I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 9-2, Đảng ủy khối doanh nghiệp (Thành ủy TP Cần Thơ) tổ chức trao quyết định khôi phục sinh hoạt Đảng cho bà Trần Ngọc Sương, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Giám đốc Nông trường Sông Hậu, sinh hoạt tại Đảng bộ Nông trường Sông Hậu. Cùng ngày, bà Trương Hồng Nhung, nguyên Đảng ủy viên, nguyên Phó Giám đốc Nông trường Sông Hậu cũng được trao quyết định phục hồi sinh hoạt Đảng.
Ngày 19-1, Viện Kiểm sát Nhân dân TP Cần Thơ đã ra quyết định đình chỉ vụ án đối với bị can Trần Ngọc Sương về tội lập quỹ trái phép xảy ra tại Nông trường Sông Hậu và đình chỉ mọi hoạt động tố tụng đối với bà Sương. Bà Trương Hồng Nhung cũng được trao quyết định đình chỉ điều tra.
2. Báo Người lao động phản ánh: Tại buổi họp báo công bố kết quả kiểm toán năm 2011 và danh sách các đơn vị kiểm toán năm 2012 vào ngày 9-2, ông Lê Minh Khái, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, cho biết kiểm toán tại Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã phát hiện tập đoàn này lỗ trên 8.000 tỉ đồng, trong đó lỗ từ sản xuất điện trên 1.000 tỉ đồng.
Đáng chú ý là Kiểm toán Nhà nước phát hiện một số vấn đề tại EVN đang tiềm ẩn nhiều khoản lỗ lớn. “Chúng tôi đã cố gắng đưa ra những kết quả kiểm toán chính xác nhất để từ đó kiến nghị Chính phủ xử lý những vấn đề thua lỗ ở tập đoàn này. Vừa qua, Chính phủ đã có một số điều chỉnh nhằm cơ cấu lại hoạt động của EVN, trong đó có việc điều chuyển lãnh đạo của tập đoàn này về Bộ Công Thương để tiến hành kiểm điểm...” - ông Khái cho biết. Kiểm toán Nhà nước cũng đã kiến nghị Chính phủ cần phải cơ cấu lại hoạt động của EVN theo hướng tập trung đúng vào chuyên ngành là đầu tư và kinh doanh điện thay vì đầu tư dàn trải vào nhiều ngành, nghề khác nhau như trước đây.
Qua kiểm toán cũng đã phát hiện một số sai phạm về việc trích lập hoặc sử dụng quỹ bình ổn xăng dầu tại một số đơn vị. Tuy nhiên, con số sai phạm và việc sử dụng, quản lý quỹ này không có vấn đề gì lớn. Kiểm toán Nhà nước cũng đã kiến nghị ngành chức năng nghiên cứu cơ chế để việc điều hành, quản lý quỹ này được hiệu quả hơn. Trong năm 2012, Kiểm toán Nhà nước tiếp tục kiểm toán tại Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex).
Theo ông Đào Văn Dũng, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp - Kiểm toán Nhà nước, năm 2012, cơ quan này chỉ kiểm toán Tập đoàn Hóa chất Việt Nam nhưng số lượng tổng công ty Nhà nước cần phải kiểm toán lên tới 24 đơn vị, trong đó có Petrolimex, Tổng Công ty Công trình giao thông 8 (Bộ GTVT), Tổng Công ty CP Rượu - Bia và Nước giải khát Hà Nội (Habeco), Tổng Công ty Cảng hàng không Miền Bắc, Tổng Công ty Lương thực Miền Nam… Đồng thời sẽ tiếp tục kiểm toán ngân sách, tiền và tài sản Nhà nước của năm 2011 tại 15 đơn vị, trong đó có Bộ NN-PTNT, GTVT, TN-MT, Xây dựng, LĐ-TB-XH, Ngân hàng Nhà nước, Tổng cục Hải quan…Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước cũng đưa vào danh sách kiểm toán 3 ngân hàng: Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, Ngân hàng Phát triển Nhà đồng bằng sông Cửu Long.
Báo cũng phản ánh: Ngày 9-2 tại trụ sở Chính phủ, Hội đồng Thi đua - Khen thưởng Trung ương đã họp đánh giá kết quả công tác năm 2011 và những nhiệm vụ trọng tâm năm 2012.
