Cần đẩy mạnh cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến mức độ 3
Khó khăn, hạn chế
Thứ nhất, đa số người dân vẫn quen với cách thức “truyền thống” là đến Bộ phận một cửa Sở Tư pháp để nộp hồ sơ, đảm bảo chắc chắn nhận được câu trả lời của cơ quan nhà nước sau khi nộp hồ sơ. Trong khi nộp hồ sơ trực tuyến, người dân phải chờ đợi câu trả lời thông qua mạng internet. Thực tế, trong tình trạng biên chế công chức giao cho Sở Tư pháp liên tục phải tinh giản nhưng khối lượng công việc ngày càng nhiều và phức tạp. Do vậy, việc kiểm tra, xử lý hồ sơ trực tuyến có lúc chưa kịp thời và chu đáo. Từ đó, làm suy giảm niềm tin của những người dân đã và đang bắt đầu tìm hiểu dịch vụ cấp phiếu LLTP trực tuyến.
Thứ hai, Trung tâm dịch vụ hành chính công trực tuyến tỉnh Khánh Hòa mới vận hành từ tháng 8/2018, xử lý thông tin còn chậm, một số tính năng đang trong giai đoạn hoàn thiện, chưa được nhiều người dân biết đến. Trong khi ngành Tư pháp đang tích cực tuyên truyền, giới thiệu những tiện ích của việc nộp hồ sơ trực tuyến đến với người dân thì những lỗi phát sinh thường gặp của các phần mềm trực tuyến (nằm ngoài khả năng của Sở) đã làm giảm tác dụng tuyên truyền và sức thuyết phục, niềm tin của nhân dân, cán bộ, công chức đối với dịch vụ công trực tuyến.
Thứ ba, theo Đề án 19, khi lựa chọn phương thức nộp hồ sơ trực tuyến qua mạng, người dân vẫn phải đến Sở Tư pháp một lần để đối chiếu hồ sơ gốc và nhận kết quả. Trong khi nếu lựa chọn phương án nộp hồ sơ trực tiếp tại Sở Tư pháp và nhận kết quả qua dịch vụ bưu chính thì người dân cũng chỉ phải đi lại một lần mà cách thức thực hiện thì đơn giản và chắc chắn hơn. Trường hợp người dân ở xa không có điều kiện về Nha Trang để làm hoặc nhận hồ sơ thì người dân sẽ lựa chọn cách thức nộp hồ sơ và nhận kết quả qua dịch vụ bưu chính. Khi công chức tư vấn, giải thích cho người dân về những cách thức nộp hồ sơ thì đa số người dân đều tỏ ra thất vọng khi biết rằng nộp trực tuyến vẫn phải đến Sở Tư pháp nhận kết quả.
Kiến nghị, đề xuất
Theo Quyết định 877/QĐ-TTg ngày 18/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4 để các Bộ, ngành, địa phương thực hiện trong các năm 2018-2019 thì thủ tục Cấp phiếu LLTP cho công dân Việt Nam, người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam được cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3.
Căn cứ Điều 3 Nghị định số 43/2011/NĐ-CP ngày 13/6/2011 của Chính phủ quy định về việc cung cấp thông tin và dịch vụ công trực tuyến trên trang thông tin điện tử hoặc cổng thông tin điện tử của cơ quan nhà nước; Khoản 3 Điều 5 Thông tư 32/2017/TT-BTTTT ngày 15/11/2017 của Bộ Thông tin và Truyền thông quy định về việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến và bảo đảm khả năng truy cập thuận tiện đối với trang thông tin điện tử hoặc cổng thông tin điện tử của cơ quan Nhà nước thì thủ tục hành chính mà cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 thì người dân được hưởng những tiện ích sau:
- Nộp hồ sơ điện tử: khai báo thông tin, cung cấp các tài liệu liên quan (nếu có) dưới dạng tệp tin điện tử đính kèm và gửi hồ sơ trực tuyến tới cơ quan cung cấp dịch vụ.
- Cơ quan hành chính xử lý hồ sơ điện tử.
- Việc thanh toán phí, lệ phí (nếu có) và nhận kết quả được thực hiện trực tiếp tại cơ quan cung cấp dịch vụ hoặc qua dịch vụ bưu chính.
Như vậy, pháp luật cho phép đối với dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, người dân không phải nộp hồ sơ gốc, có thể nhận kết quả qua dịch vụ bưu chính, điều đó có nghĩa là người dân có thể không phải đến cơ quan nhà nước.
Tuy nhiên, Đề án 19 chưa cho phép điều này có thể vì lý do liên quan đến tính bảo mật về thông tin của phiếu LLTP. “Lý lịch tư pháp là lý lịch về án tích của người bị kết án bằng bản án, quyết định hình sự của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, tình trạng thi hành án và về việc cấm cá nhân đảm nhiệm chức vụ, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bị Tòa án tuyên bố phá sản” (Khoản 1 Điều 2 Luật Lý lịch tư pháp). Khoản 2 Điều 4 Luật Lý lịch tư pháp quy định nguyên tắc quản lý lý lịch tư pháp phải “bảo đảm tôn trọng bí mật đời tư của cá nhân”. Cách thức trực tuyến mức độ 3 mà Đề án 19 đang thực hiện yêu cầu người nộp hồ sơ phải đến Sở Tư pháp để đối chiếu hồ sơ và nhận kết quả nhằm xác định được tính chính xác tư cách pháp lý của người xin cấp phiếu lý lịch tư pháp, đảm bảo được nguyên tắc tôn trọng bí mật đời tư của cá nhân. Nếu dịch vụ cấp phiếu trực tuyến mức độ 3 cho phép người dân không phải đến cơ quan nhà nước để nộp hồ sơ và nhận kết quả thì khả năng xâm phạm nguyên tắc trên có thể xảy ra. Cơ quan quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp lo lắng sẽ có trường hợp lợi dụng ưu điểm của dịch vụ công trực tuyến giả mạo giấy tờ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, xâm phạm đến bí mật đời tư của cá nhân.
Do đó, bên cạnh việc tiếp tục nâng cấp, cải tiến phần mềm trực tuyến, chúng ta cần mạnh dạn kết hợp tính năng trực tuyến và bưu chính, cho phép người dân khi nộp hồ sơ LLTP trực tuyến mức độ 3 không phải gửi hồ sơ gốc đến Sở Tư pháp và có thể nhận kết quả qua dịch vụ bưu chính theo quy định của pháp luật quy định về dịch vụ công trực tuyến. Phiếu LLTP ngày càng được xã hội quan tâm nên số lượng hồ sơ phát sinh ngày càng cao, việc cải cách hành chính đối với thủ tục này là điều cần thiết phải tiếp tục đẩy mạnh để góp phần xây dựng một nền hành chính phục vụ vì dân./.