Sau khi đăng tải trên Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp để lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân, đồng thời gửi lấy ý kiến của các Bộ, ngành có liên quan, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự đã được chỉnh sửa hoàn thiện trên cơ sở tiếp thu các ý kiến góp ý của các bộ, ngành hữu quan và ý kiến của Hội đồng thẩm định (tại cuộc họp ngày 09/8/2008). Ngày 15/8/2008, dự thảo Luật đã được trình lên Chính phủ để thẩm tra.
Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự lần này là để thể chế hoá một bước chủ trương “Hạn chế áp dụng hình phạt tử hình theo hướng chỉ áp dụng đối với một số ít loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Quy định là tội phạm đối với những hành vi nguy hiểm cho xã hội mới xuất hiện trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, khoa học, công nghệ và hội nhập quốc tế” được thể hiện trong Nghị quyết số 08/NQ-TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới và Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Trong quá trình nghiên cứu xây dựng dự thảo Luật, rất nhiều vấn đề đã được đặt ra, nhưng dự thảo Luật lần này chỉ tập trung sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Bộ luật Hình sự liên quan đến một số vấn đề bức xúc nhất của thực tiễn mà các ý kiến cơ bản tập trung, thống nhất nhằm thực hiện một bước chủ trương nhân đạo hoá của Đảng và Nhà nước ta, góp phần tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm và cập nhật một số hành vi vi phạm cần phải hình sự hoá mới phát sinh trong một số lĩnh vực, từng bước đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Còn những vấn đề ít cấp bách hơn hoặc còn có nhiều ý kiến tranh luận, trao đổi thì sẽ được tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc một cách đồng bộ, tổng thể để có phương án sửa đổi, bổ sung cơ bản, toàn diện Bộ luật Hình sự khi điều kiện cho phép.
Cụ thể, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự lần này tập trung vào 03 nội dung chính sau đây:
- Thứ nhất, sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Bộ luật Hình sự theo hướng nhân đạo hoá: hạn chế phạm vi áp dụng của hình phạt tử hình; sửa đổi, bổ sung một số nguyên tắc chung về xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội đã được ghi nhận trong Công ước Quyền trẻ em và các chuẩn mực quốc tế khác;
- Thứ hai, sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Bộ luật Hình sự nhằm góp phần tháo gỡ một bước những khó khăn vướng mắc trong thực tiễn và cập nhật những hành vi phạm tội mới phát sinh trong một số lĩnh vực: nâng mức định lượng tối thiểu về giá trị tài sản hoặc giá trị thiệt hại để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội chiếm đoạt tài sản và một số tội phạm khác có liên quan đến tài sản; sửa đổi, bổ sung một số tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, các tội phạm môi trường, các tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin;
- Thứ ba, sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của Bộ luật Hình sự nhằm chuẩn bị các điều kiện pháp lý hình sự để thực hiện các nghĩa vụ quốc tế mà Nhà nước ta đã cam kết: sửa đổi, bổ sung tội phạm về buôn bán người và các tội phạm có liên quan; sửa đổi, bổ sung tội khủng bố và các tội phạm có liên quan; sửa đổi, bổ sung các tội phạm liên quan đến rửa tiền và hình sự hoá hành vi thành lập hoặc tham gia vào nhóm tội phạm có tổ chức.
Theo kế hoạch, sau khi được Chính phủ thẩm tra và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự sẽ được tiếp tục chỉnh lý để trình Quốc hội tại kỳ họp Quốc hội diễn ra vào cuối năm nay.
Nguyễn Hải Anh