Theo TTXVN, chủ trì phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch Hội đồng Thi đua - Khen thưởng, đánh giá trong năm 2011, Hội đồng Thi đua - Khen thưởng và Thường trực Hội đồng Thi đua - Khen thưởng đã hoạt động tích cực, trách nhiệm; phong trào thi đua luôn nhằm vào thực hiện thắng lợi các mục tiêu chung của đất nước. Cùng với đó, công tác khen thưởng có nhiều tiến bộ, chất lượng được tốt hơn. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ công tác thi đua, khen thưởng năm 2012 phải luôn bám sát vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội đã đề ra; khen thưởng đúng người, đúng việc.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Tiền phong phản ánh: Hôm nay, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì cuộc họp để chỉ đạo giải quyết vụ cưỡng chế thu hồi đất tại xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, Hải Phòng. Gia đình ông Đoàn Văn Vươn, Liên chi hội Nuôi trồng thủy sản nước lợ huyện Tiên Lãng và nhiều người dân cả nước mong chờ vào kết luận của Thủ tướng tại cuộc họp. Ông Lương Văn Trong (Phó Chủ tịch Liên chi hội Nuôi trồng thủy sản nước lợ huyện Tiên Lãng, Hải Phòng) cho biết, các hội viên trong liên chi hội đều đang mong chờ chỉ đạo của Thủ tướng trong cuộc họp diễn ra hôm nay.
Chiều 9-2, trao đổi với PV Tiền Phong, Thứ trưởng Bộ Tư pháp - ông Đinh Trung Tụng cho hay, sáng nay Bộ sẽ trình Thủ tướng những đánh giá sơ bộ trong vụ cưỡng chế thu hồi đất ở Tiên Lãng. Theo đó, phía Bộ Tư pháp chủ yếu tập trung đánh giá ở các dấu hiệu sai phạm về pháp lý trong quá trình giao, thu hồi, cưỡng chế của chính quyền huyện với các hộ dân. Trước đó, Bộ Tư pháp đã giao cho Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế thu thập tài liệu và đánh giá sơ bộ các cơ sở pháp lý vụ việc. Trong lần gặp gỡ báo giới gần đây, phía Bộ Tư pháp bước đầu khẳng định toàn bộ quy trình thực thi huyện Tiên Lãng đều “có vấn đề”.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Vụ Đà Nẵng hạn chế người nhập cư: Yêu cầu Sở Tư pháp nêu rõ quan điểm. Bài báo phản ánh: Ngày 7-2, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) đã có văn bản gửi giám đốc Sở Tư pháp TP Đà Nẵng. Đề nghị sở này cho biết quan điểm khi thẩm định dự thảo và tự kiểm tra đối với toàn bộ nội dung và thể thức của Nghị quyết số 23/2011/NQ-HĐND của HĐND TP Đà Nẵng về nhiệm vụ năm 2012. Văn bản của Cục cũng đề nghị Sở Tư pháp nêu rõ quan điểm về bốn vấn đề nhằm làm rõ tính hợp pháp của Nghị quyết số 23.
Cụ thể, thứ nhất, quy định “tạm dừng giải quyết đăng ký thường trú mới đối với các trường hợp chỗ ở là nhà thuê, mượn, ở nhờ, không có nghề nghiệp ổn định”. Thứ hai, quy định “từ năm 2012 nghiêm cấm việc chuyển nhượng chung cư cho người khác, nếu vi phạm sẽ bị cưỡng chế thu hồi”. Cục Kiểm tra văn bản đề nghị Sở Tư pháp làm rõ “chung cư” quy định tại văn bản này là chung cư gì? Quyền sở hữu của công dân đối với chung cư đó thế nào? Căn cứ pháp lý nào để quy định như trên?
Thứ ba, quy định “đối với học sinh chưa đủ tuổi theo quy định đi xe máy thì xử phạt nặng và tạm giữ xe 60 ngày”. Cuối cùng là quy định tạm dừng đăng ký với cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ. Ngoài hình thức xử phạt tiền, áp dụng hình thức phạt bổ sung tước giấy phép kinh doanh đối với những cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ vi phạm pháp luật.
Như đã đưa tin, việc Đà Nẵng tạm thời ngừng nhập hộ khẩu đối với một số đối tượng nhập cư đã gây nhiều ý kiến trái chiều trong thời gian qua. Lý do, trong Luật Cư trú và các nghị định hướng dẫn thi hành luật này, những người nhập cư có chỗ ở hợp pháp là nhà thuê, mượn, ở nhờ đều có thể được xem xét cho nhập hộ khẩu vào TP trực thuộc trung ương nếu tạm trú liên tục từ một năm trở lên tại nơi xin nhập hộ khẩu. Trong các điều kiện nhập hộ khẩu vào TP trực thuộc trung ương cũng không có quy định nào về việc bắt buộc người xin nhập hộ khẩu phải có nghề nghiệp ổn định.
