I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Thanh niên Online đưa tin: Ngày 12.3, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp T.Ư họp phiên thứ tư, dưới sự chủ trì của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Trưởng ban Chỉ đạo cải cách tư pháp T.Ư.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cho rằng, những ý kiến đề xuất mới liên quan đến mô hình tố tụng hình sự Việt Nam cần được tiếp thu, nhưng phải trên cơ sở phù hợp với lý luận và thực tiễn Việt Nam. Chủ tịch nước nhấn mạnh, việc xây dựng đề án “Nghiên cứu việc chuyển Viện kiểm sát thành Viện công tố” và đề án “Mô hình tố tụng hình sự Việt Nam” nhằm thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, đồng thời là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong Chương trình trọng tâm công tác cải cách tư pháp của Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp T.Ư…
Báo cũng có bài có bài Kiến nghị tăng thêm phó chủ tịch UBND ở 9 quận, huyện. Bài báo đưa tin: Ngày 12.3, tại buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thái Bình, Sở Nội vụ TP.HCM kiến nghị Thủ tướng Chính phủ bố trí thêm chức danh phó chủ tịch UBND ở 7 quận (Tân Bình, Bình Tân, Tân Phú, Bình Thạnh, Thủ Đức, Gò Vấp, 12) và 2 huyện (Hóc Môn, Củ Chi) do các tiêu chí: có dân số trên 400.000 người/địa phương và có chiều hướng tăng thêm; quận có nhiều đơn vị hành chính cấp dưới và giáp ranh với tỉnh khác...
Đồng thời, Sở cũng kiến nghị tăng thêm một phó chủ tịch UBND đối với phường có 35.000 dân và xã có 25.000 dân trở lên để phụ trách về xây dựng và các dự án cần đẩy nhanh tiến độ di dời, giải tỏa...
2. Báo Dân Việt đưa tin Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng vừa chỉ đạo các Bộ trưởng lần lượt lên truyền hình thực hiện chương trình "Dân hỏi - Bộ trưởng trả lời".
Chương trình sẽ được phát sóng trên chương trình thời sự của Đài Truyền hình VN vào chủ nhật hàng tuần… Theo kế hoạch, Chương trình sẽ được phát sóng thời lượng từ 5 đến 7 phút trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và Chương trình Thời sự của Đài Truyền hình Việt Nam vào tối chủ nhật hàng tuần; Chương trình truyền hình Internet và Vietnam Online của Cổng TTĐT Chính phủ; Chương trình của một số kênh truyền hình ở Trung ương và các đài phát thanh, truyền hình các tỉnh, TP.
Thủ tướng yêu cầu nội dung chương trình phải đảm bảo chất lượng, thiết thực, hiệu quả nhằm chủ động, kịp thời thông tin những vấn đề thuộc trách nhiệm quản lý, điều hành của các bộ, ngành được nhân dân quan tâm.
3. Trang Giadinh.net.vn có bài Hội nghị FAO khu vực châu Á-Thái Bình Dương lần thứ 31: Đoàn kết chống đói nghèo. Bài báo đưa tin: Đây là một trong những mục tiêu hướng tới của Hội nghị FAO khu vực châu Á-Thái Bình Dương lần thứ 31 diễn ra từ 12 – 16/3 tại Hà Nội với sự tham dự của các bộ trưởng, quan chức cấp cao và đại diện xã hội dân sự từ 40 quốc gia.
Theo Văn phòng đại diện châu Á-Thái Bình Dương, Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO), mối quan hệ giữa giá lương thực tăng và không ổn định; an ninh lương thực, đói nghèo và cạn kiệt tài nguyên sẽ là mối quan tâm chính của các đại biểu tham dự hội nghị lần này.
Châu Á-Thái Bình Dương là vùng sinh sống của 578 triệu người nghèo đói và thiếu dinh dưỡng, bằng 62% trong tổng số 925 triệu người nghèo đói trên thế giới. Dân số tăng, đất canh tác có thể mở rộng hẹp, giá dầu thô tăng có thể tác động nghiêm trọng hơn tới đói nghèo và suy dinh dưỡng ở châu Á. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu cũng làm tăng nguy cơ tiềm tàng đối với an ninh lương thực và sự ổn định về chính trị-xã hội… Hội nghị FAO được trông đợi sẽ tạo ra cơ hội cho xã hội dân sự, các tổ chức nông dân, phong trào xã hội và khu vực tư nhân giao tiếp với các chính phủ như là các đối tác chiến lược để đoàn kết trong cuộc chiến chống đói nghèo.
