THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnam.net có bài Yêu cầu xử lý kỷ luật một lãnh đạo Bộ Y tế. Bài báo phản ánh: Ngày 4 và 5/1, tại Hà Nội, Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa XI đã họp kỳ thứ 9. Ông Ngô Văn Dụ, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ nhiệm UBKT Trung ương chủ trì kỳ họp. UBKT Trung ương đã thảo luận, xem xét, kết luận một số vụ việc sau:
Thứ nhất, xem xét kết luận tố cáo đối với 1 đảng viên là lãnh đạo Bộ Y tế, thuộc diện Ban Bí thư quản lý. Sau khi xem xét, UBKT Trung ương kết luận có vi phạm, yêu cầu các tổ chức đảng thực hiện quy trình xử lý kỷ luật. Thứ hai, xem xét, xử lý kỷ luật đối với Ban Thường vụ Đảng ủy và nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Tổng giám đốc, quyền Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam.
UBKT Trung ương biểu quyết đề nghị không thi hành kỷ luật đối với Ban Thường vụ Đảng ủy Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam; quyết định thi hành kỷ luật đảng bằng hình thức khiển trách đối với nguyên Tổng giám đốc, quyền Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, đồng thời đề nghị xử lý kỷ luật hành chính bằng hình thức khiển trách.
2. Báo điện tử vtv.vn có bài Quý IV/2011: Phát hiện vi phạm kinh tế 1.271 tỷ đồng. Bài báo phản ánh: Tại buổi họp báo thông báo kết quả hoạt động quý IV năm 2011, Thanh tra Chính phủ cho biết, đã phát hiện vi phạm về kinh tế số tiền 1.271 tỷ đồng và hơn 2.500 ha đất.
Trong quý IV năm 2011, Thanh tra Chính phủ đã ban hành 9 kết luận thanh tra, trong đó Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến đối với 6 kết luận thanh tra, gồm thanh tra việc chấp hành pháp luật trong công tác quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng và quản lý sử dụng đất tại TP.HCM, thanh tra việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực dạy nghề của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, Thanh tra việc quản lý các dự án đầu tư của Bộ Văn hóa thể thao và du lịch thanh tra trách nhiệm của Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, Kom Tum trong việc thực hiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng.
Qua đó, Thanh tra Chính phủ đã phát hiện vi phạm về kinh tế số tiền 1.271 tỷ đồng và hơn 2.500 ha đất các loại. Cũng theo Thanh tra Chính phủ, trong quý IV vừa qua, tình hình khiếu nại, tố cáo có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm 2010.
Với khoảng 80% tổng số các vụ việc khiếu nại, tố cáo đều liên quan đến vấn đề đất đai, giải tỏa, đền bù. Việc giải quyết khiếu nại liên quan đến vấn đề đất đai được xem là nhiệm vụ trọng tâm của ngành Thanh tra Chính phủ và đơn vị này cũng đã tiến hành thanh tra trên diện rộng đối với lĩnh vực đất đai.
Ông Huỳnh Phong Tranh, Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết: "Ưu điểm rất cơ bản là các địa phương cũng như ngành tài nguyên môi trường đã quản lý thực hiện khá tốt, nhiều địa phương thực hiện khá tốt quy hoạch, quản lý quy hoạch và quản lý xây dựng, đồng thời trên cơ sở quản lý đất đai diện rộng của cả nước đã làm cho kinh tế phát triển, xã hội ổn định hơn, đặc biệt thực hiện công tác thu hút đầu tư. Bên cạnh đó, cũng có hạn chế là trong quy hoạch sử dụng đất, chưa được toàn diện. Thứ hai, trong quản lý đất đai, một số nơi còn rất lỏng lẻo, quản lý sử dụng chưa tốt hoặc mang lại hiệu quả kinh tế xã hội chưa cao. Qua cuộc thanh tra này, chúng tôi đang tập hợp để có báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Trên cơ sở đó có kiến nghị, có những chủ trương giải pháp, đặc biệt là việc sửa đổi việc đất đai lần này, để làm sao cho việc sử dụng đất đai càng ngày càng hiệu quả, mang lại hiệu quả KT-XH tốt hơn".
