I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo ViệtNamnet có bài Báo Trung Quốc nói về chuyến thăm của Tổng bí thư Việt Nam. Bài báo phản ánh: Truyền thông Trung Quốc vừa có bài bình luận về chuyến thăm bắt đầu từ ngày mai của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và đánh giá sự kiện này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện quan hệ song phương Việt - Trung.
Dưới tựa đề "Trung Quốc, Việt Nam tìm cách cải thiện quan hệ song phương", hãng thông tấn chính thức của Trung Quốc đánh giá sự kiện này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện quan hệ hai nước, đồng thời coi đây là một bước đi tích cực cho hai bên trong việc giải quyết các bất đồng thông qua đàm phán và đối thoại.
Bài báo cũng nhắc lại cuộc gặp mới đây tại Hà Nội giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng với tân đại sứ Trung Quốc Khổng Huyền Hựu. Trong đó nhà lãnh đạo Việt Nam nhấn mạnh luôn coi trọng việc củng cố và phát triển mối quan hệ bạn bè truyền thống cũng như hợp tác toàn diện với Trung Quốc.
Truyền thông Trung Quốc đánh giá quan hệ hợp tác Việt - Trung những năm qua đã đạt được các kết quả đáng kể, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và đầu tư với kim ngạch thương mại luôn tăng theo từng năm. Trong 8 tháng đầu năm 2011, con số này đạt 25 tỷ USD (tăng 35% so với cùng kỳ năm ngoái) và dự kiến đến cuối năm đạt mốc 40 tỷ USD.
Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lương Thanh Nghị cũng thông báo về chuyến thăm chính thức của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Trung Quốc, trong đó cho biết lãnh đạo hai nước sẽ trao đổi về quan hệ đối tác chiến lược toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, văn hoá, giáo dục.
"Hai bên cũng sẽ trao đổi chân thành và thẳng thắn các vấn đề còn tồn tại trong quan hệ hai nước, trong đó có các vấn đề trên biển", ông Lương Thanh Nghị nói thêm hôm 6/10. Ông nhấn mạnh rằng: "Giải quyết tranh chấp Biển Đông là quá trình lâu dài, khó khăn và phức tạp, đòi hỏi nỗ lực và một cách tiếp cận thực tế, khách quan của các bên, nhận thức đầy đủ các mối quan tâm của nhau, giải quyết vấn đề thông qua đàm phán hoà bình, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế".
Luật pháp và các văn bản quốc tế mà phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam nhắc đến là Công ước Luật Biển của Liên Hợp Quốc (UNCLOS) năm 1982 và Tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC). Theo đó Việt Nam và Trung Quốc sẽ tìm kiếm một giải pháp mà các bên có thể chấp nhận được, đảm bảo lợi ích chung của nhân dân hai nước, vì sự phát triển ổn định của mỗi nước và góp phần thiết thực vào hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực.
Đây là chuyến thăm chính thức Trung Quốc đầu tiên của ông Nguyễn Phú Trọng trên cương vị Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
* Sáng nay (11/10/2011) Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam rời Hà Nội đi thăm chính thức nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
2. Trang thông tin chính thức của Đài truyền hình Việt Nam có bài Bế mạc Hội nghị BCHTƯ lần 3: Ưu tiên nguồn lực cho 3 khâu đột phá. Bài báo phản ánh: Sau hơn 4 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, Hội nghị lần thứ 3 BCH Trung ương Đảng khóa XI đã bế mạc ngày10/10.
Phát biểu bế mạc hội nghị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khái quát lại 5 kết quả chủ yếu, nổi bật của hội nghị, trong đó chỉ rõ: Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, xem xét các vấn đề một cách khách quan, khoa học, hội nghị đã thống nhất đánh giá tình hình kinh tế - xã hội đất nước, nguyên nhân của những khó khăn, thách thức hiện nay và xu hướng phát triển trong thời gian tới.
Về quan điểm phát triển, tư tưởng chỉ đạo và định hướng mục tiêu, nhiệm vụ, một số chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 và năm 2012, Ban Chấp hành Trung ương yêu cầu phải nắm vững và giải quyết tốt mối quan hệ biện chứng giữa tốc độ tăng trưởng và chất lượng phát triển; Giữa tăng trưởng cao và ổn định kinh tế vĩ mô; Giữa kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô với đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; Giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm an sinh xã hội.