4. Trang vtv.vn có bài Từ hôm nay 13/3, trần lãi suất huy động là 13%/năm. Bài báo phản ánh: Cuối giờ chiều 12/3, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức họp báo công bố giảm lãi suất 1%/năm đối với các lãi suất điều hành và lãi suất tiền gửi bằng VND bắt đầu từ ngày 13/3.
Theo quyết định của Thống đốc NHNN, từ ngày 13/3, trần lãi suất tiền gửi từ kỳ hạn từ một tháng trở lên giảm xuống còn 13%/năm thay vì 14% như trong suốt một năm qua, tiền gửi dưới 1 tháng giảm còn 5%/năm, riêng trần lãi suất huy độngcủa Quỹ tín dụng nhân dân giảm xuống còn 13,5%/năm. Ngoài ra, các mức lãi suất chính sách như tái cấp vốn, cho vay qua đêm và tái chiết khấu cũng điều chỉnh giảm 1%/năm.
Lý giải cho thời điểm giảm lãi suất, Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho rằng, lúc này đã hội tụ điều kiện cần và đủ cho giảm lãi suất. Đó là thanh khoản của hệ thống ngân hàng hiện đã được cải thiện, còn lạm phát thì cũng đã giảm nhanh từ tháng 8 năm ngoái cho đến nay.
NHNN kỳ vọng việc hạ 1% lãi suất huy động lần này cũng như các lãi suất điều hành khác sẽ giúp các ngân hàng thương mại có được nguồn vốn đầu vào rẻ, qua đó có thể hạ mạnh lãi suất cho vay ra trong thời gian tới.
Cũng tại buổi họp báo, Thống đốc nhấn mạnh phương châm điều hành của NHNN trong thời gian tới là ổn định và từng bước nâng giá trị đồng tiền Việt Nam. Chính điều này sẽ giúp cho việc giảm lãi suất cả huy động và cho vay được ổn định, bền vững và lâu dài. Do vậy, cùng với việc ban hành quyết định hạ lãi suất, NHNN cũng đã ban hành các văn bản siết lại hoạt động ủy thác cho vay và đối tượng được vay vốn bằng ngoại tệ trong thời gian tới.
Trang này cũng có bài Trục lợi bảo hiểm thất nghiệp: Ai được, ai mất? Bài báo phản ánh: Tìm được việc làm rồi nhưng vẫn đăng ký nhận bảo hiểm thất nghiệp, có thu nhập khác hoặc thậm chí nghỉ đẻ vẫn đăng ký nhận bảo hiểm thất nghiệp... Tình trạng trục lợi bảo hiểm thất nghiệp thực sự rất đáng báo động.
Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội, hiện nay, cả nước có hơn 7,9 triệu người tham gia bảo hiểm thất nghiệp với tổng quỹ đạt hơn 8.000 tỷ đồng. Bảo hiểm thất nghiệp là nguồn hỗ trợ cho người lao động thất nghiệp có nguồn lực để tồn tại và có khả năng tìm kiếm công việc mới, góp phần ổn định đời sống của người thất nghiệp và gia đình họ.
Tuy nhiên thời gian qua đã xuất hiện hiện tượng đăng ký bảo hiểm thất nghiệp gia tăng ở mức bất thường mà nguyên nhân của nó là do một số lao động lợi dụng những khe hở của chính sách để hưởng trợ cấp thất nghiệp.
Theo thống kê của đơn vị bảo hiểm, có đến hơn 90% các lá đơn đăng ký hưởng bảo hiểm thất nghiệp có câu "tự tìm việc làm". Bởi vấn đề mà người lao động quan tâm không phải là được đào tạo nghề để tìm việc mà là được nhận bao nhiêu tiền.
Vấn đề ở đây là các cơ quan chức năng không có biện pháp xác minh các trường hợp nộp hồ sơ xin hưởng bảo hiểm thất nghiệp có thực sự đang thất nghiệp hoặc không xin được việc hay không và khái niệm thất nghiệp cũng không rõ ràng.
Theo bà Nguyễn Thị Kim Loan, Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Trung tâm Giới thiệu việc làm Hà Nội, phải có định nghĩa rõ ràng thế nào là người thất nghiệp: “Người thất nghiệp thế nào mới gọi là người thất nghiệp? Những người thuộc diện dôi dư nhà máy không sắp xếp được mới là người thất nghiệp, chứ còn hiện nay người nghỉ việc, kỷ luật cũng đi nhận bảo hiểm thất nghiệp là không phù hợp”. Bà Loan đề nghị, cần phải “xác định lại thế nào là người thất nghiệp... chứ như hiện nay thì gây khó cho các công ty”.
