Là một trong bảy xã nông nghiệp nằm ở phía tây ngoại ô thành phố Nha trang, Vĩnh Ngọc có tổng dân số 10.936 khẩu với 2.410 hộ, trên 70% dân số sống bằng nghề nông. Tuy đời sống của người dân địa phương còn nhiều khó khăn, đội ngũ cán bộ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) của xã hiện còn yếu và thiếu lại kiêm nhiệm nhiều công việc khác nhau, cơ sở vật chất trang thiết bị, kinh phí tổ chức cũng còn hạn chế so với yêu cầu của công tác nhưng bằng những nỗ lực phấn đấu không ngừng của địa phương, công tác PBGDPL trên địa bàn trong 5 năm (2003-2007) đã đạt được nhiều kết quả tích cực.
Ngay sau khi có hướng dẫn của Hội đồng phối hợp (HĐPH) công tác PBGDPL thành phố, UBND xã đã ban hành quyết định củng cố, kiện toàn lại HĐPH của xã với 13 thành viên ở hầu hết các lĩnh vực công tác do Chủ tịch UBND xã làm Chủ tịch Hội đồng. So với trước khi Chính phủ ban hành Chương trình PBGDPL tại Quyết định số 13/2003/QĐ-TTg ngày 17/01/2003, thành viên của HĐPH có sự lớn mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng. Qua 5 năm hoạt động, HĐPH công tác PBGDPL xã đã phát huy tích cực vai trò giúp UBND xã xây dựng và thực hiện tốt chương trình kế hoạch PBGDPL phù hợp với kế hoạch chung, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương.
Tập thể lãnh đạo xã đã xác định: Tăng cường chất lượng công tác PBGDPL là nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng pháp luật và nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật của cán bộ và nhân dân, sử dụng pháp luật làm phương tiện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, của Nhà nước và xã hội nhằm ổn định chính trị, góp phần giữ vững trật tự kỷ cương, ngăn ngừa có hiệu quả vi phạm pháp luật, tạo ý thức tự giác chấp hành tốt các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước ở địa phương. Do đó, công tác PBGDPL phải được tiến hành thường xuyên, liên tục và sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân, trực tiếp với mọi đối tượng ở mọi lĩnh vực. Đồng thời, nội dung và hình thức PBGDPL phải đảm bảo phù hợp, hoà nhập vào cuộc sống, gắn liền giữa giáo dục pháp luật với giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, văn hoá truyền thống.
Để thực hiện được mục tiêu trên, HĐPH đã tham mưu để UBND xã thành lập Tổ biên tập do Chủ tịch UBND xã làm Tổ trưởng cùng với 04 thành viên gồm cán bộ Văn hoá – Xã hội, Tư pháp – Hộ tịch, Văn phòng – Thống kê, Truyền thanh tham gia phối hợp thực hiện công tác PBGDPL với phương tiện chủ yếu là Đài truyền thanh xã cùng nhiều hình thức phổ biến khác như panô, áp phích, biểu ngữ, tờ rơi, hoặc thông qua các hoạt động hội thi, hội diễn, giao lưu văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao... để lồng ghép tuyên truyền pháp luật theo chủ đề đáp ứng yêu cầu kế hoạch chung của tỉnh, thành phố và của xã. Đồng thời, Ban Tư pháp và Hội LHPN xã đã ký kết Kế hoạch liên tịch về việc PBGDPL cho phụ nữ trên địa bàn. Qua đó hoạt động PBGDPL đã đem lại hiệu quả nhất định.
