Xác định hoạt động TGPL là nhiệm vụ mang tính chiến lựợc về mặt chính trị của ngành và địa phương, ngay từ đầu năm 2014, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai thực hiện kịp thời Quyết định số 52/2010/QĐ-TTg ngày 18/8/2010 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ pháp lý nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện nghèo giai đoạn 2011 - 2020; Quyết định 59/QĐ-TTg ngày 24/12/2012 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách TGPL cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã nghèo giai đoạn 2013 – 2020 và đã gặt hái được những thành quả đáng ghi nhận. Đặc biệt, thực hiện chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Tư pháp, Cục TGPL, UBND tỉnh và Sở Tư pháp, trong năm 2014 Trung tâm đã chủ động tham mưu giúp lãnh đạo Sở xây dựng 02 Dự thảo trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định ban hành, gồm: Kế hoạch số 1692/KH-UBND ngày 29/4/2014 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc triển khai thực hiện Chính sách TGPL cho người khuyết tật trên địa bàn tỉnh năm 2014; Chương trình phối hợp số 06/CTPH-STP-TTT 23/5/2014 về việc triển khai thực hiện TGPL trong việc khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính giữa Sở Tư pháp và Thanh tra tỉnh.
Trong năm 2014, Trung tâm đã thực hiện hoàn thành 2.155 vụ việc TGPL, trong đó có 126 vụ việc đại diện, bào chữa; 2029 vụ việc tư vấn pháp luật. Tổng số lượt người được TGPL là 2.240 người, trong đó, có 507 người nghèo, 511 người có công với cách mạng, 82 trẻ em, 10 người già không nơi nương tựa, 25 người khuyết tật, 1105 người đồng bào dân tộc thiểu số.
Ngoài ra, Trung tâm đã phối hợp với UBND các huyện, UBND xã; các hội Đoàn thể và Phòng Tư pháp các huyện tổ chức thành công được 165 đợt TGPL lưu động, tại các đợt TGPL lưu động Trung tâm đã giới thiệu nhiều nội dung pháp luật quan trọng liên quan đến đời sống hàng ngày của người dân cho hơn 12.000 lượt người nghe. Qua các đó, Trung tâm đã trực tiếp tư vấn, giải đáp pháp luật trên các lĩnh vực: Đất đai; Dân sự; Hình sự; Hôn nhân và gia đình;… Đây là những lĩnh vực pháp luật mà nhiều người dân đặc biệt quan tâm. Các vụ việc yêu cầu được Trợ giúp viên, Cộng tác viên Trung tâm nghiên cứu và kịp thời tư vấn pháp luật mang lại hiệu quả nhất định, qua công tác TGPL lưu động ngay tại cơ sở, nhiều vướng mắc về pháp luật của các đối tượng được tư vấn, giải đáp kịp thời, giúp Nhân dân hiểu hơn nữa về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, ngày càng nâng cao ý thức chấp hành và tuân thủ pháp luật, góp phần xóa bỏ những phong tục, tập quán lạc hậu, hạn chế được những vấn đề khiếu nại, khiếu kiện không đáng có.
Trên địa bàn tỉnh hiện có 64 Câu lạc bộ TGPL được cấp kinh phí hoạt động theo Quyết định 52/2010/QĐ-TTg, hàng tháng các Câu lạc bộ đều tổ chức sinh hoạt định kỳ từ 1 đến 2 đợt, nội dung của các buổi sinh hoạt xoay quanh các lĩnh vực pháp luật như: Đất đai, Hôn nhân và Gia đình, Dân sự,… Mỗi buổi sinh hoạt pháp luật đều thu hút được đông đảo bà con nhân dân trên địa bàn dân cư đến tham dự và đặt câu hỏi để các thành viên trong Câu lạc bộ hướng dẫn, giải đáp các vướng mắc có liên quan về pháp luật của mình. Bên cạnh đó, các thành viên trong Câu lạc bộ còn đưa ra các tình huống pháp luật để cùng nhau trao đổi và thảo luận nhằm tìm ra cách giải quyết phù hợp với quy định của pháp luật. Hoạt động sinh hoạt Câu lạc bộ đã góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân, hạn chế được những tranh chấp, mâu thuẫn nhỏ trong cộng đồng dân cư và khiếu kiện vượt cấp.
Công tác kiểm tra, thẩm định, đánh giá chất lượng vụ việc tiếp tục phát huy được những mặt tích cực, theo đó đã đánh giá được 618 vụ/tổng số 618 vụ việc. Công tác thông tin, truyền thông về hoạt động TGPL tiếp tục được Trung tâm phổ biến rộng rãi đến các cấp, các ngành và địa phương trong tỉnh với nhiều hình thức thiết thực. Trong năm qua, Trung tâm đã lắp đặt được 117 bảng thông tin về TGPL đặt tại UBND các xã, phường, thị trấn; Nhà văn hóa các thôn, bản; các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh được các cấp, các ngành và nhân dân nhiệt tình hưởng ứng. Ngoài ra, Trung tâm còn in ấn hơn 20.494 tờ gấp pháp luật, sổ tay hỏi đáp pháp luật (trong đó: Tờ gấp tuyên truyền pháp luật là 8.370 tờ; sổ tay hỏi đáp pháp luật là 12.124 cuốn) để phát cho nhân dân, nhất là nhân dân ở khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.
