I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng Online đưa tin: Chiều 28-11, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng các ĐBQH Trần Du Lịch, Hoàng Hữu Phước đơn vị 1 đã tiếp xúc với đông đảo cử tri quận 1, TPHCM để báo cáo kết quả kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIII, đồng thời lắng nghe kiến nghị của cử tri.
Nhiều cử tri đánh giá kỳ họp Quốc hội vừa qua có nhiều đổi mới, dân chủ và trách nhiệm hơn. Tuy nhiên, cử tri cũng băn khoăn và kiến nghị Quốc hội có biện pháp giải quyết những vấn đề tồn tại như: công tác xây dựng luật, tình trạng tham nhũng, lạm phát, ùn tắc và tai nạn giao thông… Song song đó, cử tri cũng đề nghị sớm đánh giá lại mô hình thí điểm bí thư đồng thời chủ tịch, khẩn trương có giải pháp đối với tình trạng cướp giật, đua xe trái phép…
Chia sẻ với cử tri về những khó khăn trong đời sống do tình hình kinh tế chung của đất nước, đồng chí Trương Tấn Sang cho rằng năm 2011 - năm đầu tiên triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI nhưng nhiều khó khăn xảy ra ngay trong quý 1, Chính phủ đã nỗ lực ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo tốc độ tăng trưởng phù hợp, an sinh xã hội giữ được ổn định trên phạm vi cả nước. Đặc biệt, tình hình lạm phát đã được kiểm soát dần với quyết tâm năm 2012 đưa chỉ số lạm phát xuống còn 1 con số.
Theo đồng chí Trương Tấn Sang, thời gian qua Việt Nam đã giữ vững chủ quyền lãnh thổ quốc gia, giữ vững được môi trường hòa bình để xây dựng đất nước. Tình hình tranh chấp trên biển Đông tuy diễn biến phức tạp nhưng hoạt động khai thác, thăm dò dầu khí... vẫn diễn ra bình thường.
Xung quanh chất lượng lập pháp, đồng chí Trương Tấn Sang nhận định có sự khập khiễng vì rất nhiều luật đã ban hành nhưng chưa có nghị định hướng dẫn thi hành. Đồng chí khẳng định chống tham nhũng là vấn đề quan trọng, luôn được Đảng, Nhà nước rất quan tâm và sẽ tiếp tục đẩy mạnh thực hiện, đổi mới cách làm và bộ máy làm công tác phòng chống tham nhũng để phù hợp với tình hình mới. Dù trong bối cảnh nợ công đang cao, nhưng để giải quyết nạn ùn tắc giao thông vẫn phải tiếp tục đẩy mạnh đầu tư hạ tầng và thay đổi cơ chế tài chính một cách hết sức căn bản.
Cùng ngày, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã tiếp xúc cử tri Trường ĐH Luật TPHCM. Trường ĐH Luật TPHCM cho biết đã đưa vào giảng dạy chương trình Cử nhân luật chất lượng cao (thêm nhiều môn học mới và giảng dạy bằng tiếng Việt và tiếng Anh).
Tuy nhiên, hai ngành học không được xã hội chọn học nhưng cần thiết cho quản lý xã hội (hình sự và hành chính) thì không có chi phí để mở các lớp chất lượng cao, do vậy đề nghị cho ĐH Luật TPHCM được thu tiền những ngành học mà xã hội chọn học để có thể bù cho chi phí mở các lớp chất lượng cao hai ngành trên; đề nghị Bộ GD-ĐT có tiêu chí hợp lý trong việc phân công nhiệm vụ nghiên cứu khoa học cho trường; đề nghị UBND TP chỉ đạo các cơ quan liên quan sớm phê duyệt quy hoạch 1/500 khu đất của trường tại phường Long Phước, quận 9 và thực hiện các thủ tục giao đất để trường tiến hành các bước chuẩn bị đầu tư...
Chủ tịch nước đề nghị với vai trò, chức năng, vị trí là trường ĐH trọng điểm quốc gia, ĐH Luật TPHCM cần mạnh dạn tháo bỏ những rào cản, vướng mắc trong lĩnh vực đào tạo của nhà trường. Chủ tịch nước đồng thời mong ĐH Luật TPHCM sẽ đóng góp xứng đáng vào công cuộc sửa đổi Hiến pháp 1992, một việc làm hết sức cần thiết và hệ trọng của đất nước.
2. Trang Vtv.vn có bài Sẽ có mặt bằng lãi suất thấp? Bài báo phản ánh: Có nhiều cách để các ngân hàng hạ lãi suất cho vay ra, nhưng quan trọng nhất vẫn là hạ lãi suất huy động đầu vào.
