Đoàn công tác liên ngành do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng làm trưởng đoàn, các thành viên là đại diện của các Bộ, đơn vị: Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài nguyên và môi trường, Bộ Tài chính, Cục Bổ trợ Tư pháp, Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm và Cục Kiểm soát thủ tục hành chính.
Trong chuyến thăm lần này, Đoàn đã làm việc với Bộ Tư pháp (Ministère de la justice), Vụ Cải cách hiện đại hóa ngành Tư pháp (Direction générale de la modernisation de la justice), Hội đồng công chứng quốc gia (Chambre nationlae des Notaires), Phòng đăng ký và bảo tồn đất đai (Service d’enregistrement de la conservation foncière et du cadastre), Trung tâm quốc gia về giao dịch thương mại (Centre national du registre de commerce) và 01 Văn phòng công chứng tư nhân (Bureau de notaire).
Trong thời gian làm việc, Đoàn đã được giới thiệu những nét cơ bản về công chứng Algerie cũng như mô hình liên thông thủ tục công chứng, đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và thuế mà công chứng viên làm.
Cộng hòa Algerie dân chủ và nhân dân có quá trình chuyển đổi nền công chứng tương đồng với Việt Nam. Nghề công chứng Algerie chịu ảnh hưởng từ công chứng của Pháp từ thời kỳ là thuộc địa của Pháp cho đến năm 1971. Từ năm 1971, thực hiện đường lối kinh tế theo mô hình khối Liên xô, nhà nước thực hiện quốc hữu hóa công chứng, công chứng viên trở thành công chức của Tòa án và ký văn bản công chứng trên danh nghĩa Tòa án. Năm 1988, Angerie tiến hành cải cách kinh tế chuyển sang nền kinh tế thị trường, công chứng bắt đầu có thay đổi. Từ năm 2006, cùng với sự ra đời của Luật về tổ chức nghề công chứng, công chứng trở lại thành một nghề tự do. Các Công chứng viên không còn là công chức nữa mà là công lại được Bộ trưởng Bộ Tư pháp bổ nhiệm để hành nghề tự do.
Tại Algerie, khi thực hiện chuyển đổi, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, cá nhân, tổ chức có liên quan (khách hàng) chỉ phải đến gặp công chứng viên 01 lần để nộp hồ sơ và 01 lần đến nhận kết quả. Công chứng viên sẽ thay mặt khách hàng làm toàn bộ, hoàn tất các thủ tục đối với các cơ quan nhà nước khác có liên quan.
Bộ Luật dân sự Algerie quy định mọi giao dịch liên quan đến bất động sản phải được thực hiện trước Công chứng viên. Mục đích là để đảm bảo an toàn về mặt pháp lý cho giao dịch. Khi có giao dịch, khách hàng đến gặp Công chứng viên để nộp hồ sơ và đặt cọc 20% giá trị giao dịch vào tài khoản của Công chứng viên (Công chứng viên ngay sau khi được Bộ trưởng Bộ Tư pháp bổ nhiệm phải mở tài khoản ký quỹ tại kho bạc và chuyển các khoản tiền mà công chứng viên giữ của khách hàng vào tài khoản này). Công chứng viên sau khi nhận tiền của khách hàng có nhiệm vụ gửi thông báo đến các cơ quan có liên quan đề nghị cơ quan nhận được thông báo cho biết khách hàng đó có nợ khoản gì của nhà nước không. Nếu có thì Công chứng viên báo lại với khách hàng để họ tự đến trả hoặc Công chứng viên sẽ thay họ trả (tiền được trích trong khoản 20% tiền đặt cọc).
Sau khi nhận hồ sơ từ khách hàng, công chứng viên tiến hành kiểm tra tính hợp pháp của giao dịch, liên hệ với Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất để tra cứu, xác minh những thông tin cần thiết để bảo đảm tính xác thực và tính hợp pháp của hợp đồng, giao dịch, công chứng Hợp đồng giao dịch, liên hệ với Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất để làm các thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật, liên hệ với Cơ quan thuế để tra cứu thông tin về nghĩa vụ thuế của bên ký kết hợp đồng,giao dịch và thu thuế giúp cơ quan nhà nước. Toàn bộ các hoạt động nói trên diễn ra khoảng từ 10-15 ngày.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, Công chứng viên ngoài việc thu phí công chứng còn thu phí cho các cơ quan khác như: Đăng ký đất đai, thông báo thuế. Biểu phí này đã được nhà nước quy định và được công khai, niêm yết tại mỗi Văn phòng công chứng.
Để quá trình liên thông thủ tục nêu trên diễn ra thuận lợi, Công chứng viên phải có mối quan hệ rất khăng khít với các cơ quan liên quan như: Bộ Tư pháp, Phòng đăng ký và bảo tồn đất đai, Cơ quan thuế. Trong đó, Bộ Tư pháp ngoài trách nhiệm bổ nhiệm công chứng viên, quản lý nhà nước về công chứng, vai trò của cơ quan công chứng trong xã hội Algerie là rất lớn, không chỉ trong các giao dịch về bất động sản mà trong mọi giao dịch của người dân với cơ quan công quyền như đăng ký thành lập doanh nghiệp, thực hiện nghĩa vụ thuế…. Công chứng được coi là chiếc van an toàn cho mọi giao dịch mang tính pháp lý dân sự trong xã hội, Bộ Tư pháp được ví như cơ quan bảo trợ của các văn phòng công chứng giúp đào tạo công chứng viên, giúp công chứng trong mối quan hệ với cơ quan khác như: Môi trường, thuế, văn hóa... Bộ trưởng Bộ Tư pháp là Chủ tịch Hội đồng công chứng tối cao của Algerie. Sự phối hợp tốt giữa Bộ Tư pháp, Hội đồng công chứng và các cơ quan khác được thể hiện trong việc hoàn thiện thể chế (các quy định của pháp luật giữa Bộ Tư pháp với Bộ Tài chính), trong quá trình thực hiện như họp thường xuyên giữa các cơ quan thực hiện để giải quyết khó khăn và tìm ra giải pháp cho hoạt động công chứng.
Những thông tin hữu ích về mô hình liên thông thủ tục công chứng, đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và thuế cũng như kết quả trao đổi giữa Đoàn công tác và các đối tác tại Algerie là cơ sở và thông tin quan trọng để Bộ Tư pháp nghiên cứu và học tập kinh nghiệm trong việc hoàn thiện Đề án liên thông trình Chính phủ trong thời gian tới./.
Hoàng Thị Chung
Cục Kiểm soát thủ tục hành chính