Phát biểu trên Tuổi Trẻ ngày 19-1, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh lý giải quy định trên xuất phát từ tình hình một bộ phận lớn dân nhập cư không có nhà cửa, không có nghề nghiệp hoặc có nhiều tiền án, tiền sự ồ ạt đổ về các quận nội thành làm sức chịu đựng của hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục bị quá tải; tội phạm diễn biến hết sức phức tạp... “Trong trường hợp cấp trên yêu cầu hủy nghị quyết của HĐND TP Đà Nẵng, chúng tôi sẽ phải chấp hành nhưng những hệ lụy về sau mà Đà Nẵng đã nhìn thấy rõ như sẽ kẹt xe, quá tải trường học, bệnh viện... thì cấp trên phải chịu trách nhiệm” - ông Thanh cho hay.
3. Báo Người lao động phản ánh: Sáng 9-2, Sở Tư pháp TPHCM đã trao quyết định bổ nhiệm của Bộ Tư pháp cho 28 thừa phát lại. Ông Nguyễn Đức Chính, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, nhìn nhận: TPHCM là địa phương đầu tiên của cả nước được Quốc hội cho phép thí điểm thành lập chế định thừa phát lại, sau hơn một năm rưỡi hoạt động, chế định này đã được người dân đón nhận.
Theo ông Chính, trong năm nay, Bộ Tư pháp sẽ tổng kết, đánh giá hoạt động thí điểm của thừa phát lại để rút kinh nghiệm, từ đó có kế hoạch nhân rộng chế định này. “Thừa phát lại được Nhà nước trao quyền lực rất lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân. Vì vậy, các thừa phát lại phải có tâm và đạo đức” - ông Chính lưu ý. Theo Sở Tư pháp, đến nay, TPHCM có tổng cộng 53 thừa phát lại được hành nghề theo quy định. Ngoài 5 văn phòng thừa phát lại đang hoạt động, Bộ Tư pháp vừa cho phép TPHCM thành lập thêm 3 văn phòng đóng ở khu vực quận 10, Gò Vấp và Bình Tân.
4. Báo Tuần Việt Nam có bài Vụ Tiên Lãng và cơ hội sửa sai. Bài báo phản ánh: Tiên Lãng là giọt nước làm tràn ly, cảnh báo những bất cập hiện nay về cơ chế sở hữu đất đai. Đây là ý kiến chung được ghi nhận tại buổi tọa đàm chiều 9/2 do Tuần Việt Nam tổ chức. Tham gia tọa đàm có ôn Nguyễn Đình Lộc, nguyên Bộ trưởng Tư pháp, ông Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Tài nguyên và Môi trường và ông Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược và Chính sách Phát triển Nông nghiệp và Nông thôn.
"Hễ có vướng mắc nào phát sinh thì người ta lại an ủi lẫn nhau rằng, đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Nhưng mọi sai lầm đều từ đó mà ra", Nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Đình Lộc bắt đầu câu chuyện. Ông Nguyễn Đình Lộc cho hay, Hiến pháp 1946 và Hiến pháp 1959 đều thừa nhận sở hữu tư nhân về đất đai. Chỉ đến Hiến pháp năm 1980 mới quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân.
Quan điểm này nhanh chóng được chấp nhận, bởi lẽ đây là thời điểm người dân đang sản xuất, làm ăn theo mô hình hợp tác xã, mối quan hệ gắn bó với đất đai chưa mấy chặt chẽ, nguồn lợi từ đất đai chưa được phát huy. Chỉ đến những năm gần đây, nhiều mâu thuẫn phát sinh mới làm bộc lộ bất cập trong quy định về chế độ công hữu. Theo ông Lộc, trong lịch sử, đất đai không phải lúc nào cũng là vàng bạc, là tài sản. Đã có lúc nguồn tài sản này chưa được coi trọng đúng mức.
"Người cày có ruộng là lời hiệu triệu, nhưng nông dân đã thực sự làm chủ ruộng đất được bao nhiêu năm?", ông Lộc nói. Không riêng ông Lộc, cả hai vị khách mời tham gia cuộc tọa đàm đều thống nhất quan điểm, chế độ "sở hữu toàn dân" về đất đai đang bộc lộ nhiều bất cập, đòi hỏi phải có một bước đột phá mới, tiến dần tới công nhận "đa sở hữu".