Đến nay, Cục Việc làm, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cơ quan quản lý bảo hiểm thất nghiệp vẫn chưa có một thống kê cụ thể về số lượng và các dạng hành vi trục lợi bảo hiểm thất nghiệp. Tuy nhiên, đại diện đơn vị, ông Lê Quang Trung, Phó Cục trưởng khẳng định “sẽ chỉ đạo các trung tâm giới thiệu việc làm rà soát vấn đề này”. Dù Cục Việc làm khẳng định không có khả năng vỡ quỹ bảo hiểm thất nghiệp nhưng với các hành vi trục lợi như hiện nay thì bảo hiểm thất nghiệp vốn là chỗ dựa khi rủi ro của người lao động liệu có trở thành nơi để 1 số kẻ trục lợi kiếm chác? Nếu không kiểm soát được tình trạng trục lợi bảo hiểm thất nghiệp như hiện nay số tiền thất thoát là rất lớn và gây thiệt thòi cho những người lao động bị rủi ro thực sự.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Người lao động có bài Hộ tịch “3 trong 1”: Bao giờ? Bài báo phản ánh: Giữa tháng 1-2012, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Lê Minh Trí đã có văn bản yêu cầu giám đốc Sở Tư pháp chủ trì, phối hợp với Chánh Văn phòng UBND TP, Công an TP, Bảo hiểm Xã hội nghiên cứu chọn điểm để triển khai thực hiện nhóm thủ tục “đăng ký khai sinh - cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ em dưới 6 tuổi và nhập hộ khẩu”
Đồng thời thực hiện nhóm thủ tục “đăng ký khai tử-xóa hộ khẩu” theo quy trình liên thông với đầu mối tiếp nhận thủ tục là UBND phường-xã, thị trấn. Tiếp đó, ngày 21-2, Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân đã ký quyết định triển khai thực hiện 2 nhóm thủ tục trên.
Thế nhưng sau gần 2 tháng, lãnh đạo Sở Tư pháp cho biết “chưa từng nghe… thông tin này”. Với đơn vị phối hợp là Phòng Quản lý hành chính về trật tự xã hội Công an TP cũng trả lời: “Chúng tôi chưa hề nghe cấp trên thông báo hay có chỉ đạo gì…”. Cán bộ phụ trách hộ tịch của phường 13, quận 3 cho biết khi nắm được chủ trương của TP về liên thông 2 nhóm thủ tục trên thì phường lập tức phát phiếu khảo sát để lấy ý kiến người dân. Kết quả ai cũng đồng tình và hoan nghênh cách làm này vì dân chỉ đến 1 “cửa” nhưng làm được 3 loại thủ tục.
“Nếu TP ban hành quy trình thực hiện chung để áp dụng rộng rãi thì phường sẽ áp dụng ngay” - vị chủ tịch UBND phường 13 quả quyết. Còn tại UBND huyện Củ Chi, quy trình một cửa liên thông từ UBND xã-thị trấn đến cơ quan bảo hiểm huyện và công an huyện để triển khai thực hiện 2 nhóm thủ tục này đã xây dựng xong. Hiện chỉ chờ công an và bảo hiểm huyện góp ý, chỉnh sửa là sẵn sàng triển khai thực hiện điểm ở 4 xã mà không cần chờ quy trình chung của TP.
So sánh quy trình giải quyết thủ tục về hộ tịch và hộ khẩu hiện nay với quy trình liên thông nếu được áp dụng, một cán bộ hộ tịch cho biết số lần đi lại của người dân sẽ giảm 1/3 và chỉ đến 1 “cửa” là UBND phường, xã hay thị trấn để nộp hồ sơ và nhận kết quả (hiện nay, người dân phải đến UBND phường đăng ký khai sinh cho trẻ, xin cấp thẻ bảo hiểm y tế, đến công an quận-huyện xin nhập hộ khẩu). Về phía Nhà nước, nếu áp dụng quy trình liên thông, việc quản lý dân số được chặt chẽ hơn.
Chủ trương rõ ràng, chỉ đạo của lãnh đạo cao nhất là UBND TP cũng rất cụ thể nhưng không hiểu vì sao cơ quan thực thi lại có vẻ lạ lẫm với chủ trương tích cực này, nhất là việc đơn giản thủ tục hành chính luôn là điều mà người dân mong mỏi.