Để ứng phó với tình hình trong nước, thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, đi đôi với việc nâng cao năng lực phân tích, dự báo, cần phát huy tốt hơn nữa vai trò có ý nghĩa quyết định của Nhà nước trong kiến tạo, điều tiết sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên cơ sở tôn trọng, vận dụng đầy đủ, đúng đắn các quy luật, nguyên tắc của kinh tế thị trường. Xem nhu cầu thị trường, cơ chế thị trường và hiệu quả, lợi ích là căn cứ chính để quyết định việc phân bổ các nguồn lực cho phát triển. Đồng thời có biện pháp tích cực ngăn ngừa và khắc phục những hạn chế, mặt trái của cơ chế thị trường.
Ưu tiên huy động và phân bổ nguồn lực bảo đảm thực hiện thành công ba khâu đột phá chiến lược mà Đại hội XI đã xác định: chú trọng phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Phát triển văn hóa - xã hội, y tế, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ và chủ động ứng phó với thiên tai, dịch bệnh, nước biển dâng do biến đổi khí hậu toàn cầu.
Tổng bí thư nêu rõ, tình hình đất nước hiện nay và dự báo sắp tới còn nhiều khó khăn, thách thức, diễn biến phức tạp, khó lường. Vì vậy, hơn bao giờ hết, cần phải nghiêm túc quán triệt, triển khai tổ chức thực hiện thật tốt Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XI của Đảng và Nghị quyết, kết luận của Hội nghị Trung ương lần này.
Tổng Bí thư yêu cầu: Ngay sau hội nghị, từng đồng chí Ủy viên Trung ương, theo vị trí công tác của mình cần phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm cá nhân, cùng với cấp ủy lãnh đạo và tổ chức thật tốt việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, gương mẫu thực hiện và tổ chức thực hiện nghiêm túc Điều lệ Đảng, các quy định thi hành Điều lệ Đảng và Quy định những điều đảng viên không được làm. Ban cán sự đảng Chính phủ, Đảng đoàn Quốc hội cần khẩn trương tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Trung ương, hoàn chỉnh các báo cáo, dự thảo kế hoạch để trình Quốc hội xem xét, quyết định.
3. Báo Dân trí đưa tin: Tối qua, 10/10, Thành phố Hà Nội đã tổ chức lễ vinh danh 10 “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2011 nhân kỷ niệm 57 năm ngày Giải phóng Thủ đô. Đây là năm thứ hai UBND Thành phố Hà Nội xét tặng danh hiệu Công dân thủ đô ưu tú cho các cá nhân có thành tích xuất sắc nhất trong các lĩnh vực, có đóng góp đặc biệt cho thủ đô và đất nước.
Cụ thể, 10 cá nhân được trao tặng danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú 2011” bao gồm: nhà báo, nhà nghiên cứu Giang Quân; nhạc sĩ Phạm Tuyên; nhà văn Tô Hoài; Thiếu tướng Trịnh Thanh Vân; Anh hùng Lao động, nhà giáo Nhân dân, GS. TSKH Trần Vĩnh Diệu; bác sỹ Nguyễn Thị Đức Hiền; ông Nguyễn Gia Thọ; sư thầy Thích Đàm Lan; bà Trương Thị Nhân; ông Trịnh Văn Hùng.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Trang Tuần Việt Nam đăng bài “Sao người bị thu hồi đất cứ khiếu kiện lâu thế?” (tác giả Đặng Hùng Võ). Bài viết phản ánh: Một trong những điểm nóng nhất trong thực tế quản lý đất đai nước ta là vấn đề khiếu kiện của dân về đất đai. Từ Trung ương tới địa phương, các cấp chính quyền nỗ lực rất lớn nhưng số lượng khiếu kiện vẫn cứ tăng theo diện tích đất bị Nhà nước thu hồi.
Theo số liệu tổng kết giai đoạn 1998 - 2004, kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo của dân là rất khả quan. Các cơ quan có thẩm quyền các cấp đã thụ lý 614.717 đơn khiếu nại hành chính và đã giải quyết được 513.409 đơn (chiếm 83,5%). Mặt khác, kết quả này chỉ chứng minh nỗ lực giải quyết từ phía các cơ quan nhà nước, kết quả đó có được người khiếu nại chấp thuận hay không lại là chuyện khác. Tiếp tục khiếu nại quyết định giải quyết là chuyện hàng ngày xẩy ra ở các nơi.
