Hội nghị toàn quốc về tổng kết thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000

16/04/2013
Hội nghị toàn quốc về tổng kết thi hành Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000
Ngày 16/4, Hội nghị toàn quốc về tổng kết thi hành Luật Hôn nhân và gia đình (Luật HN – GĐ) năm 2000 đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến tại điểm cầu Hà Nội và 62 điểm cầu tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ đã tới dự và chỉ đạo Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có đại diện đến từ các Bộ, ngành, địa phương và các tổ chức có liên quan. Về phía Bộ Tư pháp – đơn vị được giao chủ trì xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật HN - GĐ năm 2000 - có Bộ trưởng Hà Hùng Cường, Thứ trưởng Đinh Trung Tụng, đại diện lãnh đạo một số đơn vị thuộc Bộ.

 

 

Tổng kết Luật HN - GĐ năm 2000 cho thấy: Trong quá trình thực thi, Luật đã có tác động tích cực đến việc đề cao vai trò của gia đình trong đời sống xã hội, giữ gìn và phát huy truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Trên cơ sở các quy định cụ thể về chế độ hôn nhân và gia đình; trách nhiệm của công dân, nhà nước và xã hội trong xây dựng, củng cố chế độ hôn nhân và gia đình; quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ và con, giữa các thành viên trong gia đình…, Luật đã góp phần xây dựng, hoàn thiện và bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình tiến bộ, xây dựng chuẩn mực pháp lý cho cách ứng xử của các thành viên trong gia đình, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên trong gia đình, kế thừa và phát huy truyền thống đạo đức tốt đẹp của gia đình Việt Nam nhằm xây dựng gia đình, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc.

 

 

Bên cạnh đó, Luật HN - GĐ năm 2000 cũng đã tồn tại nhiều hạn chế như một số quy định của Luật còn chưa tạo ra cơ chế pháp lý hiệu quả trong điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình vốn có nhiều đặc thù thù so với các quan hệ dân sự khác. Việc công nhận, thực hiện các quyền về hôn nhân và gia đình còn gặp nhiều khó khăn do một số nội dung của Luật có tính khả thi thấp, chưa thực sự phù hợp với các nguyên tắc cơ bản của các quan hệ dân sự - quan hệ tư. Ngoài ra, còn có những quan hệ về hôn nhân và gia đình phát sinh trong thực tiễn chưa được Luật quy định hoặc Luật quy định không cụ thể, như: quan hệ nam, nữ chung sống như vợ chồng mà không có đăng ký kết hôn; ly thân; mang thai hộ…. Với những yêu cầu của thực tiễn giao lưu dân sự, hội nhập quốc tế của Việt Nam hiện nay, một số quy định của Luật còn chưa đáp ứng được, như: quy định về tài sản của vợ chồng tham gia đầu tư, sản xuất, kinh doanh; quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài…

 

 

Trên cơ sở đánh giá việc thực thi Luật HN - GĐ năm 2000, tại Hội nghị, đồng chí Dương Đăng Huệ - Vụ trưởng Vụ pháp luật Dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp, Thành viên Ban Soạn thảo, Tổ trưởng Tổ Biên tập Dự án luật sửa đổi, bổ sung Luật HN - GĐ năm 2000 đã trình bày Báo cáo về mục tiêu, quan điểm và định hướng sửa đổi, bổ sung Luật.

Đồng chí cho biết: căn cứ vào thực trạng quy định của Luật HN-GĐ năm 2000 và các đề xuất, kiến nghị của các Bộ, ngành và địa phương, được thể hiện trong các Báo cáo tổng kết về thi hành Luật, Ban soạn thảo cho rằng việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật HN-GĐ sẽ không đáp ứng được các yêu cầu khách quan về xây dựng và hoàn thiện chế độ hôn nhân và gia đình Việt Nam trong giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội hiện nay và các giai đoạn phát triển tiếp theo. Do đó, Ban soạn thảo đề xuất phạm vi sửa đổi, bổ sung Luật HN-GĐ lần này là cơ bản và toàn diện.

 

 

Đồng chí cũng nêu lên 10 trọng tâm lớn trong lần sửa đổi Luật Hôn nhân – gia đình lần này, bao gồm: áp dụng tập quán trong hôn nhân và gia đình; chung sống như vợ chồng mà không có đăng ký kết hôn; tuổi kết hôn; cấm kết hôn đối với người mất năng lực hành vi dân sự; nghĩa vụ của các bên kết hôn phải có Giấy chứng nhận sức khỏe; giới tính trong kết hôn; quan hệ kết hôn có yếu tố nước ngoài; chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận (chế độ tài sản ước định); ly thân; mang thai hộ;

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: Gia đình là tế bào xã hội, là cái nôi nuôi dưỡng con người. Vì vậy, Luật HN – GĐ có ý nghĩa rất quan trọng và thiết thực với đời sống mỗi người, luôn nhận được sự quan tâm rất lớn của dư luận xã hội.

