nương tựa, trẻ em khuyết tật và hàng vạn trẻ em bị nhiễm chất độc da cam….Nhưng trong đó chỉ có 20.000 em được nhận làm con nuôi (trên 13.000 trong nước, trên 6.000 nước ngoài). Việc cho nhận con nuôi chỉ đạt 1/10 như hiện nay là do chưa có một hành lang pháp luật cho vấn đề này.
Bà Hà Thị Thanh Vân, Phó trưởng ban Chính sách - Luật pháp Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cho rằng, dự thảo Luật không qui định độ tuổi cận trên là bao nhiêu để được nhận trẻ có độ tuổi dưới 36 tháng tuổi, từ 36 tháng tuổi đến 72 tháng tuổi và trên 72 tháng tuổi. Do đó, luật nên qui định tuổi cận trên bắt buộc phải dưới 40 tuổi mới được xin nhận con nuôi dưới 72 tháng tuổi, vì trên 40 thì người xin con nuôi không cùng nhịp tầng tâm, sinh lý với trẻ dưới 72 tháng tuổi nên việc nuôi dạy con rất khó khăn. Ngoài ra, cần phải có thêm số liệu thống kê của các cơ quan chức năng để xác định tỷ lệ giới tính xin con nuôi. Chúng ta không biết tỷ lệ trai hay gái được xin làm con nuôi chênh lệch bao nhiêu? Xu hướng xin con nuôi thích trai hay gái? Tỷ lệ đó sẽ định hướng chúng ta soạn thảo những điều luật cho bé trai, bé gái cụ thể?
Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết, một trong những mục tiêu mà Ban Soạn thảo Luật Nuôi con nuôi hướng tới là sau khi Luật ban hành, con nuôi sẽ được luật bảo vệ như con đẻ. Về độ tuổi, dự luật quy định theo hướng tuổi cận dưới là dưới 16 tuổi và sẽ chú ý tuổi cận trên, cận dưới để loại bỏ tình trạng lợi dụng con nuôi trong vấn đề tình cảm, lạm dụng tình dục.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, ông Nguyễn Văn Thuận khẳng định, Luật Nuôi con nuôi nếu được ban hành sẽ là căn cứ pháp lý cao nhất để giải quyết trình tự thủ tục xin nhận con nuôi, thay cho tất cả những thông tư, nghị định hay văn bản đưới luật hiện hành. Về độ tuổi thì thống nhất với Ban soạn thảo là dưới 16 tuổi nhưng qui định thêm những trường hợp ngoại lệ. Ông Thuận lưu ý: “Trên 18 tuổi đến dưới 20 tuổi dứt khoát không cho nhận con nuôi từ 72 tháng tuổi trở lên”.
Được biết, trong thời gian tới cũng sẽ tiếp tục tiếp thu ý kiến vào Dự thảo Luật Nuôi con nuôi để chỉnh lý dự Luật theo hướng qui định trình tự thủ tục rõ ràng, hoàn thiện một cách tốt nhất mối quan hệ giữa con nuôi với các thành viên khác trong gia đình, bảo vệ quyền làm cha làm mẹ nhưng không ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ của những đối tượng khác liên quan.