Ngày 10/10, nhằm triển khai hoạt động EU JULE 3.1.2.6 trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường tư pháp và pháp luật tại Việt Nam” do Liên minh Châu Âu (EU) tài trợ, Chi hội Luật gia Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội thảo thực trạng khó khăn, vướng mắc trong việc cung cấp dịch vụ công thiết yếu của ngành tư pháp, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số của ngành tư pháp và đề xuất giải pháp hoàn thiện. Đồng chí Cù Thu Anh - Chi hội trưởng Chi Hội luật, Cục trưởng Cục Trợ giúp pháp lý chủ trì Hội thảo.
Tham dự Hội thảo có đồng chí Trần Thị Minh Nguyệt - Cán bộ Chương trình UNDP; đồng chí Bùi Thị Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ; đồng chí Bùi Đức Mạnh - Cán bộ Cục An ninh chính trị nội bộ; đồng chí Ninh Hồng Vui - Đại diện Ban Tư vấn pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Trung ương Hội luật gia Việt Nam và đại diện các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp. Hội thảo còn có sự tham dự của các đại biểu là hội viên Chi hội luật gia Bộ Tư pháp, Đại diện Sở Tư pháp, Trung tâm TGPL nhà nước và Hội luật gia của 07 tỉnh/thành phố: Hà Nội, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hải Dương, Thái Nguyên, Hưng Yên, Hà Nam.
.jpg)
Đồng chí Cù Thu Anh, Chi hội trưởng Chi hội Luật gia Bộ Tư pháp, Cục trưởng Cục trợ giúp pháp lý phát biểu khai mạc Hội thảo.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, đồng chí Cù Thu Anh, Chi hội trưởng Chi hội Luật gia Bộ Tư pháp, Cục trưởng Cục trợ giúp pháp lý (TGPL) cho biết, theo Quyết định số 2069/QĐ-TTg ngày 08/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ, dịch vụ sự nghiệp công thiết yếu của ngành Tư pháp bao gồm dịch vụ hỗ trợ thông tin, thực hiện trợ giúp pháp lý theo Luật Trợ giúp pháp lý và dịch vụ hỗ trợ, hướng dẫn người bị thiệt hại thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước.
Từ năm 2019, Cục TGPL đã xây dựng Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động TGPL nhằm giúp các Trung tâm TGPL nhà nước, các tổ chức tham gia TGPL cập nhật, số hóa hồ sơ vụ việc cũng như thực hiện việc thống kê, báo cáo về TGPL theo quy định. Hệ thống quản lý TGPL đang lưu trữ thông tin 2.353 nhân sự, 248 tổ chức với 18.169 việc TGPL, 85.280 hồ sơ vụ việc TGPL, 1.976 tài khoản. Đến nay, việc cập nhật về tổ chức, vụ việc TGPL đã dần đi vào nề nếp. Hiện nay, trên Cổng dịch vụ công quốc gia hiện đang ghi nhận 10/12 thủ tục hành chính trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý. Ngoài Trang thông tin điện tử TGPL ở Trung ương và địa phương, trên các trang thông tin điện tử của Tòa án nhân dân các cấp đều có chỉ dẫn TGPL để người dân dễ dàng tiếp cận, sử dụng khi vào các trang thông tin điện tử này. Ở địa phương, hầu hết các tỉnh, thành phố đều có đường dây trợ giúp pháp lý để tiếp nhận và hỗ trợ thông tin trợ giúp pháp lý từ người dân, cơ quan, tổ chức khác.
Tuy nhiên, theo ông Cù Thu Anh việc thực hiện hỗ trợ thông tin, thực hiện trợ giúp pháp lý cho các đối tương yếu thế hiện nay đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số của ngành Tư pháp như: nguồn lực thực hiện còn hạn chế, một số Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước trên toàn quốc phải thực hiện cắt giảm số lượng người làm việc, đồng thời Trung tâm lại chưa bố trí vị trí việc làm về công nghệ thông tin (tính đến tháng 12/2022, 63 Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước có 1233 người làm việc trong tổng số 1380 người được giao, trong đó có 688 trợ giúp viên pháp lý, không có người làm việc vị trí công nghệ thông tin); trang thiết bị làm việc (máy tính, máy in, máy scan...) chưa được trang bị đầy đủ hoặc đã cũ; khi cần yêu cầu trợ giúp pháp lý thì người dân vẫn phải cung cấp các giấy tờ để chứng minh là đối tượng được trợ giúp pháp lý...
Chi hội trưởng Chi hội Luật gia Bộ Tư pháp, Cục trưởng Cục Trợ giúp pháp lý, ông Cù Thu Anh mong muốn các đại biểu, người làm công tác quản lý trợ giúp pháp lý, người thực hiện trợ giúp pháp lý, người làm công tác quản lý về bồi thường nhà nước, đánh giá khả năng đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số trong việc cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý, dịch vụ hỗ trợ người bị thiệt hại thực hiện yêu cầu bồi thường theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, qua đó đề xuất được các giải pháp giải quyết khó khăn. Bên cạnh đó, các ý kiến, đề xuất từ Hội thảo cũng sẽ là tiền đề để nghiên cứu, đề xuất sửa đổi các chính sách, văn bản pháp luật nhằm hoàn thiện hệ thống văn bản, tăng cường tiếp cận công lý cho người dân.
.jpg)
Đại diện Trung tâm thông tin, dữ liệu trợ giúp pháp lý phát biểu tại Hội thảo.
