Trong 02 ngày, Đoàn kiểm tra đã nắm bắt một số nội dung liên quan đến tình hình quản lý nhà nước về ĐKGDBĐbằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất tại địa phương thông qua buổi làm việc với Sở Tư pháp, Sở Tài nguyên và Môi trường, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh, đại diện các Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất, tổ chức hành nghề công chứng, các tổ chức tín dụng. Tại buổi làm việc Đoàn công tác đã lắng nghe, giải đáp một số vướng mắc nhằm tháo gỡ những khó khăn, bất cập cho địa phương trong thực tiễn áp dụng pháp luật về GDBĐ và ĐKGDBĐ. Tiếp sau đó, Đoàn đã tổ chức kiểm tra hoạt động đăng ký tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất tỉnh Hậu Giang, Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Vị Thủy và thành phố Vị Thanh.
Thông qua hoạt động kiểm tra, Đoàn công tác đã có những nhận xét sơ bộ về hoạt động quản lý nhà nước về ĐKGDBĐ và tình hình công tác đăng ký, cung cấp thông tin về GDBĐ tại địa phương, cụ thể như sau:
Về hoạt động quản lý nhà nước
Việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước về ĐKGDBĐ trên địa bàn tỉnh Hậu Giang đã được Sở Tư pháp và Sở Tài nguyên và Môi trường (Sở TNMT) cùng với các Sở, ngành có liên quan thực hiện nghiêm túc. Sở Tư pháp đã bố trí 01 cán bộ của Phòng Bổ trợ tư pháp làm cán bộ chuyên trách theo dõi công tác đăng ký giao dịch bảo đảm; các Sở ngành có liên quan đã tham mưu với UBND tỉnh trình HĐND, UBND ban hành Quyết định số 03/2012/QĐ-UBND ngày 05/01/2012 về quy định mức thu, tỉ lệ phần trăm trích lại cho cơ quan ĐKGDBĐ trên địa bàn tỉnh. Sở Tư pháp và Sở TNMT bước đầu đã thực hiện lồng ghép nội dung tuyên truyền, tập huấn pháp luật về đất đai nói chung và pháp luật về ĐKGDBĐ cho các tổ chức, cá nhân, cán bộ đăng ký bằng nhiều hình thức đa dạng; cử cán bộ tham gia các chương trình đào tạo, tập huấn nghiệp vụ hàng năm của Bộ Tư pháp, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ đăng ký.
Bên cạnh những ưu điểm nêu trên, công tác quản lý nhà nước về ĐKGDBĐ tại tỉnh Hậu Giang vẫn còn tồn tại những hạn chế cần sớm khắc phục, cụ thể như: hiện nay, Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về ĐKGDBĐ mới đang ở bước dự thảo, chưa được ban hành, do đó trên thực tế, việc xác định phạm vi thẩm quyền, trách nhiệm của các Sở còn lúng túng; Sở Tư pháp, Sở TNMT chưa thành lập được đoàn kiểm tra liên ngành thực hiện kiểm tra các Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất cấp huyện, do đó những vướng mắc, hạn chế trong hoạt động đăng ký, cung cấp thông tin về GDBĐ của Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất chậm được phát hiện, hướng dẫn và tháo gỡ kịp thời.
Về công tác đăng ký, cung cấp thông tin về GDBĐ
Về cơ bản, các Văn phòng đăng ký đã bố trí cán bộ đăng ký GDBĐ có năng lực, trình độ chuyên môn phù hợp để tiếp nhận và giải quyết hồ sơ. Tại nơi tiếp nhận hồ sơ, các văn phòng đăng ký đã niêm yết công khai các thủ tục hành chính về đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, các quy định về phí, lệ phí, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tra cứu, thực hiện. Về cơ bản việc từ chối đăng ký được thực hiện theo đúng hướng dẫn; thời hạn đăng ký được thực hiện đúng quy định của pháp luật, hầu hết các hồ sơ đăng ký thế chấp được giải quyết ngay trong ngày làm việc, tạo điều kiện thuận lợi để người dân thực hiện thủ tục vay vốn tại ngân hàng…Các văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất tại nơi được kiểm tra đã triển khai và thực hiện các quy định của pháp luật về đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất theo quy định tại Thông tư liên tịch số 20/2011/TTLT-BTP-BTNMT; thực hiện thu và miễn lệ phí đăng ký giao dịch bảo đảm cho các đối tượng là hộ gia đình, cá nhân ở nông thôn vay vốn sản xuất kinh doanh theo đúng hướng dẫn của TTLT số 69/2011/TTLT-BTC-BTP.
Tuy nhiên, qua kiểm tra hồ sơ lưu cho thấy, một số Đơn yêu cầu đăng ký thế chấp chưa hợp lệ về mặt hình thức, ví dụ như: trong đơn yêu cầu đăng ký không kê khai đầy đủ tên và số giấy tờ xác định tư cách pháp lý của bên thế chấp và bên nhận thế chấp, kê khai không đầy đủ ngày ký kết hợp đồng thế chấp; đặc biệt vẫn còn một số tổ chức tín dụng vẫn sử dụng mẫu Đơn yêu cầu đăng ký thế chấp cũ, chưa kê khai theo mẫu đơn đăng ký được ban hành theo Thông tư liên tịch số 20/2011/TTLT-BTP-BTNMT.
Trong quá trình thực hiện công tác đăng ký tại các Văn phòng đăng ký vẫn còn tồn tại một số sai sót nhất định, phần chứng nhận trên đơn yêu cầu đăng ký của Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất chưa đúng theo quy định như: chứng nhận việc đăng ký thế chấp, nhưng không nêu rõ đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất hay tài sản gắn liền với đất (VPĐK huyện Vị Thủy). Việc cập nhật và chỉnh lý hồ sơ ĐKGDBĐ tại các Văn phòng đăng ký chưa được thực hiện theo đúng hướng dẫn của các Thông tư liên tịch, các Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất chưa thực hiện chỉnh lý thông tin đăng ký thế chấp trên Sổ theo dõi biến động đất đai (Văn phòng đăng ký huyện Vị Thủy, VPĐK thành phố Vị Thanh).
Ngoài ra, qua kiểm tra về tính hợp lệ của hợp đồng thế chấp do các tổ chức tín dụng ký kết với bên thế chấp cho thấy, trong một số trường hợp, các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện việc công chứng, chứng thực hợp đồng đã xác định thời điểm có hiệu lực của hợp đồng là thời điểm ký hợp đồng thế chấp và bàn giao giấy tờ có liên quan về tài sản thế chấp là chưa đúng quy định của pháp luật (ví dụ: Hợp đồng của Ngân hàng TMCP Á Châu chi nhánh Hậu Giang, Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Hậu Giang được công chứng tại Phòng Công chứng tỉnh Hậu Giang; hợp đồng của Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển VN chi nhánh Hậu Giang do BQL khu công nghiệp tỉnh Hậu Giang xác nhận).
Thu Thủy – Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm.