Công tác đăng ký và quản lý hộ tịch luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng của ngành Tư pháp tỉnh Lào Cai. Thực hiện Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và quản lý hộ tịch, trong 06 tháng đầu năm 2008 được sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh, sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ban, ngành và các cấp chính quyền cơ sở, cùng với sự nỗ lực phấn đấu nhiệt tình của đội ngũ cán bộ tư pháp các cấp, công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn toàn tỉnh đã cơ bản đi vào hoạt động nề nếp, đạt hiệu quả.
Triển khai thực hiện Chỉ thị số 24/2007/CT-TTg ngày 01/11/2007 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường chấn chỉnh việc thực hiện các quy định của pháp luật về phí, lệ phí, chính sách huy động và sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân; Sở Tư pháp đã phối hợp với Sở Tài chính trình UBND tỉnh ban hành quyết định sửa đổi bổ sung quyết định số 49/2007/QĐ-UBND ngày 08/8/2007 của UBND tỉnh về việc ban hành lệ phí hộ tịch trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Triển khai việc mua và cấp phát biểu mẫu, sổ hộ tịch cho 146 xã thuộc vùng khó khăn trên địa bàn tỉnh. Đã tiến hành kiểm tra trực tiếp công tác đăng ký và quản lý hộ tịch tại 03 huyện và 09 xã thuộc các huyện Bắc Hà, Si Ma Cai và huyện Bát Xát. Trong quá trình kiểm tra đã nắm bắt kịp thời thực trạng công tác đăng ký, quản lý hộ tịch ở cơ sở và căn cứ vào kết quả kiểm tra, lãnh đạo Sở Tư pháp đã làm việc trực tiếp với cấp uỷ, chính quyền địa phương thống nhất biện pháp tổ chức thực hiện và chấn chỉnh những mặt công tác còn yếu kém, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc của cơ sở, đề nghị lãnh đạo địa phương tăng cường chỉ đạo tư pháp cơ sở thực hiện tốt hơn công tác Tư pháp nói chung và nghiệp vụ về quản lý và đăng ký hộ tịch nói riêng và đề ra biện pháp khắc phục. Qua công tác kiểm tra cho thấy Phòng Tư pháp các huyện đã xây dựng kế hoạch xuống các xã kiểm tra công tác đăng ký và quản lý hộ tịch nhưng chủ yếu được lồng ghép với các chương trình như các đợt xuống cơ sở trợ giúp pháp lý, tuyên truyền pháp luật, nội dung kiểm tra còn sơ sài, thời gian còn quá ít để thực hiện việc kiểm tra, do biên chế của phòng Tư pháp quá ít, địa bàn hoạt động rộng, số lượng công việc nhiều, trong khi đó phải bố trí một người trực tiếp làm việc tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả, nên việc đi cơ sở để nắm bắt tình hình còn gặp rất nhiều khó khăn, do vậy chưa phát hiện kịp thời những hạn chế, vướng mắc, sai sót ở cơ sở để có biện pháp chỉ đạo, uốn nắn kịp thời.
Đội ngũ cán bộ Tư pháp - hộ tịch cấp xã tuy đã được bố trí chuyên trách, có trình độ chuyên môn luật song năng lực còn hạn chế; bên cạnh đó thường xuyên phải luân chuyển công tác, không ổn định và kinh nghiệm công tác còn quá ít nên đã mắc phải những sai sót cơ bản mà những nội dung chủ yếu là khi thực hiện tác nghiệp như tiếp nhận, thẩm định hồ sơ không chặt chẽ; Lưu trữ hồ sơ đăng ký các sự kiện hộ tịch tại địa phương không đầy đủ; Việc ghi chép trong các loại sổ còn ghi bằng nhiều loại mực, còn tẩy xoá, sửa chữa nhưng không đóng dấu vào phần đã được sửa chữa theo quy định, các nội dung trong các loại sổ ghi chưa đầy đủ, đặc biệt có các trường hợp ghi không đúng quy định.
Trong 6 tháng đầu năm 2008, Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai đã thụ lý, giải quyết đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài cho 6/8 trường hợp, đăng ký khai tử cho 02 trường hợp công dân nước ngoài. Cấp huyện thực hiện thay đổi, cải chính hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên và xác định lại dân tộc cho 80 trường hợp; cấp lại bản chính giấy khai sinh cho 78 trường hợp. Cấp xã đã thực hiện đăng ký khai sinh cho 11.682 trường hợp, trong đó đăng ký đúng hạn 4.671 trường hợp, đăng ký quá hạn 4.279 trường hợp, đăng ký lại 2.732 trường hợp; đăng ký khai sinh cho con trong giá thú 11.617 trường hợp, con ngoài giá thú 65 trường hợp. Đăng ký khai tử cho 1.062 trường hợp, trong đó đăng ký đúng hạn 847 trường hợp, đăng ký quá hạn 206 trường hợp, đăng ký lại 9 trường hợp. Đăng ký kết hôn cho 2.326 đôi, đăng ký lại việc kết hôn 06 đôi; Đăng ký nuôi con nuôi 20 trường hợp; đăng ký thay đổi cải chính hộ tịch cho người dưới 14 tuổi 131 trường hợp; đăng ký nhận cha, mẹ, con 19 trường hợp; ghi vào sổ các thay đổi hộ tịch khác 9 trường hợp. Kết quả này đã phản ánh được sự sát sao trong công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của UBND các cấp, của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp và sự nỗ lực của công chức tư pháp - hộ tịch cơ sở. Trong quá trình triển khai nhiệm vụ ngành Tư pháp đã đặc biệt chú trọng đến công tác tuyên truyền pháp luật, tuy nhiên do nhận thức của một bộ phận người dân ở vùng sâu vùng xa còn hạn chế do vậy tỷ lệ đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn vẫn rất cao. Đặc biệt công tác ghi vào sổ các thay đổi hộ tịch khác hầu như chưa được triển khai một cách nghiêm túc.
Lê Thị La