Tại hội thảo, đại diện Trung tâm thông tin, dữ liệu TGPL đã khái quát về tham luận của Cục TGPL. Theo đó, trong thời gian qua, các địa phương đã tập trung vào nhiệm vụ trọng tâm của công tác trợ giúp pháp lý là thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, nhất là vụ việc tham gia tố tụng, đáp ứng nhu cầu trợ giúp pháp lý ngày càng nhiều hơn, chặt lượng hơn. Từ khi triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 đến nay (từ năm 2018 đến tháng 6/2023), các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý trên cả nước đã thực hiện được trên 176 nghìn vụ việc, trong đó có hơn 90 nghìn vụ tham gia tố tụng (chiếm 51,3%).
Không chỉ tăng về số lượng mà chất lượng, hiệu quả vụ việc trợ giúp pháp lý ngày càng được nâng cao. Về cơ bản, các vụ việc được thẩm định, đánh giá chất lượng đều đạt chất lượng trở lên, người dân cơ bản hài lòng với chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý được cung cấp. Theo tổng hợp từ địa phương từ năm 2018 – 6/2023 có khoảng 27 nghìn vụ việc tham gia tố tụng thành công, hiệu quả (được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân; mức bồi thường thiệt hại được tăng lên cho bị hại...).
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin
Trong buổi Hội thảo, Trưởng phòng Chuyển đổi số, Cục Công nghệ thông tin Nguyễn Trung Dũng đã chia sẻ hạ tầng kỹ thuật của Bộ Tư pháp được triển khai tập trung, thống nhất tại Trung tâm dữ liệu điện tử của Bộ, từng bước đáp ứng yêu cầu triển khai các ứng dụng công nghệ thông tin trên phạm vi toàn quốc. Trong đó đảm bảo hạ tầng kỹ thuật phục vụ nhu cầu chuyển đổi số, cung cấp dịch vụ công thiết yếu của ngành Tư pháp.
.jpg)
Đồng chí Nguyễn Trung Dũng, Trưởng phòng Chuyển đổi số, Cục Công nghệ thông tin phát biểu tại Hội thảo.
Bên cạnh việc nâng cấp phát triển hạ tầng, hệ thống trang bị bảo mật đã từng bước được đầu tư để đảm bảo hệ thống mạng hoạt động thông suốt, đảm bảo an toàn an ninh thông tin cho các hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia, phần mềm ứng dụng chuyên ngành triển khai trên diện rộng qua môi trường mạng Internet.
Theo đó, Bộ Tư pháp có tổng số 69 thủ tục hành chính, Cục Công nghệ thông tin đã phối hợp với Văn phòng Bộ và các đơn vị có thủ tục hành chính (TTHC) thuộc Bộ cung cấp 58 dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công Bộ Tư pháp (chiếm 84% trong đó có 38/55% TTHC một phần và 20/28TTHC toàn trình); 58 TTHC đã được tích hợp với Cổng Dịch vụ công quốc gia. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc trong hạ tầng công nghệ thông tin.
Để có thể khắc phục những khó khăn, vướng mắc này, theo ông Nguyễn Trung Dũng cần phải thực hiện một số giải pháp sau: Xây dựng các chính sách, quy định, tiêu chuẩn về an toàn thông tin, an ninh mạng và đảm bảo tuân thủ, thực hiện chúng một cách nghiêm ngặt; xây dựng các trung tâm dữ liệu đáp ứng chuẩn quốc gia; nâng cao năng lực của đội ngũ chuyên trách đối với các vấn đề liên quan đến quản lý hạ tầng trung tâm dữ liệu; tăng cường hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các Bộ, ngành trong lĩnh vực an toàn thông tin, an ninh mạng.
Chia sẻ tại hội thảo, Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước TP Hà Nội Nguyễn Tú Anh nêu rõ, theo Công văn số 1814/SLĐTBXH- VP ngày 09/05/2022 của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, tổng số người thuộc diện được trợ giúp pháp lý trên địa bàn TP là 2.923.684 người, trong đó chủ yếu là trẻ em (1.938.324 người), người có công với cách mạng (764.579 người), người thuộc hộ nghèo (10.349 người), người cao tuổi có khó khăn về tài chính (92.961 người), người khuyết tật có khó khăn về tài chính (89.492 người). Tuy nhiên, công tác TGPL cho các đối tượng trên vẫn còn nhiều hạn chế, khó khăn.
Để giải quyết các khó khăn, vướng mắc khi cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, theo bà Nguyễn Tú Anh, cần tăng cường công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động trợ giúp pháp lý; xây dựng hệ thống phần mềm để có thể thông qua phần mềm đó người dân gửi yêu cầu trợ giúp pháp lý, giấy tờ chứng minh đối tượng được trợ giúp pháp lý và người thực hiện trợ giúp pháp lý có thể tiếp nhận, thực hiện giải đáp, tư vấn pháp luật qua phần mềm; nâng cấp và khắc phục những hạn chế của Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động trợ giúp pháp lý, đồng thời tổ chức tập huấn tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn nâng cao kiến thức và kỹ năng vận hành Hệ thống quản lý TGPL.
Đồng thời, tiếp tục bổ sung, mở rộng triển khai các thủ tục hành chính trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý trên Cổng Dịch vụ công trực tuyến đối với theo 3 nhóm: Nhóm thủ tục liên quan đến người được trợ giúp pháp lý; nhóm thủ tục liên quan đến người thực hiện trợ giúp pháp lý; nhóm thủ tục liên quan đến tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý.
Tại hội thảo các đại biểu đề xuất các giải pháp cụ thể như: Xem xét bổ sung kinh phí nâng cấp phần mềm quản lý tổ chức và hoạt động TGPL, đảm bảo hệ thống luôn thông suốt; tiếp tục tập huấn kỹ năng sử dụng phần mềm cho viên chức tại các Trung tâm TGPL nhà nước...
Nam Hải - TTTT