I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Tiếp sau ông Lê Văn Hiền, Phó Bí thư, Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng và ông Nguyễn Văn Khanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng bị đình chỉ sinh hoạt Đảng và chức vụ, hôm qua 13-2 tới lượt Bí thư và Chủ tịch UBND xã Vinh Quang bị tạm đình chỉ công tác.
Ngày 13-2, đã sau 3 ngày kể từ khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có những kết luận về vụ việc xảy ra tại khu vực đầm nuôi trồng thủy sản của gia đình ông Đoàn Văn Vươn, nhưng trên Cổng thông tin điện tử huyện Tiên Lãng, ngay giao diện trang chủ và trang Thông tin kinh tế - Xã hội vẫn đăng tải những bài viết có nội dung trái ngược ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, cũng như ý kiến và kế hoạch của Ban Thường vụ Thành ủy, UBND TP Hải Phòng về giải quyết vụ Tiên Lãng.
Báo cũng phản ánh: Trên cơ sở đề nghị của Bộ Công an, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa có ý kiến chỉ đạo về việc xây dựng ngay nghị định nhằm nâng mức phạt đối với một số hành vi vi phạm trong lĩnh vực giao thông đường bộ.
Phó Thủ tướng giao Bộ Công an phối hợp với Bộ GTVT sớm trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 34/2010/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ theo tinh thần của Nghị quyết số 88/NQ-CP của Chính phủ. Cụ thể, Bộ GTVT cần trình nghị định này ngay cuối quý 1-2012 để xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ.
2. Báo Thanh niên có bài Nhìn vào sự thật. Bài báo phản ánh: Nghỉ tết kéo dài ảnh hưởng đến việc cấp phép đầu tư; một số dự án lùi thời gian trao giấy chứng nhận đầu tư để đợi năm rồng... Không gian, thời gian, thậm chí cả vấn đề "tâm linh" cũng được viện dẫn để lý giải cho sự sụt giảm trầm trọng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tháng mở đầu của năm nay.
Không phủ nhận tác động của các yếu tố trên nhưng có thể chắc chắn, tác động đó là rất nhỏ, không đóng vai trò quyết định tới việc thu hút vốn FDI tháng 1 năm nay chỉ bằng 2,5% so với cùng kỳ năm trước. Yếu tố quan trọng, gây ảnh hưởng trực tiếp tới việc này, có thể khẳng định chính là sự mất điểm của môi trường đầu tư VN năm 2011. Điều này thể hiện rất rõ qua các đánh giá bất lợi từ những tổ chức uy tín nhất thế giới.
Cụ thể, rớt 6 bậc về chỉ số năng lực cạnh tranh do Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) công bố; rớt từ vị trí số 1 năm 2008 xuống thứ... 23 năm 2011 trong danh sách các thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới; tụt 8 bậc về môi trường đầu tư theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB)... Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn, cạnh tranh vốn FDI giữa các nền kinh tế trở nên khốc liệt thì sự tụt hạng này đã góp phần rất lớn đến việc "cầm chân" dòng vốn FDI đến VN.
Tất nhiên, vốn FDI của 1 tháng chưa thể kết luận cho việc thu hút vốn FDI của cả năm 2012. Điều đáng nói ở đây là thái độ của chúng ta trước những kết quả không như mong muốn. Cái cần làm là cải thiện môi trường đầu tư, chúng ta lại "nặng" về biện hộ. Vốn FDI sụt giảm, có lý lẽ cho rằng do ta muốn chuyển sang thu hút về chất chứ không chú trọng về lượng.
Trong khi tất cả đều biết, "chất" FDI vẫn không thay đổi sau nhiều năm chúng ta kêu gọi. Quy mô dự án vẫn nhỏ, các "siêu dự án" phần nhiều vẫn nằm trên giấy; vốn FDI vẫn tập trung vào VN như một "xưởng gia công" của thế giới... Điều này đã giải thích vì sao những nguyên nhân dẫn đến tụt hạng của môi trường đầu tư VN năm 2011 không mới. Vẫn là những vấn đề được nói đi, nói lại ở hầu hết các cuộc hội thảo, diễn đàn về đầu tư nước ngoài như thủ tục hành chính, cơ sở hạ tầng yếu kém, chi phí thuê mặt bằng cao, chính sách thiếu nhất quán... Không thừa nhận thì không thể thay đổi. Nhìn thẳng vào sự thật để cải thiện mạnh mẽ các tồn tại, những yếu kém, tạo sự hấp dẫn cho môi trường đầu tư là thái độ duy nhất đúng.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Dân trí có bài Từ vụ cưỡng chế ở Tiên Lãng nghĩ đến vụ án 194 phố Huế. Bài báo phản ánh: Sau khi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng có kết luận về vụ việc cưỡng chế thu hồi đất ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng (Hải Phòng), nhiều tầng lớp nhân dân, trong đó có cả những cán bộ Mặt trận, các chuyên gia, nhà khoa học đều bày tỏ đồng tình cao với Thủ tướng.