Theo Báo cáo, trong giai đoạn từ 2002 tới 2006 Thanh tra Chính phủ đã cho xem xét lại theo kiểu chọn ngẫu nhiên một số khiếu nại về quyết định giải quyết cuối cùng của các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh đã gửi lên Chính phủ và Thanh tra Chính phủ. Kết quả rất không yên tâm: trung bình 50% số lượng giải quyết cuối cùng cần phải sửa lại nội dung giải quyết, có năm trên 10% phải hủy bỏ hoàn toàn.
Theo thống kế số liệu khá đầy đủ trong năm 2005 của Thanh tra Chính phủ và Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong tổng số đơn khiếu kiện của dân có 70% là khiếu kiện về đất đai; trong tổng số khiếu kiện về đất đai có 70% khiếu kiện về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; trong tổng số khiếu kiện về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có 70% khiếu kiện về giá đất.
Nhìn lại tổng thể về hệ thống pháp luật hiện hành về khiếu nại hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai, có thể được đánh giá như sau:
1. Quy định của pháp luật chưa bảo đảm tính hệ thống, thống nhất; còn khoảng trống khá lớn giữa khiếu nại về đất đai và khiếu nại không về đất đai.
2. Việc giải quyết khiếu nại hành chính theo sự phán quyết của hệ thống hành chính bị hạn chế, nhiều nhất được giải quyết ở 2 cấp, trong đó cấp thứ nhất lại chính là cơ quan hành chính đã ban hành quyết định hành chính. Nhìn từ góc độ thực tiễn, các chuyên gia quốc tế vẫn nói rằng cơ quan đã ban hành quyết định sai thì khó thừa nhận mình đã sai. Cơ chế như vậy là pháp luật đã làm mất đi một lần quyền khiếu nại hành chính của dân. Trong trường hợp khiếu nại hành chính đối với quyết định hành chính của UBND cấp tỉnh, coi như không được khiếu nại lần nào vì sau đó không được tiếp tục khiếu nại lên Trung ương.
3. Người dân được quyền khiếu nại hành vi hành chính của cán bộ, công chức trong khi thực thi nhiệm vụ. Hành vi hành chính ở nhiều cơ quan cũng gây bức xúc cho dân. Nói vậy nhưng lại không có khung pháp luật để quy định hành vi hành chính nào là sai để dân được khiếu nại.
4. Công việc giải quyết chủ yếu là ở bên tòa án hành chính, trong khi lực lượng thẩm phán hành chính còn yếu cả về số lượng lẫn chất lượng.
5. Pháp luật về khiếu nại của Việt Nam không cho phép khiếu nại đông người (đơn khiếu nại do nhiều người ký), trong khi khiếu nại về đất đai liên quan tới một dự án đầu tư lại rất giống nhau. Việc cho phép khiếu nại đông người sẽ làm giảm đi tình trạng khiếu kiện đông người đang tiếp tục diễn ra ở nhiều địa phương.
Những bức xúc pháp luật và thực thi pháp luật về khiếu nại, tố cáo cũng đã được Quốc hội đánh giá đầy đủ trong Nghị quyết số 30/2004/QH11 ngày 15/06/2004 về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước. Như vậy, pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý đất đai chưa phù hợp, việc thực thi ở các cấp địa phương cũng chưa thấu đáo.
Theo kinh nghiệm của các nước phát triển, một nguyên tắc khá thống nhất là các khiếu nại hành chính phải do các cơ quan độc lập với bộ máy hành chính giải quyết. Có những nước chỉ sử dụng hệ thống tòa án hành chính khi bộ máy của tòa án đủ năng lực, người dân tin cậy hoàn toàn vào quyết định của tòa án. Có những nước thành lập một hệ thống gọi là Tài phán hành chính, thuộc hệ thống hành pháp, chỉ có chức năng giải quyết các khiếu nại, tố cáo đối với hệ thống hành chính khi có đủ số lượng nhân viên có trình độ giải quyết tốt. Có những nước sử dụng hệ thống Hội đồng giải quyết khiếu nại, tố cáo với các thành viên là những chuyên gia cao cấp, có kinh nghiệm để bảo đảm tính khách quan và cũng độc lập với bộ máy hành chính.