Trong bối cảnh thắt chặt tiền tệ, việc các ngân hàng bố trí đủ nguồn cho các nhu cầu vay của DN sản xuất kinh doanh, xuất khẩu và lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đã là một cố gắng lớn. Thế nhưng, có vốn mà lãi suất vay lên tới 17 đến 18%/năm, nhiều DN và hộ nông dân cũng chỉ biết đứng nhìn mà không dám giải ngân bởi nếu có cố làm, lợi nhuận thu về sau khi trả lãi ngân hàng chẳng còn là bao, thậm chí là hòa vốn hay thua lỗ. Do vậy, mong muốn chung vào lúc này là vốn đã có, nhưng cần phải rẻ hơn mới mang lại hiệu quả thực sự. Sự nghiêm khắc của NHNN trong xử lý các NHTM không tuân thủ nghiêm túc trần lãi suất huy động vốn 14%/năm trong thời gian qua đã giúp các NH đẩy mạnh được huy động vốn so với trước. Với các DN bất động sản hay các nhà đầu tư chứng khoán, vay được vốn với lãi suất 16 -18%/năm vào lúc này là cả một sự mơ ước. Thế nhưng, với các doanh nghiệp sản xuất và lĩnh vực nông nghiệp nông thôn vẫn khó thể xoay sở cho dù lãi suất này đã thấp hơn nhiều so với hồi đầu năm. Chính vì vậy, tuy đã được ưu tiên, ưu đãi, nhưng các doanh nghiệp vẫn mong chờ một mặt bằng lãi suất thấp hơn nữa trong thời gian tới. Có nhiều cách để các ngân hàng hạ lãi suất cho vay ra, nhưng quan trọng nhất vẫn là hạ lãi suất huy động đầu vào.
Trong lúc lạm phát vẫn còn ở mức cao, điều này vẫn còn phải chờ. Điều mà các ngân hàng quan tâm là với chính sách tiền tệ tiếp tục chặt chẽ trong năm tới, NHNN có áp đặt một mức tăng trưởng chung cho các ngân hàng hay không.
Xét trên lý thuyết, các ngân hàng cần một khoảng cách giữa lãi suất huy động và cho vay ra từ 2 đến 3%/năm để đảm bảo đủ trang trải các chi phí và có lãi. Điều này có nghĩa, các DN nói chung và lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn muốn vay được vốn với lãi suất 12 đến 14%/năm trong thời gian tới, thì huy động vốn của các ngân hàng không được vượt quá 10%/năm. Điều này muốn đạt được, trước hết lạm phát cũng phải được đưa xuống ở mức đảm bảo cho lãi suất huy động thực dương. Nhưng đây lại là điều mà không phải các NHTM là người tự định đoạt được.
3. Báo Thanh niên Online đưa tin Ngày 28.11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khai Nghị quyết 217 về một số cải tiến, đổi mới để nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội (QH) tới đoàn ĐBQH của 63 tỉnh, TP. Một trong những nội dung được nhiều ĐBQH góp ý là việc đổi mới hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn của QH.
Bên cạnh những ý kiến về thời lượng chất vấn, cách thức điều hành chất vấn còn có điểm cứng nhắc, nhiều ý kiến khác đề nghị nên tăng cường hoạt động điều trần tại các ủy ban của QH để giảm tải cho các phiên chất vấn trực tiếp chỉ diễn ra 2 ngày rưỡi tại các kỳ họp QH.
Theo Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền, muốn giảm tình trạng ĐB hỏi chỉ để hỏi trong các phiên chất vấn, cách tốt nhất là tăng điều trần tại các ủy ban của QH. Sau đó, diễn biến phiên điều trần phải được gửi tới các ĐBQH để ĐB nắm thông tin. Trưởng đoàn ĐBQH TP.HCM Huỳnh Thành Lập kiến nghị thêm: các phiên điều trần nên làm theo hình thức trực tuyến để ĐBQH các tỉnh thành cũng được tham gia và nắm được thông tin ngay từ đầu.
4. Báo Tiền phong Online có bài 1.200 tỷ đồng hỗ trợ nhà cho vùng lũ. Bài báo phản ánh: Bộ Xây dựng vừa trình Thủ tướng Chính phủ “Đề án hỗ trợ hộ nghèo nâng cao điều kiện an toàn chỗ ở, ứng phó với lũ, lụt ở vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung”.