Như vậy, phán quyết của Thủ tướng về vụ cưỡng chế ở Tiên Lãng đã được tuyên bố, đặt dấu chấm hết cho cuộc tranh cãi căng thẳng kéo dài từ cuối năm cũ sang đầu năm mới Nhâm Thìn giữa một bên là những người cầm cân nảy mực ở huyện Tiên Lãng, TP. Hải Phòng còn bên kia là người dân và sự hậu thuẫn lẽ phải của các cơ quan thông tấn báo chí, sự theo dõi sát sao của dư luận cả nước. Nhân sự kiện này, nhiều bạn đọc liên tưởng đến vụ cưỡng chế thi hành án có nhiều uẩn khúc tại 194 phố Huế, quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) từng thu hút đông đảo sự quan tâm của dư luận, tốn không ít bút mực của báo chí xảy ra vào tháng 7/2011.
Như Dân trí đã phản ánh, ngày 28/10/2011, Cơ quan Điều tra Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao đã ban hành Quyết định số 27/VKSTC – C6 (P3) nêu rõ: “Ngày 21/12/2010, Toà án Nhân dân tối cao xét xử giám đốc thẩm đối với quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 143/QĐST-KDTM ngày 20/12/2007 của Tòa án nhân dân TP. Hà Nội. Hội đồng xét xử giám đốc thẩm đã ra quyết định số 18/KDTM-GĐT hủy quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự số 143/QĐST-KDTM ngày 20/12/2007 của Tòa án nhân dân TP. Hà Nội, giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân TP. Hà Nội để xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.
Sau khi nhận hồ sơ, Tòa án nhân dân TP. Hà Nội đã có thông báo việc thụ lý lại vụ án số 517/TB- TLVA ngày 23/6/2011, nhưng Chấp hành viên – Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội vẫn ra quyết định cưỡng chế giao nhà số 07/QĐ-THA ngày 28/6/2011, đồng thời ngày 7/7/2011 đã tổ chức cưỡng chế giao nhà 194 phố Huế, phường Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội cho người mua trúng đấu giá là trái pháp luật thi hành án dân sự, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các bên đương sự.
Sau khi xác định có dấu hiệu của tội phạm “Ra quyết định trái pháp luật” quy định tại Điều 296 Bộ luật hình sự. Cơ quan Điều tra Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao Quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội “Ra quyết định trái pháp luật” quy định tại Điều 296 Bộ luật hình sự xảy ra tại Chi cục Thi hành án dân sự quận Hai Bà Trưng, TP. Hà Nội. Đây là một trong những vụ án được đông đảo bạn đọc Dân trí quan tâm và gây bức xúc dư luận tại Hà Nội trong năm 2011. Đến nay đã gần 5 tháng trôi qua, vụ án trên vẫn đang trong quá trình cơ quan chức năng làm rõ, và dư luận đang dõi theo diễn biến của vụ án này.