Thanh tra Chính phủ cũng cho biết, 5 lĩnh vực trọng tâm mà cơ quan này sẽ tập trung thanh tra trong năm 2012 đó là: Quản lý khai thác tài nguyên, khoáng sản, quản lý sử dụng đất đai, thanh tra đầu tư xây dựng, tài chính ngân sách, ngân hàng, các chương trình mục tiêu quốc gia, thanh tra việc thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội, việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản và hoạt động sản xuất kinh doanh tại các doanh nghiệp nhà nước.
3. Báo Công lý có bài Đừng rơi vào “bẫy trung bình”. Bài báo phản ánh: Với khảo sát hiệu quả hoạt động xây dựng và thi hành pháp luật về kinh doanh (MEI) tiến hành trên 14 Bộ có liên quan đến doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh, Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) vừa công bố kết quả thật bất ngờ: tất cả các Bộ chỉ đạt ở mức điểm trung bình và trên trung bình.
Nhiều quan chức không khỏi ngạc nhiên và giật mình khi đón nhận thông tin này. Tuy nhiên cũng có băn khoăn không hiểu mấy ông, bà doanh nghiệp này có mắc bẫy “trung bình” hay không mà cho điểm tất cả đều trung bình như vậy? Lại có ý kiến cho rằng không lẽ cả mười mấy bộ ngành mà lại không có gì đáng khen, cho điểm tốt? Nếu vậy sao không có chê, cho điểm thấp. Xem ra có vẻ các DN còn lăn tăn điều gì mà muốn “tránh voi chả xấu mặt nào?”
Thế là dù có hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu... nhưng vẫn được coi là “được”, nhất là trên lĩnh vực xây dựng và thi hành pháp luật về kinh doanh này.
Với kết quả khảo sát mới chỉ dựa trên lĩnh vực thi hành pháp luật về kinh doanh. Trong khảo sát có 6 chỉ số rõ ràng để đánh giá gồm: xây dựng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; chất lượng văn bản quy phạm pháp luật được ban hành; công khai thông tin tuyên truyền; phổ biến pháp luật và cuối cùng là rà soát kiểm tra tổng kết thi hành pháp luật. Mỗi chỉ số trên có nhiều chỉ số thành phần để đánh giá từng việc của các bộ như: thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, tính thống nhất và khả thi của văn bản pháp luật, giải quyết vướng mắc và trách nhiệm giải trình...
Trong khi hoạt động được đánh giá cao là “xây dựng dự thảo luật” và “tổ chức thi hành luật”, thì nhóm hoạt động bị chấm điểm thấp lại là “lấy ý kiến đối tượng chịu tác động của luật” và “rà soát, kiểm tra, tổng kết thi hành luật”... Được biết, từ việc đánh giá trong lĩnh vực pháp luật này, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Nguyễn Văn Phúc đã chỉ ra những nguyên nhân sâu xa về chất lượng và hiệu quả trong xây dựng văn bản pháp luật ở các bộ. Bởi lẽ, hầu hết các bộ luật ở Việt Nam do Chính phủ trình trên cơ sở văn bản chuẩn bị xây dựng từ các bộ. Các đại biểu Quốc hội trong khi thảo luận các dự án luật đều tỏ ý băn khoăn về việc có những nội dung, chương, điều đậm đặc ý tưởng bộ ngành, đẩy phần xử lý về địa phương hoặc sang bộ khác. Hẳn là vì vậy mà Phó chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội có nhận xét rằng ông đã hiểu rõ hơn “tại sao luật của Quốc hội ban hành vừa qua chỉ ở mức trung bình”.
Hy vọng chỉ số MEI được các bộ ngành xem xét nghiêm túc để năm tới sẽ không bị đánh giá tương đối trong cái bẫy trung bình.
I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có các bài:
* Nhiều nơi còn thờ ơ với cắt giảm thủ tục. Bài báo đưa tin: Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Vũ Đức Đam vừa ký báo cáo về tình hình và kết quả thực hiện công tác cải cách hành chính tại các bộ, ngành, địa phương trong năm 2011.
Theo báo cáo, nhiều bộ ngành, địa phương vẫn còn thờ ơ với việc đơn giản hóa TTHC. Cụ thể, kết quả đơn giản hóa TTHC của Bộ Kế hoạch và Đầu tư mới đạt 5%, Bộ Tư pháp 9%, Bộ Ngoại giao 17%... Đáng chú ý, hiện tượng yêu cầu thêm các giấy tờ ngoài quy định vẫn còn phổ biến...
