Ngày 14/7, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo “Nhận diện khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất kinh doanh và kiến nghị”, nhằm giải quyết thắc mắc và khó khăn của các doanh nghiệp, hiệp hội, ngành hàng.
Ông Nguyễn Thanh Tú, Thứ trưởng Bộ Tư pháp và ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI đồng chủ trì Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú nêu rõ, các quy định pháp luật hiện nay vẫn còn chồng chéo, chưa rõ ràng, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình triển khai; thủ tục hành chính, cấp phép còn phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp; nguồn lực, cơ chế tài chính chưa đáp ứng đủ nhu cầu của doanh nghiệp.
Nhiều hiệp hội, ngành hàng, đại diện các doanh nghiệp đã lên tiếng về những khó khăn do vướng mắc thủ tục hành chính bất hợp lý. Như: cơ chế tiền kiểm và hậu kiểm lĩnh vực an toàn thực phẩm, hoàn thuế nhập khẩu… Vì vậy, Thứ trưởng nhấn mạnh cần tập trung giải quyết các khó khăn, vướng mắc chung của doanh nghiệp, đồng thời cùng nhau phối hợp, chia sẻ thông tin để tìm ra giải pháp hiệu quả.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú phát biểu khai mạc Hội thảo.
Cụ thể, theo Thứ trưởng, cần giải thích pháp luật, tập trung tuyên truyền, phổ biến, giải thích các quy định pháp luật liên quan; hướng dẫn áp dụng pháp luật, xây dựng các cơ chế, hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng pháp luật; sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật để tháo gỡ vướng mắc; ban hành nghị quyết xử lý các vấn đề cấp bách…
Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký VCCI cũng cho rằng cải cách pháp luật kinh doanh cần được đẩy nhanh và toàn diện, vì hiện nhiều quy định đang chồng chéo, mâu thuẫn hoặc không còn phù hợp với thực tiễn.
“Có những quy định đã phát sinh bất cập từ lâu nhưng vẫn tồn tại suốt hơn một thập kỷ, gây ra hệ lụy lớn cho hoạt động đầu tư và vận hành doanh nghiệp", ông Đậu Anh Tuấn cho biết.
Tại Hội thảo, những vấn đề thể chế pháp lý gây cản trở năng lực sản xuất được nhìn nhận một cách sâu sắc từ cả góc độ quản lý nhà nước lẫn doanh nghiệp. Cụ thể, ông Nguyễn Hồng Chung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên Chi hội Tài chính khu công nghiệp Việt Nam nêu rõ những điểm nghẽn, đặc biệt là sự chồng chéo và thời gian xử lý kéo dài của một số thủ tục quan trọng, gây khó khăn đáng kể cho nhà đầu tư. Như: Sự chồng chéo và thiếu nhất quán giữa các Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ môi trường…; các vướng mắc liên quan đến chính sách thuế, thủ tục hải quan…
Qua đó, ông Chung kiến nghị khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung các luật, nghị định, thông tư có liên quan để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và minh bạch, mục tiêu là tạo ra một quy trình liên thông, rút ngắn tối đa thời gian cho nhà đầu tư. Đồng thời nghiên cứu và xây dựng một nền tảng cơ sở dữ liệu pháp lý quốc gia tập trung, dễ dàng tra cứu, cập nhật thường xuyên các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh để doanh nghiệp có thể tiếp cận thông tin một cách thuận tiện và chính xác nhất.
Đặc biệt, việc xây dựng một hệ thống “một cửa pháp lý” sẽ là điều kiện cần để cải cách từ quy trình đến cơ chế. Theo ông Chung, nếu các bước cấp phép được số hóa và tích hợp, sẽ tạo ra quy trình minh bạch, giảm chi phí thủ tục và thúc đẩy niềm tin đầu tư vào Việt Nam.
Ông Lê Bá Nam Anh, Giám đốc Chiến lược & Phát triển Masan Group cho biết, ngành khoáng sản Việt Nam hiện đang đối mặt với chi phí thuế, phí cực kỳ cao, chiếm tới 40–60% doanh thu, trong khi mức trung bình quốc tế chỉ từ 3 - 8%. Nguyên nhân xuất phát từ hệ thống pháp luật còn thiếu đồng bộ, thậm chí có quy định đối nghịch nhau.
Ông Lê Bá Nam Anh, Giám đốc Chiến lược & Phát triển Masan Group phát biểu tại Hội thảo.
Cụ thể, doanh nghiệp phải cùng lúc nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản (theo Luật Địa chất và khoáng sản 2024) và thuế tài nguyên (theo Luật Thuế Tài nguyên 2009). “Bản chất là một, nhưng quy định lại nằm ở hai Luật khác nhau, gây trùng lặp và còn khó khăn cho doanh nghiệp,” ông Nam Anh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, các sản phẩm chế biến sâu, đúng chủ trương của Đảng và Chính phủ về nâng cao giá trị tài nguyên nhưng lại phải chịu thuế xuất khẩu cao hơn hoặc ngang bằng với sản phẩm thô, đi ngược với Nghị quyết số 10/NQ-TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Ngoài ra, theo Nghị định 181/2025/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, nhiều sản phẩm khoáng chế biến sâu khi xuất khẩu lại không được hoàn thuế giá trị gia tăng, khiến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt giảm sút trên thị trường quốc tế.
“Tất cả những điều này cần được sửa đổi đồng bộ cùng với Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 để tạo ra một hành lang pháp lý hiệu quả, thúc đẩy khai thác bền vững và có giá trị gia tăng cao”, ông Nam Anh kiến nghị.
P.Mai