Theo đó, tổng vốn thực hiện theo đề án là 1.200 tỷ đồng, từ hai nguồn (ngân sách trung ương và vốn vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội). Những hộ dân nghèo tại khu vực này sẽ được nhà nước hỗ trợ 10 triệu đồng/hộ và 10 triệu vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng chính sách. Dự kiến thời gian thực hiện đề án từ quý I-2012 đến quý I-2014.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng Online có bài 14 năm chờ thi hành án. Bài báo phản ánh: Một vụ kiện đòi nợ đơn giản, bản án phúc thẩm không bị kháng nghị đã có hiệu lực pháp luật từ hơn 14 năm qua, thế nhưng đến nay người thắng kiện trong vụ án vẫn phải mòn mỏi chờ đợi, không biết tới khi nào mới có thể lấy lại được số tiền gần 220 triệu đồng. Tất cả chỉ vì sự tắc trách của cơ quan thi hành án dân sự quận Gò Vấp.
Tháng 5-1997, tại phiên xử phúc thẩm, Tòa án nhân dân TPHCM đã tuyên buộc bà Phan Thị Năm và ông Nguyễn Mạnh Cường có trách nhiệm trả cho ông Võ Văn Thanh số tiền gần 220 triệu đồng (gồm vốn và lãi vay). Để đảm bảo cho việc thi hành án, tòa án đã tuyên phát mãi nhà và đất của bà Năm tại số 88/964 đường 26 Tháng 3, phường 17, quận Gò Vấp.
Sau khi án có hiệu lực, do bà Năm và ông Cường không tự nguyện thanh toán tiền nợ nên Đội thi hành án quận Gò Vấp (nay là Chi cục thi hành án dân sự quận Gò Vấp) ra quyết định cưỡng chế thi hành án và ngày 2-10-1997 tiến hành kê biên nhà đất nói trên. Tại thời điểm này, Hội đồng thi hành việc cưỡng chế xác định và lập biên bản về việc bà Năm đã tự ý phân lô đất thành nền nhà và bán cho 2 người khác từ năm 1996, giấy tờ đang ở giai đoạn được UBND quận Gò Vấp làm tờ trình gửi UBND TPHCM nhưng vẫn chưa được giải quyết. Phần diện tích đất còn lại ông Cường cũng đã bán hết cho người khác.
Theo luật định, trước tình huống này lẽ ra cơ quan thi hành án quận Gò Vấp phải phát hành ngay văn bản gửi UBND các cấp để ngăn chặn việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất của bà Năm. Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì mà Đội thi hành án lại chỉ gửi công văn cho Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) quận Gò Vấp để đề nghị nơi đây “xem xét và có biện pháp xử lý”.
Ngày 8-10-1997 Viện KSND quận Gò Vấp mượn hồ sơ thi hành án vụ việc trên để “nghiên cứu”. Đến đây, mọi việc chìm vào quên lãng, hồ sơ ấy nằm im tại Viện KSND quận cho tới gần 4 năm sau, khi ông Thanh khiếu nại và Viện KSND TPHCM hỏi đến, Đội thi hành án quận Gò Vấp mới “sực nhớ” và nhận lại hồ sơ.
Tháng 4-2001 Viện KSND TPHCM có công văn 68/KS-THA nêu rõ: Kết quả xác minh từ cơ quan chức năng cho thấy toàn bộ các hộ được bà Năm chuyển nhượng đất đều chưa được UBND TPHCM cấp quyết định giao đất, cho nên có đủ cơ sở xác định tổng diện tích 893m² đất vẫn thuộc quyền sử dụng của bà Phan Thị Năm. Vì vậy, cơ quan thi hành án vẫn có quyền kê biên để phát mãi thi hành án theo quy định của pháp luật.
Dù trước đây chính mình đề nghị ngành kiểm sát xem xét biện pháp xử lý vụ việc, nhưng đến khi có văn bản hướng dẫn nói trên Đội thi hành án quận Gò Vấp lại đủng đỉnh xin ý kiến chỉ đạo của Phòng thi hành án TPHCM (nay là Cục thi hành án dân sự TPHCM). Công văn trả lời của Phòng thi hành án chỉ đạo rất rõ: “Yêu cầu Đội thi hành án quận Gò Vấp tiến hành kê biên tài sản là nhà, đất của bà Phan Thị Năm để thi hành án”. Vậy mà phải đến hơn 1 tháng sau - ngày 20-6-2001 Đội thi hành án Gò Vấp mới có báo cáo để… tiếp tục thỉnh thị ý kiến của cấp trên.
Theo Đội thi hành án Gò Vấp, bà Năm vẫn chưa có điều kiện kinh tế để thi hành án. Bởi lẽ 6 hộ mua đất cho biết do khi chuyển nhượng, xác lập tờ trình từ phường đến quận không thấy có tranh chấp nên đã giao đủ tiền cho bà Năm và tiến hành xây cất nhà ở thuộc dạng kiên cố như hiện nay. Như vậy, chính từ việc cơ quan thi hành án không phát hành văn bản ngăn chặn việc chuyển quyền sử dụng đất nên từ 2 căn nhà phát hiện vào thời điểm thực hiện cưỡng chế kê biên (tháng 10-1997) đến nay bà Năm đã bán trái phép đến 6 căn.