* Đòi con không được. Bài báo phản ánh: TAND một quận tại TP.HCM vừa quyết định trả lại đơn khởi kiện cho bà A. khi bà yêu cầu tòa buộc người chồng cũ là ông N. giao con cho mình. Bà A. có đơn trên là vì trước đó chi cục thi hành án từ chối thi hành yêu cầu này của bà…
Theo hồ sơ, tháng 2-2011, tòa án ra quyết định công nhận thuận tình ly hôn giữa bà A. và ông N. Trong phần quyết định về con chung của hai người, tòa tuyên giao con cho bà A. trực tiếp nuôi dưỡng. Quyết định có hiệu lực thì giữa tháng 5-2011, ông N. lợi dụng việc thăm con đã dẫn con đi trốn không cho bà gặp mặt.
Trước tình cảnh trên, bà làm đơn đến cơ quan thi hành án yêu cầu thực hiện đúng quyết định của tòa là giao con cho mẹ. Tuy nhiên, thi hành án từ chối thi hành. Theo cơ quan này, yêu cầu buộc ông N. có trách nhiệm giao trả con cho bà trực tiếp nuôi dưỡng không có trong quyết định của tòa. Quyết định này chỉ xác định người trực tiếp nuôi dưỡng con là bà A., không tuyên buộc ông N. phải có nghĩa vụ giao con. Do yêu cầu thi hành án của bà không liên quan đến nội dung của bản án nên không thể thi hành.
Không còn cách nào khác, bà A. đến tòa nhờ giải quyết. Sau khi xem xét, tòa bảo không thể thụ lý vụ án này. Quyết định thuận tình ly hôn trước đó đã ghi rõ giao con cho bà A. trực tiếp nuôi dưỡng. Đơn khởi kiện lần này cũng có cùng nội dung trên nên không thể cùng một yêu cầu mà giải quyết thành hai vụ kiện. Tòa hướng dẫn bà A. liên hệ thi hành án yêu cầu thực hiện quyết định đã có hiệu lực. Trường hợp bị từ chối, bà có thể tiếp tục khiếu nại lên cấp trên của cơ quan này theo thẩm quyền.
Nhận xét về vụ án, một thẩm phán Tòa Dân sự TAND TP.HCM phân tích, tòa tuyên giao con chung của hai vợ chồng này cho mẹ là bà A. trực tiếp nuôi dưỡng là đã rõ. Tòa không thể ghi vào bản án buộc cụ thể một người nào đó giao con cho mẹ nuôi dưỡng. Bởi nếu như vậy sẽ tạo điều kiện cho một số người lách việc thực hiện quyết định, bản án đã tuyên. Ví dụ nếu người chồng đang giữ con rồi đưa con cho chị, em hoặc mẹ anh ta nuôi dưỡng thì sẽ tránh được chuyện giao con. Trường hợp này, ông N. tự ý đem con đi nuôi dưỡng là làm trái quyết định của tòa. Vì thế cơ quan thi hành án cần gấp rút buộc ông N. giao đứa trẻ lại cho bà A.
* Án dân sự: Thiếu thống nhất khi xét xử. Bài báo phản ánh: Theo báo cáo của Tòa Dân sự, thời gian qua một số tòa địa phương đã thụ lý yêu cầu đòi trả lại giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất… Trong khi đó, TAND Tối cao đã hướng dẫn là tranh chấp dạng này không thuộc thẩm quyền giải quyết của ngành tòa án.
Chẳng hạn, tháng 3-2006, bà G. khởi kiện yêu cầu anh C. phải trả lại giấy tờ bản chính của hai căn nhà, gồm giấy phép hợp thức hóa quyền sở hữu nhà, giấy phép công nhận quyền sở hữu nhà và tờ khai chuyển dịch tài sản nộp thuế trước bạ. Anh C. thừa nhận đang giữ các giấy tờ nêu trên nhưng không đồng ý trả lại cho bà G. Tòa sơ thẩm thụ lý yêu cầu khởi kiện của bà G., đưa vụ việc ra xét xử, tuyên buộc anh C. phải giao trả giấy tờ cho bà G. Sau đó, tòa phúc thẩm cũng giữ nguyên án sơ thẩm.