2. Trang web cafeland có bài Mua bán nhà trên giấy: Nhiều chủ đầu tư có dấu hiệu lừa đảo. Bài báo phản ánh: Không ít chủ đầu tư dự án nhà ở có sai phạm, ồ ạt huy động vốn khi chưa hoàn tất thủ tục pháp lý của dự án, ông Phạm Gia Yên (ảnh), Chánh thanh tra Bộ Xây dựng, nói. Ông Yên cho rằng, thấy thị trường nóng lên, nhiều nhà đầu tư mua đi bán lại dự án nhỏ rồi công bố đầu tư xây dựng, nhưng thực chất khi đó dự án chưa hoàn thiện về thủ tục. Nhiều người mua nhà không biết; nhiều người biết nhưng vì ham lợi nên vẫn liều mua. “Nếu vừa qua, thị trường không chững lại thì nhiều người có khi vẫn chưa biết chính xác vị trí căn nhà của mình ở đâu. Nhiều dự án trên giấy, đất vẫn chưa giải phóng mặt bằng nhưng tiền đã thu của dân. Chúng tôi nhận được rất nhiều đơn thư khiếu kiện về tình trạng mua nhà trên giấy”, ông nói. Theo ông Yên, trách nhiệm trước hết thuộc về người mua khi không xem kỹ thông tin mà vẫn lao vào. “Sai phạm của chủ đầu tư thì đã rõ, thậm chí nhiều chủ đầu tư có dấu hiệu của tội lừa đảo. Sẽ có nhiều người vỡ nợ khi tham gia mua bán nhà trên giấy”, ông nói.
Tính pháp lý của các hợp đồng góp vốn, vay vốn trong trường hợp này đến đâu, thưa ông?
Nhiều hợp đồng nếu ra toà thì dân có thể thua vì khi ký không tìm hiểu kỹ. Nhiều chủ đầu tư rất tinh vi khi cố tình mập mờ, gian lận câu chữ trong hợp đồng. Khó nhất khi giải quyết là nhiều hợp đồng góp vốn rất đơn giản, không chứng minh được chủ đầu tư có nhà để bán mà lại mua bán trao tay đến 4-5 lần thì người mua sau cùng rất thiệt.
Vậy trách nhiệm của các sàn giao dịch bất động sản đến đâu khi đưa ra các sản phẩm chưa đủ điều kiện mua bán?
Nhiều sàn bất động sản sinh ra không đủ điều kiện, thậm chí cố tình tham gia hợp thức hoá sai phạm của chủ đầu tư, hợp thức hoá các sản phẩm không đủ điều kiện. Ai cũng muốn thành lập sàn vì dễ kiếm lợi như hưởng hoa hồng, chênh lệch.
Ông kiến nghị gì để xử lý tình trạng mua nhà trên giấy?
Tôi cho rằng cần những biện pháp rất mạnh. Hà Nội vừa qua rà soát với số lượng lên tới trên 700 dự án lớn về bất động sản và đây là con số quá lớn dẫn đến rất khó kiểm soát. Trong xây dựng đô thị, phải có kế hoạch sử dụng đất, phân giai đoạn thực hiện. Mỗi tỉnh, thành phố phải tính được mỗi năm cần xây bao nhiêu m2 nhà ở thì đủ. Mặt khác, phải kiểm soát được năng lực của chủ đầu tư khi giao dự án để có những sản phẩm thực sự. Đất đai ở đô thị đang bị chia rất nhanh và một ngày nào đó sẽ không còn đất để xây nhà cho người thu nhập thấp. Doanh nghiệp có được dự án rồi thì việc thu lại không hề đơn giản.
Năm 2012, Thanh tra Bộ Xây dựng sẽ tập trung vào một số hoạt động của thị trường bất động sản, thanh tra một số dự án cụ thể, từ đó kiến nghị sửa đổi Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở. Chúng tôi đang tập hợp những khiếu kiện của dân về tình trạng mua bán nhà trên giấy và sẽ xem xét thành lập các đoàn thanh tra đột xuất. Nhiều trường hợp, chúng tôi sẽ chuyển cho thanh tra các sở thực hiện.
3. Báo điện tử Dân trí có bài Từ mảnh đất của ông Vươn đến sự an toàn pháp lý. Bài báo phản ánh: Pháp luật không chỉ là sự cho phép hay không cho phép mà rộng hơn là sự ghi nhận, bảo vệ và tạo ra trật tự trong giao thiệp giữa người với người. Hãy đấu tranh bảo vệ pháp luật như bảo vệ chốn nương thân của mình như Heraclit đã nói có nghĩa như vậy. Ngược lại, xã hội sẽ bất an và rối loạn nếu dân chúng luôn cảm thấy phấp phỏng lo lắng khi chính pháp luật và người thi hành pháp luật vô tình hay hữu ý đem đến cho họ sự rủi ro bất cứ lúc nào. Đó chính là sự mất an toàn về pháp lý. Sự rủi ro này đem đến thiệt hại về kinh tế, làm đau đầu chính quyền, bận rộn của truyền thông và làm cho một số người vướng vào vòng lao lý.