Sau khi rút hồ sơ lên nghiên cứu, tháng 7-2001 Phòng thi hành án TPHCM có văn bản chỉ đạo nghiệp vụ số 1172/THA nêu rõ: “Đội thi hành án quận Gò Vấp cần khẩn trương kê biên toàn bộ 893m² đất của bà Phan Thị Năm để đảm bảo thi hành án. Mặc dù diện tích đất nói trên có giá trị lớn hơn so với số tiền phải thi hành án, nhưng cơ quan thi hành án vẫn cần kê biên toàn bộ diện tích đất để theo đúng nội dung bản án, quyết định của tòa án.
Trong quá trình kê biên, nếu phát sinh tranh chấp thì hướng dẫn các đương sự khởi kiện theo thủ tục tố tụng dân sự”. Phải đến lúc này khi cơ quan cấp trên đã “cầm tay chỉ việc” rất cụ thể như thế, Đội thi hành án quận Gò Vấp mới phát hành văn bản 175 (ngày 2-8-2001) gửi các cơ quan chức năng của quận và thành phố để ngăn chặn việc chuyển quyền sử dụng đối với lô đất nói trên của bà Năm. Tuy nhiên, đến nay đã hơn 10 năm trôi qua, vụ việc vẫn giậm chân tại chỗ.
2. Báo pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Có nên cho luật sư “ngoại” hướng dẫn tập sự? Bài báo phản ánh: Việc được luật sư “ngoại” hướng dẫn giống như một hình thức du học tại chỗ đối với người tập sự, cớ gì chúng ta phải cấm?
Gần đây, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã yêu cầu một số chi nhánh, công ty luật nước ngoài ngưng cử luật sư “ngoại” hướng dẫn người tập sự hành nghề luật sư Việt Nam. Quy định về chuyện này ra sao? Có nên cho luật sư “ngoại” hướng dẫn để nâng tầm thế hệ luật sư tương lai? Theo Luật Luật sư, chi nhánh của tổ chức hành nghề luật sư nước ngoài (chi nhánh) và công ty luật TNHH 100% vốn nước ngoài, công ty luật TNHH dưới hình thức liên doanh (công ty luật nước ngoài) được nhận người tập sự hành nghề luật sư Việt Nam vào tập sự.
Vấn đề đặt ra là Luật Luật sư chưa quy định cụ thể rằng người hướng dẫn người Việt Nam tập sự trong chi nhánh, công ty luật nước ngoài là ai? Là luật sư nước ngoài hay luật sư Việt Nam làm việc trong chi nhánh, công ty luật nước ngoài đó? Chính vì vậy mà thời gian qua, một số tổ chức luật sư nước ngoài tại Việt Nam đã cử luật sư “ngoại” hướng dẫn người tập sự hành nghề luật sư Việt Nam. Các chi nhánh, công ty luật nước ngoài này cho rằng Luật Luật sư không cho nhưng cũng không cấm nên họ “linh hoạt vận dụng”.
Sau khi kiểm tra, phát hiện, Liên đoàn Luật sư đã yêu cầu những chi nhánh, công ty luật nước ngoài đó ngưng ngay việc này. Theo Liên đoàn, hiểu như vậy là chưa đúng với tinh thần của Luật Luật sư. Bởi lẽ Luật Luật sư chỉ quy định cho luật sư Việt Nam (kể cả người làm việc cho chi nhánh, công ty luật nước ngoài) được quyền hướng dẫn tập sự chứ không có quy định nào cho phép luật sư nước ngoài được quyền hướng dẫn cả.
Bên lề một hội thảo lấy ý kiến sửa đổi Luật Luật sư do Bộ Tư pháp chủ trì tại TP.HCM mới đây, chúng tôi đã đem vấn đề này trao đổi với nhiều chuyên gia và ghi nhận được hai luồng quan điểm. Luồng ý kiến thứ nhất e ngại việc cho luật sư “ngoại” hướng dẫn tập sự vì sợ kiến thức về pháp luật Việt Nam của họ hạn chế, trình độ ngoại ngữ của người tập sự không cao… nên việc tập sự sẽ không hiệu quả, chất lượng tập sự sẽ không đạt. Ngược lại, luồng ý kiến thứ hai được số đông ủng hộ là nên cho phép luật sư “ngoại” hướng dẫn người tập sự hành nghề luật sư Việt Nam. Việc này cần phải được quy định rõ trong Luật Luật sư sửa đổi, bổ sung.