Tủ sách pháp luật là một trong những hình thức tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, là công cụ hữu ích đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, áp dụng pháp luật trong công tác quản lý điều hành Nhà nước cũng như nâng cao hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân. Chính vì vậy, sau khi có Quyết định 1067/QĐ-TTg ngày 25.11.1998 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Dự án xây dựng và quản lý tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn, Dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh, sự hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp huyện Gia Viễn đã tham mưu cho UBND huyện triển khai việc xây dựng tủ sách pháp luật trên địa bàn.
Qua 10 năm thực hiện, đến nay huyện Gai Viễn đã có 21 tủ sách pháp luật được đặt tại trụ sở UBND của 21 xã, thị trấn. Bình quân mỗi tủ có từ 200-250 đầu sách các loại như: sách pháp luật, sách khoa học kỹ thuật, sách về công tác giáo dục sức khoẻ sinh sản vị thành niên, công báo, báo và các loại tạp chí. Kinh phí đầu tư ban đầu cho các tủ sách được UBND huyện cấp và trang bị gồm tủ và một số loại đầu sách nhất định. Để tủ sách thực sự là nơi lưu giữ, khai thác tài liệu và cung cấp kịp thời các chủ trương đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, hàng năm UBND các xã, thị trấn căn cứ vào nhu cầu thực tế cần tham khảo, nghiên cứu của đối tượng bạn đọc là cán bộ công chức và nhân dân tại địa phương đã trích nguồn kinh phí từ 500.000-1.000.000đ cho việc mua mới bổ sung đầu sách cho tử sách pháp luật.
Cán bộ quản lý tủ sách thường là những người có tâm huyết, có trách nhiệm, tận tình hướng dẫn cán bộ công chức và nhân dân đến tìm hiểu khai thác áp dụng chủ trương đường lối chính sách pháp luật của nhà nước một cách có hiệu quả. Nội quy, quy chế mượn đọc mở rộng cho tất cả các đối tượng là cán bộ nhân dân do vậy đã thu hút được đông đảo các đối tượng từ cán bộ tới các hội viên, đoàn viên, học sinh, sinh viên khi có nhu cầu đến nghiên cứu và tìm đọc. Bên cạnh đó do cách sắp xếp có ngăn nắp, khoa học, từng lĩnh vực được lưu giữ ở những vị trí nhất định đã tạo nên sức hấp dẫn cho người dân khi đến UBND xã liên hệ công việc có thể mượn sách đọc tranh thủ. Ông Hoàng Long Nhãn cán bộ nghỉ hưu ở xã Gia Thịnh cho biết: Thái độ phục vụ của cán bộ quản lý tủ sách ở đây rất tận tình, chu đáo, thủ tục mượn cũng nhanh gọn nhưng chặt chẽ có ghi chép ngày mượn, thời gian trả, do vậy cũng đã nâng cao được ý thức tự giác bảo quản, giữ gìn của bạn đọc. Tủ sách lưu giữ rất nhiều tư liệu, tài liệu phục vụ thiết thực cho nhu cầu tham khảo tìm đọc do vậy tôi thường xuyên đến đây. Hay ông Đinh Văn Quý Chủ tịch hội Nông dân xã Gia Hoà cho biết: hội viên nông dân thường quan tâm đến những chính sách và quy định của pháp luật về đất pháp luật đất đai như thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế chuyển quyền sử dụng đất, chính sách đền bù giải phóng mặt bằng, do vậy tôi cũng thường xuyên đến tủ sách của xã để tìm đọc các bản pháp luật liên quan đến nội dung, từ đó có cơ sở pháp lý để trả lời cho hội viên biết thực hiện.Là cán bộ công tác tại đoàn xã Liên Sơn, anh Trần Hữu Khánh cho biết: Thông qua việc tìm đọc các văn bản luật về phòng chống HIV/AIDS, Luật giao thông đường bộ, Luật thanh niên, Luật chăm sóc giáo dục trẻ em, các tài liệu về sức khoẻ sinh sản vị thành niên, bình đẳng giới cán bộ dđàn đã có thêm kiến thức để tuyên truyền vận động đoàn viên, thanh thiếu niên nhi đồng thực hiện và chấp hành tốt các quy định của pháp luật, nâng cao ý thức phòng ngừa và tránh xa các tệ nạn xã hội.
Do tính chất quan trọng của tủ sách pháp luật đối với công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, vì vậy tại các địa phương cùng với việc đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền pháp luật như tổ chức hội nghị chuyên đề, qua hệ thống đài truyền thanh 3 cấp, củng cố kiện toàn tổ chức hoà giải cơ sở, UBND các xã thị trấn đặc biệt quan tâm đến vấn đề xây dựng tủ sách pháp luật trong đó chú trọng đến xây dựng phòng đọc, điểm đặt các tủ sách… Ông Vũ Đức Toại - Phó Chủ tịch UBND xã Gia Thịnh cho biết: Hiện tại tủ sách của xã có khoảng 150 đầu sách các la, Trong năm 2007, căn cứ vào nhu cầu thực tế tại địa phương và đề xuất của Ban Tư pháp xã, chính quyền địa phương cũng đã trình nguồn kinh phí 500.000đ để mua mới một số văn bản luật. Tại Liên Sơn, Tủ sách pháp luật được đặt tại Trung tâm học tập cộng đồng do vậy đã phát huy được hiệu quả rất lớn. Ông Phạm Văn Thơ - Chủ tịch UBND xã Liên Sơn cho biết: Tủ sách pháp luật ở liên Sơn được xây dựng từ năm 1999, đến nay có khoảng 500 đầu sách các loại. Do có phòng đọc riêng, bên cạnh đó tài liệu lại phong phú nhiều thể loại do vậy đã thu hút được đông đảo bạn đọc đến tìm hiểu.