Trong những năm qua, HĐPH đã có nhiều cố gắng trong việc tham mưu cho UBND xã xây dựng kế hoạch cụ thể phù hợp với tình hình địa phương và triển khai có kết quả kế hoạch đã đề ra. Thông qua nhiều hình thức tuyên truyền như tổ chức hội nghị, quán triệt chuyên đề, tổ chức các đêm giao lưu chủ đề tìm hiểu pháp luật, tổ chức hội thi hoặc phát động tham gia các cuộc thi, dự các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật. Thông qua họp dân, sinh hoạt chính trị - xã hội, giao ban, đọc báo, qua các hoạt động phong trào, qua tiếp dân, qua hoà giải ở cơ sở, qua Đài truyền thanh xã… đã phối kết hợp tuyên truyền PBGDPL chủ yếu nhất là hoạt động lồng ghép. Qua đó đã tổ chức được 35 buổi với 1948 lượt người dự nghe, đã phổ biến thường xuyên các Luật Dân sự, Luật Hình sự, Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật đất đai, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật khiếu nại tố cáo, Luật bảo vệ phát triển rừng, Luật bảo vệ chăm sóc sức khoẻ bà mẹ trẻ em, Luật phòng chống ma tuý, …
Với đội ngũ hoà giải viên (HGV) ở xã gồm 49 thành viên phân bổ khắp 6 thôn dân cư, 05 năm qua đã tổ chức hoà giải thành 166 vụ việc. Qua công tác hoà giải, các HGV đã trực tiếp tuyên truyền những quy định của pháp luật ở nhiều lĩnh vực cho hơn 300 lượt người nghe. Ngoài ra, UBND xã đã phối hợp với Trung tâm trợ giúp pháp lý thực hiện một buổi trợ giúp pháp lý lưu động tại xã với 52 người, kết hợp tuyên truyền chuyên đề Luật Hôn nhân & gia đình, trợ giúp pháp lý cho 13 trường hợp hầu hết thuộc các lĩnh vực về đất đai.
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ xã trong công tác, UBND xã đã xây dựng Tủ sách pháp luật với 279 đầu sách. Tuy chưa phát huy hết hiệu dụng song đã phục vụ được 298 lượt người đọc đáp ứng nhu cầu tra cứu tại chỗ phục vụ công tác và tìm hiểu pháp luật cho cán bộ và nhân dân xã nhà, góp phần vào công tác phổ biến pháp luật của địa phương. Bên cạnh đó, HĐPH đã tham mưu cho UBND xã trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng hương ước, quy ước của các thôn dân cư, phát huy các thuần phong mỹ tục phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành, phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Thực hiện chức năng xây dựng ban hành văn bản quy phạm pháp luật của xã, HĐPH đã giúp HĐND soạn thảo các Nghị quyết của HĐND, trong đó ngoài những Nghị quyết chung về phát triển kinh tế - xã hội là những Nghị quyết chuyên đề về Quốc phòng An ninh – đồng thời giúp việc triển khai, cụ thể hoá các văn bản pháp luật này. Đây là chương trình khá toàn diện nhằm phổ biến thường xuyên những kiến thức pháp luật về An ninh Quốc gia, về hình sự, dân sự, đất đai, khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm hành chính về trật tự công cộng, phòng chống tội phạm, phòng chống ma tuý…
Công tác PBGDPL được lãnh đạo Đảng – HĐND – UBND – UBMT xã cùng quan tâm coi đây là nhiệm vụ quan trọng phải thường xuyên tăng cường nâng cao chất lượng hoạt động góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành các chủ trương, chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước đối với cán bộ và nhân dân địa phương, góp phần tích cực ổn định chính trị, phát triển kinh tế - văn hoá xã hội và quốc phòng an ninh tạo động lực thi đua hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Chính vì vậy, công tác phối hợp chỉ đạo thực hiện rất đồng bộ. Việc phối kết hợp giữa các cơ quan, tổ chức, các ban ngành, đoàn thể chính trị, các thôn dân cư thuộc xã đã gắn PBGDPL với các cuộc vận động, các phong trào thông qua các hoạt động xã hội thực hiện công tác tuyên truyền.
Qua 5 năm thực hiện chương trình PBGDPL, nhìn chung công tác tuyên truyền đã đi vào nề nếp, triển khai kịp thời đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đã đề ra tạo được chuyển biến tích cực tìm hiểu pháp luật và thói quen chấp hành pháp luật của cán bộ và nhân dân, ý thức chấp hành các chủ trương, chính sách và pháp luật của Nhà nước đối với cán bộ và nhân dân được nâng lên rõ rệt. Những chuyển biến và hiệu quả của công tác này được thể hiện rõ trên các mặt: Tình hình vi phạm pháp luật giảm ở tất cả các lĩnh vực hình sự, dân sự, an toàn giao thông, tệ nạn xã hội… Đơn thư khiếu kiện sai, vượt cấp giảm đến mức chỉ còn là cá biệt. Các chỉ tiêu kinh tế, văn hoá xã hội, quốc phòng an ninh của địa phương hàng năm dần về sau đều đạt và vượt mức kế hoạch so với trước.
Đặng Hữu