Theo ông Đặng Hùng Võ, chính quy định về thời hạn giao - thu hồi đất và hạn điền luôn treo lơ lửng trên đầu mỗi người nông dân và trước mỗi thửa ruộng. Điều đó đã hạn chế động lực làm giàu của người dân. Chưa kể, sở hữu toàn dân chứa đựng rất nhiều nguy cơ tham nhũng, mà trực tiếp nhận là ở khâu "thu hồi đất". Từ sau 1980, Hiến pháp và Luật đất đai đã được sửa đổi nhiều, nhưng riêng điều khoản về chế độ sở hữu đất đai vẫn "dậm chân tại chỗ". Theo phân tích của ông Nguyễn Đình Lộc, nhiều người không dễ dàng "buông" quy định này, bởi cơ chế "nhà nước quản lý" mang lại không ít nguồn lợi hấp dẫn cho một bộ phận quan chức và nhà đầu tư. Còn nói như ông Đặng Hùng Võ, nhiều nhà lý luận e sợ rằng thay đổi chế độ sở hữu về đất đai có thể gây tác động xấu đến định hướng xã hội chủ nghĩa. Xa rời sở hữu toàn dân có thể coi như xa rời linh hồn của "xã hội chủ nghĩa". Mặt khác, cũng có không ít lo ngại khi nhà nước thừa nhận sở hữu tư nhân về đất đai sẽ dễ dàng dẫn đến tình trạng đất đai rơi vào túi một số ít người có tiền.
Viện trưởng Viện chiến lược và Phát triển nông thôn Đặng Kim Sơn chia sẻ thêm, chuyển hình thức sở hữu, nhiều người bày tỏ quan ngại về tình trạng bất bình đẳng xã hội. Những người từng một thời bị xem là địa chủ, chủ đồn điền cũ... có thể sẽ quay trở lại đòi quyền sở hữu đất. Nguy cơ khác là tình trạng đất đai sẽ được thâu tóm vào tay một số ít cá nhân. Những người nông dân vô sản khác có thể sẽ phải đi làm thuê, làm mướn. Vậy là tái diễn tình trạng bóc lột. Dẫn lại các ý kiến trên, ông Đặng Kim Sơn đồng thời khẳng định, vẫn có công cụ hữu ích để ngăn ngừa những nguy cơ trên và Việt Nam nên học các nước. Trước mắt, để công nhận đa sở hữu đất đai phải bắt đầu ngay bây giờ từ việc sửa đổi quy định trong Hiến pháp 1992, ông Sơn đề xuất. Bởi lẽ, ngoài đất nông nghiệp, câu chuyện về quyền sở hữu tại các nông lâm trường quốc doanh hiện nay cũng tồn tại nhiều vấn đề. "Chuyện ai sở hữu cần phải được làm rõ, đất cần phải có chủ. Phần nào thuộc về nhà nước, phần nào thuộc về tư nhân phải rõ ràng. Ngoài ra, chế tài cũng phải rất mạnh và được quy định ngay trong Luật đất đai", ông Sơn nói. Có như vậy mới hạn chế được một số nguy cơ mà không ít người đang lo ngại, như tình trạng hồi tố đất đai hoặc tích tụ ruộng đất chỉ để đầu cơ sinh lời. "Còn nếu cứ duy trì tình trạng như hiện nay, chỉ dẫn đến tụt lùi. Hiện chỉ có khoảng 1% trong hơn chục triệu hộ nông dân của cả nước sản xuất làm ăn ở quy mô trang trại, đây là một tỷ lệ rất thấp so với nhiều nước", ông Sơn phân tích.
Ông Đặng Hùng Võ cho rằng, kể cả trong trường hợp Hiến pháp vẫn tiếp tục công nhận sở hữu toàn dân thì vẫn nên thu hẹp quyền giao đất, thu hồi đất của nhà nước. Thay vào đó, nên áp dụng quyền trưng dụng, trưng mua của người dân. Cơ chế trưng mua, trưng dụng cũng phải rất chi tiết, thận trọng và chỉ nên áp dụng với các dự án vì lợi ích quốc gia.
"Sửa ngay toàn bộ thì không đơn giản, có vẻ hơi khó. Tôi cho rằng nên tìm cách để có một bước đi thận trọng, theo hướng mở ra dần dần", ông Nguyễn Đình Lộc đề xuất. Nguyên Bộ trưởng Tư pháp cho rằng, điều đáng lo ngại là phải lường được trước các hệ lụy kéo theo nếu công nhận đa sở hữu. Hậu quả đến đâu, như thế nào cũng cần được cân nhắc.
Lắng nghe phân tích của ông Lộc, ngay lập tức ông Đặng Hùng Võ quay sang nói: "quan trọng là nếu có ý chí quyết tâm phải làm và muốn làm bằng được". Thực tế, như ông Võ chỉ ra, hầu hết các nước trên thế giới đều công nhận hai hình thức sở hữu phổ biến là sở hữu tư nhân và sở hữu nhà nước. Hiện chỉ còn 8 nước duy trì độc nhất sở hữu toàn dân, đó là Việt Nam, Bắc Triều Tiên, Trung Quốc, Cuba và một số nước SNG. Với Việt Nam, sửa Hiến pháp 1992 và Luật đất đai 2003 lần này chính là một cơ hội để thay đổi.