Một kinh nghiệm nữa từ các tổ chức phát triển quốc: các dự án đầu tư sử dụng đất do Nhà nước thu hồi cần thành lập một bộ phận trợ giúp những người bị thiệt hại do dự án gây ra để họ nhận thức rõ pháp luật, biết mình khiếu nại có phù hợp pháp luật hay không, đưa đơn thư khiếu nại tới đúng nơi giải quyết. Một số thiệt hại do trực tiếp dự án gây ra chỉ cần giải quyết ở mức độ dự án. Một số thiệt hại do dự án thực thi pháp luật không đúng cũng có thể được giải quyết trong một Hội đồng cấp huyện để trợ giúp dự án.
Những kinh nghiệm nói trên là những gợi ý cho sửa đổi cơ chế giải quyết khiếu nại của dân về đất đai ở ta. Những việc cần làm bao gồm:
1. Cần thống nhất một cơ chế giải quyết khiếu nại liên quan tới đất đai cũng như không liên quan tới đất đai;
2. Hệ thống giải quyết khiếu nại hành chính cần bảo đảm tính độc lập với bộ máy hành chính, có thể là hệ thống cơ quan tài phán theo hệ thống dọc trực thuộc Quốc hội (như ta đã làm với hệ thống Kiểm toán), ít nhất cũng là dạng Hội đồng giải quyết khiếu nại, tố cáo tổ chức theo cấp địa phương tỉnh và huyện.
3. Các dự án đầu tư sử dụng đất theo cơ chế Nhà nước thu hồi đất cần có chi phí để vận hành một bộ phận chuyên trợ giúp giải quyết bức xúc, khiếu nại đối với những thiệt hại do dự án gây ra. Cơ chế này là một bộ lọc rất tốt để làm giảm lượng khiếu nại có liên quan tới các dự án đầu tư đang chiếm tỷ lệ tới 70% lượng khiếu kiện của dân về đất đai. Hoạt động này cũng phải có một hành lang pháp lý rõ ràng.
2. Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam có bài Sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư: Góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN. Bài báo đưa tin: Ngày 10/10, tại Hà Nội, Liên đoàn Luật sư Việt Nam (LĐLSVN) tổ chức Hội thảo “Sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư năm 2006 - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”.
Hội thảo đã thu hút gần 100 đại biểu là luật sư thuộc LĐLSVN, đại diện cơ quan, tổ chức TW và địa phương như Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao... và các nhà tài trợ (Liên minh châu Âu, Đại sứ quán Vương quốc Đan Mạch, Vương quốc Thụy Điển…) thảo luận đánh giá thực trạng thi hành Luật Luật sư và trao đổi về những vấn đề lý luận và thực tiễn, những vướng mắc, bất cập trong quá trình thi hành Luật Luật sư.
Các đại biểu kiến nghị: Cần sửa đổi các quy định của Luật Luật sư theo hướng xác định rõ vị trí vai trò của luật sư trong hệ thống tư pháp xét xử, tạo điều kiện bảo đảm các quyền hành nghề của luật sư, đặc biệt là từ giai đoạn điều tra vụ án; đồng thời, cho phép luật sư tập sự được tham gia thực hành nghề nghiệp, trong đó có cả quyền tham gia tố tụng tại Tòa án cấp huyện. Mặt khác, chúng ta cần sửa đổi quy định về điều kiện "miễn đào tạo nghề luật sư và miễn giảm thời gian tập sự hành nghề luật sư” theo hướng chặt chẽ hơn. LĐLSVN cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn quy trình, thủ tục xem xét xử lý kỷ luật luật sư để áp dụng thống nhất trong các đoàn luật sư cả nước; xác đĩnh rõ hơn nội dung, phương thức quản lý về luật sư và hành nghề luật sư của tổ chức xã hội nghề nghiệp luật sư...