Ngoài tủ sách pháp luật của xã, thị trấn những năm qua thực hiện Thông tư liên tịch số 02/2006/TTLT ngày 07/6/2006 của Liên bộ Tư pháp, Công an, Quốc Phòng, Giáo dục, Lao động thương binh và xã hội và Tổng liên đoàn lao động Việt Nam hướng dẫn về việc sử dụng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật ở cơ quan, đơn vị, trường học, Phòng Tư pháp huyện Gia Viễn đã tăng cường phối hợp với các cơ quan, doanh nghiệp trên địa bàn triển khai xây dựng tủ sách pháp luật.
Tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Gia Viễn đã đầu tư kinh phí đóng một tủ sách pháp luật bằng gỗ kính bền đẹp phù hợp với yêu cầu sắp xếp và giới thiệu sách theo đúng quy cách, đảm bảo sử dụng lâu dài trong nhiều năm, với số lượng từ 90-100 đầu sách được đặt tại phòng tiếp dân. Do tính chất hoạt động của Ngân hàng là giao dịch đặc biệt liên quan rất nhiều đến các quy định của pháp luật về quan hệ dân sự, những năm qua lãnh đạo Ngân hàng huyện luôn quan tâm đến chất lượng các loại đầu sách, bổ sung kịp thời các văn bản pháp luật mới thuộc lĩnh vực điều chỉnh của ngành, xây dựng nội quy phòng đọc tham khảo công khai để cán bộ, công chức khách hàng biết tìm đọc và bảo quản, khai thác, sử dụng tủ sách đạt hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực trong hoạt động nghiệp vụ đồng thời đảm bảo tính pháp lý cho các quan hệ giao dịch với khách hàng như vay vốn, thế chấp, lãi suất tiết kiệm tiền gửi….
Có thể nói tủ sách pháp luật ở huyện Gai Viễn đã được xây dựng đồng bộ từ cơ quan doanh nghiệp đến bưu điện văn hoá xã, thôn xóm, khối phố. Tại các xã, thị trấn, thông qua khai thác tủ sách pháp luật đã giúp cho cán bộ chính quyền cơ sở giải quyết công việc theo đúng quy định của pháp luật, nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý điều hành, các chức danh thôn, khối phố tổ viên tổ hoà giải có tài liệu nghiên cứu vận dụng hướng dẫn, hoà giải các vụ việc mâu thuẫn xích mích trong cộng đồng dân cư . Ngoài ra khi có chủ trương chính sách mới của Nhà nước ban hành, chính quyền địa phương có thể chủ động biên soạn, in ấn tài liệu phổ biến tuyên truyền cho nhân dân biết thực hiện. Tủ sách pháp luật đã và đang trở thành một trong những hình thức phổ biến giáo dục pháp luật quan trọng góp phần nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ và nhân dân trong toàn huyện.
Tuy nhiên một thực trạng hiện nay là tủ sách pháp luật ở huyện GiaViễn chủ yếu giao cho cán bộ Tư pháp hộ tịch hoặc Trưởng, phó Công an xã, hoặc cán bộ văn phòng quản lý, trong khi đó những cán bộ này hàng ngày phải giải quyết một khối lượng công việc tương đối nhiều như hộ tịch hộ khẩu, chứng thực, thi hành án, giải quyết đơn thư. Mặt khác tất cả các tủ sách đều được đặt tại trụ sở UBND xã, thị trấn nên chủ yếu mới chỉ phục vụ cho đối tượng là cán bộ công chức chính quyền cơ sở. Người dân nhiều khi có vướng mắc pháp luật, có nhu cầu tìm hiểu song vẫn còn tâm lý e ngại khi đến cơ quan công quyền. Số tủ sách đặt tại Trung tâm học tập cộng đồng, nhà văn hoá của xã còn rất ít, chủ yếu đặt tại phòng cán bộ Tư pháp hộ tịch, hoặc văn phòng hoặc phòng công an xã, nơi đây thường ồn ào vì mỗi ngày có tới hàng chục lượt người đến yêu cầu giải quyết công việc nên cũng không thuận tiện cho người đọc đến tra cứu. Về hình thức và chất lượng tủ sách vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu nhiều loại văn bản liên quan trực tiếp đến đời sống hàng ngày của người dân như chế độ đối với người có công, pháp luật về đất đai, những văn bản dưới dạng Nghị định, Thông tư hướng dẫn liên quan đến công tác quản lý điều hành trong lĩnh vực hộ tịch, hộ khẩu, đất đai, xây dựng lại thiếu thậm chí không có, hoặc có nhưng tài liệu đã quá cũ, hết hiệu lực thi hành.
Để có những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác khai thác và quản lý tủ sách pháp luật thời gian tới, thực hiện sự chỉ đạo của UBND tỉnh Ninh Bình, UBND huyện Gia Viễn đã xây dựng Kế hoạch yêu cầu các đơn vị tiến hành tổng kết 10 năm xây dựng tủ sách pháp luật. Giải pháp trước mắt đối với tủ sách nên chăng cần đặt ở những nơi công cộng, những điểm sinh hoạt văn hoá cộng đồng, đồng thời cần có cán bộ chuyên trách quản lý và chính quyền các cấp nên quan tâm thường xuyên hơn nữa bổ sung nguồn kinh phí hàng năm cho công tác xây dựng tủ sách pháp luật có như vậy hiệu quả khai thác cũng như chất lượng tủ sách mới từng bước đáp ứng nhu cầu của bạn đọc.
Thiều Thị Tú