Theo Tòa Dân sự, BLTTDS không quy định thẩm quyền của tòa án giải quyết yêu cầu đòi lại giấy tờ do cơ quan hành chính nhà nước cấp cho các đương sự như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà… Bên cạnh đó, pháp luật cũng không xác định các loại giấy tờ nói trên là giấy tờ có giá. Vì vậy, việc hai cấp tòa sơ, phúc thẩm chấp nhận thụ lý, giải quyết yêu cầu của bà G. là không đúng thẩm quyền. Trường hợp này, đúng ra các tòa phải từ chối thụ lý, trả lại đơn kiện và hướng dẫn đương sự liên hệ yêu cầu cơ quan hành chính giải quyết.
2. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Nhọc nhằn “đòi“ tiền kẻ nghiện và người cấp dưỡng nuôi con. Bài báo phản ánh: 2 năm, THADS huyện Sóc Sơn đã thi hành xong hơn 1.400 việc với giá trị tiền, hiện vật là gần 10 tỷ đồng, đạt 93% về việc và 81% về tiền, giảm hơn 300 việc tồn đọng. Kể từ khi Luật THADS có hiệu lực số đơn khiếu nại tố cáo giảm, trong 2 năm chỉ có 2 đơn khiếu nại tố cáo và đều được giải quyết theo luật định. Công tác phối hợp được duy trì có hiệu quả.
Mặc dù vậy, cho đến nay lượng án tồn đọng ở Sóc Sơn vẫn còn đến 160 việc. Trong đó, có nhiều nguyên nhân. Theo ông Trần Văn Ba, Chi cục trưởng thì nhiều trường hợp không có khả năng nộp 1/20 đối với số tiền THA nộp cho ngân sách Nhà nước. Khoản án phí hình sự 200 ngàn cũng rất khó thu. Hiện nay, số vụ việc còn tồn đọng nhiều thuộc loại án về ma túy các khoản tiền phạt, truy thu từ 10 triệu trở lên.
Nhiều vụ việc tội đánh bạc, gá bạc số tiền phạt tương đối cao, phạm tội lần đầu không có tính chất chuyên nghiệp, ít nghiêm trọng nhưng các đối tượng cũng không có khả năng thi hành 1/20 để được xét miễn, giảm.
Tương tự, đối với các việc THA về kinh doanh, thương mại, nhiều trường hợp đến giai đoạn THA, đến trụ sở của bên phải THA đã không còn mà không rõ phá sản theo quyết định hay tự phá sản. Trong khi đó, người đại diện theo pháp luật trong giai đoạn tố tụng là người được ủy quyền. Nhiều bản án, quyết định của Tòa án cũng không rõ người được ủy quyền ở đâu. Người đứng đầu doanh nghiệp là ai?. Ông Ba khẳng định: “Những vụ này có thể tồn đọng vĩnh viễn nếu không sửa đổi cơ chế miễn giảm”.
Để nhận khoản cấp dưỡng nuôi con theo án tuyên, về nguyên tắc, đương sự phải làm đơn yêu cầu THA, hoặc cơ quan THA phải lập biên bản nếu đương sự yêu cầu bằng lời. Theo ông Ba, trong trường hợp việc THA định kỳ đương sự phải cấp dưỡng hàng tháng đối với nuôi con chung hay cấp dưỡng đối với người chưa niên trong các bản án hình sự đến khi đủ 18 tuổi thì mỗi tháng một lần, đương sự thực hiện xong nghĩa vụ của kỳ đó. Các kỳ tiếp theo lại lặp lại y như vậy. “Nếu cứ như vậy thì việc làm đơn yêu cầu, rồi lại thụ lý, ra quyết định… sẽ như thế nào đến năm 18 tuổi?. Đặc biệt có những trường hợp kéo dài hơn nữa. Vấn đề này cần có hướng dẫn”, ông Ba đề nghị.
Bên cạnh đó, việc THA giao người chưa thành niên cho người được nuôi dưỡng là việc làm vô cùng khó khăn, phức tạp. Thực tiễn cho thấy, nhiều vụ đương sự chống đối quyết liệt, ba lần cưỡng chế đều không thành, người chưa thành niên vắng mặt, ở đâu không rõ. Thậm chí, đã đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự cũng không giao được.
Thực tế này, có lẽ không chỉ xảy ra ở THA Sóc Sơn mà có lẽ ở nhiều cơ quan THA trên cả nước.