2. Báo Tiền phong Online có bài Giám định tổn hại sức khỏe 'theo hồ sơ'? Bài báo phản ánh: Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự nước ta đã qua nhiều lần sửa chữa, bổ sung, dưới luật có thêm nhiều văn bản hướng dẫn thi hành, song việc thực thi hai bộ luật này vẫn gặp nhiều bất cập.
Trong bối cảnh đó, các cơ quan tư pháp một số tỉnh - thành phố có sáng kiến ra những văn bản mang tính hướng dẫn để các cơ quan tư pháp các quận, huyện, thị xã thống nhất cách áp dụng hai bộ luật này trong hoạt động tố tụng.
Một trong những địa phương như vậy là Quảng Ninh. Ngày 1-10-2011, liên ngành Công an - Kiểm sát - Tòa án tỉnh này đã ra “Thông báo liên ngành về một số biện pháp giải quyết khó khăn, vướng mắc trong phối hợp đấu tranh phòng chống tội phạm”.
Văn bản này thống nhất hướng giải quyết một số vấn đề gặp khó khăn trong việc áp dụng pháp luật, như trường hợp bị hại trong vụ án “cố ý gây thương tích” từ chối giám định tổn hại sức khỏe, hoặc cách đánh giá mức độ nguy hiểm của hành vi “khai thác tài nguyên trái phép” (diễn ra khá phổ biến ở địa bàn Quảng Ninh). Đây là những vấn đề chưa được hai bộ luật đã nêu quy định rõ ràng
Việc ra “Thông báo liên ngành” như vậy, cần được ghi nhận mục đính nhằm giúp các cơ quan tố tụng địa phương có quan điểm kịp thời, thống nhất trong xử lý tội phạm. Tuy nhiên, về cơ sở pháp lý, nó lại ẩn chứa nhiều vấn đề bất ổn.
Về hình thức, “Thông báo liên ngành” không phải là văn bản pháp quy, nó chỉ có giá trị tham khảo, không có giá trị để thực hiện.
Về nội dung, nhiều vấn đề “Thông báo liên ngành” tưởng như đưa ra được cách giải quyết thấu đáo, thực ra lại càng làm cho vấn đề tù mù hơn, điển hình là quy định của liên ngành tỉnh Quảng Ninh: “Đối với các loại tội trong đó tỷ lệ gây thương tích được tính làm căn cứ để khởi tố, nếu đã triệu tập từ hai lần trở lên, đến tận nhà mời và đã giải thích rõ quyền - nghĩa vụ pháp lý mà bị hại vẫn từ chối giám định, thì có thể giám định bằng hồ sơ, tránh việc bỏ lọt tội phạm”.
Giám định tổn hại sức khỏe là loại giám định tư pháp thường gặp nhất. Theo những văn bản chuyên môn của ngành Y pháp, việc giám định tổn hại sức khoẻ (còn gọi giám định thương tích) được thực hiện theo một trình tự chặt chẽ, trong đó không thể thiếu việc hỏi - khám xét trực tiếp người bị thương tích.
Pháp lệnh giám định tư pháp cũng quy định giám định viên có quyền từ chối giám định, nếu yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng vượt quá khả năng chuyên môn của họ.
Vì vậy, nếu cơ quan tiến hành tố tụng trưng cầu giám định thương tích “theo hồ sơ”, rất nhiều khả năng yêu cầu này sẽ bị tổ chức giám định từ chối.
Cần nói thêm, giả sử giám định viên và tổ chức giám định chấp nhận giám định thương tích “theo hồ sơ”, thì khi ra trước tòa, kết quả giám định đó cũng rất ít khả năng được HĐXX chấp nhận là chứng cứ để kết tội bị cáo.
Giả sử các cấp toà Quảng Ninh chấp nhận kết quả giám định như vậy, bản án đó rất có thể sẽ bị kháng nghị, kháng cáo để xét xử ở cấp cao nhất, điều này sẽ khiến việc xử lý vụ án bị kéo dài và ẩn chứa rất nhiều phức tạp.
Vấn đề đặt ra qua trường hợp này, đó là chúng ta cần sửa chữa, bổ sung Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng hình sự một cách toàn diện, triệt để, với tiêu chí phải giải quyết hiệu quả những vướng mắc nảy sinh trong thực tế đấu tranh phòng chống tội phạm của các địa phương trong cả nước.
Và dĩ nhiên việc sửa chữa, bổ sung, hướng dẫn thi hành các văn bản pháp luật cũng phải thực hiện theo đúng quy định pháp luật.