3. Báo Dân Việt có bài “Điểm nóng hạ nhiệt” nhờ dân biết luật. Bài báo phản ánh: Sau 10 năm (2001-2011) thực hiện Chỉ thị 26 của Thủ tướng Chính phủ “Về tạo điều kiện để Hội ND các cấp tham gia giải quyết khiếu nại tố cáo của ND”, nhiều địa phương ở Hà Nam không còn cảnh khiếu kiện vượt cấp, tình trạng tranh chấp phức tạp trong nội bộ ND giảm đáng kể...
Kết quả khả quan này có sự góp phần của các cấp Hội ND trong việc tuyên truyền pháp luật tới ND; phối hợp với các cấp, ngành giải quyết quyền lợi chính đáng của ND...
Tại hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 26 do Hội ND tỉnh Hà Nam tổ chức mới đây, ông Trần Văn Thành- Trưởng phòng Tư pháp huyện Bình Lục cho rằng: “80-90% các vụ khiếu kiện của dân hiện nay liên quan đến lĩnh vực đất đai, chính sách đền bù giải phóng mặt bằng. Nhưng, trong Ban Chỉ đạo thực hiện Chỉ thị 26 và trong các cuộc làm việc với dân lại thiếu cơ quan quản lý về tài nguyên môi trường (TNMT). Tôi đề nghị, việc thực hiện Chỉ thị 26 của Thủ tướng Chính phủ dứt khoát phải có đại diện ngành TNMT”.
Không ít đại biểu cho rằng, chính quyền nhiều địa phương không tạo điều kiện để Hội ND tham gia ngay từ đầu vụ việc, đến khi khiếu kiện đông người mới yêu cầu Hội vào cuộc. Khi sự việc tồn tại lâu, giải quyết không dứt điểm, đã nảy sinh thêm tình tiết phức tạp thì Hội vào giải quyết rất khó khăn.
Nếu dân chưa thể giám sát được quá trình tổ chức thực hiện Chính sách, pháp luật của Nhà nước về đất đai thì tình trạng khiếu kiện còn diễn ra.
Ông Lê Trí Trung- Chủ tịch Hội ND huyện Thanh Liêm cho rằng: “Chính sách, pháp luật của Nhà nước là đúng, nhưng quá trình tổ chức thực hiện có sự sai lệch. Quá trình này cũng rất dễ rơi vào “vùng mờ” nếu các văn bản tổ chức, chỉ đạo thực hiện của các cấp chính quyền, địa phương không được minh bạch trước dân. Nếu dân chưa thể giám sát được quá trình tổ chức thực hiện thì tình trạng khiếu kiện còn diễn ra”.
Theo ông Trung, việc thực hiện Chỉ thị 26 hiện nay hầu như phó mặc cho Hội ND. Việc trợ giúp pháp lý, tư vấn chính sách luật pháp là của các cơ quan chuyên môn. Trong khi Hội phải tự lo kinh phí để tổ chức...
Một số đại biểu bày tỏ, việc khen thưởng những cá nhân, tập thể có thành tích trong thực hiện Chỉ thị 26 10 năm qua cũng do Hội ND tỉnh chủ trì, “chủ chi”, hoàn toàn vắng bóng sự động viên, khích lệ từ phía UBND tỉnh...
4. Báo Thanh niên Online có bài Triển khai dự án chứng thực văn bản điện tử. Bài báo đưa tin: UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế ngày 9.10 cho biết, đã giao Sở Thông tin - Truyền thông làm chủ đầu tư triển khai thực hiện dự án “Chứng thực điện tử văn bản pháp lý”.
Dự án áp dụng bao gồm văn bản do các cơ quan nhà nước cấp mới, bản giấy kết hợp với cấp bản điện tử và các văn bản do cá nhân, tổ chức có nhu cầu chứng thực điện tử (bản giấy đã được cấp trước đó) trên cơ sở mỗi cá nhân, tổ chức chỉ có một mã số chứng thực. UBND tỉnh yêu cầu nghiên cứu cơ chế tài chính khi thực hiện chứng thực điện tử; triển khai thí điểm tại một số cơ quan đơn vị như: Sở Kế hoạch - Đầu tư, Sở Thông tin - Truyền thông, Sở Tư pháp. UBND tỉnh khuyến khích các cá nhân, tổ chức thực hiện chứng thực điện tử trên cơ sở nguyên tắc tự nguyện, có thu phí...