Trong địa hạt sở hữu và tài sản, không phải ngẫu nhiên mà Hiến pháp nhiều nước long trọng tuyên bố quyền sở hữu là thiêng liêng và bất khả xâm phạm và nhà nước cam kết không quốc hữu hóa tài sản công dân trong bất cứ hoàn cảnh nào. Đưa ra và thực hiện nghiêm chỉnh cam kết đó làm yên lòng dân chúng cho dù họ là ai: doanh nhân tỷ phú hay người tiểu thương.
Người dân không thể yên tâm khi có chút vàng dành dụm ki cóp dắt lưng phòng thân lại thấp thỏm nghe đồn đoán sẽ có quy chế pháp lý sở hữu và huy động vàng đang được chuẩn bị. Mảnh đất do mồ hôi thậm chí cả máu và nước mắt của mình kiến tạo nên một ngày “đẹp trời” nào đó sẽ không phải là của mình nữa chỉ bằng một quyết định đơn phương hết sức cảm tính của cơ quan công quyền … Những rủi ro có thể xảy ra bởi chính hệ thống pháp luật về sở hữu có vẻ như chập chờn.
Những bất cập của pháp luật về đất đai đang được bàn tán khắp nơi, từ đô thị sầm uất đến chốn thôn dã. Những bất cập này chủ yếu nằm ở gốc rễ của vấn đề là câu chuyện sở hữu và cũng chính nó đem đến sự mất an toàn cho những người sử dụng đất. Khai hoang mở đất, bồi bổ tu tạo, canh tác và bảo vệ mảnh đất mà mình không phải chủ sở hữu phỏng có yên tâm? Không chỉ có một ông Vươn ở xã Vinh Quang (Tiên Lãng, Hải Phòng) mà hàng trăm chủ đầm, hàng triệu người sử dụng đất đang phấp phỏng về số phận pháp lý của mảnh đất do mình khai phá, sử dụng. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước quản lý. Bản chất của sở hữu là tính cụ thể về chủ thể. Đó là câu chuyện một tài sản nào đó của ai. Toàn dân là một thực thể không xác định hao hao giống cái làng Vũ Đại của Nam Cao - là tất cả nhưng cũng có khi chẳng là ai.
Nhà nước ngay cả cơ quan hành pháp đi chăng nữa cũng là chủ thể trừu tượng nếu nó không được cụ thể hóa bằng hoạt động của những nhân viên công quyền. Có khi cũng đúng khi người ta cho rằng chủ sở hữu trực tiếp thực hiện chủ sở hữu đất đai ở Việt Nam theo pháp luật hiện hành là các chủ tịch tỉnh. Một trong những nội dung của quyền sở hữu nói chung và đất đai nói riêng đó là quyền định đoạt số phận pháp lý và số phận thực tế của một tài sản. Xem thẩm quyền trong việc cấp, thu hồi một mảnh đất của ai đó theo quy định của Luật đất đai sẽ sáng tỏ điều này. Quyền sở hữu một mảnh đất đang bị phân thân khi nhà nước giữ “phần xác”- một mảnh đất cụ thể và người dân định đoạt “phần hồn”- quyền sử dụng đất. Sự phân thân của quyền sở hữu đất đai có lẽ cũng là nguyên nhân tồn tại của cái gọi là hai giá đất: giá đền bù và giá thị trường trong khi đó cái cần thiết nhất là giá trị thật lại vẫn mờ mịt đâu đó. Quyền sở hữu toàn dân về đất đai sẽ là thứ “hư quyền” nếu không có chủ sở hữu cụ thể.
Chừng nào pháp luật vấn khiến người ta băn khoăn về câu chuyện sở hữu, vẫn để “tiền hậu bất nhất” về quy chế pháp lý của một mảnh đất xem nó là loại đất gì? vẫn đôi co về thẩm quyền thu hồi đất giữa các cấp chính quyền, vẫn loay hoay với việc chọn văn bản nào để áp dụng cho trường hợp cụ thể trong rừng luật văn bản pháp luật về đất đai ….thì rủi ro vẫn lơ lửng treo trên đầu của những người đáng lẽ ra phải là chủ thể đích thực của mảnh đất.