Trên cơ sở nguồn kinh phí được cấp, Trung tâm đã tổ chức 08 lớp tập huấn nghiệp vụ TGPL đạt 100% so với chỉ tiêu đưa ra, trong đó: 01 lớp tập huấn cho người khuyết tật; 01 lớp tập huấn cho đội ngũ Cộng tác viên, thành viên Câu lạc bộ; 06 lớp tập huấn cho Ban chủ nhiệm và thành viên Câu lạc bộ của 06 huyện miền núi. Qua các buổi tập huấn đã góp phần nâng cao kỹ năng TGPL, tư vấn pháp luật và kỹ năng hòa giải ở cơ sở, các học viên đã cùng nhau trao đổi và thảo luận các tình huống pháp luật, nhờ đó nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho các cộng tác viên, Ban chủ nhiệm và thành viên Câu lạc bộ.
Thực hiện Thông tư liên tịch số 11/2013/TTLT-BCA-BQP-BTC-VKSNDTC-TANDTC ngày 04/7/2013 của Bộ Tư pháp – Bộ Công an – Bộ Quốc phòng – Bộ Tài chính – Viện Kiểm sát nhân dân tối cao – Tòa án nhân dân tối cao về hướng dẫn thực hiện một số quy định của pháp luật về TGPL trong hoạt động tố tụng, trong năm 2014, Trung tâm đã tham mưu kiện toàn tổ chức. Nhờ đó, công tác phối hợp liên ngành về trợ giúp trong hoạt động tố tụng trên địa bàn tỉnh đạt nhiều kết quả nhất định (126 vụ), góp phần quan trọng vào việc nâng cao nhận thức pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng được TGPL.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp không ít khó khăn như: Nguồn kinh phí Nhà nước cấp cho hoạt động TGPL của Cộng tác viên rất hạn hẹp chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế của từng vụ việc cũng như trong quá trình bồi dưỡng nâng cao năng lực, kỹ năng TGPL; Hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua chưa thật sự thu hút được các nguồn lực xã hội tham gia; mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, các cơ quan, tổ chức liên quan với tổ chức thực hiện TGPL chưa phát huy được tối đa trách nhiệm của mình; Đội ngũ cộng tác viên nhiều nhưng chất lượng chưa đồng đều, một số cộng tác viên thiếu nhiệt tình, thiếu kỹ năng TGPL; Hoạt động của các Câu lạc bộ TGPL nhìn chung còn gặp nhiều khó khăn, tài liệu pháp luật còn hạn chế; một số Câu lạc bộ chưa bố trí được nơi sinh hoạt ổn định nên kết quả mang lại chưa đạt như mong muốn. Ngoài 64 Câu lạc bộ của các xã thuộc 06 huyện miền núi được hỗ trợ kinh phí sinh hoạt theo Quyết định 52, còn lại các Câu lạc bộ khác chưa có kinh phí hoạt động nên việc tổ chức sinh hoạt không được tiến hành thường xuyên theo định kỳ. Về trụ sở làm việc, hiện nay Trung tâm được Sở bố trí 03 phòng làm việc. Tuy nhiên, mỗi phòng chỉ có diện tích trung bình 15m2 nên việc bố trí phòng làm việc cho cán bộ, viên chức; phòng tiếp đối tượng riêng mỗi khi có những vụ việc tế nhị, nhạy cảm gặp rất nhiều khó khăn, làm ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả vụ việc TGPL cho đối tượng…
Vì vậy, để thực hiện có hiệu quả công tác TGPL trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, Trung tâm TGPl nhà nước tỉnh Quảng Ngãi sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hướng về cơ sở, tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác TGPL cho các đối tượng thuộc diện được trợ giúp. Đồng thời phát huy tốt vai trò nòng cốt của các trợ giúp viên pháp lý, thu hút sự tham gia tích cực của đội ngũ luật sư, luật gia và các cộng tác viên trong hoạt động TGPL, giúp người được TGPL bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình; Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về TGPL đến tận người dân, các cơ quan, đoàn thể, chính quyền địa phương; đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; tham mưu, xây dựng, thực hiện các chương trình phối hợp về TGPL đặc biệt là các đợt TGPL lưu động hướng về các địa bàn vùng sâu vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn. Tiếp tục tham mưu thực hiện Kế hoạch của Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng tỉnh năm 2015. Tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ TGPL và các văn bản pháp luật một cách chuyên sâu cho đội ngũ những người làm công tác TGPL nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ TGPL cho đội ngũ này; có chính sách nhằm thu hút lực lượng trẻ, có năng lực tham gia vào hoạt động TGPL.
M. Nhất