Đánh giá về  Luật HN – GĐ năm 2000, Phó Thủ tướng cho rằng: qua 12 năm triển khai thi hành, Luật đã đạt được kết quả đáng khích lệ, đi vào cuộc sống của người dân, đảm bảo tốt hơn quyền công dân và con người, giữ gìn và phát huy phong tục tập quán, truyền thống đạo đức dân tộc. Thay mặt Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, đồng chí biểu dương và đánh giá cao sự nỗ lực của các Bộ, ngành Trung ương và địa phương, đặc biệt là Bộ Tư pháp trong thực hiện công tác quan trọng này. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng chỉ rõ, Luật HN – GĐ năm 2000 còn có những tồn tại, hạn chế như: một số quy định có tính khả thi không cao, chưa cụ thể rõ ràng, còn có những quan hệ chưa được Luật điều chỉnh..., dẫn tới những ảnh hưởng không tốt tới việc củng cố chế độ hôn nhân và gia đình Việt Nam.

 

 

Vì vậy, Phó Thủ tướng đề nghị các đại biểu tham dự Hội nghị nghiêm túc thảo luận, đóng góp các ý kiến để sửa đổi, bổ sung Luật HN – GĐ một cách hiệu quả và thiết thực nhất, trong đó tập trung vào 5 định hướng lớn: Xác định được những mục tiêu, quan điểm, định hướng lớn trong sửa đổi, bổ sung Luật, trong đó đặc biệt lưu ý tới việc tôn trọng quyền con người, đảm bảo quyền lợi bà mẹ, trẻ em và người yếu thế trong quan hệ HNGĐ, đảm bảo sự hài hòa truyền thống Việt Nam và thông lệ quốc tế; Rà soát kế thừa các quy định hiện hành còn giá trị kết hợp với việc học hỏi có chọn lọc các kinh nghiệm của các nước khác;  Giải quyết vấn đề trong HNGĐ phải xuất phát từ tính đặc thù của nó là “luật tư của các luật tư”; Cần có quy định rõ ràng, thống nhất về áp dụng phong tục tập quán trong giải quyết các vấn đề về HNGĐ; Đảm bảo nguyên tắc tôn trọng quyền con người, quyền công dân và gắn với việc Việt Nam đã là thành viên của nhiều công ước quốc tế về HNGĐ.

 

 

Với sự quan tâm của lãnh đạo Đảng và Nhà nước, nhận thức sâu sắc của các Bộ, ngành, địa phương và nhân dân, Phó Thủ tướng tin tưởng rằng, Luật HN - GĐ sau khi được sửa đổi sẽ đáp ứng được các yêu cầu khách quan của thực tiễn hôn nhân và gia đình Việt Nam, vừa thể hiện được các giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam vừa phù hợp với các quy định pháp luật và các giá trị chung về HN-GĐ ở các nước trên thế giới, góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam.

Thảo luận tại Hội nghị, các đại biểu ở các điểm cầu đã đóng góp nhiều ý kiến hữu ích với tinh thần  thẳng thắn, tập trung vào đánh giá kết quả  công tác thi hành Luật Hôn nhân và gia đình, những bất cập, hạn chế, vướng mắc, yếu kém và nguyên nhân của công tác này. Hội nghị cũng đã đề xuất mục tiêu, quan điểm, định hướng tích cực để khắc phục những bất cập, hạn chế trong quy định của Luật, đồng thời hướng tới làm chuyển biến cơ bản công tác thi hành Luật trong thời gian tới.

 

 

Kết luận Hội nghị, Bộ trưởng Hà Hùng Cường khẳng định: Trên cơ sở vai trò của gia đình đối với xã hội được phát huy, quyền, lợi ích hợp pháp của người dân về hôn nhân và gia đình được tôn trọng, thực hiện, Luật HN-GĐ năm 2000 đã có những đóng góp tích cực trong việc phát triển nguồn nhân lực; trong ổn định, và phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương nói riêng và đất nước nói chung; trong tiến trình Việt Nam hội nhập với đời sống quốc tế. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, Luật cũng đã bộc lộ những hạn chế, tồn tại và cả thiếu sót. Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung Luật là rất cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của chế độ hôn nhân và gia đình Việt Nam.

Bộ trưởng cho rằng, với tính chất đa dạng và phức tạp của quan hệ hôn nhân gia đình thì việc có những định hướng sửa đổi khác nhau, phong phú và có khi nhạy cảm là bình thường. Tuy nhiên, cần đảm bảo khi những quy định của Luật phải hướng tới người dân, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi thực thi pháp luật, chứ không vì sự thuận lợi cho sự quản lý của nhà nước. Như vậy, người dân sẽ thấy được sự bảo hộ của pháp luật cho mình, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, tránh tình trạng người dân thờ ơ hay “lách” với việc chấp hành một số quy định như hiện nay.

 

 

Bộ trưởng cũng lưu ý Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật HN - GĐ năm 2000 cần quan tâm tôn trọng tối đa quyền con người trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, quy định rõ phạm vi mà mỗi cá nhân được tự do lựa chọn, quyết định ứng xử của mình trong các quan hệ hôn nhân và gia đình, tránh sự can thiệp quá sâu của Nhà nước vào trong các quan hệ tư này.

Với những chủ trương mới của Đảng, Chính phủ, sự quan tâm của các Bộ, ngành, địa phương và với kết quả thu được tại Hội nghị này, Bộ trưởng tin tưởng rằng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật HN - GĐ sẽ được xây với chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu khách quan của sự nghiệp phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế của đất nước.